BANKOWOŚĆ WYKŁAD 5 22.12.2012

TERMIN SESYJNY EGZAMINU: 3 LUTY 2013 ROKU O GODZINIE 10:00

RYZYKO W DZIAŁALNOŚCI BANKU

1. Specyfika i rodzaje ryzyk

Ryzyko jest nieodłącznym elementem każdej działalności biznesowej. W działalności banku ma charakter szczególny, jest wysokie. Wynika to z powodów:

1. Wyjątkowo trudnego przewidywania rzeczywistych terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów

2. Wiąże się z potrzebą celowego podnoszenia ryzyka, w celu osiągnięcia wyższej rentowności

Rodzaje ryzyka

1. Ryzyko płynności – problem z płynnością, z przejściowymi problemami płynnościowymi, mamy albo przejściową nadpłynność, albo brak przejściowej płynności. Zarządzanie przepływami pieniężnymi jest ważne dla banku. Nie mylimy płynności z utratą wypłacalności.

2. Ryzyko kredytowe

3. Ryzyko rynkowe :

1. Ryzyko stopy procentowej – trudno jest przewidzieć jakie będą stopy oprocentowania rzeczywistego banku centralnego, wykorzystują stawki

2. Ryzyko kursu walutowego – w procesie globalizacji ma coraz większą wagę

1. Ryzyko operacyjne – dotyczy przede wszystkim ryzyk związanych z wykorzystywana technologią i jej wykorzystaniem, oraz ze sposobem zarządzania – przyjętej strategii banku

1. Ryzyko płynności

1. Znaczenie i klasyczne reguły zarządzania płynnością

Płynność finansowa jest ważnym elementem stabilności finansowej w każdym przedsiębiorstwie.

Płynność dla banków ma szczególne znaczenie, wynika ono z:

1. Banki są instytucjami zaufania publicznego – ich zobowiązania to przede wszystkim depozyty od sektora niefinansowego w tym ludności. Jeżeli saldo zobowiązań się zwiększa to poprawia się płynność. Wzrost zobowiązań jest narzędziem poprawy płynności banku,

2. Efekt domina – sektor bankowy ma wyjątkowe znaczenie w systemie finansowym, jest głównym trzonem – upadek banku może pociągnąć za sobą upadek innych banków i instytucji finansowych

1. Klasyczne reguły zarządzania płynnością

1. Złota reguła bankowa – ma korzenie w niemieckiej bankowości XIX wieku, opiera się ona na absolutnym dostosowaniu kwot i terminów wymagalności pasywów z terminami i kwotami zapadalności aktywów

2. Reguła osadu na wkładach – oznacza możliwość pewnej transformacji pewnej kwot i terminów, jej uzasadnieniem jest przechowywanie w bankach depozytów dłużej od deklarowanych terminów – zjawisko prolongaty przedłużania terminów, występuje również otwieranie nowych lokat w miejsce wycofywanych mamy nadwyżkę depozytów w stosunku do deklarowanych i to nazywamy osadem

3. Reguła przesunięć – wiąże się z rozwojem rynku finansowego – polega na tym, że banki w aktywach tworzą tzw. bufory płynności oparty na łatwo zbywalnych papierach wartościowych

4. Reguła maksymalnego obciążenia - jest rozwinięciem poprzedniej ale uwzględnia także koszt przedterminowej sprzedaży papierów wartościowych – dyskonto weksli, bonów skarbowych

1. Istotną role w zarządzaniu płynnością tworzą banki centralne jako kredytodawcy ostatniej instancji. BC zwiększają płynność banków komercyjnych poprzez:

1. Bezpośrednią działalność kredytową – LTRO – krótkoterminowe operacje zasilania banków przez pożyczki, kredyty (3-letnie pożyczki na 1%)

2. Zakup papierów wartościowych – obligacje skarbowe bądź sekurytyzowane papiery wartościowe

( BC sprzedaje bony pieniężne)

1. Bony skarbowe – krótkoterminowe papiery dłużne emitowane przez skarb państwa, bony te pełnią dwie funkcje:

• pożyczkowa są instrumentem pozyskiwania pieniędzy w celu utrzymania płynności budżetu;

• lokacyjna – atrakcyjne dla inwestorów gdyż: dają wyższą rentowność niż lokaty bankowe, zerowe ryzyko, wysoka płynność gdyż istnieje rynek wtórny, rynek wtórny tworzony jest przez banki, które kwotują ceny zakupu i sprzedaży. Na rynku pierwotnym agentem sprzedaży jest NBP, sprzedaż odbywa się w formie przetargu, uczestnikami przetargu są dealerzy skarbowych papierów wartościowych. Głównymi inwestorami na tym rynku są banki dla których te papiery są elementem tzw. buforu płynnościowego. Na przetargu sprzedawane są z dyskontem – kiedy zyskiem jest dyskonto, poniżej ceny nominalnej.

Mamy dwie stopy:

• dyskonta – stosunek dyskonta do ceny nominalnej,

$$\frac{\mathbf{\text{stopa\ dyskontowa}}}{\mathbf{\text{cena\ nominalna}}}$$

• rentowności – stosunek dyskonta do wyłożonego kapitału, do ceny zakupy, jest zawsze wyższa

$$\frac{\mathbf{\text{stopa\ dyskontowa}}}{\mathbf{\text{cen}}\mathbf{\text{a\ zakupu}}}$$

bon

10 000 zł

dyskonto

1. 52 tygodnie

• $stopa\ dyskonta = \ \frac{20\ 000}{10\ 000} = 20\ \%$

• $stopa\ rentownosci = \ \frac{2\ 000}{8\ 000} = 25\ \%$

1. Międzybankowy rynek depozytowy – rynek lokat międzybankowych

1. Pojęcie i funkcje

Jest rynkiem hurtowych, uczestnikami są przede wszystkim banki, przedmiotem transakcji są płynne rezerwy banków komercyjnych utrzymywane na ich rachunkach w BC. Banki utrzymują dwa rodzaje środków:

• środki pieniężne dla dokonywania rozliczeń międzybankowych w systemie SORBN

• rezerwy obowiązkowe – 3,5% pozyskanych lokat na rachunkach rezerw obowiązkowych

W wyniku indywidualnych transakcji klientów banków rezerwy te mogą być nadmierne bądź niewystarczające do wymaganych rezerw obowiązkowych. Banki posiadające nadwyżkę płynnych rezerw oferują lokaty bankom posiadającym ich niedobór (depozyty). Codziennie banki między sobą handlują, operatorami na tym rynku są dealerzy międzybankowego rynku depozytowego którzy pracują w dealeroomach na poziomach centrali banku. Jest to rynek typu OTC, czyli rynek bezpośrednich transakcji – bezpośrednio wywołujące kontrahenta przez system, przyjmuje lub udzielam depozytu. Transakcje opierają się na niezabezpieczonych pożyczkach, a limity zaangażowania granica bezpiecznego kredytowania banku. Rynek ten pełni dwie funkcje:

• regulowania płynności

• spekulacyjna – zarobkowa – opieranie krótkiej lub długiej pozycji

1. stopy procentowe i rodzaje operacji

Stopy procentowe na tym rynku są najbardziej obiektywną ceną pieniądza, gdyż kształtowane są one pod wpływem interakcji podaży i popytu. BC prowadząc politykę pieniężną manipuluje, kształtuje stopy. Jeśli szukam prawdziwej ceny pieniądza muszę odnieść do rynku pierwotnego.

Wyróżniamy dwa rodzaje cen:

• stopę OFFER – czyli stopę po jakiej dealerzy oferują innym bankom

• stopa BID – czyli stopę po jakiej przyjmujemy depozyt

Możemy wyznaczyć średnie stopy i zapytać jaka była średnia stopa, dla OFFER -> WIBOR(średnia stopa procentowa po jakiej banki są skłonne udzielić innym bankom depozytów), dla BID -> WIBID (średnia stopa procentowa po jakiej banki są skłonne przyjąć depozyt).

Rodzaj transakcji zależy od:

1. daty waluty

2. termin transakcji

Biorąc pod uwagę te dwa rodzaje możemy wyróżnić następujące operacje:

• overnight – depozyt od zaraz do jutra, 24h depozyt, z data waluty

• tommext – jednodniowa z data waluty z dnia następna dnia po zawarciu transakcji

• z datą spod – dwa dni po zawarciu transakcji, mogą być: 1 tydzień, 1 miesiąc, 2 miesiące, 3 miesiące, 6 miesięcy, 12 miesięcy

		Overnight	tomnext	1 tydz.	1 miesiąc	2 miesiące	3 miesiące	6 miesięcy	12 miesięcy
OFFER	WIBOR
BID	WIBID
	LIBOR

LIBOR -> EURO, USD, CHF

Stopy procentowe międzybankowego rynku depozytowego – WIBOR, LIBOR – są tzw. stawkami referencyjnymi w oprocentowaniu kredytów detalicznych.

Banki konkurują ze sobą marżą, gdyż ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Stopa polonia – średnioważona stopa operacji overnight, powinna się kształtować na poziomie zbliżonym do stopy referencyjnej.

1. Operacje spekulacyjne

Na tym rynku można przeprowadzać działania zarobkowe, daje on możliwość osiągania dochodów poprzez spekulację:

• arbitraż – dealer wykorzystuje różnicę stóp procentowych w danym czasie

• forward forward – termin na termin – nie ma kapitału wyjściowego, na inny termin przyjmuje depozyt z rynku i na inny go daje

Przesłanką działań spekulacji są przewidywane zmiany stóp procentowych – zmiany cen. Operacje spekulacyjne polegają na tworzeniu tzw. pozycji depozytowych, wyróżniamy dwa rodzaje pozycji depozytowych w zależności ode przewidywanej zmiany stóp procentowych;

• krótka pozycja depozytowa – dotyczy przewidywanego spadku stóp procentowych – polega ona na udzieleniu depozytu na długi termin i finansowaniu go przyjmowanymi z rynku krótkoterminowymi depozytami po co raz niżej stopie procentowej, tego typu działanie spekulacyjne nazywa się otwieraniem krótkiej pozycji depozytowej

• długa pozycja depozytowa – dotyczy wzrostowej tendencji stóp procentowych, polega na przyjęciu z rynku na długi okres depozytu i replasowaniu go , ponownym lokowaniu, na krótkie okresy po coraz wyższej stopie procentowej.

Przykład:

Mamy następujące kwotowania:

Do 6 M: 4,80 – 4,95

Depozyt 6 miesięczny 5,84 WIBID i 6,42 WIBOR

Depozyt 12 miesięczny 5,72 WIBID i 6,30 WIBOR

$$\frac{+ \ 6M\ :6,42\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ ,\ 6M:4,95}{- 12\ M\ :5,72}$$

$$\text{strata\ }\left( S \right) = \ \frac{\left( 6,42 - 5,72 \right) \bullet 180}{360}\ \bullet 100\ mln = 350\ tys$$

$$\text{zysk\ }\left( Z \right) = \ \frac{\left( 5,72 - 4,95 \right)\ \bullet 180}{360}\ \bullet 100\ mln = 385\ tys$$

Zarysowała się tendencja spadkowa, ponieważ depozyty 12 miesięczne są tańsze niż depozyty 6 miesięczne, dlatego otwieramy krótką pozycję depozytową – przyjmujemy depozyty 12 miesięczny za 5,72 i finansujemy go 6 miesięcznym za 6,42. Mamy otwarty depozyt, który sprzedamy za 6 miesięcy i otworzymy nowy, ale nie wiemy za ile – to właśnie jest spekulacja………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

DZIAŁALNOŚĆ KREDYTOWA BANKÓW

1. Ogólne zasady kredytowania

operacja udzielenia kredytu polega na postawieniu przez bank do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych który zobowiązany jest je zwrócić z odsetkami w umownym terminie. Ogólne zasady kredytowania określone są w prawie bankowym, natomiast szczegółowe zasady kredytowania w regulaminach i instrukcjach kredytowych banku.

Pożyczka – jest instytucją prawa cywilnego, jej istota polega na przeniesieniu własności, swoboda wykorzystania środków.

1. Mechanizmy alokacji kredytów

Mechanizmy te opierają się na trzech elementach:

1. Racjonowanie kredytu – odchodzi się od rynkowych metod ich dystrybucji, nie można ogłosić przetargu, gdy jest więcej chętnych na kredyt niż bank może udzielić kredytu. Przyznawanie kredytu oparte jest na procedurach selekcji kredytów.

2. Umowny charakter – czyli stosunki kredytowe mają charakter umowny. Umowa ma charakter cywilno-prawny. Równość stron.

3. Wykorzystywanie czynnika czasu – efektywny koszt kredytu -

1. Co powinna zawierać umowa kredytowa:

1. Strony umowy sprecyzowane

2. Termin, terminy transze postawienia kredytu do dyspozycji

3. Harmonogram spłat – metoda malejących płatności, annuitetowa

4. Oprocentowanie – stałe, zmienne: podstawa mogą być stawki BC, stawki referencyjne międzybankowego rynku depozytowego

5. Przeznaczenie kredytu

6. Sposób wykorzystania

7. Formy zabezpieczenia zwrotności kredytu

8. Warunki ewentualnego wypowiedzenia umowy