1.5 KONTO MIENIA ZLIKWIDOWANYCH JEDNOSTEK I FUNDUSZ MIENIA ZLIKWIDOWANYCH JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH
Wprowadzenie znowelizowanej ustawy powiązano ze zmianą w kierunku likwidacji instytucji rachunków dochodów własnych jednostek budżetowych i rachunków funduszy motywacyjnych. W zamian za to utworzono instytucję wydzielonego rachunku w samorządowych jednostkach budżetowych, które jako takie maja zdolność do prowadzenia prac określonych w ustawie o systemie oświaty. W celu kontroli przejętego przez organ założycielski mienia zlikwidowanych jednostek postanowiono posłużyć się kontami 015 „Mienie zlikwidowanych jednostek” oraz 855 „Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek”. Numery i nazwy tych kont odpowiadają funkcjom, jakie maja spełniać. Tak też samo konto 015 ma ewidencjonować stan powiększania się lub zmniejszania ogółu mienia, jakie zostało zajęte przez organ założycielski (czy też nadzorujący) po zlikwidowanym zakładzie budżetowym lub gospodarstwie pomocniczym. Stan konta 015 może wskazywać saldo Wn. Saldo to oznacza nic innego jak stan mienia jednostki zlikwidowanej wedle wartości wynikającej z jego ogólnego bilansu, który pozostaje w dyspozycji organu założycielskiego.
Konto 855 „Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek” w odmienności do konta 015 ma za zadanie przedstawiać równowartość mienia zlikwidowanego wybranych jednostek, jakie zostało przejęte przez organy założycielskie lub organy nadzorujące. Ogólne saldo Ma konta 855 przedstawia aktualny stan funduszy uzyskanych po likwidacji mienia danych jednostek, które nie zostało przekazane spółkom, czy też innym jednostkom organizacyjnym. Określa ono także wartości związane ze sprzedażą mienia, które nie zostało przejęte i w pełni spłacone. Mimo to konta 015 oraz 855 wedle planu mają zwiększać fundusze jednostki (konto 800 „fundusz jednostki”) o środki pieniężne uzyskane poprzez likwidację jednostek i pomniejszenie ich funduszu o pasywa przejęte po zlikwidowanych1.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w roku 2010 zlikwidowała gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych. Wobec czego dla utrzymania ładu w przepływie gotówki, podtrzymano możliwość występowania w jednostkach budżetowych operacji gospodarczych związanych z kontami 015 i 855. Ustawodawca zaznaczył także, że jeżeli dane przejecie mienia zlikwidowanej jednostki wiąże się także z przejęciem jej zadań, ogół przejętego mienia ma powiększyć fundusz takiej jednostki. W innych przypadkach mienie to zapisane ma być, jako Wn 015 i Ma 855.
Mimo funkcjonowania w rzeczywistości funduszu mienia zlikwidowanych jednostek, ustawa nie określa takowego w swojej treści. Jest to, więc fundusz mający charakter równowartości majątku jednostek wyodrębnionych w tejże. W bilansie ogólnym wykazywany jest on, jako część składowa funduszy własnych2.
Już od 1 stycznia 2010 roku przestały także funkcjonować powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Postarano się także o likwidację możliwości zbierania przez jednostki budżetowe dochodów na rachunku dochodów własnych. Wyjątkiem jednak stała się możliwość pozostawienia od 1 stycznia 2011r, samorządowym jednostkom budżetowym prowadzącym działalność w ustawie o systemie oświaty, gromadzenia na specjalnie wydzielonym rachunku dochodów pozyskanych ze spadków, zapisów i darowizn pieniężnych oraz odszkodowań i wpłat za utracone czy też uszkodzone mienie.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych wyłączyła także z sektora jednostki o charakterze badawczo – rozwojowym, włączając w ich miejsce państwowe instytucje filmowe. Co najważniejsze utworzyła ona też nowe formy organizacyjne, jakimi stały się agencje wykonawcze oraz tzw. instytucje gospodarki budżetowej funkcjonujące w charakterze państwowych osób prawnych.
Dość ciekawym posunięciem było dokonanie zmian w strukturach funduszy celowych. W nich to, jako jednej z form organizacyjno – prawnych sektora obecnie maja prawo działać tylko fundusze państwowe, powoływane do działania poprzez ustawę. Natomiast wszelkie inne fundusze zostały pozbawione dotychczasowej osobowości prawnej i zasady ich działania mają opierać się na obracaniu się wokół wyodrębnionego specjalnie rachunku bankowego, którym prawo i do zarządzania posiada minister lub inny organ wymieniony w ustawie3.
Nowością było też wdrożenie do nowej ustawy budżetu zadaniowego, poprzez jaki miał się dokonać zamysł całościowej reorganizacji systemu finansów publicznych. Mimo ze ustawa zaczęła obowiązywać już od 2009 roku, wybrane jej przepisy mogą i mogły zacząć funkcjonować między 2010 a 2013r. Dzieje się tak poprzez wymóg dostosowywania całościowego zakresu działania jednostek do wymogów sektora finansów publicznych i europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych, jakie działają w ramach wspólnoty Europejskiej; a zwłaszcza w systemie ESA’95.
W zależności od tego, jak będzie przebiegała procedura likwidacyjna będą różne obowiązki w zakresie zamknięcia ksiąg rachunkowych, przeprowadzenia inwentaryzacji i rozliczenia z urzędem skarbowym. Zasady zamknięcia ksiąg rachunkowych i sporządzenia sprawozdawczości finansowej zostały określone w art. 12 ustawy z 29.9.1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.) oraz w dziale VI rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształceniu w inną formę organizacyjno-prawną.↩
Podjęcie uchwały o likwidacji zakładu budżetowego przez organ stanowiący wynika również z kompetencji rady gminy, powiatu, województwa, które zostały określone odpowiednio w art. 18 ust. 2 pkt 9h ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), w art. 12 pkt 8i ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.), oraz w art. 18 pkt 19f ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.).↩
Art. 29 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych; Dz.U. z 2009 nr 157 poz. 1240 [w:] Zasoby sieci internetowej: http://isap.sejm.gov.pl (dostęp 28.11.2012)↩