Analiza fitosocjologiczna
Zdjęcie fitosocjologiczne - szczegółowy opis warunków siedliskowych i struktury roślinności oraz sporządzenie pełnej listy występujących tu gatunków z podaniem liczebności i sposobu ich występowania (pokrywanie, towarzyskość) za pomocą danej skali fitosocjologicznej.
Aby wykonać zdjęcie fitosocjologiczne należy:
wybrać jednorodny płat roślinności,
wyznaczyć powierzchnię badawczą najczęściej jest to kwadrat o boku 10 m,
zanotować powierzchnię zdjęcia, lokalizację, datę, ekspozycję, wysokość m.n.p.m, uwagi topograficzne, sposób użytkowania,
określić typ gleby lub sporządzić szczegółowy profil glebowy,
podzielić płat na warstwy: drzew (A), krzewów (B), roślin zielnych (C), mszaków (D),
określić procentowo zwarcie w warstwach,
wykonać spis wszystkich roślin występujących na powierzchni badawczej z zaznaczeniem w jakiej warstwie występują, dla każdego gatunku określić ilościowość, czyli stopień pokrycia powierzchni przez części nadziemne w skali 5 stopniowej.
Ilościowość - ilościowy udział gatunków określany szacunkowo w zdjęciach fitosocjologicznych według określonej skali, np. Brauna-Blanqueta, w której zastosowano następujące kategorie: stopień 5 – gatunek pokrywający powierzchnię 75-100%, stopień 4 – gatunek pokrywający powierzchnię 50-75%, stopień 3 – gatunek pokrywający powierzchnię 25-50%, stopień 2 – gatunek pokrywający powierzchnię 5-25%, stopień 1 – gatunek pokrywający powierzchnię poniżej 5%, przy umiarkowanej liczebności lub niezbyt liczny przy wyższym stopniu pokryci, stopień + gatunek nieliczny, pokrywający znikomą powierzchnię, stopień r – gatunek rzadki (1-2 osobniki).
Towarzyskość - cecha określana dla gatunków w zdjęciu fitosocjologicznym wyrażająca przestrzenne relacje między osobnikami lub pędami danego gatunku i jest miarą zgrupowania jego jednostek w badanej fitocenozie.
Synantropijność - Gatunek synantropijny – gatunek zwierzęcia lub rośliny, który wykorzystuje bliskość siedlisk ludzkich z korzyścią dla siebie. Synantropizm może mieć charakter stały lub czasowy. Przykładem gatunków synantropijnych są gołębie, które często wykorzystują miejskie budynki i drzewa w parkach do gniazdowania.
Gatunek inwazyjny - gatunek alochtoniczny o znacznej ekspansywności, który rozprzestrzenia się naturalnie lub z udziałem człowieka i stanowi zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z gatunkami autochtonicznymi o niszę ekologiczną, a także przyczyniając się do wyginięcia gatunków miejscowych.
Przegląd ważniejszych zbiorowisk jakie powinny znaleźć się w opracowaniu roślinności zbiorowiska leśne:
grądy,
buczyny (górskie, kwaśne buczyny niżowe, ciepłolubne buczyny storczykowe),
bory
sosnowe (suche, świeże, bagienne),
jodłowo-świerkowe (regiel dolny),
świerkowe (regiel górny),
mieszane,
łęgi
wierzbowo-topolowe,
olszowe i jesionowe,
zarośla krzewiastych wierzb nad rzekami,
olszyny bagienne - olesy,
większe skupienia zarośli na miedzach i skarpach,
zbiorowiska nieleśne:
łąki
świeże,
wilgotne,
torfowiska
wysokie,
niskie (mszysto-turzycowe - bielawy),
pastwiska,
murawy
na piaskach,
kserotermiczne,
ciepłolubne zarośla,
zbiorowiska roślin wodnych,
zbiorowiska roślin bagiennych.
Zbiorowiska roślinne występujące w Polsce można podzielić na leśne i roślinności nieleśnej. W każdej z tych grup występuje kilka odmiennych typów zbiorowisk.
– Leśne zbiorowiska roślinne:
• Łęgi to lasy porastające żyzne mady w dolinach rzecznych, okresowo zalewanych przez wodę. Charakterystycznymi drzewami tych lasów są: wierzby, olchy, wiązy, jesiony, a w podszycie najczęściej występuje bez czarny i trzmielina. Obecnie należą do rzadkości z uwagi na regulację rzek i osuszanie terenów zalewowych oraz dużą przydatność rolniczą zajmowanych przez nie terenów. Resztki łęgów występują dziś w dolinach Odry, Warty, Sanu i dolnej Wisły.
• Olsy rosną na terenach podmokłych szerokich dolin rzecznych, brzegów jezior i zagłębień terenu. Głównym drzewem tych zbiorowisk jest olsza czarna, a w podszycie dominuje wierzba krzewiasta, kalina, jarzębina i kruszyna. Obecnie olsy występują na Pojezierzu Mazurskim oraz w puszczach: Białowieskiej, Augustowskiej i Knyszyńskiej.
• Grądy to wielogatunkowe lasy liściaste rosnące na dobrych glebach we wszystkich regionach Polski. Składają się z grabów, dębów, klonów, lip i jaworów. W górskich odmianach grądu w skład drzewostanu wchodzi również buk, który może stanowić jego główny składnik – wtedy las jest nazywany buczyną.
• Bory mieszane rosną na dość ubogich glebach na terenie całej Polski. Ich drzewostan stanowi głównie sosna, dąb i brzoza, natomiast warstwę krzewów – leszczyna, kalina, jarzębina. W runie rośnie borówka czarna i konwalia majowa.
• Bory sosnowe to najczęściej występujące w Polsce zbiorowisko leśne rosnące na ubogich, piaszczystych glebach. Drzewostan złożony jest głównie z sosny zwyczajnej. W runie leśnym przeważają mchy, wrzosy i borówka czarna.
– Zbiorowiska roślinności nieleśnej:
• Roślinność wodna rozwija się w wodach stojących lub wolno płynących, np. rzęsa, rośliny ukorzenione o pływających liściach (grzybienie, grążel) oraz rośliny ukorzenione, które są całkowicie zanurzone w wodzie, np. moczarka.
• Roślinność szuwarowa porasta brzegi jezior i rzek, np. trzcina zwyczajna, pałka szerokolistna, tatarak.
• Roślinność torfowiskowa zajmuje tereny o płytkim występowaniu wód gruntowych, np. mech torfowiec, żurawina błotna, rosiczka, wełnianka i turzyca.
• Roślinność wydm nadmorskich to gatunki szczególnie odporne na zasypywanie przez piasek, przede wszystkim trawy (wydmuchrzyca, piaskownica, turzyca piaskowa) i mikołajek nadmorski.
• Murawy kserotermiczne to trawy ciepłolubne rosnące na żyznych glebach utworzonych na lessach i rędzinach. Występują na Wyżynie Małopolskiej i Wyżynie Lubelskiej.
• Łąki, czyli półnaturalne zbiorowiska traw i roślinności zielnej. Dzielą się na łąki łęgowe (w dolinach rzecznych), grądowe (występujące w obrębie lasów liściastych) i górskie.
• Roślinność synantropijna występuje na polach uprawnych (rośliny uprawne i chwasty) oraz na terenach zurbanizowanych.
w jaki sposób ocenia się naturalność zbiorowiska