integracja – złączenie, zespolenie mniejszych rynków w jeden większy, funkcjonujący jak rynek zewnętrzny przyczyny: cele ekonom. wzrost dobrobytu ekonomicznego, dochodów, specjalizacja w 1 gałęzi prowadząca do wzrostu konsumpcji, wzrost produkcji, duże rynki zbytu, komplementarność gospodarek i cele Polit. łagodzenie konfliktów i niepokojów społecznych, zapobiegnięcie odrodzeniu się niemieckiego militaryzmu
Czynniki sprzyjające integracji: komplementarność i konkurencyjność gospodarek Inter. się państw, poziom rozwoju, położenie geograficzne, odpowiednia polityka gospodarcza
Integr. rynków- polega na spokojnym przepływie dóbr i usług, zwiększa się swoboda wyboru konsumenta. Prowadzi do alokacji czynników wytwórczych między rozmaite sektory i regiony gospodarcze.
Integr. Polit. gosp. – polega na stworzeniu ram i warunków funkcjonowania zintegrowanych części gospodarki. Podmiotem Inter. Polit. gosp. są różne dziedziny związane z: rozmieszczeniem zasobów, stabilizacją gospodarki wspólnego rynku (Pol. pieniężna i fiskalna), redystrybucja dochodu (Pol. spójności)
Integracja P.G eliminuje niedoskonałości mech. rynkowego – doskonała konkurencja, reguluje funkcjonowanie monopoli, bariery wejścia i wyjścia na rynek
Skutki wspólnej Pol. gosp.: trans -graniczne efekty zewnętrzne (powodzenie Pol. zmniejsza te efekty), zmniejszenie kosztów transakcyjnych dóbr i usług, unia walutowa, zmniejszenie asymetrii informacji, etykietowanie towarów, zmieni. nierównowagi podziału wynikającego z integracji rynku (wspólna Pol. rolna), wspólna Pol. spójności (fundusze na zmniejszenie dysproporcji w rozwoju), wspólna Pol. w zakresie rynku pracy, wspólna Pol. walutowa pomaga wyjść z kryzysu, unifikacja lub koordynacja polityki fiskalnej, korzyści skali (większy obszar większe możliwości), wiarygodność
Unia celna- eliminuje przeszkody handlowe, obszar bezcłowy
Wspólny rynek –rynki zintegrowane powinny działać jak rynki wewnętrzne krajów. Przepływ kapitału finansowego i pracy.
Unia gosp. i walutowa – koordynacja polityki fiskalnej, wspólna waluta obniża koszty, nie ma potrzeby przeliczania = przejrzystość cenowa
Unia polityczna –najwyższy stopień integracji, dążą do niego kraje zintegrowane, wspólne cele polityczne.
Nurty integracji: feudalistyczny- propan. przez Włochów, Federacja Europ.- opiera się na niezależności, suwerenności, wyeliminowaniu wojny. Początek od int. politycznej co poprowadzi do int. gospodarczej. Kraje muszą w pewnym stopniu zrezygnować z suwerenności. konfederacyjny- dominuje na płaszczyźnie Pol. opowiada się za powstaniem UE, współpraca międzynarodowa, bez naruszenia suwerenności, możliwe powołanie organów międzynarodowych w celu powołania konfederacji. funkcjonalizmu- D.Mitrany, należy równoważyć 2 sfery aktywności: Polit. i nie Polit.( handel i gosp. o charakt. międzynarodowym). Sfera Nieplo. ma podstawowe znaczenie dla Inter. Postęp tech. powoduje zmiany w gosp. należy zmieniać systemy prawne i Pol. Od int. gosp. do int. Polit. neofunkcjonalny- siłą napędową jest współpraca gosp. między państwami, która z czasem może doprowadzić do wspólnoty Polit. Efekt rozprzestrzeniania się integracji ma swoje granic, wspólne instytucje o char. ponadnarodowy
Trak. EWWiS -1954 stworzenie wspólnego rynku węgla i stali. (regulacje dotyczące kryzysów produkcyjnych, regulacje cen, reg. antymonopolowe). Obszar Niemiec i Francji. Początek działania 1952, ingerencja pionowa w ramach 1 gałęzi. Robert Schumann.
Trak, EWG -1957 stopniowe tworzenie wspólnego rynku, koordynacja Pol. gosp. państw członkowskich. Ustal. wspólnej Pol. rolnej, Pol. transportowej, Pol. konkurencji i Pol. handlowej. Utworzenie Europ. Funduszu Społecznego wspierającego współprace między państwami członkowskimi w dziedzinie zagadnień społecznych. Kraje tworzące (6)+ następne. Ustanowiono Europ. Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz
Trak. EWEA- 1957 powołanie odrębnej rady dla Eratonu. Ustanowienie warunków niezbędnych do stworzenia i szybkiego rozwoju przemysłu jądrowego.
Trak. o fuzji -1965 Rada i Komisja instytucjami wspólnych trzech wspólnot europejskich
Trak. luksemburski- 1970 wprowadzenie procedury budżetowej, systemu „zasobów własnych”
Trak. brukselski- 1975 nowa wspólna instyt. Trybunał Obrachunkowy
Jednolity akt europ.- 1986, utworzenie rynku wew. do końca 1992r. Nowe kompetencje EWG w polityce społ., środowiska naturalnego, spójność gosp. i społeczna, badania i rozwój tech. Wzmocnienie współpracy w polityce zagranicznej (EWP- Eur. Wspólnota Polit.)
Trak. UE z Maastricht- 1992 określono warunki stworzenia unii gospodarczej i walutowej: 1 filar-EWG, EWWiS, Euratom, 2 filar- wspólna Pol. zagraniczna i bezpieczeństwa,3 filar- współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, wprowadzenie 1.01.99 wspólnej waluty w formie obiegowej, stał się podstawą do stworzenie unii walutowej
Trak. amsterdamski -1997, główny cel to ustanowienie unii politycznej, ograniczył zakres 3 filara do współpracy politycznej i sądowej
Trak. z Nicei- 2001, 2003 wszedł w życie, decyzja o rozszerzeniu unii o 10 krajów
Trak. lizboński- 2007, konieczna zmiana w funkcjonowaniu instytucji, zweryfikowanie niektórych zapisów dotyczących traktatów, zmiana zasad podejmowania decyzji, UE zamiast EWG, Euratom działa niezależnie, przekształcenie UE w organizację o strukturze jednolitej, działania w kierunku spójności gosp., możliwość wyjścia z ugrupowania
Państwa założycielskie EWG: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Włochy (23.07.1952)
+1.01.1973 Dania, Irlandia, W.Bryt
+1.01.1981 Grecja
+1.01.1986 Hiszpania, Portugalia
+1.01.1995 Austria, Szwecja, Finland.
+1.05.2004 Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia, Malta, Cypr
+1.01.2007 Bułgaria, Rumunia
(17 krajów unii walutowej)
Kompetencje wyłączne: unia celna, Pol. monetarna, ustanawia reguły konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego, wspólna polityka handlowa, zawieranie umów międzynarodowych
Komp. dzielone z państwami członkowskimi: rynek wewnętrzny, spójność gosp., społeczna i terytorialna, polityka rolna, transport, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, koordynacja Pol. gospodarczej
Zas. poszanowania tożsamości państw członkowskich i podst. funkcji państwa- traktat o utworzeniu UE określa tożsamość narodową jako historie, kulturę tradycje państwa, wartości te należy cenić i szanować przez wszystkie kraje członkowskie. Szanuje podstawowe funkcje państwa, zwłaszcza funkcje zapewniające jego integralność terytorialną, utrzymanie porządku publicznego oraz ochronę bezpieczeństwa narodowego. W szczególności bezpieczeństwo narodowe pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego Państwa Członkowskiego

Zas. subsydiarności (pomocniczości) – istota sprowadza się do osiągnięcia celu sposobem najbardziej efektywnym z możliwych, treścią jest ograniczenie aktywności

organów wspólnotowych innymi słowy organy wspólnotowe włączają się dopiero wtedy kiedy krajowe nie są w stanie zrealizować nakreślonych zadań. Zasada ta nie dotyczy zatem dziedzin, które znajdują się w wyłącznej kompetencji wspólnotowej.

Zas. proporcjonalności - zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Konstytucji.
zasada solidarności/lojalności - oznacza, że państwa członkowskie oraz Wspólnota Europejska działają solidarnie w celu realizacji zadań wynikających z Traktatów
Kryteria Kopenhaskie- wymogi które muszą spełnić nowo wstępujące państwa do UE by zostać przyjęte. Uchwalone przez Rade Eur. w 1993r. Dzielimy na kryt. Eko. (istnienie gospodarki rynkowej gotowej sprostać konkurencji i wolnemu rynkowi, zdolność sporstania unii Pol. gosp. i walutowej), i kryt. Pol. (istnienie instytucji gwarantuje stabilną demokrację, rządy prawa, poszanowanie praw człowieka i mniejszości).

Parlament Europejski- organ reprezentujący interesy wspólnotowe, zgromadzenie ustawodawcze (z wyborów bezpośrednich), każdy kraj ma swojego przedstawiciela, organ najliczniejszy. Funkcje: debata nad aktami prawa europ. i uchwalanie ich wraz z Radą, kontrola pozostałych instytucji, debata nad budżetem UE z Radą, bierze udział w zawieraniu umów międzynarodowych. Rozkład miejsc zależy od liczby ludności,6-96, siedziba w Strassburgu, przewodniczący na 5lat, Jerzy Buzek
Rada Europejska- wyznacza kierunki rozwoju Unii i jej priorytety polityczne, instytucja międzyrządowa, w jej skład wchodzą szefowie państw i rządu państw członkowskich oraz przew. komisji europejskiej, ma charakter polityczny, nie odpowiada przed żadną instytucją za swoje działania, jednomyślność w głosowaniach, 2 szczyty w ciągu półrocza, przewodniczący kraju obejmującego prezydencję, Przewodniczący rady- kanclerz 2,5 roku.

Rada Unii Europejskiej- Rząd UE
główny organ decyzyjny UE, Bruksela, składa z ministrów rządów państw członkowskich (podczas przerw między posiedzeniami ministrów RUE reprezentują zawodowi dyplomaci tzw. Coreper), mediacja, rozwiązywanie problemów, prezydencja 6 miesięcy przez ministra z kraju sprawującego prezydencję, kompetencje: stanowienie prawa, tworzenie innych organów i ustalanie ich składu, kontrolowanie, koordynowanie pol. gosp. państw człon., zawiera umowy międzynarodowe
Komisja Europejska- organ wykonawczy UE, odpowiada za: bieżącą Pol. Unii(wykonywanie budżetu), nadzoruje pracę tej agencji, zarządza funduszami, posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych, ma charakter ponadnarodowy, istnieje do traktatów rzymskich, Bruksela, władze wybierane przez przewodniczących rządów- na czele rząd komisarzy (27 1 z każdego państwa), każdy odpowiada za 1 resort, decyzje podejmowane wspólnie, organ kolegialny

Trybunał Sprawiedliwości- stoi na straży respektowania prawa, Luksemburg, składa się z 27 sędziów- 6lat kadencji, na 3 lata prezes, organ niezależny, spełnia funkcje sądu administracyjnego, pracy, międzynarodowego i konstytucyjnego, rozpatruje skargi na instytucje,
Trybunał obrachunkowy- sprawdza wszystkie dochody i wydatki UE z punktu ich legalności i wiarygodności oraz poszanowania zasad należytego zarządzania finansami, Luksemburg, nie kontroluje Pol. fiskalnej a jedynie unifikuje politykę monetarną

Europejski Bank Centralny- odpowiada za prowadzenie wspólnej polityki monetarnej, ma osobowość prawną, Frankfurt nad Menem., cel: unia walutowa, Mario Draghi
Budżet- formalnie Budżet ogólny Wspólnoty krótkoterminowy, bo roczny plan finansowy obejmujący dochodzi i wydatki UE związany z prowadzeniem i koordynacją polityk krajów członkowskich. Uchwalany przez parlament Europejski i Radę Europejską, zaś Tryb. Obrachunkowy przeprowadza kontrolę finansową.
Zasady: jawność i uniwersalność rocznego budżetu- 1 główny plan, wydatki nie mogą przekraczać planowanych, a całość zestawienia finansowego musi być zawarta w 1 dokumencie; zasada specyfikacji (doprecyzowania)- określenie wydatków i dochodów nakazuje uporządkowanie wydatków według rodzaju, przeznaczenia oraz jednostek odpowiedzialnych za realizację; sporządzania budżetu w jednostce obrachunkowej; przejrzystości- publikacja szczegółowego projektu budżetu oraz sprawozdania z jego wykonania, jasność w dochodach i wydatkach; należytego zarządzania finansami- obliguje instytucje wspólnotowe oraz państwa członkowskie do dbałości o prawidłowe wykonanie budżetu;

Źródła dochodów budżetu: własne i pochodzące z podatków rolnych, ceł z tytułu podatku VAT, wpłaty z budżetów dokonywane przez kraje członkowskie zależne od wysokości dochodu narodowego.
Wydatki budżetowe dzielimy na:

administracyjne (funkcjonowanie instytucji i organów UE) oraz operacyjne (prowadzenie polityki i wspólnych działań w poszczególnych dziedzinach kompetencji UE
Strefa wolnego handlu -1958 w trak. ustanawiającym EWG, najniższy etap integ. gosp., polega na zniesieniu ceł i ograniczeń ilościowych i innych barier pozataryfowych w wymianie handlowej między krajami, jednak kraje zachowują prawo do prowadzania autonomicznej polityki handlowej wobec państw trzecich
Unia celna- 1968 przez kraje EWG na podstawie trak. rzymskiego. co najmniej 2 państwa, tak samo jak u. celna + wspólne zewnętrzne taryfy celne. Bariery taryfowe – cła, subsydia, dumpingm kontygnenty

Bariery pozataryfowe – przepisy celne, mogące utrudniać odprawy na granicach
Skutki U. celnej: (wynikają z liberalizacji handlu) alokacyjne statyczne- bazujące na konkurencji doskonałej, dynamiczne- związane z konkurencją niedoskonałą (monopole)
Verner –udowodnił, że u. celna dyskryminuje kraje 3-cie, protekcjonalizm w stosunkach do krajów 3-cich. Efekty statyczne (krótkoterminowe) –liberalizacja handlu prowadzi do zwiększenia konkurencyjności, ożywienia obrotów handlowych i obniżenia kosztów produkcji. Efekt kreacji handlu prowadzi do zastąpienia drogiej produkcji krajowej przez dobra importowane z krajów unii- powoduje przesunięcie zasobów krajowych do bardziej konkurencyjnych zastosowań zgodnie z zasadą kosztów komparatywnych. Konsekwencją kreacji handlu są 2 subefekty: produkcyjny(alokacja zasobów z nie efektywnego krajowego na prosperujący zagraniczny) i konsumpcyjny (zamiana drogich dóbr na rynku krajowym tańszymi z importu, daje możliwość zakupu większej ilości towarów ->wzrost konsumpcji. Dobrobyt Eko.= ef. kreacji - ef. przesunięcia handlu.
Dodatkowe efekty: ekspansji handlu, zmniejszenia kosztów, podziału.
Ujemne efekty: ef. przesunięcia handl. niekorzystna sytuacja dla państw 3-ich poza u. celną.
Efekty dynamiczne(długoterminowe):
zwiększenie konkurencyjności i efektywności gosp. krajów członkowskich, korzyści skali- ujawniają się w miarę specjalizacji produkcji, korzyści tzw. pierwszego gracza (firma zdobywająca pozycję dominująco na zintegrowanym rynku), rozciągnięcie korzyści z tytułu u. celnej na dostawców i nabywców danych firm (efekty zewnętrzne)
Korzyści wprowadzenia cła w kraju małym: Efekty: zwiększenie ceny dobra X, spadku nadwyżki konsumenta(obszar a+b+c+d), wzrost nadwyżki producenta (obszar a), wzrost wpływu do budżetu państwa (wielkość cła razy wielkość importu, obszar c), wpływ na dobrobyt netto jest ujemny przez efekt kreacji handlu?)

Wprowadzenie cła w dużym kraju mającym wpływ na cenę światową
Wnioski: nadwyżka konsumenta spada (obszar a+b+c+d), wzrasta nadwyżka producenta (obszar a), wpływ na dobrobyt netto niekoniecznie będzie ujemnym, reprezentuje go trójkąt b i d prostokąt e- efekt przesunięcia(-a+a-b-c-d+c+e=-b-d+e)
Różnice pomiędzy krajem małym a dużym: Obszary nadwyżki konsumenta są mniejsze niż w przypadku kraju małego a producenta są większe, bo zmiana ceny nie była taka duża. Różnica wynika też ze zmian terms of trade, rząd wprowadzając cła w kraju dużym wprowadza dodatkowe wpływy do budżetu w postaci obszarów c i e. Terms of trade – stosunki wymienne – szacunek cen towarów eksportowanych do cen towarów importowanych razy 100

Czynniki wpływające na wielkość korzyści płynących z unii celnej:

struktura produkcji w krajach integrujących się(konkurencyjne lepsze), wielkość rynku unii celnej (im większy tym lepiej, większa kontrola rynku światowego), bliskość państw czyli niskie ceny transportu i transakcji, im większe były cła tym po wejściu unii będzie bardziej to odczuwalne, zmiana kierunków specjalizacji do nowych gałęzi- przekwalifikowanie się pracowników, upadek niektórych przedsiębiorstw niekonkurencyjnych, elastyczność na zmiany kraju (szybkość zmian w gospodarce)

Wspólny rynek- 1987, jednolity Akt Europejski, zakładał do 1992 jednolity rynek wew. czyli obszar bez granic wew. z 4 swobodami: sw. przepływu osób, kapitału, towarów, usług. Swobodny przepływ czynników wytwórczych.
KLASYFIKACJA PRZEPŁYWÓW:

krótko/długo –okresowe, publiczne i prywatne, lokaty na rynku walutowym, kredyty handlowe, inwestycje portfelowe, kredyty finansowe, inwestycje bezpośrednie, kontrakty pod klucz.

UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA

Unia gospodarcza wprowadza koordynacje polityk ekonomicznych państw obejmująca regulacje zasad działań wspólnego rynku, polityk fiskalnych monetarnych oraz

makroekonomicznych. Dochodzi do unifikacji polityk .koniecznością staje się powołanie
Unia Monetarna- liberalizacja rynku kapitału zapewniająca pełną swobodę w przepływie kapitału, usztywnienie kursów walut państw członkowskich zapewniającą wymianę wg. stałych cen, całkowita wymienialność walut, zapewniających opłacalność transakcji, wprowadzenie wspólnej waluty nie jest warunkiem koniecznym do stworzenia unii walutowej, wystarcza spełnienie warunków powyższych eliminujących ryzyko kursów walutowych i zapewniających opłacalność transakcji.

TEORIA OPTYMALNEGO OBSZARU WALUTOWEGO- Teoria ta określa warunki, w których grupie krajów warto zrezygnować ze swoich walut

narodowych (a zatem również z własnej polityki pieniężnej i kursowej) i przyjąć walutę wspólną i wszystkie korzyści z tym związane.

Kryteria optymalnego obszaru walutowego: Mobilność czynników produkcji pomiędzy krajami unii walutowej, Stopień otwartości gospodarek, Dywersyfikacja struktur gospodarczych, Zróżnicowanie struktur gospodarczych, Wysoki poziom Elastyczności cen i płac pozwalający na utrzymanie dotychczasowego poziomu zatrudnienia i stopy inflacji w razie szoku asymetrycznego, Integracja polityki fiskalnej i rynku finansowego ułatwiająca absorbowanie szoków, Równowaga bilansu płatniczego.