1)Funkcje i myślenie menedżera - miarą skutecznego menedżera jest to, w jaki sposób: ustala cele,organizuje działania,motywuje i informuje pracowników,ocenia wydajność pracy,dba o rozwój pracowników.skuteczny menedżer to człowiek systematyczny. Dąży do tego, by jego działania były zgodne z oczekiwaniami i skupia się na rezultatach. Najpierw szuka dobrych stron, nie zaczyna od słabości.Skuteczny menedżer ustala priorytety swoich działań i konsekwentnie dąży od ich realizowania. Skuteczność menedżera wyznaczona jest poprzez podejmowane przez niego skuteczne decyzje.
2)Podejście systemowe w naukach o organizacji- Co to jest system? - Wyodrębniona z otoczenia całość, złożona z elementów(podsystemów) powiązanych ze sobą bezpośrednio lub pośrednio. System jako całość ma inne właściwości niż poszczególne jego elementy.Całość wywiera większy wpływ na funkcjonowanie swoich elementów niż odwrotnie.Oddziaływanie na jeden z elementów systemu powoduje wpływ na inne elementy (podsystemy) Cechą każdego systemu, a zatem i organizacji, jest wewnętrzna złożoność. Natomiast początków rozważań o strukturze organizacyjnej przedsiębiorstw, traktowanych właśnie jako swego rodzaju systemy, upatrywać należy na przełomie lat 40-tych i 50-tych XX wieku, kiedy to rozwinęło się nowe podejście w naukach o zarządzaniu. W naukach o organizacji i zarządzaniu systemowość nakazuje rozpatrywanie określonego przedmiotu, jego elementów, właściwości oraz powiązań pomiędzy nimi w kontekście związków przyczynowo-skutkowych, w zakresie zależności wewnętrznych danego systemu oraz jego relacji z otoczeniem. Każdy system społeczno-gospodarczy, a zatem i naszą firmę (choćby bardzo małą), opisywać można za pomocą siedmiu podstawowych części składowych: celów, wejść, wyjść, procesów, wyposażenia rzeczowego, zasobów ludzkich, otoczenia, celowość istnienia, struktura, złożoność, hierarchia, homeostaza, adaptacyjność, otwartość, samoorganizacja, ekwiwalentność, synergia. Handlowiec o orientacji systemowej sprzedawać będzie produkt na określonym rynku nie tylko na podstawie informacji, że nie ma tam jeszcze danego towaru, ale w oparciu o głębszą analizę rzeczywistego (a nie tylko potencjalnego) popytu na danym rynku.
3)Obszar wiedzy nauk o organizacji- Gdziekolwiek ludzie podejmują zespołową i zorganizowaną pracę, aby osiągnąć wspólny cel, tam kluczową rolę odgrywa zarządzanie. Skuteczne zarządzanie stanowi już dzisiaj odrębną dziedzinę wiedzy, która ewoluowała przez ostatnie sto lat i ukształtowała się w zbiór przyjętych zasad, praktyk i terminologii. Stwierdzenie to można uzupełnić następującymi uwagami:1) nauki zarządzania (przedsiębiorstwem) są stosunkowo "młode" i dlatego w miarę uzyskiwanych doświadczeń praktycznych ulegają procesowi ciągłego doskonalenia,2) w procesie tym można wyróżnić istnienie wielu poglądów, co istotnie wpływa na kształtowanie nauki o zarządzaniu, a ponadto znajduje odzwierciedlenie w bardzo różnych podejściach do zarządzania przedsiębiorstwem.
Wyjaśnienie podstawowych pojęć, takich jak: nauka o organizacji i zarządzaniu, kierowanie, zarządzanie i organizacja oraz pojęć pokrewnych stanowi podstawowy warunek porozumiewania się w obrębie każdej złożonej problematyki.
4)Zagadnienia priorytetowe przedmiotu - podstawowe zagadnienia: TEORIA ORGANIZACJI- jest ona „pewnym rodzajem całości ze względu na stosunek do niej jej własnych elementów, a mianowicie taką całością, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości”. TYPOLOGIA ORGANIZACJI –struktura liniowa (prosta),struktura sztabowa,struktura sztabowo-liniowa,struktura funkcjonalna,struktura macierzowa,struktura organizacji wirtualnej,struktura dywizjonalna.CELE ORGANIZACJI- wyznaczają jej główny kierunek działania, z uwzględnieniem roli organizacji (miejsce w społeczeństwie, ogólnie określona działalność, którą może wykonywać wśród innych organizacji tego typu), misję i zadania. Formułowanie celów organizacji jest etapem w procesie planowania strategicznego.ORGANIZACJI JAKO SYSTEM- organizacja to system, zorientowany na realizację określonych celów, którego uporządkowane części współprzyczyniają się do powodzenia całości, a powodzenie całości jest istotnym warunkiem powodzenia części.
5)Pojęcie, rodzaje i typy organizacji - to celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą - by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, cele.RODZAJE STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH: 1) w ujęciu klasycznym - elementy mają sztywno określone miejsce w organizacji 2) w ujęciu nowoczesnym - zmienność części i pozycji organizacyjnych, tworzenie grup na czas realizacji określonych zadań Ad 1. wyróżniamy: · struktura liniowa: + jednoosobowe kierownictwo + szybkie podejmowanie decyzji + łatwość podejmowania dyscypliny + indywidualna odpowiedzialność + łatwość przejrzystego ustalania zakresów - mała elastyczność działania - duża centralizacja - trudność w opanowaniu całej wiedzy o funkcjonow. organizacji · struktura funkcjonalna + daleko posunięty podział pracy i specjalizacji w sferze kierowania) + większa zdolność szybkiego reagowania na zmienioną sytuację systemu + korzystanie przez wykonawców z kompetentnej rady przełożonych funkcjonalnych - trudności w rozgraniczeniu zakresu kompetencji i odpowiedzialności kierowników funkcjonalnych - możliwość otrzymania przez wykonawców sprzecznych poleceń - naruszenie zasady jednoosobowego kierownictwa · struktura sztabowo-liniowa + przestrzeganie jednoosobowego kierownictwa + możliwość korzystania przez kierowników liniowych z fachowej porady ekspertów + możliwość specjalizacji funkcjonalnej w sferze zarządzania - możliwość utożsamiania się komórek sztabowych z kierownictwem liniowym - spory między kierownikami komórek sztabowych i komórek wykonawczych Struktury: · Dywizjonalna · Holdingowa · Geograficzno-krajowa · Macierzowa · Produktowo-geograficzna · Geograficzno-międzynarodowa · Geograficzno-produktowa · Macierzowo-globalna lów oraz synergia (dopasowanie, wspomaganie działań innych).TYPY ORGANIZACJI - kryterium celu zewnętrznego (funkcji genotypowej), wyróżnia się:1. organizacje gospodarcze (nastawione na zysk; non-profit ? powołane do celów publicznych)2. organizacje użyteczności publicznej (jak wyżej)3. organizacje administracji4. organizacje militarne, paramilitarne.5. organizacje społeczne (związki zawodowe, stowarzyszenia)6. organizacje religijne (Kościoły, klasztory, związki wyznaniowe)
6)Formy organizacyjno – prawne przedsiębiorstw - formy, jakie przyjmują przedsiębiorstwa w momencie rejestracji. Można je podzielić na:FORMY KRAJOWE, które przewidziane są w ustawodawstwie danego kraju orazFORMY PANAEUROPEJSKIE które są uregulowane w ustawodawstwie wspólnotowym i obowiązują we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej.Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują: spółki osobowe,spółka jawna,spółka partnerska,spółka komandytowa,spółka komandytowo-akcyjna,spółki kapitałowe, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,spółka akcyjna,Kodeks cywilny z kolei reguluje działalność następujących form prawnych przedsiębiorstw: spółka cywilna,przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej.
Pozostałe formy prawne uregulowane są w poszczególnych aktach prawnych – ustawach. Inne spotykane podmioty gospodarcze w polskim ustawodawstwie to:przedsiębiorstwo państwowe,stowarzyszenie,spółdzielnia,fundacja.
Od 1 maja 2004 roku w Polsce można również zawiązywać tzw. spółki paneuropejskie, które są uregulowane zarówno w ustawodawstwie wspólnotowym, jak i krajowym. Obejmują one takie formy prawne jak:spółka europejska,europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych,spółdzielnia europejska,europejska spółka prywatna,europejska spółka wzajemna,stowarzyszenie europejskie,przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe.
7)Modele i modelowanie organizacji MODEL BIUROKRATYCZNY
- centralną częścią rozważań niemieckiego socjologa Maxa Webera był biurokratyczny model organizacji. Zgodnie z jego ujęciem biurokracja jest modelem struktury organizacyjnej opartej na zalegalizowanej władzy formalnej. Mawiał, że biurokratyczna forma organizacji jest logiczna, racjonalna i sprawna. Jego model miał być wzorcem, do którego powinny dążyć wszystkie organizacje. MODEL BEHAWIORALNY - uniwersalnym modelem projektu organizacji jest model behawioralny, który rozwijał się równolegle do szkoły stosunków międzyludzkich w myśli o zarządzaniu.Technika to procesy używane do przekształcania nakładów takich jak materiały czy informacje w wyniki, takie jak produkty czy usługi. Większość organizacji wykorzystuje wiele technik, jednakże ta najważniejsza nazywana jest techniką podstawową. Choć większość ludzi myśląc o technice ma przed oczami linie montażowe i maszyny, sam termin może być również stosowany do organizacji usługowych. Wiele z tego, co wiemy o związkach pomiędzy techniką i projektem organizacji, pochodzi z pionierskich prac Joan Woodward. Badała ona 100 przedsiębiorstw przemysłowych w południowej Anglii. Zbierała informacje na temat takich spraw, jak historia każdej organizacji, procesy produkcji, formy i procedury oraz dane finansowe. Woodward spodziewała się znaleźć związek pomiędzy wielkością organizacji i jej projektem, jednakże takiej zależności nie stwierdziła. Próbowała więc znaleźć inne wytłumaczenie różnic. Ta pogłębiona waliza doprowadziła Woodward do klasyfikacji organizacji w zależności od stosowanej techniki.MODELOWANIE - Poprawny model organizacji, w szczególności mapa procesów biznesowych, powinien opisywać tylko przedmiot analizy np. specyfikę organizacji będąca np. źródłem jej przewagi konkurencyjnej i to jak organizacja tę specyfikę tworzy. Model powinien się odwoływać do innych istniejących już dokumentów, np. zakresu kompetencji pracownika czy instrukcji stanowiskowej. Model zawsze powinien mieć jakiś cel swojego powstania i kontekst.
8)Struktury organizacyjne organizacji - układ stanowisk i składających się z nich komórek organizacyjnych wewnątrz organizacji. Jest ona zazwyczaj w większych organizacjach ujmowana w schemat organizacyjny i wyznaczana jest przez szereg czynników. Typy struktur organizacyjnych:struktura liniowa (prosta),struktura sztabowa,struktura sztabowo-liniowa,struktura funkcjonalna,struktura macierzowa,struktura organizacji wirtualnej,struktura dywizjonalna.
9)Pojęcia przedsiębiorcy i przedsiębiorczości - Przedsiębiorcą - w ujęciu prawnym podmiot prawa, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą .Za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorczość - cecha charakteru lub zespół cech w grupie i zachowań właściwych przede wszystkim dla przedsiębiorców.W teorii ekonomii przedsiębiorczość definiowana jest jako swoista forma pracy lub jako czwarty (obok pracy, ziemi i kapitału) czynnik produkcji. Główne cechy przedsiębiorców to m.in. umiejętność dostrzegania potrzeb i doskonalenia pomysłów, zdolności do wykorzystywania nadarzających się okazji oraz gotowość do podejmowania ryzyka.
10)Rola i czynniki przedsiębiorczości - Czynniki sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości:
a. System gospodarki rynkowej.
b. Indywidualne cechy człowieka, jego intuicja i wyczucie rynku.
c. Wykształcenie.
d. Kultura otoczenia danego człowieka.
11)Zasoby organizacji : pojęcie, rodzaje, typy - Zasoby są zazwyczaj definiowane jako osoby, wyposażenie i materiały, dzięki którym są wykonywane zadania składające się na projekt. Inne typy zasobów, które można dodać do projektu: 1)Zasoby organizacji - Każdy zasób organizacji jest częścią listy zasobów dla całej organizacji, dlatego każdy z tych zasobów może być współużytkowany w wielu projektach. Zazwyczaj listą zasobów organizacji zarządza administrator , a poszczególni menedżerowie projektów dodają zasoby do swoich projektów w zależności od potrzeb.2)Zasoby niebędące zasobami organizacji - zasób niebędący zasobem organizacji (lub zasób lokalny) nie jest częścią listy zasobów dla całej organizacji. Żaden inny menedżer projektu nie może użyć zasobu niebędącego zasobem organizacji w swoich projektach.3)Zasoby rodzajowe - są używane do określania wymagań dotyczących personelu dla projektu, jak cieśle i murarze, lub zespołu zasobów.
Cztery podstawowe rodzaje zasobów otoczenia: zasoby ludzkie, pieniężne, rzeczowe i informacyjne. Zasoby ludzkie to uzdolnienia zarządcze i siła robocza. Zasoby pieniężne to kapitał finansowy wykorzystywany przez organizację do finansowania działań zarówno bieżących, jak i długookresowych. Do zasobów rzeczowych należą surowce, pomieszczenia biurowe i produkcyjne oraz sprzęt. Zasoby informacyjne wreszcie to wszelkiego typu użyteczne dane niezbędne do skutecznego podejmowania decyzji.
12)Kapitał materialny – rzeczowy i finansowy Kapitał rzeczowy (fizyczny) – to maszyny, budynki, wyposażenie, które są wykorzystywane w produkcji. Jest to zasób dóbr uprzednio wytworzonych, które wpływają na tworzenie nowych dóbr czy usług. Kapitał rzeczowy zwany jest także rzeczowym majątkiem produkcyjnym, obejmując swym zakresem takie aktywa jak: infrastruktura transportowa, budynki, zapasy i inne. Wielkość kapitału rzeczowego określana jest w danym roku poprzez inwestycje w latach poprzednich.KAPITAŁ FINANSOWY- środki pieniężne i papiery wartościowe
13)Kapitał intelektualny- społeczny, ludzki, kliencki, organizacyjny - W wielu przedsiębiorstwach zagadnienia związane z kapitałem intelektualnym nie są jeszcze dobrze znane. Istnieje wiele definicji kapitału intelektualnego, najczęściej przywoływana koncepcja to różnica między wartością rynkową, a wartością księgową firmy. Znaczenie kapitału intelektualnego wzrosło w dużym stopniu w ostatnich latach, gdyż wartość przedsiębiorstwa coraz mniej zależy od czynników materialnych. Na kapitał intelektualny składają się:konkretna wiedza,doświadczenie, technologia,stosunki z klientami oraz umiejętności zawodowe. KAPITAŁ SPOŁECZNY: potencjał zgromadzony w polskim społeczeństwie w postaci obowiązujących norm postępowania, zaufania i zaangażowania, które wspierając współpracę i wymianę wiedzy, przyczyniają się do wzrostu dobrostanu Polski. KAPITAŁ LUDZKI: potencjał zgromadzony we wszystkich Polakach, wyrażający się w ich wykształceniu, doświadczeniu życiowym, postawach, umiejętnościach i mogący służyć poprawie aktualnego i przyszłego dobrobytu społecznego Polski. KAPITAŁ KLIENCKI - bazy klientów, siła i wartość relacji z klientami, potencjał klientów. KAPITAŁ ORGANIZACYJNY - procesy biznesowe, innowacyjności, kultura organizacyjna,
14)Wiedza jako zasób organizacji - W dzisiejszych czasach szansą dla rozwoju przedsiębiorstwa jest odpowiednie wykorzystanie wiedzy i kompetencji pracowników. Jest to bardzo ważny zasób niematerialny firmy, a jej pracownicy muszą się nauczyć jak zarządzać nią efektywnie. Zadaniem współczesnego przedsiębiorstwa jest ciągłe gromadzenie wiedzy i umiejętne jej wykorzystanie w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej i zapewnienia sobie trwałej pozycji na rynku. Wiedza ma pewną szczególną właściwość, a mianowicie nie deprecjonuje się w momencie wykorzystania. Można ją pomnażać, tworzyć nowe teorie, przetwarzać i przekazywać. Ma dynamiczny charakter i staje się najbardziej poszukiwanym towarem na rynku. Jeśli dba się o rozwój wiedzy w firmach, to następuje proces jej kumulacji i doskonalenia, co z kolei przynosi same pozytywne efekty. Posiadanie wiedzy pozwala na wcześniejsze i prawidłowe interpretowanie nadchodzących z otoczenia sygnałów, a także na reagowanie na zaistniałe zagrożenia. Nie wystarczą inwestycje w najnowsze technologie czy urządzenia, gdyż bez specjalistycznej wiedzy i informacji firma nie osiągnie znaczących korzyści na rynku. Obecnie ciągle wzrasta liczba przedsiębiorstw, które postrzegają wiedzę jako kluczowy czynnik osiągania sukcesu rynkowego. Tylko człowiek posiada umiejętność zdobywania, doskonalenia, przetwarzania i przekazywania wiedzy innym ludziom. Wiedza jest kluczem do sukcesu rynkowego i staje się głównym elementem rozwoju gospodarczego. Jest to ogół wiadomości i umiejętności wykorzystywanych przez ludzi do rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji. Wiedza stanowi najbardziej poszukiwany towar, w warunkach XXI wieku staje się źródłem konkurencji, efektywności, bogactwa. Ze względu na swój wielowymiarowy charakter jest coraz częściej postrzegana jako źródło przewagi konkurencyjnej i nabiera coraz większego znaczenia. Przedsiębiorstwo odnosi korzyści, jeśli posiada zdolności do uczenia się i tworzenia wiedzy.
15)Otoczenie organizacji: wewnętrzne, mikrootoczenie, makrootoczenie OTOCZENIE WEWNĘTRZNE-Składa się z właścicieli organizacji, zarządu, pracowników, otoczenia fizycznego i kultury. Właściciele to osoby dysponujące tytułem własności organizacji. Może to być indywidualna osoba bądź wspólnicy. Zarząd, wybrany przez akcjonariuszy, odpowiada za nadzorowanie najwyższego szczebla menedżerów firmy, w celu zapewnienia że firma jest prowadzona, w sposób, który najlepiej służy interesom akcjonariuszy. Pracownicy i związki zawodowe, do których niekiedy wstępują pracownicy stali. MAKROOTOCZENIE - polityczno- prawne obejmuje prawo podatkowe, regulacje handlu międzynarodowego, bariery importowe, bariery eksportowe, ubezpieczenia obowiązkowe i fakultatywne, umowy handlu międzynarodowego z innymi partnerami itp.
Otoczenie ekonomiczne- jest wyrażony w następujących wskaźnikach- stopa inflacji, pożyczkowa, polityka monetarna, kursy walutowe, poziom bezrobocia, ubezpieczenia fakultatywne i inne.
Elementy technologiczne makrootoczenia- obejmują nowe technologie produktów, technologie procesów produkcyjnych, technologie surowcowe, ochronę patentową oraz wyznaczany poziom robotyzacji i automotyzacji.Elementy makrootoczenia społeczno-kulturowe- są to takie elementy jak: stopa procentowa, zmiany demograficzne w poziomie edukacji społeczeństwa, wyże i niże demograficzne, migracje ludności, model rodziny, stan i trendy rozwojowe, styl życia społeczeństwa, zmiany w średnim dochodzie rodziny, polityka zdrowotna społeczeństwa, sposób identyfikacji bezrobocia, koszty pracy, istniejące wzorce zachowań, etos pracy i inne.MIKROOTOCZENIE- dostawcy (firmy, osoby fizyczne) surowców, półfabrykatów i innych produktów niezbędnych w działalności danej firmy a także jej konkurentów
- konsumenci (nabywcy) to gospodarstwa domowe, firmy przemysłowe, które potrzebują pewnych produktów do konsumpcji lub dalszej produkcji, organizacje zajmujące się odsprzedażą zakupionych dóbr w celu osiągnięcia zysków, rząd i organizacje nie przynoszące zysków, odbiorcy międzynarodowi.
- Pośrednicy rynkowi to podmioty, które pomagają przedsiębiorstwu w promocji, sprzedaży, dystrybucji, transporcie i składowaniu produktów.
- Otoczenie konkurencyjne jest to zmienne otoczenie w jakim przyszło działać firmom. Każda firma powinna posiadać strategię konkurencji, która umożliwi jej zajęcia satysfakcjonującego miejsca w otoczeniu konkurencyjnym.
- Otoczenie publiczne najważniejszymi publicznymi odbiorcami, którzy mogą ułatwić lub przyśpieszyć budowanie sukcesu firmy są instytucje finansowe, mass media, agencje rządowe, obywatele kraju itp.
- Realne otoczenie przedsiębiorstwa to: rynek pracy, zasoby i stan środowiska naturalnego, stan wiedzy i technologii
- Regulacyjne otoczenie to zespół mechanizmów związanych z rynkiem pracy, rynkiem dóbr i usług oraz technologii.