1. ETAPY I FORMY INTERGRACJI W EUROPIE

1.Intergacja kulturowa

a) Antyk:

- przetrwały archetypy postępowania np. swoboda debaty naukowej

- wiara w analityczne myślenie i siłę poznawczą człowieka

- obraz społeczeństwa jako grupa jednostek

- tolerancja dla poglądów

b) Bizancjum

- wpływ i system państwowy przetrwał do XV w.

- wniesienie kultury orientalnej do Europy

- władza świecka a duchowna: PAPOCEZARYZM (Europa Zach.), CEZAROPAPIZM(Europa wsch.)

- PAPOCEZARYZM - zwierzchnictwo papieża nad cesarzem. W 1075 roku papież Grzegorz VII sporządził notatkę "Dictatus Papae". Dokument ten dawał zwierzchnictwo papieża nad cesarzem. Ciągła rywalizacja nad przywództwem nad danym kręgiem politycznym (sakralna vs świecka).( spór o inwestyture)

- CEZAROPAPIZM- władza świecka podporządkowała sobie władzę duchowną, miała wpływ na działania Kościoła. Władzę sprawował władca świecki, jako jedyny i najwyższy władca.

c) Ludy Barbarzyńskie

- niszczyciele kręgów kulturowych, przejmowały jednak elementy i przenosiły je dalej

- kult wojownika, stąd późniejszy etos rycerski (przywódca największy wojownik + sława własna i chwała w narodzie),

- poczucie więzi które było bardzo silne

- postęp techniczny wyrabianie metalu z ubogich rud żelaza, i przenikanie metalu do handlu, gospodarki i wojny.

- władza świecka występowała w obronie władzy chrześcijańskiej

- Wikingowie- żeglarstwo, umiejętność pokonywania dużych odległości, połączenie świeckości i boskości ( przywódca grupy miał swego duchowego powiernika)

- 752r,- Pepin Mały, koronowany przez papieża Bonifacego. Usankcjonowanie przywództwa świeckiego przez władzę religijną.

d)Religia chrześcijańska

- sterowała każdym aspektem życia np. ustanawiała porządek dzienny/ tygodniowy/roczny nawet cyklem życiowym człowieka (po narodzinach chrzest itp. identycznie było w każdym państwie chrześcijańskim)

- liturgia tylko i wyłącznie w j. łacińskim

- podział na wschód i Zachód (schizma)

- ludzie w Europie czuli się do siebie podobni

- budowa Kościołów ( wykorzystywano je również w celach obronnych)

- Termin Europa= Narody/Ludy Chrześcijańskie ( w średniowieczu )

- uniformizacja (przypisanie czemuś jednolitego kształtu, wyglądu, charakteru; ujednolicenie),

Uniformizacja kultury

- uniwersalizm chrześcijański ( aspekt kulturowy i aspekt polityczny)- dopuszczał integracje polityczną dla osiągnięcia pax Romana.

Św. Augustyn – „Civitas Dei”- postulował stworzenie zharmonizowanego obszaru państw chrześcijańskich, współpracy skierowanej na ochronę Kościoła.

- Karol Wielki VIII-IXw. – przyjmując tron przyjął ciężar obrony religii chrześcijańskiej.

- Otton III- cesarz niemiecki, nie jako obrońca wiary, podporządkowanie władzy duchowej chciał zjednoczyć bizancjum i wszystkie ośrodki władzy chrześcijańskiej żeby usankcjonować swoją władzę. Próba integracji politycznej z wykorzystaniem wiary.

- Grzegorz VII- 1075r. – wydaje dekret sankcjonujący trwały poodział władzy świeckiej i duchownej

2. INTERGRACJA POLITYCZNA – zmierza do współpracy państwowej( polityka zagraniczna)

1. XIV w. Pierre Dubois (czyt. diBła) - „O odzyskaniu ziemi świętej” (1306)

• Zintegrowanie Europy ku wspólnemu celowi, ale pod panowaniem króla Francji, tzw. koncepcja suwerenów

• Utworzenie federacji państw chrześcijańskich

2. 1464 – król Czech Jerzy z Podiebradu i sekretarz Antonio Marini

   • Utworzenie ligi władców chrześcijańskich (LIGA POKOJU)

   • chodziło o stworzenie pewnej płaszczyzny o charakterze dyplomatycznym co miało służyć zażegnaniu konfliktów, utrzymaniu pokoju.

3. Koniec XV wieku – Henryk IV Burbon i jeden z jego najbliższych współpracowników Maxymilien Sully (minister skarbu i zwierzchnik administracji)

   • przeorganizowanie Europy, powstanie 15 państw.

   • stworzenie obrazu tolerancji religijnej od strony politycznej, na zasadzie luźnej relacji między państwami

   • (wada – pomijali prawosławie)

4. początek XVIII wieku Castel de Saint-Pierre – „Projekt ustanowienia wieczystego pokoju” – związek władców europejskich pod nazwą UE!

   • stworzył koncepcję /ideę wielkiego pokoju (utopia) pierwszy użył tych słów „wieczny pokój”

   • wg faceta dzieło „O wiecznym pokoju” - Jean-Jacques Rousseau 1761r. (czyt. Russo)

   • Wg internetu
     J.J. Rousseau – 1762 - „Umowa społeczna” to klasyczna utopia polityczna, w której została opisana demokracja idealna, inspirowany myślą Castela
     dzieło „O wiecznym pokoju” - 1795r. Kant Immanuel – nawiązuje do myśli Castela i Rousseau

   • wersje utopijne wg którym przedstawiciele państw mieli zasiadać w parlamencie

   • parlament miał być Grellium – formą do wymiany informacji

   • dopuszczał wojny, ale z ograniczeniem ilości sił

   • władcy mieli by co roku przysięgać pokój

   • coraz większy nacisk na politykę zagraniczną

   • zbudowania sfederyzowanego organizmu

Koncepcje odwołujące się do integracji narodów

-nie kierowane do władców, ale do osób wykonujących zadania w imieniu tych władców

1. Jeremy Bentham – stworzył w latach 1786-1789 „Plan powszechnego i wiecznego pokoju”

   • podobne do Saint-Pierre'a ale skierowane do narodu

   • internet:
     był twórcą utylitaryzmu – filozofia zdrowego rozsądku, najwyższym dobrem jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem wszelkiego działania powinno być „największe szczęście największej liczby ludzi".

2. (Claude-Henri) Saint-Simon - „Reorganizacja społeczeństwa europejskiego” 1814r.

   • Parlament miałby posiadać prawo do wiążącego rozwiązywania konfliktów między państwami

Idea integracji wymuszonej

-społeczeństwa były zmuszone do współpracy ze sobą

1. Bonaparte

   • Bonaparte chciała zintegrować Europe siłą, a podbitym państwom chciał narzucić francuskie prawodawstwo i rozwiązania ustrojowe m.in. słynny Kodeks Napoleona

2. koncepcje niemieckie - pomysł integracji gospodarczej wielkiego obszaru (Neumann 1915r.)

• integracja gospodarcza wielkiego obszaru, Niemcy XIXw = małe państewka, rozdrobnione gospodarki połączone dla osiągania większych celów

• koncepcja „mitteleuropa” (zn. Europa Środkowa) była zabarwiona poglądami nacjonalistycznymi, panował pogląd, że naród niemiecki jest najlepiej zorganizowany do szybkiego rozwoju. To sprawia, że Niemcy mają prawo zagospodarowania innych obszarów Europy Środkowej i Wschodniej. Zajęcie terenów wiązało się z pozbyciem się ludności zamieszkującej te tereny

3. Idee komunistyczne – 1848 K. Marks, F. Engels

   • idee komunistyczne, prospołeczne – te koncepcje dopuszczały wszelkie możliwe działanie, które doprowadzały do osiągnięcia zysku,

   • uznanie praw klasy robotniczej

   • rewolucja październikowa – 1917 – dojście Bolszewika do władzy

   • idee komunistyczne nie pasowały do kręgu społeczno-gospodarczego Europy

Integracja poprzez kompromis polityczny

-ten rodzaj okazał się najskuteczniejszy i najtrudniejszy. Ta idea przewiduje oddanie własnych uprawnień/suwerenności podmiotom innych krajów. Wdrożono tą ideę dopiero po II wojnie światowej

1. koncepcja ruchu paneuropejskiego Coudenhove-Kalergiego

   • o charakterze federacyjnym

   • istotą tej organizacji miała być integracja gospodarcza wskutek współpracy o charakterze międzynarodowym

   • na świecie powstanie kilka mocnych ośrodków, które będą zmuszone do współpracy:

     • Organizacje Paneuropejskie 5-6
       cała Europa powinna się zjednoczyć (bez Wielkiej Brytanii, gdyż miała ona pozaeuropejskie, imperialne ambicje i ZSRR, który był niedemokratyczny)

     • Organizacje związane z Wielką Brytanią

     • Organizacja Euroazjatycka (związana z ZSRR)

     • Organizacja Europy Wschodniej (Japonia, Chiny

     • Organizacja Panamerykańska (obydwie Ameryki)

2. 1929 – Aristide Briand – w czasie X zjazdu plenerowego Ligii Narodów:

   • koncepcja konfederacji, tzn. związku państw, które współpracują dla osiągnięcia korzyści politycznych

   • Drogą do tej federacji miało być zniesienie barier celnych i utworzenie jednolitego rynku europejskiego, a także powołanie unijnych organów z siedzibą w Genewie: Konferencji Europejskiej, Stałego Komitetu Politycznego i Sekretariatu. Aby uniemożliwić zdominowanie krajów słabszych przez silniejsze, Briand proponował coroczną rotację władz federacji.

3. Koncepcja neofunkcjonalna – Ernst Haas

   • '47 podpisanie traktatu o utworzeniu Unii Celnej (unia handlowa, zniesienia cła) – Beneluks – przez Belgię, Holandię, Luksemburg

   • marzec '48 – powstaje organizacja Unia Zachodnia – państwa Beneluksu plus Francja i UK, podpisali pakt o char. militarnym, gwarantowały sobie pomoc zbrojną, gdyby jedno z tych państw zostało zaatakowane

   • kwiecień 1948 Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej (OEEC)

   • wspólnota węgla i stali (1952 r.)

   • maj 48 - Kongres Haski – zdecydowano, że proces integracji unii politycznej, przyjmie formę federacyjną (państwa zrzekają się dużej części swoich swobód)

   • czerwiec '48 – Zw. Radziecki blokuje Berlin

   • kwiecień '49 – państwa E. Zach. i USA i Kanada podpisują Pakt Północno Atlantycki (NATO) -traktat o współpracy militarnej

   • maj 49 – traktat Londyński – uznano Strasburg za siedzibę, stwierdzono jednak że stworzona zostanie organizację o formie konfederacyjnej (międzyrządowym, wykonując zadania, na które zgadają się wszyscy członkowie), powstała w ten sposób Rada Europy (pierwsza organizacja o zasięgu ogólnoeuropejskim z założeniem konfederacyjnym?), przyjmuje traktaty i , które muszą być ratyfikowane przez wszystkie państwa członkowskie

   • październik 1950 – plan Plevena – utworzenie Europejskiej Wspólnoty Obronnej

     • alternatywa wobec NATO

     • 1952 – traktat o EWO – Europejska Wspólnota Obronna

     • maj '53 - miała powstać Europejska Wspólnota Polityczna, przygotowano traktat o EWO

       • ale Francja rezygnuje z udziału w tworzeniu EWO, co za tym idzie nie utworzono ani EWO ani EWP

   • 1950 – Europejska Konwencja O Ochronie Praw człowieka I Podstawowych Wolności

     • Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu !!!!

     • Rada Europy – char. międzyrządowy, zasady konfederacyjne, nie zmieniło się bardzo

     • Rada Europejska

     • Rada Unii Europejskiej

   • 1951 – Europejska Karta Socjalna

   • sprawy obronne a integracja polityczna? UK zawsze była zwolennikiem poważnych związków z USA. Zaś Francja nie, jeśli już chciała procesów integracyjnych, to w oderwaniu od USA

   • październik '54 podpisano traktat o Unii Zachodnio-Europejskiej

     • modyfikacja Unii Zachodniej

     • zaproszono Włochy i Niemcy

   • Europejska Organizacja Współpracy i Rozwoju (przekształcona Europejska Organizacji Współpracy Gospodarczej)

Integracja Gospodarcza

naprawdę zaczęła się po II wojnie,

Plan Marshalla- pomoc tym państwom, których gospodarka została zniszczona podczas II w.ś

ETAPY WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ:

1. Strefa wolnego handlu

   • Zniesienie bariery przepływu towaru

   • zniesienie cła pomiędzy państwami uczestniczącymi w strukturze

   • każde państwo ma jednak cło wewnętrzne (na państwa spoza strefy, które to przez to szukają drogi wejścia do tych państw poprzez państwo o najniższym cle)

2. Powstanie Beneluksu – Unii Celnej (1947)

   • Obowiązują te same zasady co w strefie wolnego handlu, + dodano wspólną taryfę celną dla państw spoza państw uczestniczących

3. wspólny rynek

   • swoboda przepływów towarów i Beneluks jw. plus:

   • przepływ czynników produkcji: osób, usług, swobody świadczenia działalności gospodarczej, kapitału i płatności

   • reguły uczciwej /wolnej konkurencji

     • dbanie o przestrzeganie zasad swobodnej konkurencji

4. unia gospodarczo-walutowa – uznawana za ostatni etap

   • zintegrowanie systemów płatniczych

     • Europejski Bank Centralny ( ma szerokie kompetencje)

     • wprowadzenie Euro

5. unia polityczna -często się o niej mówi jako o wyższym stopniu integracji w ogóle

   • stworzenie federacji (przekształcenie organizacji międzynarodowej w państwo)

   • Parlament Europejski o ograniczonych możliwościach, ale tworzący prawo dla wszystkich państw członkowskich

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS)

• Deklaracja Schumana: 9 maj 1950.

• (propozycja poddania przemysłu węglowego i stalowego Francji i Niemiec, a także innych zainteresowanych państw, ponadnarodowej władzy europejskiej. Zarządzanie strategicznymi surowcami i gałęziami przemysłu na szczeblu ponadnarodowym miało uniemożliwiać wybuch kolejnej wojny i sprzyjać utrwalaniu pokoju w Europie)

• Podpisanie Traktatu 18 kwietnia 1951 w Paryżu.

• Podpisany przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN oraz Włochy.

• Traktat wszedł w życie 23 lipca 1952, a czas jego ważności określono w umowie na 50 lat.

• Cel polityczny: Zakończyć ryzyko wojen francusko-niemieckich, poprzez integrację ich przemysłów ciężkich.

• Cel długofalowy: głębsza i o większym zasięgu integracja gospodarcza.

• Powstaje Europejska Wspólnota Węgla i Stali i jej instytucje: Wysoka Władza, Rada Ministrów, Wspólne Zgromadzenie, Trybunał Sprawiedliwości

• Wysoka Władza - organ wykonawczy (odpowiednik Komisji Europejskiej), 9 członków, 6 lat kadencji, każde państwo członkowskie ma po 1 przedstawicielu, a Niemcy, Włochy i Francja mają po 2

• Rada Ministrów EWWiS - podejmuje najważniejsze decyzje

• Zgromadzenie EWWiS (78 posłów)

• Trybunał Sprawiedliwości (7 sędziów na 6 lat) ma za zadanie rozstrzygać spory konkurencyjne, jest wykładnią prawa, czyli dba by każde państwo jednakowo interpretowało prawo UE

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu – międzynarodowa organizacja gospodarcza powstała 3 maja 1960 r. na mająca na celu utworzenie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi. Siedziba Sekretariatu EFTA mieści się w szwajcarskiej Genewie.

Pierwotnymi członkami EFTA były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania. Z czasem większość członków wystąpiła, wybierając członkostwo w konkurencyjnej i o zdecydowanie większej integracji ekonomicznej EWG.

Członkami EFTA są obecnie:

• Islandia (od 1970 r.)

• Liechtenstein (od 1992 r.)

• Norwegia

• Szwajcaria

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) tzw. Traktaty Rzymskie

• Podpisany: 25 marca 1957 w Rzymie. Równocześnie podpisano Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EUROATOM).

• Cel ambitny: wspólny rynek.

• Główne cele EWG:

-stopniowe rozwijanie integracji poprzez stworzenie strefy wolnego handlu, unii celnej i wreszcie wspólnego rynku (swobodnego przepływu towarów, usług, osób i kapitału)

- zapewnienie wolnej konkurencji

- wspólna polityka handlowa, rolna i transportowa)

- uregulowanie relacji z terytoriami zależnymi

- ujednolicenie ustawodawstwa

• Główne cele EURATOM:: 
  - rozwijanie badań w zakresie atomistyki,
  - stworzenie wspólnego rynku materiałów jądrowych
  - swobodny przepływ kapitału i kadr w tym sektorze
  - ustanowienie jednolitych norm bezpieczeństwa
  Energia atomowa miała stanowić jedno z najważniejszych źródeł energii obok ropy i gazu

Instytucje bliźniaczych EWG i EurAtomu

1. rada (EWG i EurAtomu)

2. komisja – organ wykonawczy

3. zgromadzenie – organ konsultacyjny

4. trybunał sprawiedliwości

Razem z traktatami podpisana została Konwencja O Niektórych Wspólnych Instytucjach Wspólnot Europejskich (również marzec 1957)

• mówiła o połączeniu wspólnego zgromadzenia oraz trybunału sprawiedliwości

1962r. – Zgromadzenie zmieniło nazwę na Parlament Wspólnot Europejskich

Traktat Fuzyjny

• Podpisany w 1965 w Brukseli.

• Uporządkowanie systemu instytucjonalnego:

1. Jedna Komisja: Komisja Wspólnot Europejskich

2. Jedna Rada: Rada Wspólnot Europejskich

3. Wciąż jedno zgromadzenie: Parlament Europejski

(wcześniej kolejna zmiana nazwy – w 1962 r.) i Trybunał Sprawiedliwości (WE)

Pomyślność lat 60. i kryzys lat 70.

• 15 „złotych” lat: 1958-1973

• Zakończenie tworzenia unii celnej: 1968

• 22 kwietnia 1970 (Wejście w życie: 1 stycznia 1971 r.) Traktat z Luksemburga Traktat zmieniający niektóre postanowienia budżetowe – pierwszy traktat budżetowy

Wraz z podpisaniem traktatu z Luksemburga, zmieniającego niektóre postanowienia budżetowe zawarte w traktatach, uprawnienia budżetowe Zgromadzenia zostały zwiększone, gdyż składki państw członkowskich zostały zastąpione środkami własnymi

• PLAN WERNERA; 10.1970

Dotyczył on tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej, zakładając trzy płaszczyzny realizacji – równocześnie miała być wprowadzana integracja w zakresie gospodarki i walut (kooperacja zakończona w perspektywie wprowadzeniem wspólnej waluty) oraz likwidacja barier przeszkadzających przepływowi kapitału.

• Pierwsze poszerzenie Wspólnot (1973): Wielka Brytania, Irlandia, Dania

• Rabat brytyjski - upust w wysokości składki wpłacanej przez Wielką Brytanię do kasy Unii Europejskiej. Wywalczyła go w latach 80. ówczesna premier Margaret Thatcher, argumentując, że Wielka Brytania znacznie więcej wpłaca do budżetu UEniż z niego otrzymuje, a mając niewielki sektor rolniczy w małym stopniu korzysta z dotacji unijnych dla rolnictwa.

• Irlandia- najbiedniejsze państwo

• Od 1973 i ponownie od 1979 kryzys gospodarczy:

- przejściowy spadek PKB

- wzrost bezrobocia (8,5%)

- inflacja (14%) stagflacja

- porzucony zostaje Plan Wernera

• od lat ‘60 dochodziło do regularnych spotkań głów państw i szefów rządów (prezydent i premier np.) które miały służyć decydowaniu np. czy decydujemy się tworzyć unie walutową

• Od ‘74 spotkania nazwane Radą Europejską

Lata 80. – nowy impuls dla integracji

• 22 lipca 1975r. Traktatem z Brukseli zmieniono niektóre postanowienia finansowe traktatów. Zwiększono uprawnienia budżetowe Zgromadzenia (PE zapewnił sobie prawo odrzucenia budżetu Wspólnoty oraz udzielania Komisji absolutorium z wykonania budżetu), a także postanowiono o utworzeniu Trybunału Obrachunkowego.

• 1979 pierwsze powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego. Każde państwo przeprowadza je wg własnej ordynacji wyborczej.

• początek lat 80. projekty Unii Europejskiej

• 1981 - Grecja

• 1983 powrót koniunktury w gospodarce

• 1985- traktat o tym, że Grenlandia zostaje wyłączona ze strefy łączenia Europy, jedynie strefa wolnego przepływu towarów (wolny rynek)

• 1985- Hiszpania i Portugalia

• 1986 Jednolity Akt Europejski

• Poszerzenia Wspólnot na południe: 1981 (Grecja) i 1986 (Hiszpania i Portugalia)

Kolejne poszerzenia

• 1990 powiększenie bez formalnego poszerzenia

• 1993: ustalenie „kryteriów kopenhaskich” (polityczne, gospodarcze i prawne).

• 1995: Austria, Szwecja, Finlandia

• 2004: 8 krajów Europy Środkowej oraz Cypr i Malta

• 2007: Rumunia i Bułgaria

• Na liście chętnych: Turcja, Chorwacja i Macedonia oraz – nieformalnie – wiele innych państw

• dodanie nowych polityk – sfer działania wspólnot europejskich (polityka edukacyjna, ochrony środowiska, itd.)

jednolity akt europejski (luty 1986 – wszedł 1987):

• to traktat transformacyjny)

• Rada przygotowuje projekt, parlament robi poprawki, znowu do rady europejskiej (coś jak sejm, senat), parlament włączony w obrady, trybunał sprawiedliwości wspólnoty europejskiej rozstrzyga spory pomiędzy państwami członkowskimi, albo radą i państwem i interprtetuje prawo, nakłada/zdejmuje cła

• Procedura przedwstępna, trybunał przejmuje sprawę i analizuje ją

• Sąd pierwszej instancji (’88) – funkacja pomocnicza wobec trybunału sprawiedliwości, nie rozstrzyga spraw, które zaczęły się w kraju, tylko wydaje opinie, a co sąd krajowy zrobi, to już jego sprawa

• Zrezygnowano z głosowania jednogłośnego, głównie zastąpiono je większością kwalifikowaną

• 3NOWE POLITYKI:

1. Badań naukowych

2. Ochrony środowiska

3. Polityka spójności gospodarczej i społecznej (np. polityka regionalna)

• POLITYKA REGIONALNA:

• Każde państwo członkowskie decydowało, komu należała się pomoc np. pieniężna

• Zasada słusznego zwrotu wzmagała dysproporcje, dlatego stworzono politykę regionalną

• 75% PKB średniej unijnej na głowę mieszkańca- próg od którego idzie pomoc

• Do końca 1992r ma być jednolity rynek

TRAKTAT Z MAASTRICHT

• Traktat reformujący oraz założycielski

• 7 lutego 1992 r. wszystkie państwa członkowskie podpisały Traktat o Unii Europejskiej, który wszedł w życie 1 listopada 1993 r. ze względu na przedłużający się proces modyfikacji.

• Traktat zawarto na czas nieokreślony .

• Traktat reformujący o EWG i EUROATOMIE; EWG zostało Wspólnotą Europejską

EWG, EUROATOM i WWiS to tzw. Wspólnoty europejskie

• w drugiej części traktatu ustanawia nową organizację międzynarodową, czyli UE

miała ona stanowić nadbudówkę polityczną wobec integracji i rozwoju

• Zgodnie z art. A 20 Unia składa się z trzech elementów: Wspólnot Europejskich Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Wspólnoty Europejskiej (wcześniej EWG), Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (tzw. Filar pierwszy), Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz współpracy w dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (drugi i trzeci filar) . 

• 1 filar

• obejmuje trzy wspólnoty: Wspólnotę Europejską (EW(G)), Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWS) oraz Europejską Wspólnotę Atomową (Euroatom), pogłębione i rozszerzone o Unię Gospodarczo-Walutową.

• Pierwszy filar stanowi najlepiej rozwiniętą formę wspólnotowości. Zakres kompetencji tych organizacji jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. wspólny rynek gospodarczy, unię celną, unię walutową, rynek rolny, transport i sieci transeuropejskie, przemysł, rozwój regionalny, ochronę środowiska, dział edukacji i kultury, naukę i postęp techniczny, ochronę zdrowia, ochronę konsumenta, politykę socjalną i obywatelstwo europejskie.

• 2 filar

• tworzy wspólna polityka zagraniczna dotycząca spraw bezpieczeństwa, utrzymania pokoju, obrony praw człowieka, wspierania demokracji oraz pomocy krajom spoza UE. W ramach tego filaru koordynowane są działania UE na arenie międzynarodowej.

• Realizacja tych celów następuje wskutek wymiany informacji, konsultacji miedzy krajami członkowskimi, ustalania wspólnych stanowisk, podejmowania inicjatyw i akcji na forum międzynarodowym. Najważniejsze decyzje w tym filarze podejmowane są przez Radę Europejską, czyli szefów państw i rządów poszczególnych

• 3 filar

• koordynacja spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. W ramach trzeciego filaru stworzono Urząd Policji Europejskiej dla przeciwdziałania terroryzmowi, narkobiznesowi, przestępczości a także współpracy sądownictwa w sprawach cywilnych i karnych.

• zmienił nazwę z Rada Wspólnot na Radę UE. - nowa nazwa – procedura współdecyzji

• gdy rada i parlament nie mogą dojść do porozumienia (obalają swoje poprawki) powoływany jest komitet pojednawczy

• 3 miesiące na podjęcie decyzji. Jeśli nie dojdzie do porozumienia, cała procedura jest likwidowana)

w ramach wspólnot mamy : Parlament europejski, Rada UE, Komisja UE, Trybunał sprawiedliwości, Trybunał obrachunkowy

• Unia Europejska korzysta z tych organów tylko na zasadzie wypożyczenia (nie należą one do UE, tylko do organizacji wspólnot)

• Rada Europejska – głowy państw i szefowie rządów ('74) – pierwszy i przez długi czas jedyny organ europejski ( nie wspólnotowy)

• Traktat ustanowił ramy czasowe dla wprowadzenia unii gospodarczo-walutowej, 3 etapy:

• od lipca 1990 do końca 1993

• wprowadzenie wspólnego rynku (swoboda przepływu kapitału itd.)

• wspólna waluta ECU (czyt. eki) – Europejska Jednostka Przeliczeniowa (później z założenia zmieniona na EURO)

• zacieśnienie współpracy finansowej

• od początku 1994 – do końca 1998

• państwa członkowskie powinny współpracować finansowo, wyrównując czynniki makroekonomiczne (odpowiedni poziom długu publicznego, PKB, stopy procentowej, deficytu publicznego, itd.) ← kryteria konwergencji (dopasowania, dostosowania się do wymogów

• Europejski Instytut Walutowy

• miał dbać i pilnować by państwa członkowskie wprowadziły te kryteria na czas

• mógł udzielać pożyczek i kredytów – pomagać państwom członkowskim

• w trzecim etapie przekształcony w europejski bank centralny

• może także decydować o bieżącej polityce finansowej (np. może nakazać Narodowemu Bankowi Polskiemu zwiększenie rezerw obowiązkowych itp.)

• od początku 1999 – do końca 2002

• wprowadzenie EURO

• Europejski System Banków Centralnych

• Banki Centralne + Europejski Bank Centralny

• wprowadził Obywatelstwo UE

• swoboda poruszania się po całym terytorium UE

• dzięki temu, że mamy obywatelstwo krajowe, zyskujemy w ten sposób obywatelstwo unijne

• Europejski Komitet Regionów

• opiniuje Akty Prawne

• Rzecznik Praw Obywatelskich UE

• zajmuje się tylko i wyłącznie naruszeniami spraw administracyjnych

• Europejski Fundusz Spójności

• kierowany do państw

• tylko i wyłącznie infrastruktura drogowa i kolejowa oraz ochrona środowiska

• Hiszpania, Portugalia, Grecja, Irlandia – stwierdziły, że nie podpiszą traktatu jeśli nie zostanie utworzony organ wyrównujący szanse tych państw

• Europejski Fundusz Spójności – 90% PKB UE- kierowany do państw, nie regionów, zawężony zakres: drogi, koleje, ochrona środowiska.

Hiszpania, Portugalia, Grecja, Irlandia dały do zrozumienia, że jeśli nie stworzy się instrumentu pomocy finansowej, nie podpiszą traktatu. Były jedyne państwa które jako jedyne były beneficjentami.

2. traktat akcesyjny czerwiec 1994 (wejście w styczniu 1995) – wejście trzech nowych państw – Austrii, Finlandii i Szwecji

Kryteria konwergencji

Traktat wprowadził wskaźniki i zasady (w sumie pięć warunków), jakie musi spełniać kraj aspirujący do członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej i strefie wspólnej waluty euro. Najważniejsze to dług publiczny nieprzekraczający 60 proc. PKB i deficyt budżetowy nie wyższy niż 3 proc. PKB.

Zasadasubsydiarności
Oznacza, że Unia będzie realizować tylko takie zadania, z którymi nie mogą sobie poradzić władze krajowe za wyjątkiem tych , które należą do wyłączonych kompetencji Wspólnot np. polityka rolna.. Subsydiarność ma służyć odrębności i podmiotowości państw.

TRAKTAT Z AMSTERDAMU

• 2 października 1997 roku w sprawie prowadzenia polityki zewnętrznej Unii

• traktat amsterdamski wszedł ostatecznie w życie w dniu 1 maja 1999 roku 

• Do priorytetowych celów traktatu amsterdamskiego zaliczono:
  • wspieranie zatrudnienia oraz zagwarantowanie obywatelom ich podstawowych praw;
  • usunięcie pozostałych przeszkód w przepływie osób oraz wzmocnienie ich bezpieczeństwa;
  • zapewnienie Unii Europejskiej właściwego miejsca na arenie międzynarodowej;
  • usprawnienie struktury instytucjonalnej Unii w perspektywie jej rozszerzania;
  • utrzymanie i rozwój Unii jako obszaru wolności, bezpieczeństwa i prawa, w którym zagwarantowany jest swobodny przepływ osób w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli na granicach zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości .

• Najważniejsze postanowienia traktatu:
  • sankcja- procedura postępowania wobec kraju, który w jakiś sposób naruszyłby wspólne dla UE zasady. Przewiduje ona, że kraj członkowski, który w sposób „poważny i trwały” naruszy  zasady obowiązujące w  UE, jest najpierw proszony o ustosunkowanie się do zgłaszanych wobec niego zastrzeżeń. Kolejnym krokiem może być wyłączenie kraju z niektórych jego praw, np. z głosowania w Radzie UE.

• wprowadzenie procedury wzmocnionej współpracy - większość państw członkowskich mogła zadecydować o nawiązaniu bliższej współpracy z wykorzystaniem struktur unijnych, pod warunkiem spełnienia kilku ograniczeń, m.in. otwartości takiej współpracy dla wszystkich państw członkowskich. Jak dotąd ani razu nie wykorzystano tej procedury;
• wzmocnienie pozycji Parlamentu Europejskiego - dzięki rozszerzeniu zakresu stosowania procedury współpracy może on odtąd zablokować większość propozycji legislacyjnych Komisji. Jednocześnie uproszczono samą procedurę współdecydowania poprzez likwidację III czytania;
• wzmocnienie prerogatyw Trybunału Sprawiedliwości - może on odtąd rozpatrywać sprawy związane z polityką wizową, azylową, migracyjną oraz ze swobodnym przepływem osób. Kwestie te zostały przeniesione z III filaru UE (tytuł VI TUE) do I filaru (TWE); tym samym zmieniono nazwę III filaru na "Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych".
• utworzenie urzędu Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Funkcję tę pełni Sekretarz Generalny Rady UE;
• wprowadzenie koordynacji polityki zatrudnieniowej; utworzono Komitet ds. Zatrudnienia.
• uproszczenie traktatów założycielskich; wprowadzenie jednolitej liczbowej numeracji TWE i TUE .

UKŁAD Z SCHENGEN

• podpisany 14 czerwca 1985 w luksemburskim mieście Schengen między Belgią, Francją, Holandią, Niemcy(wówczas RFN) i Luksemburgiem

• Dotyczy stopniowego znoszenia kontroli na granicach między tymi państwami i wprowadzania zasad swobodnego przepływu obywateli wymienionych 5 państw i obywateli reszty członków Unii

• Układ uzupełniono 5 lat później i ostatecznie zaczął on obowiązywać od 26 marca 1995

• Układ stanowi próbę realizacji unii politycznej zapoczątkowanej poprzez Traktat z Maastricht, realizuje również jedną z czterech wolności UE – wolność przepływu osób.

• Stopniowo dołączały inne państwa

• PODSTAWOWE CELE:

• Likwidacja kontroli paszportowej na granicach wewnętrznych, zastępowanej ściślejszą kontrolą na granicach zewnętrznych,

• wspólna polityka azylowa i wizowa

• utworzenie tzw.Systemu Informacji Schengen – SIS- Istotą systemu jest gromadzenie danych o osobach niepożądanych bądź poszukiwanych na obszarze państw Unii

TRAKTAT Z NICEI

• Kolejny dokument traktat wprowadzający reformę Unii, uzgodniony został podczas szczytu UE w Nicei w dniach 7–11 grudnia 2000

• Cele Traktatu Nicejskiego:

1. Przygotowanie instytucji UE do poszerzenia o 12 nowych państw.

2. Ustalenie podziału głosów w Radzie Ministrów, tj. 345 głosów: Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy otrzymują po 29 głosów, po 27 głosów otrzymały Polska i Hiszpania.

3. Zwiększenie do 80% ilości spraw, w których decyzje podejmowane będą większością kwalifikowaną (258 głosów).

4. Odejście od prawa weta w niektórych kwestiach - polityka imigracyjna od 2004 roku, fundusze strukturalne od 2007 roku,

5. Reforma Parlamentu Europejskiego - zwiększenie liczby eurodeputowanych do 732,

6. Reforma Komisji Europejskiej - od czasu wejścia w życie Traktatu Nicejskiego każdy kraj będzie miał tylko jednego komisarza; po przyjęciu 12 nowych państw liczba komisarzy ma być niższa od 27.

7. Proklamowanie Karty Praw Podstawowych - zbioru praw człowieka i swobód obywatelskich.

8. Uznano, że państwo w obliczu sankcji musi mieć możliwość obrony ( tzw. „listy wyjaśniające”)

   • Karta Praw Podstawowych (jako załącznik bez nadania praw wiążących)

     • Trybunał zaczął z czasem nazywać ją Prawami Podstawowymi

     • zawierała wpisy państw członkowskich na temat prawa i wolności

     • orzecznictwo Trybunału (o uznaniu kart itd.)

   • w Nicei podjęto decyzję o Specjalnym Gremium (Konwent Europejski)

     • koniec pracy w 2003

     • traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy

     • nie była to nowelizacja, tylko kodyfikacja (nowy, gotowy dokument)

• WEJŚCIE POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ

• 16.12.1991- odpisanie Układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Polską a WE( w życie weszła 1.02.1994, a część ws.handlu w 1992)

• 04.1994. Ateny – Polska złożyła formalny wniosek o członkowstwo w UE

• 8 sierpnia 1996 roku powołano Komitet Integracji Europejskiej. 

• 28 stycznia 1997 roku uchwalono Narodową Strategię Integracji

• .Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Luksemburgu w grudniu 1997 r. zapadła decyzja o podjęciu negocjacji członkowskich z sześcioma państwami: Polską, Węgrami, Czechami, Słowenią, Estonią i Cyprem – tzw. grupa luksemburska.

• Polska rozpoczęła negocjacje 31 marca 1998 roku. Negocjacje poprzedził tzw. screening czyli przegląd zgodności prawa wewnętrznego z prawem wspólnotowym

• . Negocjacje w imieniu rządu prowadził Pełnomocnik Rządu do spraw Negocjacji o Członkostwo Polski w Unii Europejskiej. Od marca 1998 r. był nim Jan Kułakowski. W październiku 2001 r. zastąpił go Jan Truszczyński.

• Na szczycie w Kopenhadze, zakończonym 13 grudnia 2002 r., ówczesny rząd Leszka Millera sfinalizował negocjacje

•  16 kwietnia 2003 r. Polska podpisała traktat akcesyjny. Referendum w sprawie członkostwa odbyło się w dniach 7-8 czerwca 2003. W jego wyniku Polska, razem z pozostałymi dziewięcioma innymi krajami, wstąpiła do Unii 1 maja 2004 roku.

• Największe rozszerzenia:

Dwie grupy państw wg szczytów:

1997 –Luksemburg

Grupa luksemburska:

Polska

Czechy

Słowenia

Węgry

Estonia

Cypr

1999- Helsinki

Grupa Helsińska

Słowacja

Litwa

Łotwa

Malta

Bułgaria 

 BiR wstąpiły do UE dopiero 1.01.2007

Rumunia 

TRAKTAT LIZBOŃSKI

• 13 grudnia 2007 r.

• w życie wszedł wżycie 1 stycznia 2009 roku, po jego wcześniejszym ratyfikowaniu przez wszystkie kraje, należące do Unii Europejskiej.

Najważniejsze decyzje podjęte na szczycie i zawarte w traktacie to:

• zmniejszenie liczby komisarzy europejskich do 18 (mimo, że jest 27 państw członkowskich)

• zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch

• decyzje unijne od 2014 będą podejmowane za pomocą tzw. podwójnej większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich. (Funkcjonowanie takiego głosowania polega na uwzględnieniu liczby państw oraz liczby ludności. Podwójną większość stanowi minimum 55% państw członkowskich, które reprezentują co najmniej 65% ludności UE. Połączenie tych dwóch warunków zwiększa legitymację władzy UE.)

• pośrednia inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie

• niewygasalność tzw. kompromisu z Janiny

• przyznanie Polsce stałego rzecznika generalnego w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości

• wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa zasiądzie w Komisji Europejskiej jako jeden z jej wiceprzewodniczących i  połączy obowiązki dotychczasowego wysokiego przedstawiciela UE ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz komisarza ds. stosunków zewnętrznych.

• wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej (wybierany przez Radę Europejską większością kwalifikowaną na okres 2,5 roku z jednokrotną możliwością odnowienie kadencji. Nowym uprawnieniem przewodniczącego jest reprezentowanie Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa)

• Do traktatu zostaje dołączona Karta Praw Podstawowych, przy czym Polska zastrzegła sobie własne kompetencje do stanowienia prawa w dziedzinie moralności publicznej, prawa rodzinnego oraz ochrony godności i integralności osoby ludzkiej;

• od 2009 Parlament Europejski będzie miał maksymalnie 750 członków (poprzednio 785) + Przewodniczący Parlamentu UE.

• Taktat precyzuje, że najludniejsze państwo Unii (obecnie Niemcy) będzie miało 96 eurodeputowanych (teraz 99), a najmniej ludne (Malta i Luksemburg) po sześciu. Przywódcy, w osobnej decyzji, zatwierdzili na szczycie w Lizbonie w październiku ub.r. podział miejsc dla pozostałych państw UE, w tym dla Polski - 51 eurodeputowanych

• Usprawnieniu Wspólnoty ma służyć zastąpienie zasady jednomyślności w Radzie Unii, czyli zniesienie prawa weta pojedynczych państw w ponad 40 sprawach. Jednak weto utrzymano w tak zasadniczych kwestiach jak zmiany w traktatach, poszerzenie Wspólnoty, polityka zagraniczna i obronna, zabezpieczenie socjalne, podatki i kultura

• Jeśli komuś nowa Unia pod prawami Traktatu Lizbońskiego się nie podoba, można z niej zrezygnować. W Traktacie po raz pierwszy wyraźnie przewidziano możliwość wystąpienia z UE i sposób w jaki dane państwo może ją opuścić.

• Zasada subsydiarności, zwana także zasadą pomocniczości – jedna z podstawowych zasad ustrojowych Unii Europejskiej. Zasada ta oznacza, że na poziomie wspólnotowym podejmowane powinny być tylko te działania, które przeniesione na szczebel wyższy niż państwowy dawały by gwarancję na większa skuteczność i efektywność niż gdyby pozostawić ich prowadzenie wyłącznie w kompetencji rządów poszczególnych krajów członkowskich. Zasada subsydiarności  odnosi się do podziału zadań między organizacjami Wspólnot Europejskich a administracjami rządowymi oraz do zakresu prawodawstwa wspólnotowego, tak w aspekcie tematyki jak i charakteru regulacji.

• Deficyt demokratyczności

1. OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ

   1. .Obywatelem Unii Europejskiej jest każda osoba posiadająca obywatelstwo któregoś z państw należących do Unii Europejskiej. Posiadając obywatelstwo UE nie traci się obywatelstwa swojego ojczystego kraju. Zasady nabywania i utraty obywatelstwa ustanawiają władze danego państwa. Utrata obywatelstwa kraju członkowskiego oznacza utratę obywatelstwa UE. Uprawnienia obywatela i zasady, którym musi się podporządkować, zapisane są w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską

   2. Traktatowo przyznane uprawnienia:
      1. Prawo do swobodnego poruszania się i pobytu na obszarze państw członkowskich (art.18 TWE). Zobacz też: Swobodny przepływ osób
      2. Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych i w wyborach do Parlamentu Europejskiego w państwie zamieszkania a nie obywatelstwa (art. 19 ust. 1 i ust.2 TWE).
      3. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego (art. 21 i art. 194 TWE).
      4. Prawo skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 21 i art. 195 TWE).
      5. Ochrona dyplomatyczna i konsularna obywateli UE (art. 20 TWE).
      6. Prawo nieskrępowanego dostępu do dokumentów Unii Europejskiej (art. 255 TWE).
      7. Ubezpieczenia społeczne obywateli (art. 42 TWE).
      8. Niepełnosprawny obywatel Unii Europejskiej (art. 13 TWE).
      9. Inne prawa obywateli Unii Europejskiej.
      Należeć do nich będą przede wszystkim regulacje zawarte w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Jest ona bowiem katalogiem podstawowych praw jednostki.

2. ZASADY PRAWA UNII EUROPEJSKIE

1. Zasada proporcjonalności

Zasada proporcjonalności, jest to zasada występująca w prawie wspólnotowym Unii Europejskiej, która mówi, że:

• instytucje wspólnotowe mogą podejmować tylko takie działania, które są konieczne i niezbędne do osiągnięcia celów zawartych w Traktacie,

• środki zastosowane do realizacji danego celu muszą być proporcjonalne do istoty danego celu,

• środki te muszą być:

  • odpowiednie (to znaczy takie, dzięki którym da się dany cel osiągnąć),

  • konieczne (to znaczy takie, bez których osiągnięcie danego celu nie jest możliwe)

  • proporcjonalne sensu stricto (czyli takie, by w jak najmniejszym stopniu stanowiły przeszkodę w wykonywaniu innych celów).

Praktycznym przejawem przestrzegania tej zasady przez instytucje wspólnotowe jest zobowiązanie ich do podawania informacji (w uzasadnieniach do proponowanych aktów prawnych) na temat spełniania wymogów wynikających z zasady proporcjonalności.

1. Zasada kompetencji powierzonych - zasada według której Unia Europejska może podejmować się tylko tych działań, do których została upoważniona przez państwa członkowskie w traktacie założycielskim.

Kompetencje te dzielimy na:

• kompetencje wyraźne

• kompetencje domniemane, wynikają z zadań i funkcji powierzonych Wspólnocie

• kompetencje pomocnicze (uzupełniające), służące podjęciu działań nieprzewidzianych w traktacie, które są niezbędne do osiągnięcia jednego z celów Wspólnoty w ramach wspólnego rynku

1. Zasada jednolitych ram instytucjonalnych - zakłada, że Unia Europejska wykorzystuje instytucje i organy wspólnotowe tak jak własne, przy czym instytucje ogólne Unii Europejskiej mają kompetencje do stanowienia prawa we wszystkich trzech filarach, choć w każdym te kompetencje są inne. Rolą instytucji jest zapewnienie spójności i ciągłości działań podejmowanych przez Wspólnoty.

2. Zasada równowagi instytucjonalnej - jest to zasada w prawie wspólnotowym stwierdzająca, że żadna instytucja Unii Europejskiej nie ma supremacji nad inną instytucją.

Sprowadza się to do sytuacji, w której każdy organ podejmuje właściwe tylko jemu działania przy czym nie narusza kompetencji innych organów. I tak w pierwszym filarze Komisja Europejska jest organem inicjującym prace legislacyjne (a nie zatwierdzającym), Rada Unii Europejskiej wspólnie z Parlamentem Europejskim podejmują decyzje a nie są np. instytucjami odwoławczymi, zaś Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest sądem i organem odwoławczym dla podjętych decyzji, który rozsądza zgodnie z przyjętymi przez instytucje przepisami prawnymi.

1. Zasada lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej - zakłada, ze instytucje Unii Europejskiej unikają i powstrzymują się od wszelkich działań mogących zakłócić prace innych organów

Zasada równowagi kompetencyjnej, jest to zasada występująca w prawie wspólnotowym Unii Europejskiej, która mówi, że:

• instytucje Unii Europejskiej postępują w ramach obowiązków i uprawnień nadanych im przez Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE),

• każdy ze wspólnotowych organów administracji podejmuje działania wyłącznie w ramach swoich kompetencji,

• żadna z instytucji wspólnotowych nie może zastąpić innej w wykonywaniu powierzonych jej kompetencji,

• żadna z instytucji wspólnotowych nie może pozbawiać kompetencji inną instytucję.

IV. Źródła prawa Unii Europejskiej

1.Acquis communautaire.
- (fr. "dorobek wspólnotowy", czyt. aki komünoter) – dorobek prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej, obejmujący wszystkie traktaty założycielskie i akcesyjne oraz umowy międzynarodowe je zmieniające (tzw. prawo pierwotne), przepisy wydawane na ich podstawie przez organy Wspólnot (prawo wtórne), umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnoty i Unię Europejską, orzecznictwo ETS i Sądu Pierwszej Instancji, a także deklaracje i rezolucje oraz zasady ogólne prawa wspólnotowego. Obowiązkiem każdego państwa wstępującego do Unii Europejskiej jest wprowadzenie acquis communautaire do własnego systemu prawnego.

2. Na prawo pierwotne UE składają się przede wszystkim pisane źródła prawa wspólnotowego. W pierwszej kolejności są to trzy podstawowe traktaty założycielskie Wspólnot, wraz z załącznikami do poszczególnych traktatów , i protokołami, które stanowią ich integralną część. Ponadto prawo pierwotne tworzą traktaty nowelizujące powyższe umowy, jak i traktaty akcesyjne nowych państw członkowskich. Obok prawa pisanego prawo pierwotne tworzy też orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, na mocy którego wyinterpretowane zostały ogólne zasady prawa wspólnotowego.

Z kolei, źródłami prawa pochodnego są akty poszczególnych instytucji WE (funkcjonujących także jako instytucje UE w II i III filarze), a także rozmaite umowy zawierane przez Wspólnoty, albo przez państwa członkowskie. Granice między prawem pierwotnym i pochodnym, a także przynależność pewnych aktów do prawa Unii Europejskiej w ogóle, mogą niekiedy budzić wątpliwości

W każdym razie jest wymagane, aby normy prawa pochodnego były zgodne z normami prawa pierwotnego. Na straży tej zgodności stoi ETS (por. art. 230 TWE).

W ramach pierwszego filaru UE stosowane są następujące rodzaje instrumentów prawnych:

• rozporządzenia

• najważniejsze akty prawne w UE o charakterze ogólnym i normatywnym

• porównywalne z rozporządzeniami o randze ustawy w prawach krajowych

• mają charakter wspólnotowy- ustanawiają to samo prawo w całej Unii- oraz bezpośrednią moc wiążącą

• Podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym UE. Każde rozporządzenie wchodzi w życie w terminie w nim zawartym

• Rada Unii Europejskie(RUE), Komisja Europejska.(KE)

• dyrektywy

• skierowane do wszystkich lub wybranych panstw członkowskich

• określając cel i termin realizacji a wybór metody i formy pozostaje w gestii państw członkowskich

• stanowią rodek harmonizacji prawa UE

• RUE, KE

• są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i wchodzą w życie w terminie przez nie wskazanym lub dwudziestego dnia od ogłoszenia

• decyzje

• akty o charakterze konkretnym lub indywidualnym

• kierowane dopaństw członkowskich lub osób prawnych działających w tym krajach

• są wiążące dla adresata

• ich podmiotem jest najczęściej zastosowanie norm traktatów konkretnych sytuacjach

• obowiązują automatycznie

• RUE, KE

• zalecenia (rekomendacje) i opinie

• niewiążące akty prawne

• są wyrazem opinii instytucji europejskich o pożądanym kierunku zmian w przepisach prawnych państw członkowskich w określonych dziedzinach

• - Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Komitet Ekonomiczno- Społeczny

Akty nienazwane, (sui generis); noszą one różne nazwy, np. uchwały, rezolucje, deklaracje, wyjaśnienia, komunikaty, sprawozdania, zawiadomienia, memoranda, programy, plany.

• Charakter takich aktów jest niejednolity. Niektóre z nich wywołują skutki prawne ( te akty są często zwane uchwałami), w większości jednak mają charakter prawnie nie wiążący (np. rezolucje).

• Przedmiotem są sprawy wewnętrzne, organizacyjne WE i jej aparatu,

• Niewiążące akty instytucji wspólnotowych, zaliczane są do tzw. miękkiego prawa wspólnotowego, tj. do prawa niewiążącego formalnie, ale mimo to mającego praktyczne znaczenie.

• Akty sui generis powinny być zgodne z prawem pierwotnym oraz z aktami prawa pochodnego oraz by były ogłoszone stosownie do ich treści, charakteru i kręgu adresatów

Akty nazwane

Inne źródła prawa 

Niektóre ze źródeł prawa wspólnotowego nasuwają wątpliwości co do ich przynależności do prawa pierwotnego czy wtórnego:

• umowy międzynarodowe zawarte przez Unię z państwami trzecimi i innymi organizacjami międzynarodowymi;
  należą tu m.in. traktaty stowarzyszeniowe (w tym Układ Europejski z Polską), układ o Europejskim Obszarze Gospodarczym czy układ powołujący Światową Organizację Handlu.

• ogólne zasady prawa:

  • ogólne zasady wspólne dla wszystkich systemów prawnych państw członkowskich;

  • ogólne zasady prawa międzynarodowego;

  • prawa i wolności fundamentalne – obecnie zapisane są w Karcie Praw Podstawowych niemającej jeszcze mocy wiążącej w znaczeniu prawa pierwotnego.

INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ

Instytucja- ciało wykonujące wole UE

Organ - zasięg horyzontalny, szeroki zakres działania.

1 . Rada Europejska- instytucja która powstała w 1974 r. na szczycie paryskim jako forma systematycznych spotkań szefów rządów i głów państw członków Wspólnot Europejskich.. Rada Europejska zbiera się co najmniej dwa razy w roku. Przewodniczy jej głowa państwa (rządu) kraju sprawującego aktualnie prezydencję w UE. W spotkaniach uczestniczą szefowie rządów państw członkowskich, oraz Przewodniczący Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji.

Kompetencje Rady Europejskiej:

• Określa ogólne wytyczne polityki Europejskiej

• Wyznacza kierunki rozwoju organizacji

• Koordynuje politykę zagraniczną państw członkowskich oraz zajmuje stanowisko wobec najważniejszych problemów światowych

• Podejmuje decyzje o przyjęciu nowych członków i stowarzyszenia

2 . Rada Unii Europejskiej

• Główny organ decyzyjny Unii Europejskiej,

• Rada jest organem reprezentującym interesy państw członkowskich.

• Posiada wiele postaci. Zawsze skupia przedstawicieli państw członkowskich (PCz) tej samej rangi i odpowiedzialnych za te same kwestie. (minister do spraw zagranicznych – Rada do spraw ogólnych, minister właściwy do spraw - Rada Branżowa) (rocznie 70-80 posiedzeń)

Rada pełni sześć zasadniczych zadań:

1. Przyjmuje europejskie akty prawne – w wielu obszarach polityki wspólnie z Parlamentem Europejskim.

2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej w krajach członkowskich.

3. Zawiera umowy międzynarodowe między UE a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi.

4. Przyjmuje budżet UE – wspólnie z Parlamentem Europejskim.

5. Określa kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, (więcej szczegółów zob. niżej), opierając się na wytycznych ustalonych przez Radę Europejską.

6. Koordynuje współpracę między krajowymi sądami i organami policji w sprawach karnych (patrz rozdział " Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość " poniżej).

• W czasie głosowania minister który nie może być obecny upoważnia ministra innego kraju, do oddania za niego głosu. nie może wyznaczyć zastępcy ze swojego kraju.

• Prezydencja Rady Unii Europejskiej to okres, w którym dane państwo członkowskie przewodniczy posiedzeniom Rady Unii Europejskiej. Reprezentuje także Radę na arenie międzynarodowej

• Instytucja pomocnicza :Komitet Stałych Przedstawicieli COREPER

•  składa się ze stałych przedstawicieli krajów członkowskich Unii Europejskiejprzy Radzie Unii Europejskiej w Brukseli w randze ambasadorów oraz ich zastępców

Jego zadaniem jest przygotowywanie posiedzeń Rady Unii Europejskiej. Może także podejmować pewne decyzje proceduralne oraz powoływać grupy robocze. Wszystkie punkty porządku obrad posiedzenia Rady podlegają uprzedniej dyskusji w COREPER, o ile nie zostanie postanowione inaczej. COREPER stara się wypracować kompromis, który zostanie przedstawiony do zatwierdzenia Radzie.

COREPER nadzoruje i koordynuje prace około 250 komitetów i grup roboczych stałych lub ad-hoc, w których skład wchodzą urzędnicy i eksperci z krajów członkowskich, pracujący nad stroną techniczną zagadnień przeznaczonych do późniejszej dyskusji w COREPER i Radzie. Na jego czele stoi kraj aktualnie przewodniczący Radzie UE.

Faktycznie składa się z dwóch komitetów:

• COREPER I - zajmuje się głównie sprawami socjalnymi i ekonomicznymi. W jego skład wchodzą zastępcy stałych przedstawicieli.

• COREPER II - złożony jest ze stałych przedstawicieli i zajmuje się głównie sprawami dotyczącymi polityki unijnej, finansów i polityki zagranicznej.

Istnieją dwie grupy pracowników przedstawicieli państw członkowskich, które przygotowują spotkania COREPER. Są to :

• Grupa Martens - COREPER I

• Grupa Antici - COREPER II

Poza COREPER istnieją także inne komitety pomocnicze.

Komitet zbiera się co najmniej raz w tygodniu i dzieli punkty obrad Rady na trzy kategorie:

1. Punkty nie wymagające podjęcia decyzji ministerialnej, przedstawiane jedynie w celach informacyjnych.

2. Punkty A, w przypadku których decyzją może zostać podjęta bez dyskusji. Jeżeli mimo to któryś z ministrów wyrazi wątpliwości, punkty te wracają do COREPER, gdzie są ponownie rozpatrywane.

3. Punkty B, które wymagają przeprowadzenia dyskusji, a nie zawsze da się zawczasu przewidzieć, jaka będzie decyzja.

Dany punkt może być wewnętrznie opisany jako pozorny punkt B - po to aby opinia publiczna odniosła wrażenie, że jest to punkt B, nad którym ministrowie aktywnie obradują ze względu na jego wagę, podczas gdy w istocie można go potraktować jako punkt A, ponieważ COREPER przeprowadził już negocjacje i osiągnął kompromis.

Ministrowie podejmują stosunkowo mało decyzji co do prawdziwych punktów B: zazwyczaj są one odsyłane do ponownego rozważenia przez COREPER, skąd powracają jako punkty A lub pozorne B. W dokumentach i porządku obrad punkt A określany jest jako "A"-item.

KOMISJA EUROPEJSKA

- Komisja jest niezależna od rządów krajowych. Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów całej Unii Europejskiej. Komisja przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada do zatwierdzenia Parlamentowi i Radzie.

- Jest również organem wykonawczym Unii – a więc odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji Parlamentu i Rady. Oznacza to zarządzanie bieżącymi sprawami Unii Europejskiej, wdrażanie jej polityk, prowadzenie jej programów i dysponowanie jej środkami finansowymi.

- Nieformalnie członków Komisji nazywa się po prostu „komisarzami”.

- Kadencja obecnej Komisji trwa do 31 października 2009 r. Jej przewodniczącym jest Portugalczyk, José Manuel Barroso.

- Nowa Komisja jest powoływana co pięć lat, w ciągu sześciu miesięcy od daty wyborów do Parlamentu Europejskiego. Przy jej powoływaniu stosuje się następującą procedurę:

• Rządy państw członkowskich uzgadniają między sobą, kogo nominować na nowego przewodniczącego Komisji.

• Kandydatura nominowanego na przewodniczącego Komisji jest następnie zatwierdzana przez Parlament.

• Nominowany na przewodniczącego Komisji, w porozumieniu z rządami państw członkowskich, wybiera pozostałych członków Komisji.

• Rada przyjmuje listę nominowanych osób kwalifikowaną większością głosów i przedkłada ją do zatwierdzenia Parlamentowi Europejskiemu.

• Parlament przesłuchuje każdą z nominowanych osób i wydaje opinię dotyczącą całego proponowanego składu Komisji.

• Po zatwierdzeniu przez Parlament Europejski przewodniczący i pozostali członkowie nowej Komisji zostają formalnie mianowani przez Radę, stanowiącą większością kwalifikowaną głosów.

- Komisja Europejska pełni cztery podstawowe funkcje

1.  Przedkładane wniosków legislacyjnych

Komisja posiada prawo „inicjatywy ustawodawczej”. Jedynie Komisja odpowiada za opracowywanie wniosków nowych aktów prawa europejskiego, przedkładanych do zatwierdzenia Parlamentowi i Radzie. Wnioski te muszą mieć na celu ochronę interesów Unii i jej obywateli – a nie interesów konkretnych krajów czy też gałęzi przemysłu.

Komisja musi zdobyć rozeznanie w nowych sytuacjach i problemach powstających w Europie i rozważyć czy przyjęcie aktu prawa europejskiego jest najlepszym sposobem radzenia sobie z nimi. Dlatego też Komisja jest w ciągłym kontakcie z całym szeregiem grup interesów oraz z dwoma organami doradczymi: Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów. Komisja zasięga również opinii parlamentów i rządów krajów członkowskich.

Komisja wnioskuje o podjęcie działań na szczeblu unijnym jedynie jeśli uważa, że danego problemu nie można rozwiązać skuteczniej za pomocą działań na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym. Tę zasadę rozwiązywania problemów na możliwie najniższym szczeblu nazywa się „zasadą pomocniczości”.

Jeśli jednak Komisja uzna, że konieczne są kroki legislacyjne, wówczas opracowuje wniosek, który jej zdaniem skutecznie rozwiąże problem oraz zaspokoi możliwie najszersze grono zainteresowanych. W celu zapewnienia poprawności wszelkich szczegółów technicznych wniosku, Komisja konsultuje się z ekspertami za pośrednictwem rozmaitych komitetów i grup.

2.  Realizacja polityki oraz budżetu UE

Jako organ wykonawczy Unii Europejskiej, Komisja odpowiada za zarządzanie budżetem UE i jego wykonanie. Większość wydatków dokonują w rzeczywistości władze krajowe lub lokalne, jednak Komisja odpowiada za ich nadzorowanie – pod czujnym okiem Trybunału Obrachunkowego..

Komisja ma również za zadanie wdrażanie środków przyjętych przez Parlament i Radę, na przykład w ramach wspólnej polityki rolnej. Innym przykładem jest polityka w zakresie konkurencji, w ramach której Komisja uprawniona jest do wydawania zezwoleń lub zakazów dotyczących łączenia przedsiębiorstw. Komisja musi również sprawdzać, czy kraje UE nie subsydiują różnych gałęzi swego przemysłu w sposób mogący prowadzić do zakłócenia swobody konkurencji.

Programy unijne, którymi zarządza Komisja, obejmują szeroki wachlarz: od programów „Interreg” i „URBAN” (budowanie partnerstwa transgranicznego między regionami oraz pomoc w odnowie upadających obszarów miejskich) po program „Erasmus” dotyczący wymiany studentów w całej Europie.

3.  Rządy prawa

Komisja jest strażnikiem traktatów. Oznacza to, że – wraz z Trybunałem Sprawiedliwości – jest odpowiedzialna za zapewnienie właściwego stosowania prawa UE we wszystkich państwach członkowskich.

Jeśli Komisja uzna, że dany kraj UE nie stosuje się do przepisów prawa europejskiego – przez co nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań prawnych – podejmuje środki w celu naprawy tej sytuacji.

Działania te rozpoczynają się od tak zwanej procedury w sprawie naruszenia. Polega ona na przekazaniu oficjalnego pisma do rządu tego kraju, w którym Komisja wyjaśnia dlaczego jej zdaniem kraj ten narusza prawo europejskie oraz wyznacza termin, w którym powinna otrzymać szczegółowe wyjaśnienia w tej sprawie.

Jeśli procedura ta nie przyniesie pożądanego skutku i nie naprawi zaistniałej sytuacji, Komisja musi skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości, który jest uprawniony do nakładania kar grzywny. Wyroki Trybunału są w pełni wiążące dla krajów członkowskich oraz instytucji UE.

4.  Reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej

Komisja Europejska jest znaczącym rzecznikiem Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej. Dzięki niej państwa członkowskie mówią „jednym głosem” na forach międzynarodowych, takich jak Międzynarodowa Organizacja Handlu (WTO). 

Komisja odpowiada również za negocjowanie w imieniu Unii umów międzynarodowych.

PARLAMENT EUROPEJSKI

- instytucja Unii Europejskiej będąca odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu, której członkowie są wybierani przez obywateli państw należących do UE na 5-letnią kadencję

- Ustalenie szczegółowych zasad przeprowadzania wyborów pozostaje w kompetencji poszczególnych państw członkowskich. W Polsce tę kwestię reguluje odrębna ustawa.

- każdy kraj wyznacza własny termin i dł. trwania(ilość dnia) wyborów

- 750+ przewodniczący (liczba europosłów),Polska -54 mandatów ( w następnych wyborach l. posłów zmniejszy się do 51- wynika to zTraktatu Lizbońskiego)

- Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju pochodzenia, lecz według przynależności do jednego z siedmiu ogólnoeuropejskich ugrupowań politycznych. Posłowie reprezentują cały wachlarz poglądów na temat integracji europejskiej, od skrajnego federalizmu po otwarty eurosceptycyzm.

- Parlament pełni trzy podstawowe funkcje:

1. Przyjmujeakty prawa europejskiego – w wielu obszarach polityki wspólnie z Radą. Fakt, że członkowie Parlamentu są wybierani bezpośrednio przez obywateli, jest jednym z czynników gwarantujących demokratyczne umocowanie prawa europejskiego.

współudział w tworzeniu prawa poprzez:

• konsultacje;

• współpracę;

• współdecydowanie; nadaje ona takie samo znaczenie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii w odniesieniu do szerokiego wachlarza dziedzin (na przykład transportu, środowiska naturalnego, ochrony konsumentów itp.). Dwie trzecie europejskich aktów prawnych jest przyjmowanych wspólnie przez Parlament Europejski i Radę

• akceptację (zgodę) - uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej;

1. Parlament sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami UE, w szczególności nad Komisją. Do jego kompetencji należy zatwierdzanie lub odrzucanie kandydatur komisarzy. Parlament dysponuje też prawem odwołania Komisji na podstawie wotum nieufności

2. Kompetencje budżetowe. Parlament sprawuje pieczę nad budżetem UE.Wraz z Radą przyjmuje on budżet UE, a zatem wywiera wpływ na wydatki Unii. Zwieńczeniem procedury budżetowej jest całkowite przyjęcie lub odrzucenie budżetu przez Parlament.

• zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego;

• prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów);

• prawo zadawania pytań Komisarzom;

• zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie

1. Ochrona praw obywateli ; przyjmowanie wniosków,uwag,skarg, powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.

Organy Parlamentu Europejskiego
ν Prezydium
ν Kwestorzy 
ν Konferencja przewodniczących
ν Konferencja przewodniczących komisji
ν Konferencja przewodniczących delegacji
ν Komisje i podkomisje

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

1. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest organem sądowym Unii Europejskiej.

• Obejmuje: Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane. 

• Jego zadaniem jest zapewnienie, by prawo unijne było interpretowane i stosowane w ten sam sposób w każdym państwie członkowskim.

• Trybunał jest uprawniony do rozstrzygania sporów prawnych wynikłych między państwami członkowskimi, instytucjami UE, przedsiębiorstwami i osobami fizycznymi. 
  Trybunał ma siedzibę w Luksemburgu.

  1. Trybunał Sprawiedliwości

• W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego.

• .Trybunał jest wspomagany przez 8 rzeczników generalnych, których rolą jest przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych przed Trybunał. Ich opinie nie są wiążące dla Trybunału, aczkolwiek są często uwzględniane przez sędziów w wydawanych orzeczeniach

• Sędziowie i rzecznicy generalni są byłymi członkami najwyższych sądów krajowych lub wysoko wykwalifikowanymi prawnikami, powoływanymi za wspólną zgodą rządów państw członkowskich. Każdy z nich jest mianowany na okres sześciu lat i sprawuje swą funkcję niezależnie. Ich mandat jest odnawialny.

• Traktat Lizboński (dokładniej dołączona do niego Deklaracja nr 38) wprowadził możliwość zwiększenia liczby rzeczników generalnych do 11, o ile z taką inicjatywą wystąpi Trybunał Sprawiedliwości. Polska uzyskała gwarancję, że w takim przypadku nie będzie już uczestniczyć w systemie rotacji, tylko będzie miała stałego rzecznika generalnego.

• Aby zapewnić ciągłość funkcjonowania Trybunału, co 3 lata następuje częściowe odnowienie składu sędziowskiego i składu rzeczników generalnych.( SYSTEM ROTACJI)

• Podstawową kompetencją Trybunału jest czuwanie nad poszanowaniem prawa Unii Europejskiej oraz wykładnia tego prawa w postaci wydawanych orzeczeń. Trybunał rozpatruje w szczególności:

• skargi Komisji przeciwko państwom członkowskim dopuszczającym sie naruszeń prawa UE,

• skargi o stwierdzenie nieważności aktów prawnych wydanych przez instytucje unijne,

• skargi na bezczynność instytucji unijnych,

• skargi dotyczące odszkodowań za działania instytucji UE lub pracowników Unii, związane w wykonywaniem ich funkcji, a także

• odpowiada na pytania prejudycjalne zadawane przez sądy powszechne państw członkowskich, które w toku postępowań powezmą wątpliwości, co do ważności i wykładni prawa unijnego.

• Trybunał Sprawiedliwości nie ma jurysdykcji w zakresie postanowień dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, zaś w okresie 5 lat od wejścia w życie Traktatu z Lizbony będzie miał również ograniczone kompetencje w dziedzinie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.

• Do kompetencji Trybunału Sprawiedliwości należy także opiniowanie umów międzynarodowych zawieranych przez Unię Europejską pod względem ich zgodności z traktatami.

  1. Sąd

• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje również Sąd.

• W skład Sądu wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego, powoływany na okres 6 lat przez rządy państw członkowskich. Mandat sędziego jest odnawialny.

• W sądzie nie ma stałych rzeczników generalnych. Funkcje tę może pełnić jeden z sędziów. Sąd orzeka w izbach złożonych z 3 lub 5 sędziów, w składzie wielkiej izby (13 sędziów), a w niektórych przypadkach w składzie jednego sędziego. Gdy wymaga tego waga lub złożoność sprawy Sąd zbiera sie w pełnym składzie.

Sąd jest właściwy do rozpatrywania w pierwszej instancji m.in.:

• skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne na akty, których są adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie oraz na akty regulacyjne, które dotyczą ich bezpośrednio i nie wymagają wydania środków wykonawczych;

• skarg państw na nieważność aktów ustawodawczych, aktów Rady, Komisji i Europejskiego Banku Centralnego innych niż zalecenia i opinie oraz aktów Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich, jak również aktów organów lub jednostek organizacyjnych Unii, które zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich;

• skarg państw członkowskich, instytucji Unii oraz, w ograniczonym zakresie, osób fizycznych i prawnych na zaniechania Komisji, Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady oraz Europejskiego Banku Centralnego;

• skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje Unii lub pracowników;

• skarg na decyzje Rady w sprawach pomocy publicznej i środków ochronnych w handlu;

• skarg na decyzje Europejskiego Banku Centralnego.

Odwołania od orzeczeń Sądu w ww. sprawach rozpatruje Trybunał Sprawiedliwości. Prawo to jednak jest ograniczone do kwestii prawnych.

1. Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej

• Parlament Europejski i Rada mogą, poprzez wydawanie odpowiednich rozporządzeń, tworzyć sądy wyspecjalizowane, właściwe do rozpatrywania w pierwszej instancji skarg w konkretnych dziedzinach.

• Takim sądem jest Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej, działający jako izba przy Sądzie:

• Składa się on z 7 sędziów, mianowanych na 6 lat prze Radę. Ta liczba może zostać zwiększona, jeśli Trybunał Sprawiedliwości tego zażąda.

• Każda osoba mająca obywatelstwo Unii i spełniająca kryteria określone w Traktacie o funkcjonowaniu UE może przedstawić swoją kandydaturę na sędziego. Mandat sędziów Sądu do spraw Służby Publicznej jest odnawialny.

• Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej rozpatruje, w pierwszej instancji, spory miedzy Unią a jej pracownikami. Odwołania od jego orzeczeń rozpatruje Sąd, jednak prawo do odwołania ograniczone jest do kwestii prawnych.

• Najczęściej Sąd do Spraw Służby Publicznej obraduje w izbach składających się z 3 sędziów. Może on jednak obradować w składzie 1-osobowym, 5-osobowym lub w pełnym składzie.

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY:

Trybunał Obrachunkowy powstał w 1975 roku. Jego siedzibą jest Luksemburg. Zadanie Trybunału polega na sprawdzaniu, czy fundusze UE, pochodzące od podatników, są właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i na zamierzone cele. Jego misja sprowadza się do zapewnienia podatnikowi optymalnej jakości za uczciwą cenę. Trybunał jest uprawniony do kontroli każdej osoby lub organizacji, dysponującej środkami unijnymi.

W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa Unii. Członkowie są mianowani przez Radę na sześcioletnią, odnawialną kadencję. Członkowie wybierają spośród siebie Prezesa na trzyletnią, odnawialną kadencję. W styczniu 2008 r. prezesem został wybrany Vítor Manuel da Silva Caldeira z Portugalii.

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

1.Europejski Bank Centralny (EBC) powstał w 1998 r. Jego siedzibą jest Frankfurt nad Menem (Niemcy).

• Jego rolą jest zarządzanie euro – wspólną walutą UE – oraz chronienie stabilności cen, które dotyczą bezpośrednio ponad dwóch trzecich obywateli UE, używających euro. EBC odpowiada również za kształtowanie i wdrażanie polityki pieniężnej w strefie euro.

• W perspektywie średnioterminowej EBC dąży do utrzymania rocznego wzrostu cen dóbr konsumenckich nieznacznie poniżej 2%.

Czyni to na dwa sposoby:

• po pierwsze poprzez kontrolowanie podaży pieniądza. Nadmierna podaż pieniądza w stosunku do podaży towarów i usług prowadzi bowiem do inflacji.

• po drugie poprzez monitorowanie tendencji cen i ocenę ryzyka, jakie niosą one dla stabilności cen w strefie euro.

Kontrola podaży pieniądza polega między innymi na ustalaniu stóp procentowych obowiązujących w całej strefie euro. Jest to prawdopodobnie najbardziej znany rodzaj działania Banku.

• Swą misję EBC wypełnia współpracując z Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), który obejmuje wszystkie 27 państw członkowskich Unii.Tym niemniej tylko 16 z nich przyjęło dotychczas euro.Te piętnaście krajów tworzy wspólnie strefę euro, zaś ich banki centralne, wraz z Europejskim Bankiem Centralnym, tworzą tzw. „Eurosystem”.

• EBC jest instytucją absolutnie niezależną. Ani on, ani żaden inny narodowy bank Eurosystemu, ani też żaden z członków ich organów decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej instytucji o instrukcje, ani takich instrukcji przyjmować. Instytucje UE oraz rządy państw członkowskich muszą szanować tę zasadę i nie starać się wywierać wpływu na EBC ani na swój rodzimy bank centralny. 

• EBC blisko współpracuje z krajowymi bankami centralnymi oraz przygotowuje i wprowadza w życie decyzje podejmowane przez organy decyzyjne Eurosystemu – Radą Prezesów, Zarządem i Radą Ogólną. 

W listopadzie 2003 roku prezesem EBC został Francuz, Jean-Claude Trichet. ( 8-letnia kadencja)

Status prawny:

http://biurose.sejm.gov.pl/teksty_pdf/i-871.pdf