PROCES GOSPODAROWANIA to proces produkcji podziałów, odbywa się non stop, a ludzie w nim uczestniczą. Wpływają na niego następujące warunki: społeczne, gospodarcze i polityczne.

ZASADY RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA: aby przy danym nakładzie środków osiągnąć największy efekt, oraz aby dany efekt uzyskać dzięki najmniejszym kosztom.

BUDŻET- składa się z dochodów budżetowych i wydatków budżetowych, jest to przejaw polityki lokalne państwa, plan finansowy, poddana pewnym rygorom

do września musi zostać zgłoszony budżet na następny rok

- Minister finansów jest jedyną osobą która może zatwierdzić budżet,

- uchwalona ustawa budżetowa idzie do prezydenta, który musi ją podpisać w terminie 20 dni,

- uchwalony budżet daje możliwość prezydentowi do rozwiązania parlamentu,

- budżet spełnia podstawowe funkcje:

• Fiskalny-gromadzenie dochodów budżetowych

• Stymulacyjny- oddziaływanie dochodów i wydatków na życie gospodarcze i społeczne

• Alokacyjny- umożliwia dokonywanie zmian struktury wytwarzanego dochodu

• Redystrybucyjna- umożliwia wprowadzenie zmian w podziale dochodu narodowego

Zasady budżetowe:

• Rocznego budżetowania-plan budżetu na przyszły rok

• Zupełności- obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa

• Jedności- obejmuje wszystkie dochody i wydatki w jednym zestawieniu

• Jawności- powinien być podany do publicznej wiadomości i kontroli na każdym etapie

• Równowagi budżetowej- dążenie do tego aby wydatki pokrywane były z dochodów

DEFICYT- 47 mld, rodzaje deficytu:

• Budżetowy-rzeczywisty

• Strukturalny- wielkość stymulowana, hipotetyczna, powstająca w warunkach gdy dochody i wydatki są realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczej całej gospodarki

• Cykliczny- rezultat cyklu koniunkturalnego

RYNEK- miejsce spotkania się sprzedającego z kupującym

BANKI są to instytucje systemu pieniężno-kredytowego pośredniczące w obiegu pieniądza w gospodarce rynkowej. Bank centralny spełnia funkcję banku państwa, ponieważ realizuje politykę pieniężno-kredytową państwa.

Bank państwa ponadto zajmuje się :

• przychodami i wydatkami budżetu państwa;

• udziela kredytu państwu;

• przeprowadza w imieniu rządu operacje finansowe w kraju i za granicą;

• udziela pożyczek rządowych;

• przechowuje rezerwy złota i dewiz oraz nimi dysponuje;

• nadzoruje transakcje kredytowe z zagranicą;

• zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne;

• prowadzi politykę kursów walutowych.

PODATEK-przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa.

RODZAJE PODATKÓW:

• podatki majątkowe –od przyrostu majątku, od nabycia praw majątkowych, np. od spadków, darowizn;

• podatki przychodowe – podatki od przychodów z kapitału i od przychodu z pracy;

• podatki dochodowe – są ustalane na podstawie rzeczywistego czystego dochodu płatnika

• podatki konsumpcyjne –od wydatków, nadane na pewnie dobra i usługi

• podatek od towarów i usług VAT – jego stawki są zróżnicowane i ustalane odrębnie dla określonych grup towarów i usług

WYDATKI PUBLICZNE- to wydatki ponoszone na realizacje zadań publicznych, są dokonywane w celu zaspokojenia potrzeb zbiorowych lub potrzeb indywidualnych których ranga jest na tyle wysoka że władze publiczne decydują się albo na całkowite, albo na częściowe ich finansowanie ze środków publicznych (np. finansowanie usług zdrowotnych, edukacyjnych).

CECHY WYDATKÓW PUBLICZNYCH:

• Arbitralność podejmowania decyzji dotyczących struktury i poziomów wydatków publicznych,

• Kreują popyt,

• Ryzyko marnotrawstwa środków publicznych,

• Efekt wypychania (im wyższe wydatki sektora finansów publicznych, to mniej inwestuje w dane przedsięwzięcia sektor prywatny)

• Konieczność stosowania procedury przewidzianej ustawą o zamówieniach publicznych

FUNKCJE PIENIĄDZA:

• środek wymiany- pośredniczy w transakcjach, w których dochodzi do równoczesnego wzajemnego przekazania towaru i pieniądza pomiędzy uczestnikami wymiany.

• miernik wartości – w jednostkach pieniężnych podawane są ceny, dzięki którym można porównywać różne towary.

• środek płatniczy – miernik odroczonych płatności, np: raty

• gromadzenie oszczędności- środkiem tezauryzacji.

• środek wymiany międzynarodowej – tę funkcję spełniają zazwyczaj pieniądze krajów wysoko rozwiniętych, posiadających bardzo stabilną walutę

POPYT-zapotrzebowanie na dobro i usługę w określonym miejscu i czasie.

• Efektywny- ilość dobra jakie nabywcy są w stanie nabyć

• Potencjalny- występuje w momencie gdy jest chęć nabycia dobra, ale nie ma pieniędzy

• Rzeczywisty- gdy możemy nabyć dobro

• Funkcjonalny- wynika z cech jakościowych dobra

• Niefunkcjonalny- oddziaływanie efektów zewnętrznych na zakup dobra

PRZYCZYNY POWSTAWANIA DŁUGU PUBLICZNEGO: ( 920 mld, zewn. 260, wew. 580)

• Utrzymywanie się deficytu budżetowego

• Okresy wzmożonych wydatków publicznych

• Realizowanie doktryny ekonomicznej

• Dochody nie wystarczają na pokrycie potrzeb