POSTĘPOWANIE KARNE WYKŁADY
Kodeks post. karnego
Książki: Marszał, Grzegorczyk, Kmiecik i Skrętowicz (?)
Informacje zawarte na stronie SN
WYKŁAD NR I 3 X 2010R.
Postępowanie karne – to prawo formalne. To dziedzina prawa określająca reguły post. Określa również obowiązki i uprawnienia podmiotów w procesie karnym (kto, przez kogo zostało popełnione przest)
Proces karny:
Wdł. prof Waltosia: „proces karny to zespół prawnie uregulowanych czynności, których celem jest wykrycie przestępstwa i jego sprawcy, osądzenie go za to przestępstwo i ewentualnie wykonanie kary, środków karnych oraz środków zabezpieczających”.
Wdł. prof. Papierkowskiego – proces karny to komplet czynności przedsiębranych przez sąd i inne czynniki (np. policja), strony w celu wyświetlenia zarzutów i wydania orzeczenia
Wdł. prof. Marszala –proces karny to ….…………………………
Proces karny = postępowanie karne = procedura karna
Cel procesu karnego – wydanie sprawiedliwego orzeczenia (nie tylko wyroku, gdyż nie każde post. kończy się wyrokiem).
Gł. podmiotem post. karnego jest oskarżony a nie pokrzywdzony. Obecny KK zwiększa uprawnienia pokrzywdzonego.
Sprawiedliwe orzeczenie powinno się charakteryzować: zastosowane środki reakcji karnej mają być właściwą reakcją na cel.
Zmiana formy abstrakcyjnej na formę materialną – cel procesu sprowadza się do subsumcji czynu pod przepis karny i określenie odp. Karnej.
Przedmiot procesu – kwestia odp. Określonej osoby za zarzucane jej przestępstwo. Występują tu dwa istotne terminy:
Niezmienność przedmiotu procesu -oznacza to,. Że przedmiot procesu nie powinien ulegać zmianom w czasie biegu procesu. W post. przygotowawczym ma charakter względny, a w trakcie procesu………
Niepodzielność przedmiotu procesu – niedopuszczalne jest orzekanie w różnych postaciach o fragmentach tego samego przedmiotu procesu.
Funkcje procesu karnego:
f. ścigania karnego np. wnoszenie i popieranie aktu oskarżenia.
f. obrony karnej – reakcja na ściganie karne
f. rozstrzygania – podejmowanie decyzji w gł. przedmiocie (?) procesu. Pełni ją organ kierujący procesem tj. sąd, prokurator
f. wykonywania orzeczenia – działalność mająca na celu wykonanie rozstrzygnięcia
f. porządkująca -p.k.procesowe reguluje porządek czynności, ………
f. instrumentalna – p.k.procesowe na podst. dośw. Tak kształtuje post. karne by mogło właściwie działać.
f. gwarancyjna – zabezpiecza ochronę interesów poszczególnych uczestników procesu (podejrzanego i pokrzywdzonego) chodzi o to aby podmioty te, mające pewne obowiązki i prawa czuły się w tym procesie bezpiecznie np. jeżeli pokrzywdzony ma określone uprawnienia w postępowaniu przygotowawczym to powinien o nich wiedzieć.
f. regulacji wzajemnych stosunków między uczestnikami procesu
f. wychowawcza wobec uczestników procesu
f. profilaktyczna
f. budzenia zaufania do organów wymiaru sprawiedliwości
f. likwidowania konfliktów między jednostkami
proces karny – jest to taki stosunek prawny(prof. Papierkowski), który istnieje między państwem a obywatelem. W procesie karnym występują 2 podmioty : powód i pozwany (?).
Źródła p.k.proc.:
Konstytucja
ustawy
Ratyfikowane umowy m-n
Rozporządzenia
Rozporządzenia z mocą ustawy
Źródeł p.k.proc. nie stanowią:
Orzecznictwo sadów (SN do pewnego stopnia ma wpływ0
Zwyczaj
Poglądy doktryny
Najważniejsze ustawy będące źródłem post. karnego:
KPK z 1997r.
Ust. wprowadzające KPA
KK
Ust o SN
Ust. prawo o sądach powszechnych/wojskowych
Ust. prawo o adwokaturze
Ust. prawo o prokuraturze/policji/agencji bezp. Wew./straży granicznej itd.
Obok ustaw ważne źródło to:
Rozporządzenia (jest ich 21)
WYKŁADNIA PRZEPISÓW PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO:
Wykładnia przepisów- jest procesem myślowym zmierzającym do ustalenia właściwej treści i zakresu przepisu prawnego, stosowanie prawa wymaga uprzedniej wykładni tj. ustalenia treści i zakresu danej normy prawnej.
Wykładnia prawa- to interpretacja prawa, poprzez ustalenie właściwej treści norm prawnych zawartych w przepisach prawa.
Jeśli chodzi o wykładnie prawa to sprawa jest o tyle istotna, że niektóre przepisy są niejasne lub wieloznaczne. W takim przypadku aby wyinterpretować zawartą w tych przepisach normę prawną stosujemy właśnie wykładnię. Istnieje wiele rodzajów wykładni, przy czym co do niektórych istnieją określone zakazy.
Ze względu na podmiot dokonujący wykładni, rozróżniamy wykładnie:
-autentyczną, to jest dokonywaną przez ten sam podmiot, który wykładał interpretowany przepis
-legalną, dokonywaną przez organ powołany do tego z mocy np. konstytucji
-praktyczną, dokonywaną przez organ państwowy w ramach stosowania przez niego prawa(sądy, prokuratury, organy administracji)
-doktrynalną, stosowaną przez podmioty publikujące w literaturze naukowej, w postaci np. komentarzy do ustaw.
Ze względu na zastosowaną metodę rozróżniamy wykładnie:
-słowną, to jest dokonywaną w oparciu o naukę o języku, tzn. przy użyciu gramatyki, ustalaniu słownikowego znaczenia danego słowa
-celowościową, dokonywaną w oparciu o ustalenie w jakim celu dany przepis został stworzony
-systematyczną, dokonywana w celu ustalenia rangi normy w hierarchii całego systemu prawa, a także jej charakteru- domena teoretyków
-historyczna, polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych za pomocą materiałów historycznych-wygląda to w ten sposób, że analizuje się przepisy obowiązujące w danym zakresie poprzednio i w ten sposób wyciąga wnioski.
Ze względu na wynik interpretacji wyróżniamy wykładnie:
-rozszerzającą, nakazująca rozumieć normę szerzej niżby to miało wynikać z wykładni słownej przepisu
-ścieśniająca, nakazująca rozumieć normę wężej niż wynika to z wykładni słownej przepisu
-stwierdzającą, nakazuje rozumieć daną normę tak jak wynika to z wykładni słownej.
Wykładnia przepisów pr. Karnego procesowego:
I dokonywana ze wzgl. na podmiot:
1. wykładnia legalna- dokonywana przez organ stanowiący prawo a także przez Trybunał Konstytucyjny. Ma ona moc wiążącą
2. Wykładnia sadowa - dokonywana przez sądy i prokuratorów
3. Wykładnia autentyczna, jest dokonywana przez ten sam podmiot, który wykładał interpretowany przepis.
4. Wykładnia naukowa, doktrynalna –przez doktrynę
II ze wzgl. na metodę:
1. Wykładnia językowa, gramatyczna – kontekst językowy
2. Logiczna – wnioskowanie z przeciwieństwa (argumentum a contr ario), interesuje nas czy okoliczności badanej sytuacji zawierają się w zakresie normy. Jeśli nie, wyklucza to stosowanie normy. Kwestia niezawodności wiąże się z ustaleniem jaka relacja zachodzi między p, q. Zawodność związana z niejednoznacznym używaniem odpowiedników słownych funktorów prawdziwościowych przez prawodawcę. Z mniejszego na większe (argumentum a fortiori), wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy: 1.a maiori ad minus (z większego na mniejsze) - jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej, minori ad maius (z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej,
3. Systemowa – ustalanie znaczenia normy prawnej ze wzgl. na miejsce tej normy w systemie prawa.
4. Historyczna – polega na wyciąganiu wniosków z genezy wniosków prawnych
5. celowościowa – zmierza do ustalenia znaczenia normy drogą wyjaśnienia celu ustawy ze wzgl. na ………
Analogia – metoda wypełniania luk w ustawie analogia legis (z ustawy), analogia juris (z prawa). W prawie karnym występuje zakaz stosowania analogii na niekorzyść sprawcy. W post. karnym można dopuszczać analogię, ale nie może dotyczyć ona przepisów o charakterze wyjątkowym ale nie ogranicza ona praw uczestników postępowania.
zas. terytorialności – polskie p. karne obowiązuje na terytorium Polski, oraz polskich statków powietrznych i morskich.
Obowiązywanie ustawy w czasie. Ust. może obowiązywać w sposób:
Trwały – z reguły tak właśnie jest
Czasowy – zawiera przepisy przejściowe. Jeśli nie ma przepisów przejściowych stosuje się zas. „nowe przepisy chwytają sprawę w locie”.
Dziedziny prawa:
Kryminalistyka – nauka o sposobie prowadzenia śledztwa i badaniu ujawnionych w jego trakcie śladów. Służy do wykrywania przestępstw i sprawców.
Kryminologia – czym jest przestępstwo, czemu jedni przestępstwo popełniają a inni nie.
ZASADY PROCESOWE – wytyczne wdł których zbudowany jest proces karny. Są to podst. dyrektywy z zakresu procesu.
Zas. Procesowe występują w 2 obozach:
Postępowym – powstał w okresie praworządności, pokoju
……………………………………… - powst. w państwach absolutnych.
Podst. zasady postępowania karnego:
Zas. Prawdy – podst. wszelkich ……………………………… powinny być oparte na ustaleniach faktycznych.
Zas. Udziału czynnika społecznego (zas. Współdziałania) – realizacja zasad konstytucyjnych (art.182 konst) realizowana jest
poprzez obecność ławników. Występują oni w s. okręgowych w sprawach o zbrodnie, w s. rejonowych ich nie ma.
Społeczny i prawny obowiązek o zawiadomieniu o ściganym z urzędu przestępstwie
Udział przedstawicieli społecznych