Osobowość

Osobowość

Złożona struktura cech psychicznych, zachowań jednostki, które decydują o jej odrębności od innych ludzi. Charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno-przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.

Nie jest jedynym wyznacznikiem działania – to co i jak człowiek robi zależy też od doraźnego stanu fizycznego i psychicznego, emocji, stopnia przygotowania do danego działania.

Osobowość w największym stopniu determinuje sposób odbioru rzeczywistości, formy zachowania czy reakcje jednostki na bodźce zewnętrzne

Podejmowanie działań, które są sprzeczne z osobowością człowieka, prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń, np. w obszarze psychiki

Pewne zawody (profesje) związane są z konkretnymi wymaganiami osobowościowymi

Osobowość - Typy

Grecki lekarz Hipokrates (460 - 377 p.n.e.) wyróżnił 4 typy temperamentu:

• typ flegmatyka,

• choleryka,

• melancholika i

• sangwinika.

Dokonał także dokładnego opisu tej typologii, który z powodzeniem może być użyteczny we współczesnych czasach.

Sangwinik (łac. sanguis – krew, stąd "krewki")

• osoba o optymistycznym podejściu do życia,

• otwarta na relacje interpersonalne,

• towarzyska,

• beztroska

• lubi być w centrum zainteresowania,

• jest przywódcza i dominująca,

• czasami nawet wywyższa się i patrzy na innych "z góry".

Melancholik (gr. mélanos – czarny + chole – żółć; prawdopodobnie stąd m.in. "czarne myśli")

• wrażliwy na krytykę swojej osoby,

• obraźliwy,

• nerwowy

• skłonny do zadumy,

• spokojny, wyciszony,

• powściągliwy,

• mało elastyczny w zachowaniu.

Choleryk (gr. chole – żółć, stąd "żółć go zalewa")

• przeciwieństwo flegmatyka,

• typ pobudliwy,

• przejawiający tendencje do ciągłego niezadowolenia i agresji

• charakteryzuje go silne przeżywanie emocji oraz duża energia życiowa i aktywność

• cholerycy bywają uparci a ich reakcje na bodźce są szybkie i często nieprzemyślane.

Flegmatyk (gr. phlégein – śluz)

• to osoba, którą cechuje wysoki poziom samokontroli,

• jest zrównoważona emocjonalnie,

• łagodna i solidna

• w relacjach interpersonalnych jest najczęściej nieufna i chłodna, a zarazem dyplomatyczna i pojednawcza.

Nikt nie reprezentuje w całości jednego z wymienionych typów, ale raczej ich kombinacje.

Określenie rodzaju temperamentu może pomóc w zrozumieniu siebie i innych ludzi.

Najbardziej naturalne są połączenia typów osobowości: sangwinik – choleryk oraz flegmatyk-melancholik.

Połączenia uzupełniające, to: sangwinik – flegmatyk oraz choleryk – melancholik.

Przeciwieństwa, to: sangwinik – melancholik i flegmatyk – choleryk.

flegmatyk

TEORIA OSOBOWOŚCI EYSENCKA

Teoria wielkiej piątki Eysencka.

Według niej osobowość jest wyznaczana przez pięć czynników takich jak:

• neurotyczność,

• ekstrawersja,

• ugodowość,

• otwartość

• sumienność.

NEUROTYCZNOŚĆ

• jest cechą odpowiedzialną za to jak sprawnie radzimy sobie z sytuacjami trudnymi,

• decyduje o podatności na takie emocje jak smutek czy lęk

• wysoki poziom neurotyczności może wpływać na trudności w adaptacji do zmieniających się warunków środowiska,

• niski poziom neurotyczności pozwala lepiej sobie radzić ze stresem, sprzyja równowadze emocjonalnej oraz stabilnej samoocenie

• Większa skłonność do odczuwania negatywnych emocji, takich jak strach, wściekłość, poczucie winy, nostalgia, wstyd czy zniesmaczenie

• Obniżona zdolność do kontrolowania własnych impulsów.

EKSTRAWERSJA

• jest odpowiedzialna za intensywność relacji społecznych,

• nastawienie do innych ludzi oraz ogólny poziom energii,

• gotowość do działania i podejmowanie różnego rodzaju aktywności

• towarzyskość i łatwość nawiązywania kontaktów oraz preferencja do bycia częścią grupy.

• Ekstrawertycy to osoby aktywne i rozmowne, o wesołym usposobieniu, optymistyczne, energiczne i pełne zapału.

• Lubią, gdy wokół nich coś się dzieje, cenią sobie różnorodność otaczających ich bodźców.

• Zwykle pozytywnie odbierane przez otoczenie

INTROWERSJA

• przejawia się w skłonności do samotności,

• unikanie zbyt dużej liczby kontaktów społecznych ograniczaniu stymulacji zewnętrznej.

• osoby zachowawcze, niekoniecznie muszą się źle czuć w towarzystwie innych, ale często preferują samotność i ciszę.

Otwartość na doświadczenia

• gotowość do zdobywania nowych doświadczeń, poznawania nowych rzeczy i ich koncepcji

• kreatywność, osoby takie mają twórczą i żywą wyobraźnię

• elastyczność, umiejętność dostosowania się do zmieniającej się rzeczywistości

• Osoby o wysokich wynikach cenią sobie sztukę oraz odczuwają nieustanny „głód intelektualny”.

• Są otwarte na nowe pomysły i doświadczenia, często biorą pod uwagę nawet niekonwencjonalne koncepcje i wartości.

• Doświadczają one wszelkich emocji w sposób bardziej intensywny niż osoby zamknięte na doświadczenia.

• Są skłonne do kwestionowania autorytetów, niemniej jednak nie można powiedzieć, że są to osoby pozbawione zasad moralnych.

• Osoby o niskim poziomie otwartości są raczej konwencjonalne , konserwatywne - trzymają się utartych szlaków

UGODOWOŚĆ

• znajduje swoje odbicie w nastawieniu do innych ludzi , w sposobie działania w środowisku społecznym

• Wysoki poziom ugodowości łączy się z wysokim poziomem zaufania do innych ludzi, z zachowaniami prostolinijnymi a czasami także z gotowością do ustępstw i poświęcania się

• Społecznie osoby takie są postrzegane jako życzliwe, jednoznaczne i przewidywalne - budują one wokół siebie atmosferę bezpieczeństwa

• cechy ułatwiające jednostce życie we wspólnocie, np. litość, sympatię, czułość, troskliwość, kompromisowość, współpracę.

• Osoby ugodowe to osoby altruistyczne, chętne do niesienia pomocy innym i wierzące w to, że inne osoby kierują się takimi samymi kryteriami.

• Natomiast osoby o niskim poziomie ugodowości traktują ludzi bardziej przedmiotowo - nastawienie bardziej rywalizacyjne niż kooperatywne, agresywna i oschła w kontaktach z innymi

• Charakteryzują się również brakiem zaufania do innych ludzi

SUMIENNOŚĆ

• Wysoki poziom sumienności może być podstawą do przewidywania sukcesów zawodowych - przejawia się poprzez odpowiedzialność, wytrwałość, rozwagę, a także uporządkowanie (czasem perfekcjonizm)

• reprezentuje siłę w pomyślnym doprowadzaniu do końca zadań i obejmuje różne cechy jednostki, które temu sprzyjają: bycie zorganizowanym, systematycznym, wydajnym, konsekwentnym.

• Osoby o niższych wynikach niekoniecznie ignorują wyznaczone im zadania czy obowiązujące normy, ale wykazują one mniej determinacji do tego, aby osiągać wyznaczone sobie cele.

• Liczne badania naukowe udowodniły, że wysoka sumienność wiąże się z doskonałymi wynikami akademickimi oraz wydajnością w pracy, niemniej jednak w swoim ekstremum może prowadzić do nadmiernego krytycyzmu, kompulsywnej skrupulatności i pracoholizmu.

• niski poziom sumienności przekłada się na lekceważenie swoich obowiązków, nie przywiązywania uwagi do zobowiązań i pewnego rodzaju niedbałością i lenistwem