Eric Erikson postrzegał dojrzewanie jako proces zachodzący w ciągu całego życia człowieka i twierdziła, że dorośli wciąż dojrzewa w ciągu całego życia człowieka i twierdziła, że dorośli wciąż dojrzewają, rozwiązując kryzysy rozwojowe w całym okresie życia.

Dla Eriksona konsekwencją doskonalenia się na każdym etapie życia było nabywanie konkretnych aspektów dojrzałości, a mianowicie:

-nadziei

-siły woli

-stanowczości,

-kompetencji

-wierności

-miłości

-troski

-mądrości

Fazy rozwoju psychospołecznego człowieka:

I Podstawowa ufność a podstawowa nieufność.

Trwa od momentu narodzin do 12 miesiąca życia.

Aby zaspokoić podstawowe potrzeby dziecka opiekun musi być darzony ufnością. Problemy pojawiają się, gdy opiekun przybiera postawę odrzucającą lub jest niekonsekwentny. W takim przypadku niemowlę może nie wykształcić podstawowej ufności. Może postrzegać świat jako niebezpieczne miejsce, pełne ludzi, na których nie można polegać.

Specyficzną formą dojrzałości, będącą owocem pierwszej fazy rozwoju, jest NADZIEJA, definiowana jako poczucie, że to, czego oczekujemy, spełni się w przyszłości.

II Autonomia a wstyd i zwątpienie.

Faza ta obejmuje 2 i 3 rok życia.

Najważniejszym zadaniem jest w tym okresie nauka samodzielnego jedzenia, ubierania się i przejęcia odpowiedzialności za dbanie o siebie. Kiedy podejmowane wysiłki, mające na celu osiąganie autonomii, zostają zablokowane, może ono zwątpić w siebie i zacząć postrzegać świat jako nieprzyjazne miejsce, w którym jego determinacja jest ograniczana przez innych ludzi.

Na tym etapie pojawia się nowy wymiar dojrzałości –wiara, że za pomocą SIŁY WOLI można zrealizować swoje cele i aspiracje życiowe.

III Inicjatywa a poczucie winy.

Faza trwa od 4 do 5 roku życia.

Bardzo ważne jest branie na siebie obowiązków i życiowych zadań, które wymagają nie tylko wysiłku i siły woli, ale także inicjatywy. Sukces polega na zachowaniu własnej inicjatywy przy jednoczesnym nauczeniu się nieingerowania w wartości i prawa innych.

Dla trwającego całe życie procesu rozwoju najważniejszy jest skutek pomyślnego rozwiązania kryzysu, którym jest forma dorzałości polegająca na poznaniu znaczenia STANOWCZOŚCI w życiu.

IV Pracowitość a poczucie niższości.

Faza trwa od 6 do 13 roku życia.

Jest to okres, w którym dziecko ma skłonność do porównywania się z rówieśnikami. Takie porównania często skutkują poczuciem, że trzeba ciężej pracować, aby dotrzymać kroku grupie rówieśniczej.

Sukces w tej fazie rozwoju oznacza wykształcenie się specyficznej formy dojrzałości, jaką jest POCZUCIE KOMPETENCJI.

V Tożsamości a niepewności roli

Faza trwa od 13-19 roku życia.

Ta faza często przyjmuje formę buntu przeciwko rodzicom, nauczycielom i społeczeństwu. Pogodzenie się z normami społecznymi jest jedną z najważniejszych spraw w tej fazie i owocuje zdrowiem oraz dobrostanem psychicznym. Jest to pierwsza faza modelu rozwoju psychospołecznego, która wiąże się z socjalizacją człowieka dorosłego. Formą dojrzałości jest WIERNOŚĆ, czyli oddanie się dla norm społecznych, innych ludzi i samego siebie.

VI Intymność a izolacja.

Okres dorosłości od 20 do ponad 40 roku życia.

Ludzie którzy są zdolni poradzić sobie z przewidywalnymi zadaniami dorosłości, potrafią lepiej rozwijać i utrzymywać ważne relacje w życiu. Najważniejsze w tej fazie jest budowanie trwałych przyjaźni i osiągnięcie poczucia wspólnoty uczuciowej i towarzyskiej z innymi ludźmi. Uczucie osamotnienia lub izolacji jest konsekwencją nieumiejętności budowania przyjaźni lub bliskich więzi w tym okresie. Formą dorosłości jest MIŁOŚĆ.

VII Kreatywność a egocentryzm

Okres wieku średniego od 46 do 55 roku życia.

Człowiek dorosły staje przed koniecznością bycia produktywnym w pracy oraz skutecznego zaspokajania potrzeb młodszych, mniej zaradnych ludzi. Istotna jest tu koncentracja na zdolności celowego działania w obrębie własnej kultury. Formą dojrzałości będącą następstwem sukcesu w tej fazie jest zdolność TROSZCZENIA SIĘ o innych.

VIII Integralność a rozpacz

Ten okres zaczyna się po przekroczeniu 60 roku życia.

Człowiek zaczyna analizować swoje życie, chcąc ocenić jego sensowność i celowość. Człowiek musi zrozumieć, że w obliczu zbliżającej się śmierci musi pozwolić, żeby przyszłość zatroszczyła się sama o siebie i przestać się nią przejmować. Dlatego u człowieka który pomyślnie przechodzi tę fazę, strach przed śmiercią zostaje zastąpiony spokojem ducha i poczuciem wdzięczności za dobrze przeżyte życie. Sukcesem ostatniej fazy dojrzałości jest MADROŚĆ.

TEORIA CIĄGŁOŚCI.

Teoria ciągłości polega na określeniu roli, jaką ta konsekwencja lub jej brak odgrywa w definiowaniu poczucia własnego ja u osoby starszej. Na osobiste doświadczenie starzenia się wywierają wpływ dwa źródła spójności:

-ciągłość wewnętrzna

-ciągłość zewnętrzna

Teoria ciągłości uznaje również znaczenie zmiany w kształtowaniu poczucia własnego ja.

Zmiana ta może przybierać dwie formy:

- niewielkich postępów procesu dojrzewania, zachodzących w człowieku wraz z upływem czasu

- gwałtownej zmiany w organizmie człowieka lub w jego otoczeniu (może być pozytywna np. wygrana na loterii lub negatywna np. śmierć bliskiej osoby)

Ciągłość wewnętrzna jest teraźniejszym poczuciem własnego ja, będącego w pewnej mierze odzwierciedleniem własnej tożsamości z przeszłości. Podstawą wewnętrznej ciągłości są stałe wewnętrzne cechy osobowości, które decydują o zdolności przystosowawczej człowieka w podeszłym wieku oraz o stopniu, w jakim zmiana będzie u niego możliwa.

Ciągłość zewnętrzna są to elementy środowiska życia, które ludzie sobie stwarzają (np. ulubiony fotel dziadka). Potrzebę zachowania ciągłości zewnętrznej można dostrzec w skłonności niektórych starzejących się rodziców i dziadków do spędzania wakacji w domu, zamiast podróżowania do rodziny.

Teoria selektywności jest to proces za pomocą którego ludzie stają się bardziej wybredni w wyborze czynności, na które przeznaczają czas i energię. Pierwszeństwo uzyskują przedsięwzięcia najbardziej satysfakcjonujące i wartościowe (np. spędzanie czasu z rodziną a przebywanie ze znajomymi, sąsiadami etc).

Optymalizacja jest to proces za pomocą którego starszy dorosły rozwija zwiększona efektywność funkcjonalną poprzez uczenie się nowych rzeczy i zdobywanie doświadczenia w celu dalszego funkcjonowania na poziomie, który był dla niego łatwo osiągalny w młodszym wieku. Intensywny trening pamięci może być formą optymalizacji mającą na celu zachowanie zmniejszających się zdolności pamięciowych.

Kompensacja jest to świadomy wysiłek mający na celu zmniejszenie ograniczeń i strat funkcjonalnych związanych z procesem starzenia się. Kultura ułatwia stosowanie strategii kompensacji przez człowieka za pomocą wynalazków technicznych i odkryć naukowych. Wiadomo na przykład, że na starość wzrok pogarsza się, jednak łatwo dostępne okulary kompensują utratę sprawności soczewki oka. Oczywiście istnieją również inne urządzenia kompensujące, takie jak wózki inwalidzkie i aparaty słuchowe.