Krew:
– szczególny rodzaj tkanki łącznej składającej się z zawiesiny komórek (krwinek, płytek krwi i osocza)
- stanowi około 7% masy ciała (około 5l); wahania objętości – sięgają do 1-2%,
Funkcje krwi:
transportowa:
- erytrocyty przenoszą tlen z płuc do tkanek i narządów a CO2 jako produkt uboczny z tkanek i narządów do płuc, gdzie zostaje wydalony,
- przenosi substancje odżywcze, witaminy i mikroelementy do tkanek i narządów,
- rozprowadzanie hormonów,
obronna
-chroni przed drobnoustrojami chrobotwórczymi (leukocyty),
hemostatyczna
- tworzy stałe środowisko wewnętrzne ustroju (utrzymuje stałość parametrów biochemicznych oraz biofizycznych organizmu)
regulacyjna
- odbiera ciepło z okolic ciała, gdzie wytwarza się ono w nadmiarze (np. z wątroby i pracujących mięśni),
- przekazuje ciepło tam gdzie produkcja jest mniejsza niż jego utrata (np. skóra)
Skład krwi:
osocze:
- środowisko płynne (55% objętości krwi człowieka)
- składa się z wody 89-91%, rozpuszczonych w niej białek (albuminym globuliny, fibrynogen),
- inne związki organiczne i sole mineralne,
elementy morfotyczne:
- stanowią około 45% krwi,
- tworzą zawiesinę w osoczu (erytrocyty, leukocyty (obojętn, kwaso, zasadochłonne granulocyty), limfocyty, płytki krwi),
- powstają w szpiku czerwonym (w nasadach kości długich oraz płaskich – kość ramienna lub udowa, żebra, mostek)
Liczby i odsetki komórek krwi obwodowej:
| Nazwa komórek krwi | Liczba lub odsetek |
|---|---|
| Erytrocyty | 4-5 mln/ul |
| Leukocyty | 4000-11000/ul |
| Granulocyty oboj | 50-65% wszystkich leukocytów |
| Granulocyt kwas | 2-5% wszystkich leukocytów |
| Granulocyty zasad | 0-1%wszystkich leukocytów |
Limfocyty: Limfocty B Limfocyty T Limfocyty null |
25-35% wszystkich leukocytów Ok. 30% wszystkich limfocytów Ok. 60% wszystkich limfocytów Około 10% wszystkich limfocytów |
Monocyty Płytki krwi |
Ok. 3-8% wszystkich leukocytów 150000-400000/ul |
Erytrocyty:
komórki bez jądra, o kształcie okrągłej dwuwklęsłej soczewki, z profilu mają kształt biszkopta
zawierają barwnik o odczynie zasadowym hemoglobinę
hemoglobina – występuje w 3 odmianach:
- HbA1 (97%),
- HbA2 (rzadsza)
- HbF ( płodowa, zanika pod koniec 1 roku życia)
Cząsteczka hemoglobiny HbA1 zbudowana jest z 2 łańcuchów białka globiny alfa i 2 łańcuchów globiny beta oraz z 4 podjednostek hemu zawierających żelazo
HbA2 – 2 łańcuchy globiny alfa i 2 łancuchy globiny delta
HbF – 2 łańcuchy alfa i 2 gama
wielkość jest stała dla danego gatunku, u człowieka średnica wynosi od 6-9 um,
żyją średnio od 30 do 120 dni, następnie są niszczone przez układ siateczkowo-śródbłonkowy śledziony czy wątroby,
u kobiet w 1mm3 znajduje się 4,5 miliona krwinek u mężczyzn 5.0 mln,
w błonie komórkowej krwinki umieszczone są polisacharydy,
odpowiedzialne są za różnicowanie grup krwi (aglutynogeny: A, B, 0),
W zależności jaki aglutynogen występuje na powierzchni krwinki wyróżniamy grupy krwi A, B, 0, AB (obecny aglutynogen A i B),
Grupa A występuje u 41% populacji ludzkiej druga – to grupa 0 (32,5%)
Uniwersalny dawca – z grupą 0,
Uniwersalny biorca – z grupą AB,
Oprócz układu antygenów A, B, 0 wyróżnia się wiele innych grup np.. ze względu na obecność lub brak czynnika Rh, + lub -,
Krwinki białe – granulocyty, agranulocyty:
Granulocyty:
- obojętnochłonne (neutrofile),
- kwasochłonne (eozynofile),
- zasadochłonne (bazofile),
Agranulocyty:
- limfocyty (małe, średnie),
- monocyty,
Granulocyt obojętnochłonny (neutrofil):
charakterystyczne wielopłatowe jądro (często płaty uwidaczniają się jak oddzielne segmenty jądra),
jąderko rzadko widoczne, a chromatyna silnie skondensowana,
ziarna o różnej gęstości elektronowej, często wydłużone, o charakterze lizosomalnym
Granulocyt kwasochłonny (eozynofil):
najczęściej jądro dwupłatowe,
ziarna owoidalne, zawierające równoległoboczny twór krystaliczny,
w ziarnach znajdują się enzymy lizosomalne (ich cechą charakterystyczną jest wyższa zawartość peroksydazy)
Często mają większą liczbę mitochondriów i silniej rozwiniętą siateczkę niż granulocyty obojętnochłonne
Liczba ich zwiększa się w chorobach pasożytniczych i alergicznych,
Granulocyt zasadochłonny (bazofil):
jądro płatowate – od 1-3 płatów (w obojętnochłonnych do 6 płatów),
ziarna różnego kształtu (okrągłe, owoidalne, nieregularne) o drobnoziarnistej lub blaszkowatej strukturze wewnętrznej,
Limfocyt:
kształt kulisty,
duże jądro spychające cytoplazmę do brzegów,
chromatyna w jądrze silnie skondensowana,
stosunek jądra do cytoplazmy decyduje o podziale na limfocyty małe i duże. Małe mają wąski rąbek cytoplazmy,
Monocyt:
jądro kształtu nerkowatego,
chromatyna ma luźną strukturę
w cytoplazmie ziarnek o kształcie okrągłym lub eliptycznym,
wielkośc do 40 um,
zdolność do fagocytozy,
Hemocytopoeza:
Proces wytwarzania komórek krwi, który jest różnicowaniem terminalnym.
Komórki krwi powstają w szpiku kostnym czerwonym z pluripotencjalnych komórek macierzystych.
Proces dzielenia siei różnicowania:
prekursorów erytrocytów: erytropoeza,
prekursorów granulocytów: granulocytopoeza,
prekursorów limfocytów: limfocytopoeza,
prekursorów monocytów: monocytopoeza,
prekursorów megakariocytów: megakariocytopoeza,
Erytrocytopoeza:
podziały komórek i ich terminalne różnicowanie zachodzi w kilku etapach i trwa około 7 dni,
komórką wyjściową erytropoezy jest komórka macierzysta mielocytopoezy – hemocytoblast,
powstają z niej kolejno: BFU-E (burst forming unit), której potomne komórki dzielą się kilkakrotnie, dając:
CFU-E (colony forming unit); potomne komórki CFU-E dzielą się znów kilkakrotnie i dają następujące pokolenia komórek:
- proerytroblast (intensywna synteza białek),
- erytroblast zasadochłonny,
- erytroblast wielobarwliwy (cytop. zasadochłonna z licznymi ziarenkami kwasochłonnymi z hemoglobiną, zawierają też ziarenka – syderosomy z białkiem ferrytyną),
- erytroblast kwasochłonny – normoblast (pod koniec życia wydziela na zewnątrz jądro),
- retikulocyt (kwasochłonny z resztkami RNA, 2% erytrocytów),
- erytrocyt,
Wyróżniamy dwie populacje limfocytów:
krótko żyjące (4-5dni) pochodzą z grasicy i szpiku kostnym,
długo żyjące (do 100 dni) pochodzą z węzłów chłonnych, śledziony; stają się one komórkami immunologicznie kompetentnymi,
Monocyty – część z nich powstaje w szpiku kostnym, a ich komórką macierzystą jest monoblast, który po wielu przekształceniach (promonocyt) przechodzi w monocyt,
Układ płytkotwórczy:
Trombocyty – fragmenty cytoplazmy dojrzałych megakariocytów; średnica ok. 2um, 150-400 tys./ul
Wewnątrz płytki jest cytosol, a w nich swoiste ziarenka, lizosomy, mitochondria, ziarenka glikogenu oraz składniki cytoszkieletu.
W płytce znajdują się swoiste: ziarenka gęste, ziarenka alfa.
W cytosolu płytek znajdują się kompleks aktyny i miozyny nazywany trombosteniną, która obkurcza agregaty płytek.
Agregaty płytek wspólnie z fibryną powstającą w czasie krzepnięcia krwi wytwarzają skrzepy zamykające ubytki w ścianie naczyń.