DATA: 10.05.2005r.
CZYNNIKI WYCHOWAWCZE
Rodzina
Grupa rówieśnicza
Uwarunkowania rodzinne a niedostosowania społeczne
Definicje rodziny
J. Szczepański:
Rodzina to grupa złożona z osób połączonych ze sobą stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim, członkowie rodziny żyją ze sobą pod jednym dachem, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.
Funkcje rodziny według Szczepańskiego.
Utrzymywanie ciągłości biologicznej społeczeństwa
Utrzymywanie ciągłości kulturowej przez przekazywanie potomstwu języka, obyczajów, wzorów zachowań, - czyli dziedzictwa kulturowego
Nadanie pozycji społecznej swoim dzieciom wraz z przekazywanym dziedzictwem kulturowym
Zapewnienie podstawowych potrzeb emocjonalnych, intymnego współżycia, zwierzania się z przeżyć konfliktowych, wyzbycia się doznanych upokorzeń, daje poczucie bezpieczeństwa, - czyli możliwości utrzymania równowagi emocjonalnej, integracji osobowości
Sprawuje kontrole nad postępowaniem swoich członków
Rembowski:
Rodzina jest podstawową komórką społeczną, ponieważ daje jednostce pierwsze i najbardziej podstawowe, całkowite przeżycie przynależności do grupy społecznej oraz to, że stosunki emocjonalne nie podlegają w tym samym stopniu zmianom, co wzajemne stosunki w innych grupach społecznych np. w zakładzie pracy.
Pytka:
Rodzina jest podstawowym środowiskiem życia dziecka, w którym dokonują się procesy socjalizacji i wychowania
Czapów:
Umożliwienie biologicznego utrzymania się potomstwa do czasu jego usamodzielnienia
Zaspokajanie podstawowych potrzeb
Umożliwienie nie tylko zaspokojenia potrzeb, ale także ich rozwoju
Kształtowanie wszystkich cech i dyspozycji dziecka, które będą decydować o jego przyszłym losie
Wyznaczanie sposobu zaspokajania potrzeb
Decydowanie o klasowej, narodowej, ideologicznej przynależności dziecka
Określenie punktu życiowego startu dziecka oraz szans realizacji przyszłych celów życiowych
Kształtowanie zachowania się dziecka na podstawie reprezentowanych wzorów postępowania, wytwarzanie u dziecka moralnej kontroli nad własnym postępowaniem
Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w określonej kulturze
Lipowski:
Rodzina odrywa wyjątkową rolę w rozwoju każdego dziecka. Tutaj zdobywa ono pierwsze doświadczenia życiowe, doznaje uczuć miłości i przywiązania, ale bywa także odtrącane i niekochane. Rodzina, która zaczyna niedomagać, staje się poważnym źródłem nieprzystosowania społecznego.
Czynniki wpływające na nieprzystosowanie społeczne dziecka:
Osłabienie wewnętrznej struktury i dezintegracja życia rodzinnego, która polega na niespełnieniu i zaniedbaniu przez rodziców zadań wobec dziecka. Wraz z postępującym procesem osłabienia wpływu rodziny na dziecko wzmacnia się wpływ otoczenia.
Wczesne małżeństwo, które sprawia, że młodzi rodzice są zajęci sobą, pragną rozrywek. Dziecko odczuwane jest jako ciężar.
Kształt rodziny współczesnej to rodzina mała. Wyłączenie dziadków z życia rodzinnego powoduje zubożenie emocjonalne w rodzinie.
Praca zawodowa matek prowadzi do tego, że kobieta ma coraz mniej czasu na opiekę i wychowanie dziecka
Sytuacja zawodowa rodziców prowadzi do długiej nieobecności w domu albo do nieobecności pozorowanej, tzn. rodzice są obecni ale zajęci własnymi sprawami, nie interesują się problemami dziecka
Alkoholizm w rodzinie prowadzi do tego. Iż dziecko rodzi się słabsze pod względem możliwości rozwoju. Ubożenie budżetu domowego sprawia, że nie zapewnia się dziecku warunków do normalnego życia. Długotrwały alkoholizm prowadzi do degradacji charakterologicznej
Podstawy rodzicielskie a niedostosowania społeczne
Postawa odtrącająca - sprzyja kształtowaniu się u dziecka agresywności, nieposłuszeństwa, kłótliwości oraz popełnienia kradzieży, zahamowania uczuć wyższych. W niektórych przypadkach powoduje zastraszenie, bezradność, niekiedy sprzyja otyłości
Postawa unikająca - dziecko może być niezdolne do nawiązywania trwałych związków uczuciowych, zmienne w swoich planach
Postawa nadmiernie wymagająca - sprzyja kształtowaniu się braku wiary w siebie, we własne siły, problemy szkolne
Postawa nadmiernie chroniąca - może powodować opóźnienie dojrzałości społecznej, zależności dziecka od matki, zachowanie typu „rozpieszczonego dziecka”(nadmierna pewność siebie, zarozumiałość, awanturowanie się, niepowściągliwość, tyranizowanie matki/niepewność, niepokój i złe samopoczucie psychiczne, gdy dziecko zostaje same.
Błędy wychowawcze
Zły przykład postępowania rodziców, których świadkiem jest dziecko
Niejednakowe traktowanie dzieci: faworyzowanie jednych, a uprzedzanie się do drugich
Niedocenianie indywidualnych rozmów na tematy najbardziej interesujące dla dziecka
Brak poszanowania praw dziecka do własnych tajemnic
Unikanie lub wręcz wykluczanie udziału dziecka w rozwiązywaniu własnych problemów, trosk. Niechętne lub sporadyczne zasięganie jego opinii w sprawach rodzinnych, a także zbywanie go, kiedy ma potrzebę podzielić się własną radością czy smutkiem
Podejmowanie za dziecko decyzji w takich sprawach jak: wybór szkoły, zawodu, narzucanie własnych ocen dotyczących systemu wartości, sensu życia, zagadnień społeczno - moralnych.