NOWOTWORY

Mogą dotyczyć wszystkich kręgowców, zwierząt w każdym wieku. Pojęcie parasolowe, które przykrywa – pletora dla czynników etiologicznych. Nie ma schematu leczenia nowotworów – zakres neoplazji bardzo szeroki.

Boxer – rozsiany rak mastocytów z dużym wodobrzuszem

Leiomyoma – mięśniak gładko komórkowy – na endometrium macicy

Krwiak na jajniku u klaczy - hemathoma

U zwierząt nowotwory mają mniejsze znaczenie, bo to choroba ewolucyjna, a zwierzęta żyją krótko. Największa śmiertelność na nowotwory jest u zwierząt młodych.

Torbiele jajnikowe to nie nowotwory – nie mają podłoża geoplastycznego, tylko hormonalne.

Nowotwór komórek ziarnistych u klaczy w jajniku

Dysgerminoma – nowotwór dotyczący komórek germiantywnych – czyli oogonii. ztransformowana hiperplazja oogoniów.

Teratoma – gdy po transformacji komórka zaczyna produkować komórki kostne czy nabłonki czy włosy, zęby – wytwarzanie elementów endothelialnych czy mezenchymalnych.

Cystadenoma – gruczolak połączony z torbielami.

Rhabdomiosarkoma – u źrebiąt pełnej krwi – nowotwór tkanki mięśniowej.

Rak komórek rogowaciejących u klaczy na wargach sromowych, a u samców na prąciu.

Fibropapilloma – u byków – spowodowany przez wirus brodawczycy – BPV. Atakuje młode, ale już dojrzałe płciowo osobniki. Może powodować ból. Nie zawsze wirus brodawczycy jest onkogenny – musi zadziałać dodatkowy czynnik chemiczny.

Nowotwór u psów – Transmissible Venereal Tumor – guz weneryczny – taki nowotwór może się zdarzać i u samca i u suki – jeśli suka ma komórki nowotworowe powodujące raka u psów – to pies podczas kopulacji zarazi się. Zajmuje zewnętrzne narządy płciowe. Są przenoszone od wielu lat w tym samym stanie genetycznym – ten sam kariotyp. Nowotwór przenosi się drogą weneryczną – dowód – bo jest z jednego źródła – jest możliwość przenoszenia drogą kontaktową – nie ma czynnika etiologicznego w postaci wirusa czy bakterii.

Miziające się diabły tasmańskie – przenoszą sobie nowotwory na pyskach.

Psy nie mają transformacji nowotworowej prostaty, ale często zdarza się hiperplazja prostaty. Rozpoznaje się per rectum. W 90% nie wiąże się ta hiperplazja z transformacją nowotworową – jest to przerost łagodny, nie tak jak u ludzi.

Nowotwory jąder – najłatwiej uleczalne.

Seminoma – nowotwór kanalików nasiennych

Guz komórek Sertoliego

Chroniczne stany zapalne to przyczyna do transformacji nowotworowej.

Samica systematycznie owulująca jest bardziej narażona na transformację nowotworową. Samice rodzące są mniej narażone na powstanie nowotworu. Jest tak dlatego, że każda owulacja to swego rodzaju stan zapalny.

Przyczyna zapalenia predysponuje do określonego nowotworu np. Helicobacter pylori – nowotwór żołądka.

Chłoniaki – nowotwory układu immunologicznego.

Szukanie markerów – określanie czy jest nowotwór.

Jeśli rozwija się chłoniak wątrobowo-śledzionowy to komórki ekspresjonują określone białko markerowe na swojej powierzchni.

Przy nowotworach jajnika – i transformacjach nowotworowych narządów hormonalnych dochodzi do autonomicznego wydzielania hormonów z tych narządów. Każdy hormon musi być kontrolowany, a w stanach neoplazji nie ma kontroli wydzielania hormonów, dlatego jest autonomiczne wydzielanie hormonów.

Inhibina jajnikowa – wzrost jej wydzielania przy neoplazji bez związku z fazą cyklu rujowego. Dlatego inhibina jest markerem nowotworów jajnika – bo pojawia się w dużych stężeniach we krwi.

Hormon antimulleriam – osoczowy marker komórek ziarnistych jajnika (normalnie jest tylko w życiu płodowym).

Nowotwór:

-choroby z zaburzeniami wzrostu

Nieneoplastyczne:

-wrodzone defekty rozwojowe jak aplazja, hipoplazja, hamastomas – nienormalna tkanka w miejscu jej występowania – polipy o budowie błonie śluzowej; cholistomas – nienormalna tkanka w miejscu nietypowym dla jej występowania – polip ze śluzówki żoładka na oku

-o charakterze kompensacyjnym lub ochronnym np. hiperplazja

Neoplastyczne:

-mogą mieć wszystkie kręgowce, w każdym wieku, największa śmiertelność u młodych.

-najczęściej u psów i kotów ( u kotów nowotwory hematopoetyczne – białaczki, chłoniaki) u koni nowotwory skory i mięśni najczęściej – mięśniaki, mięsaki, sarkoidy, suki – gruczoł sutkowy, samce - prącie

-rzadziej konie, najrzadziej bydło u nich nowotwory pęcherza moczowego, oczu

Nowotwory przerzutowe – pierwsze miejsce przerzutów do najbliższych węzłów chłonnych. Guz trzustki to przerzuty do jelita.

Stadia guza:

1. Komórki zróżnicowane mało proliferujące, jest otorbienie

V.Wysoki wskaźnik proliferacji, wysoka zdolność do przerzutów

Węzły chłonne – może nie być zmian w węzłach, ale mogą być przerzuty.

Przerzuty mogą być bliskie lub dalekie-odległe.

W każdym nowotworze inny rodzaj sygnalizacji ulega zaburzenia

Tory przyczynowe neoplazji:

-zaburzenie w sygnalizacji wewnątrzkomórkowej sygnalizującej proliferację-wzrost komórek + zaburzenia apoptozy. Ogniw sygnalizacji jest bardzo dużo i przy nowotworach któreś z tych ogniw ulega zaburzeniu. Ogniwo może ulec zaburzeniu, albo włączane są nowe ogniwa. Czynniki proapoptotyczne przeciwstawiają się neoplazji.

-przyczyny poza sygnalizacją czyli zaburzenia zewnątrzkomórkowe np. stężenia hormonów, karcinogeny chemiczne, promieniowanie, bakterie, wirusy. (dotyczą zarówno czynników endogennych jak i środowiskowych).

Kinazy tyrozynowe – białka włączone w sygnalizację związane ze wzrostem i różnicowaniem- są na powierzchni komórki- albo sam ale współdziałając z białkami dokowymi zapoczątkowują sygnalizację związana z hamowaniem apoptozy, wzrostem proliferacją.

Kinaza IP3 – ulega wymknięciu się spod kontroli – jeśli nie jest hamowana przez PTM natychmiast sygnał do wzrostu komórek.

mTOR otrzymuje sygnał od IP3 pobudzając cell growth – do wzrostu komórek. mTOR Jest hamowana przez PTM

ważna w neoplazji jest aktywowana angiogeneza.

Czasami nowotwór może być awaskularny – bez naczyń – jest to wtórne, bo przy neoplazji od razu jest wytworzenie naczyń

Metabolizm nowotworu jest tlenowy – efekt Warburga – powstaje mało ATP, a zeżera dużo substratów energetycznych – guzogeneza + niszczenie organizmu.

Angiogeneza zależy od angiopoetyny 1 – proangiogennie i angiopoetyny 2 antyproangiogennie – hamuje angiogenezę – odpowiedni stosunek angp1 do angp2 powoduje, że na początku guz jest awaskularny, ale tylko przejściowo – potem pojawiają się naczynia, angiogeneza jest wzmożona. Silny czynnik pobudzający rozwój nowotworu to HIV czynnik indukowany hipoksją.

Rozwój nowotworu to proces długi – od transformacji czyli inicjacji zależnie od przeżywalności do powstania guza – promocji i progresji jest długi okres.

Nowotwory są pierwszą przyczyną śmiertelności u ludzi, bo choroby sercowo-naczyniowe zostały opanowane.

Nazewnictwo nowotworów – końcówka –oma –

Carcinoma – wszystkie złośliwe pochodzenie nabłonkowe

Sarkoma – nowotwór łagodny czy osteoma - z tkanki mezenchymatycznej.

Jeśli nowotwory w tkankach złośliwe to np. osteosarcoma

Te same nowotwory różne zachowanie u różnych zwierząt.

Guzy gruczołów mlekowych u psów zazwyczaj łagodne, u kotów złośliwe

Nowotwór:

5xN:

Nienormalna

Nieskoordynowana

Niekontrolowana

Nowy

Nadmierny

Nieuzasadniony

Niezależny

Nieprzewidywalny wzrost wynikający z mutacji współzawodniczący o składniki pokarmowe o rożnych przyczynach i zmiennym zachowaniu.

Niektóre nowotwory SA łatwo uleczalne inne są śmiertelne uwłacza płuc, trzustki.

Stadia rozwoju nowotworu:

1. Inicjacja – nieodwracalne zmiany w DNA – czy komórka ma warunki do niekontrolowanego wzrostu – dlatego okres od inicjacji do promocji może być długi, bo nie ma warunków do rozwoju nowotworu.

2. Promocja – może być odwracalne – każdy w życiu ma kilka ognisk neoplazji, która może się cofać lub ulegać progresji. Okres promocji zatrzymany może drzemać bardzo długo.

3. Progresja – stadium nabywania przez komórki nowotworowe cech złośliwości czyli zdolności do przerzutów. Niektóre komórki zaczynaja produkować substancje o działaniu ogólnoustrojowym powstają syndromy paraneoplastyczne (produkcja hormonów takich jak hcG, normalnie produkowany przez łożysko w czasie ciąży). Niektóre komórki mają cechy pseudoendokrynne.

Cechy komórek nowotworowych:

1. Nie tworzą typowego układu strukturalnego – diagnostyka Papandreu

2. Nie służą określonej funkcji

3. Nasilone mitozy

4. Powierzchnia przystosowana do ruchu – może się stać metastatyczna

5. Uproszczony i nieefektywny sposób uzyskiwania energii efekt Warburga – pewne komórki metabolizują 1cz glukozy w 4cząsteczki ATP. Działanie jak pasożyty. Najnowsze leki będą blokować efekt Warburga.

6. Podlegają selekcji co do zdolności do podziału

7. Wzbudzają angiogenezę. Wzbudzanie własnych dostaw krwi

8. Własna maszyneria apoptozy – anty apoptoza – zmutowane geny supresorowe

9. Powodują zmiany w swoim mikrośrodowisku – aktywacja białek o charakterze proteaz np. metaloproteinazy(2 i 9) czy katepsyn – wzmaganie rozprzestrzeniania

10. DNA o dużej niestabilności – tandemowe zakończenia mikrosatelit mogą być dublowane lub o zmniejszonej ilości. Zwielokrotniane lub zubożane.

Etiologia nowotworów

Wielowymiarowa sieć przyczynowa – żródła molekularne + źródla zewnętrzne – czynniki środowiskowe, immunologiczne.

Minimum 6 mutacji żeby zaszło stadium promocji nowotworu wg genetyków

Czynnik genetyczny w nowotworzeni:

-protoonkogeny – wszystkie czynniki wzrostu uruchamiane w embriogenezie (neoplazja to karykatura embriogenezy) TGF, IGF, EGF, HGF itp.

-geny supresorowe – APC Adenomas Poliposus Coli, p53, p73, rb1, p27 –

-geny kontrolujące apoptozę – hamowanie apoptozy napędza neoplazję, ale jej nadmierność powoduje choroby degeneracyjne. Inwolucje: macicy, gruczołu mlekowego. Nadmierna apoptoza – zwyrodnienie motoneuronów ruchowych u koni, Alzheimer.

Stymulacja białek antyapoptotycznych napędzają guzogenezę.

Karcinogeny mogą być bezpośrednie lub pośrednie – pro karcynogeny np. policykliczne węglowodory – musza ulegać aktywacji w ustroju.

Promotory czyli ko karcynogeny zwiększają syntezę DNA powodują amplifikacje genu, przestawiają gen

Chemiczne prokarcinogeny:

-aminy aromatyczne

-insektycydy

-dym tytoniowy

-benzopiren

-azotany, azotyny-nitrozoaminy

-alkohol modyfikuje pewne karcinogeny zwiększa ich przenoszenie

-dietylstilbestrol nie jest sterydem, ale ma działanie estrogenne –przerywanie ciąży – adenokarcinoma pochwy po 20 latach.

Promieniowanie

-jonizujące – płód napromieniowany – dopiero po 3 latach nowotwór u takiego dziecka po Czarnobylu nowotworu tarczycy okres latencji – 3letni. Napromieniowanie po urodzeniu zmiany po 5-10 latach

Kacheksja nowotworowa

Utraty masy ciała największe przy nowotworach żołądka, płuc, trzustki. Usuniecie guza – zanik kacheksji.

U ludzi kacheksja to powód śmierci.

Wzrost poziomu mleczanów, oporności na insulinę, wzrost trójglicerydemi, spadek akt. Lipazy lipoproteinowej

Anoreksja

Współzawodnictwo metaboliczne o substraty nowotworu

Krążące czynniki humoralne –IL1, 6 IFN gamma

Nowotwory mogą produkować białka toksyczne lub białka pseudofizjologiczne – działanie endokrynne.

Ból powoduje anoreksję. (na zasadzie warunkowania)

Anoreksję powoduje kachektyka, substancje toksyczne z nowotworu.

W kacheksji trzeba eliminować złe nawyki żywieniowe – trzeba spożywać NNKT beta karoteny antyoksydanty.

Karcinogeny mogą działać jednorazowo lub często w małych dawkach.

Najbardziej podatne na karcynogenezę podatne są komórki szybko dzielące się.