Asertywność: -umiejętność dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania, nie lekceważąc uczuć i poglądów innych ludzi;-umiejętność wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami; zachowania asertywne: - zespół zachowań interpersonalnych, wyrażających uczucia, postawy, życzenia, opinie, prawa innej osoby lub osób.;-bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia drugiej osoby.;-mogą obejmować ekspresję takich uczuć jak: gniew, strach, zaangażowanie, nadzieję, radość, rozpacz, oburzenie lub zakłopotanie. terytorium psychologiczne: -to wszystko, co w podstawowy sposób zależy ode mnie i należy do mnie np.: myśli czyny potrzeby, postawy, prawa, tajemnice, sposób dysponowania rzeczami, które są moją własnością.; Każdy ma prawo do zachowań asertywnych, ale też ma prawo działać nieasertywnie. Robiąc coś, na co nie ma się ochoty należy wybrać sposób zachowania ze względu na jakieś istotne dla siebie wartości i decydować się na ten wybór, a nie czuć się zmuszanym, poddanym presji otoczenia, bezradny z powodu własnej nieumiejętności obrony.; Prawa człowieka według Herberta Fensterheima: 1. Masz prawo do wyrażania siebie swoich opinii, potrzeb uczuć- tak długo dopóki nie ranisz innych; 2. Masz prawo do wyrażania siebie-nawet jeśli rani to kogoś innego-dopóki twoje intencje nie są agresywne.; 3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb- dopóki uznajesz że oni mają prawo odmówić,; 4. Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.; 5. Masz prawo do korzystania ze swoich praw.; Rodzaje zachowań: 1. Agresywne. –bronimy własnych praw lekceważąc prawa innych. – dominujemy nad innymi, czasami ich upokarzając. – nie słuchamy innych. – przyjmujemy postawy wrogie lub obronne. – podejmujemy decyzje nie uwzględniając praw innych. 2. Uległe. – lekceważymy własne prawa, pozwalając innym je naruszać;- nie przedstawiamy własnych potrzeb, poglądów i odczuć;- zachowujemy się nie uczciwie(nasze działanie nie pokrywa się ze słowami, co powoduje nagromadzenie się złości, urazów).; 3. Asertywne: - bronimy własnych praw, uznając jednocześnie prawa innych; - wyrażamy swoje potrzeby, poglądy i odczucia;- nasze stosunki z innymi ludźmi cechuje wiara w siebie;. Przyczyny zachowań: 1. Agresywnych: - boimy się, że nie dostaniemy tego co chcemy; - nie wierzymy w siebie; - wcześniej okazywało się to skuteczne ; - chcemy zwrócić na siebie uwagę; - chcemy zademonstrować swoją władzę; - chcemy wyładować złość( będącą często wynikiem nierealnych oczekiwań).; 2. Uległych: - boimy się utraty aprobaty ze strony innych; - boimy się reakcji innych; - uważamy, że jest to właściwe, grzeczne zachowanie chcemy uniknąć konfliktów;- chcemy manipulować innymi.; 3. Asertywnych: - jesteśmy zadowoleni z siebie;-mamy szacunek dla siebie i innych(pomaga nam to w osiągnięciu celów i realizacji naszych potrzeb);- dzięki temu mniej ranimy innych;- dzięki temu rośnie wiara w siebie; - daje to poczucie kontroli nad własnym życiem;- jesteśmy uczciwi w stosunku do samych siebie i innych; Konsekwencje zachowań: Agresywnych- konflikty w stosunkach z innymi ludźmi;- utratę szacunku dla samego siebie;- utratę szacunku do innych;- będziemy nie lubiani;- poważny stres;- dojdzie do przemocy;- rezultaty przeciwne do zamierzonych; 2. Uległych:- utratę poczucia własnej wartości; - poczucie krzywdy, złość, frustrację.- zachęcanie innych do dominacji;- wybuch agresji spowodowany kumulacją uczuć; 3. Asertywnych: - będziemy mniej lubiani za to, że wyrażamy swoje odczucia.- etykietka człowieka idącego przez życie przebojem;- zmiany naszych relacji z innymi.; Asertywna odmowa: - stwierdzenie czytelne, bezpośrednie, uczciwe i stanowcze. Powinno tam się znaleźć słowo nie i jasna informacja wyjaśnienia, co pozwoli na lepsze zrozumienie naszego postępowania. Jeżeli obawiamy się, że odmowa zostanie zrozumiana jako brak sympatii czy chęć odsunięcia się można dodać komentarz podtrzymujący relację.-nie zawiera pretensji ani usprawiedliwień;-najlepszym argumentem jest odwołanie się do siebie, do swoich osobistych preferencji( wolę, chcę, wybieram, jest dla mnie ważne, lub postanowień( mam zamiar, zdecydowałem). Wyrażanie własnych opinii i przekonań. Każdy dąży do tego by czuć się w porządku, dlatego też ludzie zacierają rozbieżności, starając się upodobnić swoją opinię do opinii partnera, jeśli jednak rozbieżności już się uwidaczniają to osoba może zacząć się usprawiedliwiać lub atakować starając się udokumentować drugiej osobie że to ona jest nie w porządku. Wielkość opinii i ich wymiana są wartością samą w sobie. Daje to możliwość spojrzenia na te sama kwestie w różny sposób, lepsze zrozumienie punktu widzenia opinii partnera. Gdy pojawiają się osoby starające się skłonić nas do zmiany naszej opinii na bardziej podobna do ich własnej to możemy :- ujawnić rozbieżność opinii akceptując postawę akceptacji tego faktu. Przez ujawnienie rozbieżności możemy dopuścić do gry nastwionej na ukrycie tego faktu, a poprzez zademonstrowanie akceptacji, komunikujemy partnerowi, ze mimo rozbieżnych opinii my i on jesteśmy w porządku; - prezentujemy a nie argumentujemy. Wymieniając opinii nie staramy się koniecznie przekonać partnera do swojego zdania-on tez ma prawo mieć własne.;-zamiast udowadniać odwołujemy się do siebie powiedzmy prawdę o swoich poglądach. Zawsze można trafić na kogoś inteligentniejszego lub zręcznie prowadzącego rozmowę.- konsekwentnie dekonspirujemy aluzyjna argumentacje, zamieniając na komunikaty wprost.