Prometeizm-postwa buntu wobec Boga i poświęcenie się w imię dobra ludzkości lub wielkich idei. Lucyferyzm- postawa wobec otwartego buntu przeciw Bogu wynikającego z pychy. Archetyp- odwieczne utrwalone w mitach wzory ludzkich zachowań. Mesjanizm- wiara w dziejowe posłannictwo norodu którym swym cierpieniem i męczeństwem zbawi nie tylko siebie ale i inne narody. Mesjanizm Polski wyrażał się w haśle Polska Chrystusem narodu. Prowidencjalizm- historia rozumiana jako wynik wyroków boskich a nie wyłącznie ludzkiego działania. Epopeja- dłuższy utwór wierszowany który przedstawia szeroki obraz społeczeństwa w ważnym przełomowym momencie dziejowym. Scientyzm-(aut. August comte) poglądy głoszące że prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarczają jedynie nauki przyrodnicze ewolucjonizm-(ch darwin) główne założenie koncepcję zmienności i postępowego rozwoju całej rzeczywistości Anafora- polega na powtórzeniu tego samego wyrazu lub kilku na początku zdania , wersu, zwrotki. Antyteza -polega na zestawieniu elementów na zasadzie kontrastu, przeciwieństwa. Apostrofa- występujący najczęściej na początku jakiegoś utworu zwrot do osoby, bóstwa, idei, mający charakter bezpośredni, uroczysty. Epitet- wyraz, który określa rzeczownik, charakteryzujący przedmiot, osobę, zwykle jest przymiotnikiem.Hiperbola- środek stylistyczny polegający na celowym opisywaniu rzeczy w sposób wyolbrzymiony. Metafora- przenośnia, zestawienie wyrazów posiadających ukryte znaczenie.Oksymoron- rodzaj paradoksu, zbudowany jest ze sprzecznych, przeciwstawnych wyrazów, ma znaczenie metaforyczne; bardzo często występuje w poezji, głównie barokowej; na przykład: żywy trup. Onomatopeja- wyraz dźwiękonaśladowczy, naśladowanie różnych odgłosów przez odpowiedni dobór słów lub głosek. Peryfraza- jest to omówienie, środek stylistyczny polegający na zastąpieniu zjawiska jego rozbudowanym opisem.• Romantyzm – epoka literacka, trwająca w Polsce od roku 1822 (wydanie przez Adama Mickiewicza „Ballad i romansów”) do roku 1863 (wybuch powstania styczniowego) na świecie początek - Wielka Rewolucja Francuska – 1789 koniec - Wiosna Ludów - 1848♣ Literatura zagraniczna• „Cierpienia młodego Wertera” Johann Wolfgang Goethe♣ Literatura polska• Adam Mickiewiczo „Dziady”, „Konrad Wallenrod”, Pan Tadeusz”o „Oda do młodości”, „Romantyczność”, „Sonety krymskie”• „Nie-Boska komedia” Zygmunt Krasiński• Juliusz Słowacki „Kordian” „Grób Agamemnona”, „Hymn”, „Testament mój”;przedstawiciele august comte; Hipolit taine ; john stuart mill; karol darwin ; Herbert spencer

Pan Tadeusz" pisana były w szczególnym momencie dziejowym: po upadku powstania listopadowego (1831). Epopeja ukazała się drukiem w Paryżu w 1834 roku. Pełny jej tytuł brzmi: "Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem". Utwór kończy epilog, rozpoczynający się słowami: "O tem, że dumać na paryskim bruku..."napisany ku "pokrzepieniu serc" utwór ocala wspomnienie "kraju lat dziecinnych", ale i prawdę o trudnym targanych wyrzutami sumienia polskich emigrantów na "paryskim bruku".Miejscem akcji epopei jest Litwa, czas to pamiętne lata 1811-1812 (przemarsz wojsk napoleońskich). odzyskanie. Wydarzenia rozgrywają się w litewskim Soplicowie, trwają pięć letnich dni roku 1811 i jeden dzień roku 1812.Tytuły kolejnych ksiąg określają jednocześnie opisane w nich najważniejsze zdarzenia:Księga I - "Gospodarstwo". Najważniejsze jej wydarzenia, to: wakacyjny powrót tytułowego bohatera, studenta Tadeusza na wieś i powitalna uczta (kolacja) na jego cześć w domu Soplicy. Bohater spotyka również Zosię i rozmawia z Telimeną, a Rejent i Asesor rozpoczynają przy kolacji spór o Kusego i Sokoła.Księga II - "Zamek". Rozpoczyna się opisem nieudanego polowanie na zająca ("Polowanie z chartami na upatrzonego"), ale jej najważniejszą częścią jest opowieść Gerwazego- "ostatniego z dworzan", w której zdradza Hrabiemu historię zamku jej właściciela Stolnika, "ostatniego z Horeszków". Księga kończy się decyzja o wspólnym grzybobraniu soplicowkisch mieszkańców i gości.Księga III. - "Umizgi". Opisuje ona zbieranie grzybów, Telimena udaje się do świątyni dumania, flirtuje tam z Hrabią - pejzażysta i Tadeuszem. Grzybobranie. Sędzia wyjawia kobiecie wolę ojca Tadeusza - Jacka Soplicy, który pragnie wydać syna za Zosię.Księga IV - "Dyplomatyka i łowy". Mickiewicz opisuje w niej szczegółowo przebieg polowania na niedźwiedzia myśliwskie obyczaje szlacheckie, podaje przepis na staropolski bigos, wspomina również o soplicowskiej karczmie Jankiela i o emisariuszu Robaku. Przypomina historię polowań;"Knieje! Do was ostatni przyjeżdżał na łowy,Ostatni król, co nosił kołpak Witoldowy (...)"Księga V - "Kłótnia". Mimo że Tadeusza i Telimena godzą się w Świątyni dumania ("zgoda, ułatwiona za pośrednictwem mrówek'), spór o zamek toczą Sędzia i Gerwazy.1Księga VI - "Zaścianek". Poznajemy w niej drobną okoliczna szlachtę, Dobrzyńskich. Mickiewicz ukazuje jej deklasację, schłopienie. Robak czyni tutaj starania o przyszłość syna. W rozmowie z Sędzią mówi o planach odesłania zalecającej się do Tadeusza Telimeny i o ślubie chłopaka z Zosią, wspomina również o powstaniu.Księga VII - "Rada". Bartek, zwany Prusakiem udziela "zbawiennych rad" o konieczności wstrzymania się od udziału w powstaniu do chwili, gdy na Litwę wkroczy Napoleon. Żądna walki szlachtę Gerwazy skrzykuje przeciwko Sędziemu: "Hajże na Soplice".Księga VIII - "Zajazd". Hrabia zdobywa Soplicowo, a Robak wyjawia Sędziemu, że jest ojcem Tadeusza. Pijani zwycięzcy zasypiają po hucznej uczcie:"Nakładają sto ognisk, warzą, skwarzą, pieką,Gną się stoły pod mięsem, trunek płynie rzeką (...)Lecz powoli zaczęli drzemać i poziewać(...)Tak zwycięzców zwyciężył w końcu sen, brat śmierci".Księga IX - "Bitwa". Śpiąca szlachta zostaje niespodziewanie napadnięta i zniewolona przez Moskali. Rozpoczyna się bitwa, w której bohaterstwem wykazują się Kropiciel i Maciek, a Konewka zasadzką ocala Soplicowo. Tadeusz walczy z Majorem.Księga X - "Emigracja. Jacek". Najważniejszym wydarzeniem tej księgi jest długa, przedśmiertna spowiedź Jacka Soplicy. Opowiada w niej o swojej młodości, emigracji, powstańczych działaniach, zakonnym życiu. Uzyskuje przebaczenie Gerwazego i jego zapewnienie o wybaczeniu Horeszki, o znaku krzyża. List od generał Fiszera przynosi wiadomość o wypowiedzeniu wojny Rosjanom przez Napoleona. Nie jest to zgodne z prawdą historyczną. W sierpniu 1811 roku cesarz nie wypowiedział jeszcze bitwy, publicznie nie ogłaszał wiadomości o niej. Soplica umiera po przyjęciu ostatnich sakramentów, przebaczeniu Gerwazego i radosnej nowinie Fiszera.Tadeusz dostaje od Zosi obrazek i relikwie, by o niej pamiętał.Księga XI - "Rok 1812". Przynosi ona urzędową rehabilitację Jacka Soplicy, któremu pośmiertnie przyznano Legię Honorową. Zostaje w niej również spisana intercyza między Zosią a Tadeuszem, a zwaśnieni bohaterowie godzą się wzajemnie: Gerwazy i Protazy, Wojski i Asesor. Sędzia uroczyście zaprasza na ucztę zaręczynową Tadeusza i Zosi, Asesora i Horeczeszanki, Rejenta i Telimeny.Księga XII - "Kochajmy się". Mickiewicz szczegółowo, z artyzmem opisuje "ostatnia ucztę staropolską". Wśród zabawy, w której uczestniczą również generałowie: Dąbrowski, Kniaziewicz, Pac i Małachowski toczą się rozmowy o wojnie, Maciek krytycznie ocenia możliwości polskiej armii i całą wojnę, walkę bez Boga. Cymbalista Jankiel daje wspaniały koncert, muzyką wyraża najradośniejsze i najbardziej dramatyczne momenty polskiej historii. Podkomorzy rozpoczyna poloneza, a Tadeusz i Zosia postanawiają decydują o uwłaszczeniu chłopów.

komedia

Główny bohater - Mąż - bierze ślub z kobietą, którą, jak mu się wydaje, kocha. Czuje sięjednak poetą, pragnie tworzyć prawdziwą poezję. Żyje marzeniami, stąd tak łatwo szatanowi opętać jego duszę. Zsyła mu Dziewicę - będącą dla Męża uosobieniem żywej poezji, piękna. Porzuca zrozpaczoną Żonę i rusza z Dziewicą. Ta niemal doprowadza go do zguby. Ratuje go anioł. Mąż powraca do domu, ale okazuje się, że Żona umiera w szpitalu dla obłąkanych, a syn - Orcio - jest poetą (w dniu jego chrztu Żona „zaklęła go na poetę”). Dziecko jest słabe, wątłe, utrzymuje kontakt ze światem nadprzyrodzonym (widzi ducha matki), przewiduje przyszłość. Traci też stopniowo wzrok.

Tymczasem wybucha rewolucja, a Mąż, teraz już Hrabia Henryk staje na czele arystokracji, przeciw której walczą rewolucjoniści. Henryk wybiera się do ich obozu, aby poznać przeciwnika. Widzi, że rewolucjoniści to tak naprawdę ludzie, którzy marzą o życiu arystokracji. Chcą pieniędzy, żywności, chcą się bawić. Spotyka się także z przywódcą rewolucjonistów, Pankracym. Utwierdza się w przekonaniu, że rewolucjoniści nie proponują żadnych nowych idei. Ostatecznie Henryk ginie na polu walki. Przegrywa także Pankracy, który na gruzach starego świata chciał budować zupełnie nowe dzieło. Nad zrujnowanym przez rewolucjonistów światem panuje Chrystus - Zwycięzca, którego Pankracy widzi na moment przed śmiercią.

Dziady cz3

Sc. I tzw. więzienna: samotny więzień śpi w celi. Nad nim stoi anioł, który przepowiada mu wolność. Więzień budzi się, ale zapowiedź wolności nie cieszy go - wie, że w zniewolonym kraju nikt nie może czuć się wolny. Jest jednak gotów do wielkich czynów, na znak tej gotowości zmienia imię z „Gustaw” na „Konrad”.Sc. II Wielka Improwizacja: w celi Konrada, która jest największa, zbierają się w Wigilię inni więźniowie. Tu opowiadają o swoim aresztowaniu, losie bliskich, innych więźniów. Jan Sobolewski opowiada o zsyłce na Syberię kolejnej grupy studentów. Wszyscy zostalioskarżeni o spisek przeciwko carowi, nikt ich nie bronił, śledztwo toczyło się w tajemnicy, zapadły bezprawne i niesprawiedliwe wyroki. Konrad wygłasza Wielką Improwizację - wyraz prometejskiego buntu przeciw takiemu losowi Polaków. Konrad żąda od Boga władzy nad swoim narodem, bo chce go uczynić wielkim. Posuwa się na granicę bluźnierstwa.Sc. III Egzorcyzmy: do celi Konrada wchodzi ksiądz Piotr i odprawia egzorcyzmy, bo Konrad został opanowany przez szatana. Moralna czystość i pokora księdza pozwala mu zapanować nad diabłem, który zmuszony egzorcyzmami nie tylko opuszcza duszę Konrada, ale mówi, że Rollison - także więzień - może zostać uratowany, jeśli otrzyma przed śmiercią Komunię św.Sc. IV Widzenie Ewy: w jednym z dworków młoda dziewczyna śni o tym, że stroi kwiatami obraz Matki Boskiej.Sc. V Widzenie Księdza Piotra: w swojej celi ksiądz Piotr dostępuje zaszczytu poznania przyszłych losów Polski, która jako „Chrystus narodów” zbawi całą Europę przez swoją ofiarę.Sc. VI Sen Senatora: szatani dręczą Senatora snami.Sc. VII Salon warszawski: w Warszawie, w jednym z arystokratycznych salonów ma miejsce spotkanie towarzyskie. Zgromadzone przy stoliku damy narzekają, że odkąd senator Nowosilcow opuścił Warszawę i wyjechał do Wilna, nikt nie potrafi urządzić prawdziwego balu. Zgromadzeni przy drzwiach słuchają historii narodowego męczennika, Cichowskiego, którą opowiada Adolf. Scena kończy się znaną charakterystyką Polaków: „nasz naród jak lawa...”.Sc. VIII Pan Senator (bal u Senatora): przed senatorem staje matka Rollisona, pani Rollison, która błaga, by zwrócił jej syna. Senator udaje, że nie wie, o kogo chodzi. Potem obiecuje się zająć sprawą. Następnie przesłuchuje księdza Piotra i udaje się na bal. W trakcie balu ginie Doktor, któremu śmierć przepowiedział ksiądz, a pani Rollisonowa wdziera się do sali balowej ze skargą, że jej syna wypchnięto przez okno z celi. Oskarża o to Nowosilcowa. Prowadzony na przesłuchanie Konrad mija się na schodach pałacu Nowosilcowa z księdzem Piotrem, który przepowiada mu wolność i ważną misję.

Sc. IX Noc Dziadów: Guślarz i tajemnicza kobieta widzą ducha z raną na czole. Kobieta rozpoznaje w nim ukochanego.