Postepowanie Karne 01.03.2013r.

Ksiazka: Marszal: oba tomy 12 i 13 rok.
Wykladowca: Koper. Odmiana: 'z Koperem'

Uzywac poprawnie terminologii! Oskarzony, obronca, postanowienie o oddaleniu itp.

Proces karny: dzialalnosc przewidziana prawem ktora stanowi zachowanie organow procesowych i innych uczestnikow procesu, zmierzajaca do ustalenia czy doszlo do popelnienia czynu, czy czyn stanowi przestepstwo, kto jest sprawca czynu i czy osoba ta jest winna, czy niewinna, a wrazie stwierdzenia winy do zastosowania kary, srodkow karnych, lub innych srodkow. (procesu karnego w sprawach o wykroczenia nie prowadzi sie). Wypadek drogowy jest przestepstwem gdy obrazenia wiaza sie z pobytem w szpitalu wiecej niz 7 dni.

Przedmiot procesu: okolicznosci ktore musza byc zbadane i ustalone w procesie. Ius puniendi - prawo do ukarania, autorem prof. Sliwinski: 'roszczenie przyslugujace panstwu w stosunku do sprawy przestepstwa o zastosowanie kar, srodkow karnych lub srodkow zabezpieczajacych.' Jak rozumiec roszczenie? Sa watpliwosci. Jaki bylby przedmiot procesu gdyby zapadl wyrok uniewinniajacy? Jest to drugi zarzut do tej definicji. W takiej sytuacji nie ma przedmiotu procesu wg powyzszej definicji. Uzycie sformulowania: roszczenie - jest nietrafne, bo wskazuje na rownorzednosc stron, jak w postepowaniu cywilnym, a tu, w karnym, istnieje nierownorzednosc stron.

Schaff: 'Przedmiotem pk jest to, co w procesie powinno byc zbadane, ustalone i rozstrzygniete. Przedmiotem nie moze byc samo przestepstwo'. Nie jest to jednoznaczna odpowiedz.

Prof. Cieslak - obowiazujaca definicja przedmiotu pk: 'kwestia odpowiedzialnosci prawnej okreslonej osoby sciganej za zarzucane jej przestepstwo.' Odpowiedzialnosc prawna: karna i cywilna. Rozstrzygnieciem jest ustalenie winy lub niewinnosci - to jest przedmiot pk. Pokrzywdzony przestepstwem moze dochodzic odszkodowania (odp. cywilna). Pokrzywdzony nie musi zakladac osobnej sprawy cywilnej o odszkodowanie, bo jest to przedmiotem juz w procesie karnym.

Zasady procesu karnego.
Uzasadnienie aksjologiczne: wyeksponowanie rangi i znaczenia okreslonych wartosci w obrebie procesu karnego. Jawnosc rozpraw. Prawo do obrony.
Uzasadnienie historyczne:
konsekwencja ewolucji, w wyniku ktorej doszlo do wyodrebnienia zasad procesowych.
Uzasadnienie praktyczne:
zasady procesowe sluza jako dyrektywy interpretacyjne.
Uzasadnienie - funkcja porzadkujaca:
Swoiste uporzadkowanie procesu polegajace na zgrupowaniu okreslonych sytuacji i podporzadkowaniu ich danej zasadzie procesowej. Unikamy chaosu i nieporzadku, poniewaz wylawiamy sytuacje o wspolnym korzeniu i wkalifikujemy do zakresu oddzialywania danej zasady procesowej. Funkcja ta usprawnia proces dydaktyczny.

Zasady procesu karnego: pewne idee i dyrektywy, ktore reguluja podstawowe kwestie z zakresu procesu karnego, ksztaltuja dany model procesu karnego, a w historycznym rozwoju procesu stanowily przeciwstawne wartosci. Zasada zawsze jest dyrektowa, tzn. wskazuje kierunek. Jawnosc: proces karny powinien byc otwarty i dostepny dla uczestnikow i osob spoza procesu. Caly proces powinien byc zasadzie tej podporzadkowany. Zasady procesowe dotycza kwestii podstawowych, zasadniczych. Np. prawo do obrony, dazenie do ustalenia prawdy, kontradyktoryjnosc, domniemanie niewinnosci. Zasad procesowych nie mozna mnozyc ponad miare, bo ich rola zostanie zdegradowana. Model procesu karnego: zasadnicze zalozenia regulujace strukture procesu (w historii: inkwizycyjnosc, kontradyktoryjnosc, skargowosc). W zaleznosci od uzytych zasad procesowych zmienia sie model procesu. Zasady mozna skontrastowac uzyskujac przeciwstawnosc: tajnosc-jawnosc. Historycznie zamiennie obowiazywaly.

Podzial zasad procesu karnego:
1. zasady konstytucyjne.
2. zasady pozakonstytucyjne.

Ad. 1. Zasada jawnosci, zasada prawa do obrony - istotna ranga.
Ad. 2. Zasady, ktore nie sa przewidziane w konstytucji: zasada kontradyktoryjnosci, zasada legalizmu.

1. Zasady skodyfikowane.
2. Zasady nieskodyfikowane.

Ad. 1. Zostaly wprost unormowane w KPK - zasada skargowosci, zasada legalizmu
Ad. 2. Takie ktore wprost nie zostaly przewidziane w KPK, ale mozna mowic o ich obowiazywaniu na podstawie wyjatkow od nich, przewidzianych przez przpisy KPK - zasada bezposredniosci.

1. Zasady ustrojowo-organizacyjne wymiaru sprawiedliwosci. (nie wymagane na egzaminie)
2. Zasady scisle procesowe obowiazujace w procesie karnym:
a) Dot. Wszczecia procesu karnego,
b) Zasady prowadzenia postepowania dowodowego
c) Zasady dotyczace formy i sposoby prowadzenia procesu
d) Zasady dotyczace pozycji oskarzonego.

1. Podstawowe regulu dotyczace organizacji i funkcjonowania sadownictwa - zasada niezawislosci sedziowskiej, instancyjnosci.

Zasada scigania z urzedu:
sciganie przestepstw odbywa sie przez organy panstwowe niezaleznie od woli pokrzywdzonego. Akcentuje jedno z zadan panstwa - sciganie przestepstw.
Art. 9 par. 1 KPK: „Organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia władzy.”

Warunkowe sciganie z urzedu: odpowiednie organy panstwowe zajmuja sie sciganiem przestepstwa w razie spelnienia okreslonego warunku przewidzianego przez przepisy.

Ściganie na wniosek: warunkiem niezbednym do wszczecia i prowadzenia postepowania jest zlozenie wniosku przez pokrzywdzonego. Pokrzywdzony nie staje sie oskarzycielem, a jedynie sklada wniosek o sciganie. Nie jest to wyjatek od zasady scigania z urzedu, a tylko modyfikacja tej zasady. (SPOZA WYKŁADU: w podręczniku K. Marszała znalazłem zdanie mówiące jednak trochę co innego o wyjątkowości ścigania na wniosek: „Ściganie na wniosek jest formą ścigania na żądanie, stanowiącą wyjątek od omawianej zasady ścigania z urzędu z reguły zamieszczony w k.k.” – str. 87.) Zlozenie wniosku to uprawnienie pokrzywdzonego. Decyzja pokrzywdzonego jest wiazaca dla organow scigania.

Powody scigania wnioskowego:
- Ochrona prawa do prywatnosci. Ochrona intymnosci (gwalt). Ochrona zycia rodzinnego (sprawca jest osoba najblizsza dla pokrzywdzonego).
- Niewielkie znaczenie kryminalne czynu. Choc np. naruszenie miru domowego jest scigane z urzedu.
- Trudnosci w sciganiu przestepstw przez pokrzywdzonego.

Dwa rodzaje scigania wnioskowego:
1. Sciganie bezwglednie wnioskowe.
2. Sciganie wzglednie wnioskowe.

Ad. 1. Zawsze przestepstwo danego rodzaju jest scigane na wniosek bez wzgledu na osobe sprawcy. Np. Zgwalcenie - zawsze sciganie z urzedu, nawet gdy w relacji maz-zona.
Ad. 2. Sciganie wzglednie wnioskowe. Warunkiem zgloszenia wniosku jest istnienie szczegolnego stosunku - pokrzywdzony jest osoba najblizsza oskarzonego. Np. oszustwo, kradziez.

Pod wzgledem podmiotowym:
1. Sciganie na wniosek pokrzywdzonego.
2. Sciganie na wniosek dowodcy wojskowego.
3. Sciganie na wniosek odpowiedniego organu pomocy spolocznej (niealimentacja 209KK.)

Niepodzielnosc podmiotowa wniosku o sciganie.

Cofniecie wniosku o sciganie. Cala dyspozycyjnosc jest w rekach pokrzywdzonego. Mozliwosc dopuszczona pod warunkami - w postepowaniu przygotowawczym za zgoda prokuratora, a w postepowaniu sadowym za zgoda sadu do czasu rozpoczecia przewodu sadowego na pierwszej rozprawie glownej. Wtedy postepowanie umorzone. Nie mozna cofnac wniosku o sciganie przestepstwa zgwalcenia - najwyzszy stopien spolecznej szkodliwosci. Wyjatek od zasady: sciganie z oskarzenia prywatnego - sciganie lezy calkowicie w rekach pokrzywdzonego - np. zniewaga, znieslawienie. Pokrzywdzony pelni role oskarzyciela.

Zasada legalizmu.
Obowiazek scigania przestepstw co do ktorych ustawa przewiduje tryb scigania z urzedu. W zasadzie tej najwazniejsza jest kwestia obowiazku organu panstwowego. Zasada demokratycznego panstwa prawa. Zasada rownosci wobec prawa. Zasad legalizmu jest skodyfikowana (art. 10 par. KPK). Zasada legalizmu dotyczy az do chwili wydania wyroku

Gwarancje legalizmu:
- obowiazek zawiadomienia o przestepstwie
- obowiazek doniesienia o przestpestwie:
art. 240 KK przestepstwo niepowiadomienia o przestępstwie:
„§1.Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, 118a, 120-124, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166, 189, 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§2.Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym, usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym; nie popełnia przestępstwa również ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego określonego w § 1.
§3.Nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.”
302 par. 2 KPK - obowiazek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa
„§ 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 § 3 stosuje się odpowiednio.
§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
§ 3. Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie śledztwa przez prokuratora jest obowiązkowe, lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa Policja przekazuje wraz z zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi.”
- istnienie reakcji prawnej na zaniechania ścigania
- skarga subsydiarna - sklada pokrzywdzony
- zazalenie na bezczynnosc organow.

Zasada oportunizmu.
Jest to rozwazenie przez organ procesowy scigania sprawcy i mozliwosc zaniechania scigania przy jego bezcelowosci pomimo ze w sensie faktycznym i prawnym sciganie jest dopuszczalne.

Oportunizm wlasciwy - kolizja interesow spolecznych.
Oportunizm niewlasciwy - mala waga przestepstwa.

Oportunizm prawny - dzialanie na takie zachowanie przyzwolone przez przepis. Np. swiadek koronny, umorzenie absorpcyjne
Oportunizm faktyczny.
Dochodzenie rejestrowe. Art 325 f g h. Policja ma prawo umorzyc i wpisac do rejestru przestepstw, a potem wznowic.
Porozumienie procesowe - gdzie wynegocjowana kara jest nieadekwatna w stopniu razacym do stopnia zawinienia sprawcy. Konsensualizm - ugodowe zalatwienie sporu poprzez wynegocjowanie tresci wyroku - kara najczesciej lagodna i nieadekwatna do czynu.
343 par 2 KPK - kontrowersyjny.
„§ 1. Uwzględniając wniosek, o którym mowa w art. 335, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, warunkowo zawiesić jej wykonanie albo orzec wyłącznie środek karny wymieniony w art. 39 pkt 1-3, 5-8 Kodeksu karnego.
§ 2. W wypadku określonym w § 1:
1) nadzwyczajne złagodzenie kary może nastąpić również w innych wypadkach niż przewidziane w art. 60 § 1-4 Kodeksu karnego,

2) warunkowe zawieszenie wykonania kary może nastąpić niezależnie od przesłanek określonych w art. 69 § 1-3 Kodeksu karnego, przy czym nie stosuje się go do kary pozbawienia wolności w wymiarze powyżej lat 5, a okres próby nie może przekroczyć 10 lat,
3) ograniczenie skazania do orzeczenia środka karnego może nastąpić, jeżeli przypisany oskarżonemu występek jest zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Oportunizm faktyczny - w sytuacjach nie przewidzianych przez prawo. Organ scigania wg kryteriow uznaniowych decyduje czy scigac sprawce przestepstwa.”

Znikomy stopien szkodliwosci spolecznej. Szkodliwosc musi byc wyzsza niz znikoma, zeby mozna bylo mowic o przestepstwie. Nie mozna zaliczac tego do oportunizmu, poniewaz w oportunizmie przestepstwo jest, a mimo to odstepujemy od scigania. W przypadku znikomej szkodliwosci w ogole nie ma przestepstwa. Mowimy zatem o ukrytej formie oportunizmu.