21.03.2012
Temat: Nerwy czaszkowe - dokończenie. Autonomiczny układ nerwowy.
Nerw językowo-gardłowy prowadzi włókna ruchowe SVE, smakowe SVA, czucia bólu i temperatury GSA, oraz parasympatyczne czyli sekretomotoryczne GVE. Nerw ten posiada 2 zwoje:
-górny, który jest zwojem czuciowym (ganglion sensitivum) zarówno smakowym jak i czucia powierzchownego,
- zwój dolny, który jest parasympatyczny.
W zwoju parasympatycznym, który leży w dołku… przełącza się tylko kilka procent włókien, które podążają następnie do języka by unerwic gruczoły surowicze Ebnera (gruczoły czysto surowicze).
Wszystkie rodzaje włókien wychodzą w bruździe bocznej tylnej rdzenia przedłużonego i biegną przez część przyśrodkową otworu żyły szyjnej. Włókna parasympatyczne oddzielają się na wysokości zwoju dolnego, przebiegają przez jamę bębenkową jako nerw bębenkowy i splot bębenkowy, a następnie zmieniają nazwę na nerw skalisty mniejszy przy równo imiennym rozworze. Kontynuują przebieg w bruździe nerwu skalistego mniejszego, przez chrząstkozrost klinowo-skalisty dostają się na podstawę czaszki do dołu podskroniowego stając się korzeniem parasympatycznym zwoju usznego. Po przełączeniu się w nim włókna zazwojowe zaopatrują przyusznicę. Ten skomplikowany przebieg włókien parasympatycznych od jądra ślinowego ?dolnego aż do przyusznicy nosi nazwę zespolenia Jacobsona. Zarówno gruczoły Ebnera jak i przyusznica są gruczołami czysto surowiczymi unerwionymi przez nerw językowo-gardłowy. Przebieg włókien parasympatycznych nerwu IX przez jamę bębenkową jest niezbędny dla przewietrzania jamy bębenkowej i utrzymywania w niej odpowiedniego ciśnienia.
Włókna czuciowe smakowe SVA przebiegają z brodawek 1/3 tylnej języka (brodawki liściaste i okolone). Włókna przedzwojowe smakowe dołączają do gałęzi czuciowych i przełączają się potem w zwoju górnym. Włókna pozazwojowe dochodzą do jądra pasma samotnego, które jest jedynym jądrem smakowym w pniu mózgu, w którym zaczyna się drugi neuron drogi smakowej.
Włókna czucia powierzchownego GSA zaopatrują w sensie bólu i temperatury 1/3 tylna języka, okolicę migdałków podniebiennych oraz błonę śluzową górnej części gardła.
Włókna ruchowe SVE przebiegają wzdłuż mięśnia pilotującego nerwu IX, czyli m. stylopharyngeus i unerwiają go, unerwiają też zwieracz górny gardła. Unerwiają ponadto dźwigacz podniebienia miękkiego (m. levator veli palatini). Tensor veli palatini unerwiony jest przez nerw V3 a konkretnie gałąź nerwu skrzydłowego przyśrodkowego.
Nerw IX oddaje jeszcze gałąź zatoki szyjnej (Ramus sinus caroticis). Znajdują się tu baroreceptory tętnicze. Gałąź ta kontroluje ciśnienie. Na łuku aorty też są baroreceptory, zawiaduje nimi nerw X.
Włókna czuciowe zatoki szyjnej przełączają się w zwoju górnym a następnie biegną do części niesmakowej jądra pasma samotnego. Jądro pasma samotnego wykazuje hamujący wpływ na jądro dwuznaczne, przez co pobudzony zostaje układ sympatyczny. Pobudzony układ sympatyczny zwiększa rzut minutowy serca i zwiększa opór naczyniowy na obwodzie.
Nerw błędny prowadzi włókna ruchowe SVE, czucia powierzchownego GSA oraz parasympatyczne GVE, prawdopodobnie prowadzi też włókna smakowe SVA z okolicy dołków nagłośniowych.
Włókna ruchowe unerwiają zwieracz środkowy i dolny gardła, oraz wszystkie mięsnie krtani. Włókna ruchowe dla mięśni krtani pierwotnie należały do gałęzi wewnętrznej nerwu XI, które dołączyły w całości do nerwu X.
Włókna czucia powierzchownego zaopatrują błonę śluzową krtani poprzez gałąź wewnętrzną nerwu krtaniowego górnego i gałąź tylną nerwu krtaniowego dolnego (pętla Galena). Poza tym włókna czuciowe zaopatrują błonę śluzową środkowej i dolnej części jamy gardła.
Nerw błędny oddaję jedyną gałąź skórną, gałąź uszną (ramus auricularis), która zaopatruje skórę błony bębenkowej i przyległej części przewodu słuchowego wewnętrznego.
Włókna czuciowe nerwu błędnego zaopatrują również baroreceptory łuku aorty. Pobudzenie to włóknami czuciowymi przechodzi przez zwój czuciowy i dochodzi do jądra pasma samotnego, które ma wpływ na jądro grzbietowe nerwu błędnego.
80% włókien nerwu X w klatce i jamie brzusznej ma charakter rusztowania dla włókien i zwojów parasympatycznych, tak jak na głowie było to możliwe z nerwem trójdzielnym. Nerw krtaniowy wsteczny biegnie ku górze między tchawicą a przełykiem. W tym samym miejscu gdzie tchawica przechodzi w krtań, gardło przechodzi w przełyk. Nerw krtaniowy dolny jest przedłużeńiem wstecznego.
Nerw dodatkowy prowadzi tylko włókna ruchowe SVE, które pochodzą jeszcze z jądra dwuznacznego i te najzwyklejsze, czyli GSE.
Korzenie rdzeniowe z części szyjnej rdzenia kręgowego wchodzą do dołu tylnego czaszki przez foramen magnum gdzie łączą się z korzeniami czaszkowymi z jądra dwuznacznego wytwarzając krótki pień. Pień wychodzi na podstawę czaszki przez otwór żyły szyjnej. Wkrótce włókna z korzeni czaszkowych utworzą gałąź wewnętrzną, która w całości dołącza do nerwu błędnego. Później te włókna unerwią mięsnie krtani. Z korzeni rdzeniowych powstaje gałąź zewnętrzna, która zaopatruje wraz ze splotem szyjnym mięsień czworoboczny i mostkowo-obojczykowo-sutkowy. Należy podkreślic, że te 2 mięśnie to jedyne które są unerwione przez nerwy czaszkowe i rdzeniowe jednocześnie.
Unerwienie języka:
Wszystkie mięsnie języka są unerwione ruchowo włóknami GSE nerwu podjęzykowego.
Unerwienie czuciowe języka w sensie bólu i temperatury włókna GSE pochodzące w 2/3 przednich z nerwu językowego od nerwu V3, a w 1/3 tylnej języka z nerwu językowo-gardłowego. Należy podkreślci, że również brodawki nitkowate które są w 2/3 przednich języka nie odbierają wrażeń smakowych, pełniąc funkcję mechaniczną i unerwione są przez nerw V3.
Gruczoły języka wymagają unerwienia parasympatycznego. Wszystkie gruczoły ciała są unerwione parasympatycznie z wyjątkiem gruczołów potowych. W 2/3 języka przez strunę bębenkową a w 1/3 tylnej od nerwu IX.
Włókna smakowe na 2/3 przednich języka (brodawki grzybowate) pochodzą ze struny bębenkowej i przełączają się w zwoju kolanka. Brodawki liściaste i okolone w 1/3 tylnej języka unerwia nerw IX a włókna te przełączają się w zwoju górnym nerwu IX.
Błona mięśniowa naczyń na języku wymaga unerwienia sympatycznego. Są to włókna pozazwojowe splotu tętnicy językowej (plexus caroticus externus). Wszystkie włókna sympatyczne przełączają się w zwoju szyjnym górnym.
Częśc ośrodkowa sympatyczna i parasympatyczna.
Częśc obwodowa sympatyczna.
Częś obwodowa parasympatyczna.
Ad.1
Częśc ośrodkowa sympatyczna dla całego ciała to jądro pośrodkowe. W drogach bocznych C8, L2, T3.
Częśc ośrodkowa przeznaczona dla głowy obejmuje C8-Th2 i nazywa się ośrodkiem rzęskowo-rdzeniowym (centrum ciliospinale).
W układzie autonomicznym i sympatycznym i parasympatycznym mamy do czynienia z 2 neuronami: pierwszo i drugorzędowym. Przy czym neuron pierwszorzędowy przełącza się na drugorzędowy w zwoju sympatycznym bądź parasympatycznym. Dlatego tez pierwszorzędowe są przedzwojowe a drugorzędowe zazwojowe. Zazwojowych jest więcej niż przedzwojowych.
Włókna przedzwojowe w układzie sympatycznym to gałęzie łączące białe. Prowadzą one pobudzenie do każdego zwoju pnia współczulnego.
Częśc ośrodkowa parasympatyczna dla całego ciała to 4 jądra parasympatyczne nerwów czaszkowych w odcinku głowowym i jądro pośrednio-przyśrodkowe w odcinku krzyżowym S1-S5.
Jądro parasympatyczne nerwu II to dodatkowe, autonomiczne albo Westwala…?Jądro parasympatyczne nerwu VII to ślinowe w moście. Nerwu IX to ślinowe dolne w rdzeniu przedłużonym. Nerwu X to grzbietowe w rdzeniu przedłużonym.
Częśc ośrodkowa parasympatyczna dla głowy to jądra parasympatyczne nerwów III, VII i IX.
W obu układach i sympatycznym i parasympatycznym między włóknami przedzwojowymi i zazwojowymi uwalniana jest acetylocholina. W układzie sympatycznym włókna pozazwojowe wydzielają adrenalinę i noradrenalinę, a jedynie na tych zakończeniach dla gruczołów potowych wydzielana jest acetylocholina. Gruczoły potowe są unerwione przez włókna cholinergiczne układu sympatycznego.
Ad.2