Cechy osobowości pedagoga specjalnego i ich wpływ na efektywność procesu wychowawczo-dydaktycznego.
Dzieci niepełnosprawne stanowią duży odsetek naszego społeczeństwa. Na każde dziesięcioro dzieci przypada troje z trwałą niepełnosprawnością. Według badań prowadzonych przez GUS - w 1996r. w Polsce było 288,1 tys. dzieci niepełnosprawnych w wieku od 0 do 14 lat, co stanowi 3,3% ogółu dzieci w tej grupie wiekowej. [A. Żuber 2003 ] To właśnie tymi dziećmi zajmują się pedagodzy specjalni. Mają oni zapewnić dzieciom niepełnosprawnym optymalny rozwój, przystosować do funkcjonowania w społeczeństwie. Aby ich wpływ na proces wychowawczo-dydaktyczny był efektywny, każdy z nich powinien posiadać pewne cechy. Nazywamy je cechami osobowości .
     Pedagogika specjalna, stojąca na pograniczu medycyny i pedagogiki ogólnej, szczególnie wyraźnie odpowiada powyższemu wymaganiu posiadania przez nauczycieli-wychowawców pewnych cech osobowości dostosowanych do specyficznych zadań, jakie mają do spełnienia. Rewalidując wychowanka bowiem, nauczyciel musi zaangażować całą swoją osobowość – inaczej praca jego będzie bezskuteczna. Musi tak organizować działalność rewalidacyjną, aby jak najskuteczniej włączyć jednostki upośledzone w nurt życia społecznego.
     Funkcje nauczyciela kształcenia specjalnego nie różnią się w zasadzie od funkcji nauczyciela szkoły powszechnej. Jednak przedmiotem działalności nauczyciela kształcenia specjalnego jest jednostka z zaburzeniami w rozwoju i właśnie ten fakt nakłada na niego szczególne zadania, polegające na pomocy jednostkom słabszym fizycznie i psychicznie w ich dostosowaniu się do wzrastających wymogów i komplikujących się warunków życia codziennego. Od nauczyciela szkoły specjalnej oczekuje się pełnego zaangażowania, gotowości do wspomagania w rozwoju jednostek potrzebujących pomocy, życzliwości do człowieka i uznania jego wartości, niezależnie od utrudnień w rozwoju.
     Refleksje większości pedagogów co do cech osobowości, którymi musi odznaczać się pedagog specjalny są bardzo zbieżne.
Cechy pedagoga specjalnego
Na pierwszy plan wysuwana jest miłość do ludzi, życzliwość i sympatia.
: miłość i przywiązanie do dziecka niepełnosprawnego,
umiejętność nawiązywania bezpośredniego kontaktu z ludźmi oraz współdziałanie.
wspomina o specjalnym stosunku do jednostki upośledzonej.
duża wnikliwość poznawcza i badawcza dociekliwość w celu dobrego zrozumienia problemu indywidualności i wybrania właściwej drogi rewalidacji.
musi charakteryzować się poczuciem odpowiedzialności oraz umiejętnością nawiązywania kontaktu z drugim człowiekiem. Bowiem, to on jest odpowiedzialny za organizację procesu dydaktyczno-wychowawczego.
konieczność współpracy z innymi specjalistami, rodziną, bliższym i dalszym środowiskiem. Bardzo ważnym więc, elementem działalności pedagoga specjalnego, mającym wpływ na efektywność procesu wychowawczo-dydaktycznego, jest współpraca z rodziną dziecka. Współpraca, mająca na celu przywrócenie rodzinie poczucia własnej wartości, wzmocnienie wewnętrznych związków uczuciowych, włączenie rodziny w proces rewalidacji. Zadanie to jest niewątpliwie trudne ale bardzo ważne i odpowiedzialne.
W celu zapewnienia dobrych efektów pracy w zakresie przeciwdziałania frustracji, a także nabywania przez ucznia poczucia własnej godności i wartości, pedagog w swym działaniu musi kierować się wyjątkowym zaufaniem i przychylnością do osób niepełnosprawnych. Ale równocześnie powinien cechować go optymizm, gdyż na efekty swej pracy musi długo czekać.
"zdolność sugestywna, pewien "urok" indywidualności", która sprawia że osoba wychowawcy może stać się dla wychowanka kimś decydującym o całej jego przyszłości. Zdolność ta może mieć różne odmiany, może występować np. jako emanacja wielkiej idei, którą wyznaje nauczyciel, czy też jego wartości moralnych, jego głębokiej wiedzy itp. Według niego, cechy te powinien posiadać każdy nauczyciel, choćby w słabym stopniu, – inaczej rezultaty jego pracy będą zawsze ujemne.
sugestywność jako niezbędną dla pedagoga umiejętność wpływania na ucznia.
Pedagog powinien być człowiekiem, na którym dziecko niepełnosprawne może zawsze polegać, osobą okazującą bezinteresowną pomoc. Bowiem, postawa taka wpływa pozytywnie na postawy innych wobec osób upośledzonych.