Embriologia. Love it! So much

-komórki rozrodcze są z komórek somatycznych

- prewitellogenezy-> jeden z okresów wielkiego wzrostu oocytu, w czasie jego trwania gromadzi się informacja rozwojowa. W cytoplaźmie oocytów gromadzą się duże ilości RNA. Może być on syntetyzowany w samym oocycie. Wzmożona synteza RN w oocycie wymaga zwiększenia DNA na którym mógłby on być transkrybowany. Dodatkowo zachodzi zwiększenie ilości genów przez amplikację genów. Chromosomy przybierają postać chromosomów szczoteczkowych.

-Witellogenezy – >Gromadzenie substancji zapasowych, w okolicy jądra wyodrębnia się jądro żółtkowe – jest to nagromadzenie mitochondriów, ciałęk Golgiego, błon ER ziarnistych i ziaren zawierających RNA.

-w oocycie syntezowane są białka – stanowiące materiał zapasowy, wchodzące w skład żółtka i białka enzymów niezbędnych do syntezy składników żóltka.

pod koniec witellogenezy u niektórych zwierząt , tuż pod błoną komórkową oocytów, pojawiają się ziarenka korowe.

-ciałka kierunkowe- powstają dwa, cxzasem trzy, by zmniejszyć zbędną ilość materiału genetycznego. Pierwsze znajduje się w przestrzeni okołożółtkowej

Typy jaj:

a. W zależności od ilości żółtka w jaju

-alecytalne lub oligolecytalne: bezżółtkowe lub skąpożółtkowe

-mezolecytalne: o średniej zawartości żółtka

-polilecytalne: bogate w żółtko

b. W zależności od rozmieszczenia żółtka w jaju.

-izolecytalne: rozmieszczenie równomierne

-anizolecytalne: nierównomierne

-cenntrolecytalne: centralne

-telolecytalne: biegunowe

Dojrzewanie plemników:

Kapacytacja:

- usunięcie warstwy glikokoniugatów z powierzchni główki plemnika

- błona komórkowa plemnika traci cholesterol, dzięki czemu staje się bardziej płynna

- hiperaktywacja plemnika poprzez wnikanie jonów wapnia

-reakcja akrosomowi

-wezikulacja

Polispermia – wnikanie kilku plemników do jaja. To zjawisko znane jest u niektórych ryb spodoustych, płazów ogoniastych, gadów. Powszechnie zachodzi u ptaków. Wnikanie nadliczbowych plemników może być konieczne do aktywacji jaja zawierającego duże ilości żółtka.

Polispermia fizjologiczna – więcej plemników wnika do przestrzeni okołożółtkowej, co jest niezbędne do aktywacji jaja.

Polispermia patologiczna – może występować u zwierząt monospermicznych, u których normalnie jeden plemnik wnika do jaja. W starzejących jajach, gdzie jest zaburzona reakcja korowa, może dojść do zapłodnienia jaja przez dwa plemniki i dochodzi do obumarcia zarodka.

Polispermia może zajść w starzejących się jajach.

Zapłodenienie:

-aktywacja jaja (pobudzenie przez plemnik)

-reakcja korowa (w jej wyniku po fuzji plemnika z oocytem zachodzą zmiany na powierzchni i w warstwie korowej cytoplazmy oocytu.)

-reakcja osłonki/zony (zmiany właściwości fizykochemicznych w osłonce przejrzystej pod wpływem przechodzącego przez nią plemnika.)

Przedjądrze-> Przedjądrze męskie jest jądrem komórkowym plemnika. Żeńskie zaś jądrem komórkowym komórki jajowej. Obydwa przedjądrza mają wygląd normalnych jąder komórkowych. Przedjądrze męskie jest większe od żeńskiego

Kariogamia-> Jest to proces zlewania się przedjądrza męskiego i żeńskiego. Od tego momentu zapłodnione jajo nosi nazwę zygoty.

Zygota! 1 komórkowy zarodek

-usunięcie mitochondriów plemnika

Bruzdkowanie- zależy od ilości żółtka, jego rozmieszczeniu i od efekty matczynego (wpływ genotypu matki na bruzdkowanie, Lol)

1)całkowite- całe zapłodnione jajo dzieli się na coraz to mniejsze blastomery

-bruzdkowanie calkowite równomienre – jeżeli blastomery sa równe

-bruzdkowanie nierównomierne – jeżeli jaja mają pewne ilości żółtka angromadzone w półuli wegetatywnej (mezolecytalne, telolecytalne), np. jaja płazów;

2)częściowe - charakterystyczne dla jaj polilecytalnych. Podziałom na blastomery podlega tylko część jaj pozbawiona żóltka:

-tarczowe- podlega mu tylko tarczka cytoplazmy pozbawiona żółtka, jak się dzieje u ptaków- w jajach telolecytalnych;

-powierzchniowe - w jajach centrolecytalnych, podziałom ulega cytoplazma na powierzchni jaja.

-blastomery- komórka powstała na skutek podziałów mitotycznych zygoty, podczas bruzdkowania

Blastula- wczesne stadium rozwoju zarodkowego tkankowców powstałe w wyniku bruzdkowania. U większości zwierząt ma kształt pęcherzyka kulistego (celoblastula); jego sciana (blastoderma) zbudowana jest z 1 lub kilku warstw komórek otaczających jamę blastuli (blastocel), wypełnioną płynem.

Blastocysta- stadium blastuli w rozwoju zarodkowym ssaka. Zarodek przyjmuje postać pecherzyka, w którym wewnętrzna masa komórkowa zwisa do środka. Jej ściana zbudowana jest z duzych komórek okrywających - jest to trofoektoderma, czyli trofoblast, wewnętrzna masa komórkowa stanowi węzeł zarodkowy, jama zaś w środku nazywa się jamą blastocysty lub blastocelem.

Gastrulacja- proces, w którym blastomery o podobnych właściwościach rozwojowych zajmują określone miejsce, tworząc zespoły komórkowe zwane listkami zarodkowymi. W czasie gastrulacji powstają 3 listki zarodkowe:

ektoderma – zewnętrzny listek zarodkowy

mezoderma – środkowy listek zarodkowy

endoderma - wewnętrzny listek zarodkowy

powstaje też struna grzbietowa

Jest zależna od zawartości żółtka w jaju, które rzutuje na sposób przemieszczenia się komórek.

Procesy :

zmiana metabolizmu zarodka;

-pierwsze procesy metabolizmu zarodka;

-ujawnienie się aktywności genomu zarodka

-dochodzi do wiekszej determinacji komórek;

-rozpoczyna się różnicowanie komórek.

Smuga pierwotna- Jest to zagęszczenie komórek w fotmie pasma biegnącego środkiem tarczki, powstaje w procesie gastrulacji.

Funkcje:

-centrum organizacyjne, kierujące przechodzące przez nia komórki na odpowiednia droge rozwoju.

U ptaków rozwój smugi pierwotnej rozpoczyna się w tylnej części tarczki zarodkowej na granicy pola jasnego i strefy łączącej.

Funkcja:

-organizuje narządy zarodka wdłuż osi głowowo-ogonowej

-miejsce , przez które przemiesczaja się komórki i w jakim zatrzymują się kom. Macierzyste różnych linii komórkowych.

-miejsce poliferacji komórek

Organogeneza – proces tworzenia się narządów ostatecznych. Poszczególne części narządów pierwotnych róznicuja się i rozwijają w narządy ostateczne. Narządy pierwotne są zawiązkami układów i zespołów narządów ostatecznych. Tworzeniu się narządów towarzyszy róznicowanie się i specjalizacja komórek, która prowadzi do wytworzenia się róznego rodzaju tkanek. Proces taki nazywamy histogenezą.

Indukcja embriologiczna – jeden z mechanizmów różnicowaniu się komórek , tkanek oraz narządów i zachodzi we wszystkich etapach rozwoju zarodkowego w różnej formie i różnym nasileniu. Jest to proces złozony i skomplikowany. Jest jednym z podstawowych procesów zachodzących w rozwoju zarodka. Przez nia rozumiemy wpływ okreslonej tkanki lub warstwy komórek z nią sasiadujących. Indukcja embriologiczna zachodzi w tych obszarach zarodka, które mają wielorakie potencje rozwojowe i zależnie od charakteru czynnika, zostaje zdeterminowana w określonym kierunku rozwoju.

Pole presumptatywne – określone obszary jaja, z których powstają w ciągu rozwoju zarodka poszczególne, określone tkanki i narządy. Obszary te mogą wzajemnie na siebie nachodzić. Dotąd nie stwierdzono takich obszarów u ssaków.

Indukcja embriologiczna jest nieodwracalna, a indukcja hormonalna to proces odwracalny. I .Embriologiczna. działa tylko na pobliskie komórki i uwidacznia się po dłuższym czasie. I. Hormonalna działa na duże odległości i efekt działania jest szybko widoczny.

Trofoblast- Stanowi barierę odgradzająca węzeł zarodkowy od środowiska zew., pośrednicząc w wymianie miedzy nimi substancji.

-stanowi optymalne środowisko do rozwoju węzła zarodkowego przez regulację składu i ilości płynu jamy blastocysty

-sygnalizuje obecnośc zarodka w macicy w sposób odczuwalny dla org. Matki;

-przygotowuje się do kontaktu z endometrium.

Trofoblast różnicuje się w cytotrofoblasty i syncytiotrofoblasty.

tworzy ścianę blastocysty, uczestnicyz w towrzeniu się łożyska i daje materiał niezbędny do odżywienia zarodkowi

para placenta- Powierzchnia zetknięcia się jaja plodowego z endometrium, na powierzchni nie pokrytej kosmkami.

Neurlacja-proces tworzenia się cewki nerwowej – neuruli, tworzenie zawiązków układu nerwowego. Wystepuje po zakończeniu gastrulacji, w procesie tworzenia się narzadów pierwotnych.

U ptaków w dwóch odrębnych etapach:

-neurlacja pierwotna – tworzy się zawiazek mózgu i przedniej części rdzenia,

-neurlacja wtórna – tylna część rdzenia kręgowego

Łożysko jest narządem, w którym dochodzi do przylegania lub zrośniecia się błon plodowych zarodka z błona sluzową macicy w celu wymiany fizjologicznej (pobieranie wody, metabolitów, wymiana gazowa, wydalenie metabolitów, synteza hormonów). Wyrózniamy:

-część plodową- kosmówka z przylegająca do niej blona płodową

-część matczyną – cz. Funkcjonalna blony sluzowej macicy

implantacja: zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy. W momencie implantacyjnym

decidualizacja- zmiany w endometrium macicy przygotowujące implantację i przebiegające w czasie jej trwania dochodzi do największej śmiertelności. Wyróżnia się implantację powierzchniową i śródmiąższową.

Błona Interhemalna- Jest to błona oddzielająca krążenie matczyne od płodowego.

Typy:

-w zalezności, która blona wchodzi do lożyska z kosmówką:

1)kosmówkowo-żóltkowe

2)kosmówkowo-omoczniowe

3)żółtkowe

-łozyska – rzekome nieinwazyjne

- prawdziwe inwazeyjne : labiryntowe, kosmkowe, beleczkowe

-w zalezności od umiejscowienia kosmków na powierzchni kosmówki:

1)rozproszone

2)liścieniowate

3)popręgowe

4)tarczowe

-w zależności od bariery łozyskowej:

1)nabłonkowo-kosmówkowe

2)łącznokosmówkowe

3)śródnabłokowo- kosmówkowe

4)krwiokosmówkowe

5)krwionablonkowe

bariery łóżyskowej

Funkcja- bariera immulogiczna.

Jest to warstwa tkanek odgraniczających krew matki od krwi płodu, które w żadnym łożysku nie mieszają się ze sobą. Najgrubsza bariera łożyskowa może składać się z sześciu warstw: śródbłonek naczyń włosowatych macicy→ tkanka łączna błony śluzowej macicy→ nabłonek błony śluzowej macicy→ nabłonek kosmówki, czyli trofoblast→ mezenchyma kosmówki omoczniowej→ śródbłonek naczyń włosowatych płodu. Łożysko o takiej barierze nazwano łożyskiem nabłonkowo- kosmówkowym.

skład sznura pępowinowego

- tętnica i żyła żółtkowa

- dwie tętnice pępkowe i żyła pępkowa

- przewód omoczniowy

- przewód żółtkowy

- tkanka łączna galaretowata (galareta Whartona)

- peryderma (Jest to nabłonek ektodermalny jednowarstwowy okrywający sznur pępowinowy i zarodek. Powstają z niej pochodne skóry: włosy, rogi, kopyta)

Somity (woreczkowate człony) powstają z mezodermy przyosiowej poprzez rozdzielenie się od niej na segmentalne części, ułożone jedne za drugim.W ścianie somitu można wyróżnić trzy części: dermatom, sklerotom oraz miotom. Somity połączone są z sobą cienkimi pasmami komórek- nefrotomami. Liczna somitów zwiększa się w miarę rozwoju zarodka. U niektórych ssaków w środku somitu powstaje pusta przestrzeń określana jako jama somitu.

etapy powstawania pierwszej błony płodowej.

Jest nią pęcherzyk żółtkowy pierwotny.

- oddzielenie się hipoblastu w węźle zarodkowym od epiblastu

- hipoblast zaczyna obrastać od środka trofoblast

Ptaki:

błony płodowe

-pęcherzyk żółykowy

-owodnia

-kosmówka

-omocznia (kosmówka omoczniowa)

tarczki żółtka ptaka, sprecyzuj co tworzy się z poszczególnych elementów.

- pole jasne

- pole ciemne

Zarodek powstaje z epiblastu środkowej części pola jasnego, a części pozazarodkowe (błony płodowe) tworzą się z epiblastu obwodowej części pola jasnego, z hipoblastu i z materiału pola ciemnego.

typ łożyska bydła

- liścieniowate

- inwazyjne

- na obszarze łożyszcza jest krwio-kosmówkowe a na obszarze paraplacentalnym jest łączno-kosmówkowe

barierę krew-łożysko u naczelnych.

Łożysko krwio-kosmówkowe.

- śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych trofoblastu

- tkanka łączna trofoblastu

- nabłonek trofoblastu

Świnia

Cętki- Są to pęcherzyki kosmówki omoczniowej występujące w łożysku świni. Dzielą się na regularne zawierające mleczko maciczne i nieregularne zawierające śluz.

krowa bariera łożyskowa

Na obszarze łożyszcza:

- śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych błon płodowych

- tkanka łączna błon płodowych

- nabłonek błon płodowych

Na obszarze paraplacentalnym:

- śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych błon płodowych

- tkanka łączna błon płodowych

- nabłonek błon płodowych

- tkanka łączna błony śluzowej macicy

- śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych macicy