Politechnika Krakowska WIiTCh	Wykorzystanie liczb charakterystycznych do badania rodzaju i jakości tłuszczu	Data wykonania: 24.03.2014
		Ocena:

Wstęp teoretyczny:

Celem ćwiczenia jest oznaczenie liczb charakterystycznych dla tłuszczów (olej Kujawski), w naszym przypadku liczby kwasowej oraz liczby zmydlania i na ich podstawie określenie przybliżonego składu oraz jakości badanego surowca.

Liczba kwasowa- liczba określająca ilość mg KOH potrzebnego do zobojętnienia wolnych kwasów tłuszczowych zawartych w 1 g badanego tłuszczu. Wartość LK jest miarą świeżości tłuszczu - proces jełczenia. Świeży tłuszcz ma zerową liczbę kwasową. Analizę prowadzi się na zimno, aby zapobiec zasadowej hydrolizie glicerydów.

Liczba zmydlania – liczba mg KOH potrzebna do zobojętnienia kwasów tłuszczowych wolnych i powstałych w wyniku hydrolizy 1 g tłuszczu. Ze stosunku masy zużytego do zmydlenia tłuszczu i masy wodorotlenku potasu można wnioskować o długości łańcuchów węglowych kwasów karboksylowych, zawartych w badanym tłuszczu. Tłuszcze zawierające stosunkowo dużą ilość estrów kwasów o mniejszej masie cząsteczkowej, jak: masłowy, kaprylowy mają dużą liczbę zmydlenia. Tłuszcze o dużym odsetku estrów długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, mają małe liczby zmydlania.

Opis ćwiczenia:

Liczba kwasowa:

Odważa się na wadze analitycznej bezpośrednio do kolby stożkowej ok. 1 g badanego oleju. Próbkę rozpuszcza się w ok. 25 ml izopropanolu. Roztwór miareczkuje się mieszając mianowanym roztworem KOH do punktu końcowego wobec 5-6 kropli fenoloftaleiny. Za punkt końcowy uznać moment, gdy dodanie jednej kropli wodorotlenku spowoduje słabą, lecz dostrzegalną zmianę zabarwienia utrzymującą się minimum 15 sekund. Oznaczenie LK oleju wykonuje się dwukrotnie. Równolegle wykonuje się dwukrotnie miareczkowanie ślepej próby (analiza bez oleju).

Liczba zmydlania:

Odważa się na wadze analitycznej bezpośrednio do kolby stożkowej ze szlifem ok. 1 g badanego oleju. Do kolby odmierza się pipetą 25 ml alkoholowego roztworu KOH oraz 5 kropli fenoloftaleiny. Na kolbę zakłada się chłodnicę powietrzną i zawartość ogrzewa się przez godzinę na łaźni wodnej od czasu do czasu wstrząsając. Następnie kolbę zdejmuje się z łaźni i miareczkuje gorący roztwór wodnym roztworem HCl do zaniku różowego zabarwienia. Oznaczenie LZ oleju wykonuje się dwukrotnie. Równolegle wykonuje się dwukrotnie miareczkowanie ślepej próby (analiza bez oleju, stosując lekko ogrzany roztwór KOH w ilości identycznej co we właściwym oznaczeniu LZ oleju).

Opracowanie wyników:

Do pomiarów użyto:

• Oleju Kujawskiego

• Kwasu solnego o stężeniu 0,5 mol/dm³

• Wodorotlenku potasu o stężeniu 0,5 mol/dm³

Liczba kwasowa
L.p
1
2
Wartość średnia

Liczbę kwasową wyliczamy ze wzoru:

, gdzie:

m - masa naważki tłuszczu [g]

V - objętość roztworu KOH zużyta na zmiareczkowanie próbki tłuszczu [cm³]

Vo - objętość KOH zużyta na zmiareczkowanie ślepej próby [cm³]

C_KOH - stężenie mianowanego roztworu KOH [mol/dm³]

LK=1,40 [mg KOH/g_oleju]

Liczba zmydlania
L.p
1
2
Wartość średnia

Liczbę zmydlenia wyliczamy ze wzoru:

, gdzie:

m - masa naważki tłuszczu [g]

V - objętość HCl zużyta na zmiareczkowanie próbki tłuszczu [cm³]

Vo - objętość HCl zużyta na zmiareczkowanie odpowiedniej ślepej próby [cm³]

CHCl - stężenie mianowanego roztworu HCl [mol/dm³]

LZ= 116,41 [mg KOH/g_oleju]

Wnioski:

Użyty do ćwiczenia olej Kujawski był stosunkowo świeży, na co wskazuje niska liczba kwasowa. Badany przez nas olej zawierał dużą ilość estrów kwasów tłuszczowych o wysokiej masie cząsteczkowej, na co wskazuje niska liczba zmydlania.