WSTĘP DO ANALIZY FINANSOWEJ
Analiza finansowa zajmuje się oceną finansowej strony działalności przedsiębiorstwa, tj. ocena wielkości ekonomicznych będących konsekwencją przeszłych i planowanych zdarzeń gospodarczych w ujęciu pieniężnym. Najogólniej jej idea polega na przygotowaniu informacji zarówno z otoczenia jak i wewnętrznych obszarów działania przedsiębiorstwa dla podejmowania decyzji finansowych.
Można to rozpatrywać w postaci tzw. triady informacji, której schematy przedstawia się następująco :
identyfikacja pozycji
przedsiębiorstwa w strategie i
otoczeniu scenariusze
sprawozdawczość użytkownik
przyczyny
Analiza może być prowadzona w dwóch wzajemnie powiązanych układach jako :
analiza retrospektywna (tradycyjna) – uwzględniająca skutki finansowe i efektywność podejmowanych decyzji i działań w przeszłości, w określonych warunkach otoczenia, zmierzającą do analizy i aktualnej oceny aktualnej pozycji przedsiębiorstwa w otoczeniu rynkowym,
analiza prospektywna (planistyczno-decyzyjna) – uwzględniająca efektywność i konsekwencje finansowe przyszłych decyzji i działań przedsiębiorstwa wraz z projekcją przyszłych warunków otoczenia (przewidywanych stanów otoczenia).
Analiza retrospektywna pozwala na przygotowanie podstaw do formułowania wariantów przyszłych decyzji i wyznaczenie scenariuszy rozwoju przedsiębiorstwa, z równoczesną oceną i weryfikacją słuszności decyzji podejmowanych w przeszłości.
Analiza prospektywna pozwala ocenić perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa, jego zdolności do rozwoju, niezbędne zmiany strukturalne, konstrukcję scenariuszy zmian w różnych warunkach funkcjonowania , z równoczesnym uwzględnieniem zmiennej wartości pieniądza w czasie i odpowiadającej temu roli dyskontowania i wyznaczania wartości bieżącej, oraz wyznaczenia wartości przyszłych i kapitalizacji spodziewanych przyszłych korzyści.
Analizę prospektywną można rozpatrywać również w aspekcie koncepcji strategicznego zarządzania przedsiębiorstwa, wynikającej z :
- oceny potencjalnych słabości i siły przedsiębiorstwa oraz ich związków z szansami i zagrożeniami (służy temu analiza SWOT),
- kojarzenia elementów otoczenia z zasobami, w celu zapewnienia przetrwania i rozwoju przedsiębiorstwa w dłuższej perspektywie,
- zabezpieczenia przewagi konkurencyjnej, będącej kluczowym problemem w zarządzaniu strategicznym, gwarantującym zabezpieczenie długoterminowych sukcesów.
Analiza retrospektywna pozwala na ocenę:
czy i w jakim stopniu zrealizowano podstawowe cele finansowe przedsiębiorstwa,
wartość przedsiębiorstwa (księgowa, rynkowa, ekonomiczna EVA) :
płynność,
dochodowość (efektywność),
ryzyko,
czy i w jakim zakresie zachowano równowagę finansową,
czy w sposób prawidłowy i efektywny wykorzystano stojący do dyspozycji kapitał i majątek,
obszarów ryzyka i wynikające z tego zagrożenia dla przedsiębiorstwa (przyczyny zagrożeń, czynniki decydujące o zagrożeniu),
szans przedsiębiorstwa i jego mocnych stron.
Problem równowagi finansowej może być w różny sposób rozumiany z uwzględnieniem głównie ocen w zakresie :
zabezpieczenia równowagi pomiędzy wymaganiami kapitało dawców, a możliwościami ich realizacji, bez zagrożenia dla ewentualnych rezerw i bez naruszenia substancji majątkowej,
zachowanie złotej zasady bilansowej i finansowej w zakresie wyboru kierunku alokacji kapitału w powiązaniu z terminami wymagalności zobowiązań wobec kapitało dawców,
stopnia spełnienia warunków długo i krótkoterminowej płynności finansowej.
Klasyfikacja metod analizy ekonomicznej :
Podmiotowa struktura informacji analitycznej:
Do podstawowych sprawozdań finansowych stanowiących specyficzne zbiory informacji, należą:
- bilans,
- rachunek zysków i strat,
rachunek przepływów pieniężnych z uzupełniającą rolą zestawienia zmian w kapitale własnym i ewentualną informacją dodatkową. Jest to zgodne z schematem opisu i oceny przedsiębiorstwa w formie następującej:
majątkowe finansowe
zasoby strumienie
kapitałowe czynniki pieniężne
przychody i koszty wpływy i wydatki
zmiany w kapitale bilans rachunek zysków i strat rachunek przepływów pieniężnych
własnym
zasoby
(majątkowe i kapitałowe) ujęcie strumieniowe
ujęcie statyczne przedsiębiorstwa ujęcie dynamiczne przedsiębiorstwa
(na dzień bilansowy) (na okres bilansowy)
Treść podstawowych sprawozdań finansowych (ogólna charakterystyka) :
BILANS uwzględnia:
zasoby, którymi gospodaruje przedsiębiorstwo z uwzględnieniem wielokierunkowej jego działalności,
zasoby o wiarygodnie ustalonej wartości, które spowodują w przyszłości określone korzyści ekonomiczne,
kierunki alokacji kapitału z uwzględnieniem składników majątkowych i sfer działalności przedsiębiorstwa,
miejsce składników majątkowych w cyklu krążenia kapitału z uwzględnieniem różnego stopnia ich płynności,
identyfikację kapitało dawców, ich pozycji prawnej i wynikających z tego praw i obowiązków,
zakres zobowiązań wobec kapitało dawców, z uwzględnieniem terminów ich wymagalności.
Aktywa (majątek) = Pasywa (kapitał)
aktywa trwałe i obrotowe kapitał własny, zobowiązania i rezerwy na zobow.
zasada wzrastającej zasada wzrastającego terminu
płynności wymagalności zobowiązań
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT uwzględnia:
identyfikację przychodów przedsiębiorstwa w przekroju głównych obszarów działalności,
identyfikację kosztów działalności przedsiębiorstwa,
wyniki finansowe z różnych obszarów działalności przedsiębiorstwa,
finansowe skutki nadzwyczajnych zdarzeń gospodarczych (straty i zyski nadzwyczajne),
finansowe konsekwencje opodatkowania dochodu.
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH uwzględnia:
wpływy pieniężne w głównym obszarze działalności przedsiębiorstwa,
podstawowe wydatki pieniężne w głównych obszarach działalności przedsiębiorstwa,
zmiany stanu środków pieniężnych,
realną możliwość samofinansowania wydatków finansowych i inwestycyjnych.
PODSTAWOWE OBSZARY DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
ANALIZA EFEKTYWNOŚCI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
Efektywność działalności można oceniać z wykorzystaniem miar bezwzględnych lub odpowiednich wskaźników rentowności. Dla spółek giełdowych określa się dodatkowo wskaźniki rynku kapitałowego.
Mierzenie efektywności w ujęciu bezwzględnym pozwala na ustalenie rozmiarów efektów bieżącej działalności – wyniku finansowego.
Osiągnięty przez przedsiębiorstwo efekt działalności może być mierzony jako różnica między odpowiednimi porównywalnymi wielkościami ekonomicznymi, czyli w ujęciu kwotowym. Otrzymywany rezultat można określić jako szeroko pojęty wynik finansowy.
Kategoria ta może być różnie pojmowana. Można wskazać kilka aspektów tego pojęcia:
- wynik księgowy – określany też jako wynik bilansowy będący zyskiem bądź stratą,
- wynik ekonomiczny
zysk ekonomiczny EVA = ( stopa zysku – koszt kapitału ) K,
- wynik podatkowy – wyrażający się jako dochód bądź strata podatkowa,
- wynik strumieniowy – stanowiący rezultat kasowego ujęcia zdarzeń gospodarczych.
W ujęciu księgowym przez wynik finansowy rozumiemy różnicę między przychodami osiągniętymi przez przedsiębiorstwo z różnych tytułów, a kosztami związanymi z osiągnięciem tych przychodów oraz innymi obciążeniami.
Tak pojmowany wynik finansowy jest rezultatem ujmowania zdarzeń wg zasady memoriału i jest ustalany w oparciu o zapisy w księgach rachunkowych. Można to ująć następująco :
WF = (P+Zn) – (K+Sn+Pd)
gdzie:
P – przychody
Zn – zyski nadzwyczajne
K – koszty poniesione dla uzyskania przychodu
Sn – straty nadzwyczajne
Pd – podatek dochodowy
Wstępna analiza wyniku finansowego zawiera analizę dynamiki oraz struktury poszczególnych elementów rachunku zysków i strat :
badanie dynamiki pozwala na ustalenie i ocenę zmian poszczególnych pozycji rachunku zysków i strat w czasie i określonych źródeł w wyniku finansowym,
badając strukturę rachunku zysków można wziąć pod uwagę róże relacje (…) .
Etapy tworzenia i podziału wyniku finansowego
przychody netto ze sprzedaży
(-)
koszty sprzedanych produktów
(+/-)
pozostałe przychody i koszty operacyjne
=
WYNIK FINANSOWY Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
(+)
przychody finansowe
(-)
koszty finansowe
=
WYNIK FINANSOWY Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
(+/-)
zyski i straty nadzwyczajne
=
WYNIK FINANSOWY BRUTTO
(-)
podatek dochodowy
=
WYNIK FINANSOWY NETTO
dochód podatkowy = przychód do opodatkowania – koszty uzyskania dochodu
dochód podatkowy > zysk brutto efektywna stopa podatkowa jest większa !!!!!!
Im wyższy jest dochód podatkowy od zysku brutto, tym wyższe jest obciążenie zysku brutto.
zysk netto
zysk zatrzymany dywidendy
część kapitału własnego podatek od dywidendy
wypłata dla właściciela
Szczegółowa analiza wyniku finansowego :
analiza przychodów ze sprzedaży i pozostałych przychodów operacyjnych
analiza kosztów działalności operacyjnej (relacja przychody-koszty stałe-koszty zmienne),
księgowy próg rentowności – próg rentowności pokazuje jaki poziom przychodów ze sprzedaży gwarantuje pokrycie poniesionych kosztów
analiza poziomu i zmian w czasie, wartości marży brutto (zysk surowy).
przychody ze sprzedaży – koszty zmienne = marża brutto
marża brutto / przychody netto ze sprzedaży = stopa marży brutto
próg rentowności = marża brutto = koszty stałe (im wyższe koszty stałe tym wyższy próg rentowności)
analiza czynników obciążających (zwiększających) wynik finansowy z działalności operacyjnej,
analiza polityki podatkowej realizowanej przez przedsiębiorstwo – różnice między wynikiem księgowym, a dochodem podatkowym,
ocena podziałowa wyniku finansowego netto (lub źródła pokrycia straty).
W ramach oceny rentowności przedsiębiorstwa najczęściej wyodrębnia się:
- rentowność handlową – bazującą na wartości sprzedaży (pozwala ocenić pozycję przedsiębiorstwa na rynku towarów i usług, tj. na rynku rzeczowym),
- rentowność ekonomiczną – odnosząca się do zaangażowanego majątku,
- rentowność finansową – uwzględniającą zaangażowane kapitały własne.
Wskaźniki rynku kapitałowego :
wskaźnik zysku przypadającego na 1 akcję (Earning per Share-EPS),
wskaźnik relacji ceny rynkowej do zysku netto na 1 akcję (Price Earning Rato-PE),
wskaźnik stopy dywidendy (Dividend Yield) – miara opłacalności inwestowania w akcje, relacja dywidendy jednostkowej w stosunku do ceny rynkowej akcji,
wskaźnik wartości rynkowej do wartości księgowej,
wartość księgowa = aktywa przedsiębiorstwa – zobowiązania = kapitał własny
rynkowa wartość dodana = wartość rynkowa – wartość księgowa
wskaźnik q Tobina
q = rynkowa wartość kapitału własnego i długu / szacowany koszt odtworzenia aktywów
Podstawowe miary oceny rentowności przedsiębiorstwa :
stopa zysku (ROI)
Zo – zysk operacyjny Zo/P = rentowność handlowa
A – aktywa P/A = produktywność majątku przedsiębiorstwa
P – pasywa
rentowność kapitału własnego (ROE)
Zn – zysk netto
Kw – kapitał własny
Im wyższa stopa zysku tym wyższe szanse na wyższą rentowność !!!
ważna zależność
rentowność sprzedaży < stopa zysku < rentowność kapitału własnego < cena rynkowa akcji/zysk netto
***
! Nie wszystkie przychody brane przy ustalaniu wyniku finansowego, są przychodami dotyczącymi również dochodu podatkowego. !
Gdy rośnie stopa marży brutto jest to pozytywne zjawisko dla przedsiębiorstwa ze względu na szybszą możliwość pokrycia kosztów.
***