KWIECIEŃ 2013

MONIKA MARIA BIZEWSKA

TECHNIK USŁUG KOSMETYCZNYCH
SEMESTR PIERWSZY

PRACA KONTROLNA

PODSTAWY ANATOMICZNO-DERMATOLOGICZNE

W KOSMETYCE

PRZYCZYNY, OBJAWY I POSTĘPOWANIE

LECZNICZE W WYBRANEJ JEDNOSTCE

CHOROBOWEJ
NOWOTWORY ZŁOŚLIWE SKÓRY

Nowotwór (łac. neoplasma, skrót npl – z greckiego neoplasia) lub tumor.

złożony proces patologiczny, ściśle związany z organizmem gospodarza, najczęściej wyrażający się rozwojem guza, nacieku, owrzodzenia. Powstaje przy współdziałaniu czynników ustrojowych i zewnątrzpochodnych, ale bezpośrednia przyczyna istoty ich działania jest nieznana. Nowotwór cechuje się niekontrolowanym, nadmiernym rozmnażaniem nienormalnych od odmian własnych komórek organizmu. Jest to proces nieodwracalny, przejawiający spaczone cechy różnicowania, dojrzewania i nawet czynności tkanki, z której się on rozwinął.
Nowotwór dzieli sie na niezłośliwe, złośliwe i półzłośliwe.

Nowotwory niezłośliwe, łagodne, utworzone z tkanek o niemal prawidłowym wyglądzie, są otorbione; rosną rozprężająco, uciskają otoczenie, ale go nie niszczą; usunięte nie dają nawrotów, ani przerzutów, są całkowicie wyleczalne.

Nowotwory złośliwe, nieotorbione, naciekają bez ograniczenia tkanki otaczające, wnikają do naczyń, dają odległe przerzuty drogą do krwi lub limfy, usunięte mogą dawać wznowy. Rozróżnia się nowotwory złośliwe z tkanki nabłonkowej, tzw. raki i z tkanek nienabłonkowych, tzw. mięsaki; leczenie polega na chirurgicznym usunięciu nowotworu, zniszczeniu energią promienistą(radioterapia) lub środkami chemicznymi(chemioterapia).

Nowotwory półzłośliwe łączą w sobie cechy guzów niezłośliwych i niektóre cechy złośliwych, np. wykazują uporczywą nawrotność, naciekanie otoczenia, wszczepianie do otoczenia itp. Powodzenie leczenia zależy od szybkiego, rozległego usunięcia zmiany; wielokrotne nawroty mogą prowadzić do zezłośliwienia procesu.

Rak skóry, nowotwór występujący głównie u ludzi starszych, ok 60 rok życia, rzadko poniżej 40 roku życia. Rozwija się w skórze narażonej na stałe ujemne wpływy atmosferyczne( wiatr, zimno, intensywne działanie promieni słonecznych), drażnionej czynnikami chemicznymi, w starych bliznach lub pod wpływem działania promieni jonizujących( u radiologów - na palcach), a także na tle stanów przedrakowych:

- róg skórny, twarda zrogowaciała wyrośl naskórka, różnej wielkości i kształtu, żółtawobrunatna, o powierzchni gładkiej lub chropowatej, zwykle osadzona na twardej i lekko nacieczonej podstawie. Występuje na twarzy, głowie, kończynach, głównie u osób w wieku podeszłym i jest wyrazem rogowacenia starczego, zależnego od procesów zwyrodnieniowych skóry i przewlekłego drażnienia.
-skóra pergaminowa i barwnikowa, rzadkie schorzenie rodzinnie, najważniejszy stan przedrakowy i przedmelanotyczny skóry. W nadwrażliwej na promienie słoneczne skórze twarzy i kończyn u dzieci lub osób młodych pojawiają się liczne przebarwienia podobne do piegów, ogniska odbarwień, poszerzenia naczyń oraz liczne guzki i brodawki z nadmiernym rogowaceniem. mogą one wcześnie, nawet przed okresem dojrzewania ulegać zezłośliwieniu dając mnogie ogniska raka skóry lub czerniaka złośliwego. Ochrona przed promieniami słonecznymi opóźnia rozwój choroby.

Istnieją dwa typy raków skóry:
-rak podstawnokomórkowy
-rak płaskonabłonkowy, kolczystokomórkowy.

Rak podstawnokomórkowy(rak Krompechnera) (łac. carcinoma basocellulare, basal cell carcinoma)

Obraz kliniczny oraz lokalizacja:

to najczęstszy rak skóry mający postać płaskiego, tarczkowatego zgrubienia lub żółtawo przeświecającego guzka o wałowatym obwodzie. Występuje w skórze nosa, policzków, powiek, czoła, rzadziej szyi, tułowia i kończyn. Rośnie wolno, należy do guzków półzłośliwych, nie daje przerzutów, z wyjątkiem postaci owrzodziejącej. Prawie całkowicie jest wyleczalny chirurgicznie lub napromieniowaniem.

Rak podstawnokomórkowy rozwija się z komórek podstawnych naskórka lub zewnętrznej pochewki mieszka włosowego, która również jest zbudowana z komórek podstawnych. Wykazuje on zdolność do miejscowego naciekania i destrukcji tkanki. Zwykle nie daje on przerzutów.

Wśród czynników genetycznych istotna rolę odgrywa kolor skóry i jej proces starzenia się. Rak podstawnokomórkowy występuje głównie u ludzi po 40 roku życia., z jasną karnacją, jasnymi włosami, niebieskimi oczami.

Rak ten lokalizuje się na skórze odsłoniętej narażonej na nasłonecznienie. A więc przede wszystkim twarz, tułów, rzadziej owłosiona skóra głowy.

Cechy podstawowe tego raka to grudka lub drobny guzek przejrzysty lub koloru perłowego z licznymi teleangiektazjami na powierzchni. Zmiana powiększa się bardzo wolno.

W zależności od obrazu klinicznego wyróżnia się odmiany:

rak podstawno komórkowy guzkowy lub guzkowo wrzodziejący

jego zaawansowana postać nosi nazwę rak podstawno komórkowego żrącego – owrzodzenie i destrukcja tkanek jest bardzo rozległa i głęboka.

Istnieją różne typy w nazewnictwie medycznym raków podstawnokomórkowych:
-rak podstawnokomórkowy guzkowy( łac. carcinoma basocellulare nodosum)

najczęstsza postać raka podstawnokomórkowego, wykwit ma charakter niezapalnego guzka otoczonego charakterystycznym, niezapalnym, perełkowatym wałem. W środku może występować bliznowacenie.
-rak podstawnokomórkowy wrzodziejący (łac. carcinoma basocellulare exulcerans)

postać charakteryzująca się głębokim nacieczeniem podstawy guza, mogącym prowadzić do niszczenia mięśni i kości. Charakterystyczny dla obrazu klinicznego raka podstawnokomórkowego wał otaczający guzek może być w tej postaci łatwo dostrzegalny.

-rak podstawnokomórkowy powierzchowny(łac. carcinoma basocellulare superficale)

jego odmianą jest rak podstawno komórkowy powierzchowny wieloogniskowy - postać o łagodnym i bardzo przewlekłym przebiegu, w której powierzchowne wykwity są na ogół liczne, dobrze odgraniczone, i charakteryzują się bardzo powolnym szerzeniem. Obecny jest lekko wyniosły wał wokół pojedynczej zmiany. Najczęstszą lokalizacją tej postaci nowotworu jest tułów

-rak podstawnokomórkowy twardzino podobny (łac. carcinoma basocelllulare morpheiforme)

ma charakter porcelanowej barwy guzka, zazwyczaj nie ulegającego rozpadowi

-rak podstawnokomórkowy barwnikowy (łac. carcinoma basocelllulare pigmentosum) - najczęstszy nowotwór powstający u człowieka, o niskim stopniu złośliwości.

-rak podstawnokomórkowy torbielowaty (łac. carcinoma basocellulare cystium)

postać lokalizująca się zwykle na powiekach, w której wykwitem pierwotnym są małe, przezroczyste guzki.

Obraz histologiczny:

W obrazie mikroskopowym raka podstawnokomórkowego widoczne są gniazda i pasma ciasno ułożonych komórek bazoidalnych (podobnych do komórek warstwy podstwnej) , zawierających duże ciemne owalne jądro i skąpą ilość cytoplazmy. Charakteryzują się one jednak wyższym indeksem jądrowo-cytoplazmatycznym i większa bazofilnością niż komórki podstawne. Na obwodzie struktur nowotworowych komórki bazaloidalne układają się w mniejszym lub większym stopniu palisadowo. nie obserwuje się cech atypii, anaplazji ani polimorfizmu jąder. Obszary martwicy, występują rzadko. Struktura macierzy może być poszerzona, z cechami zwyrodnienia śluzowego oraz nadmiernie zbita, ze zwyrodnieniem włóknistym. gniazda komórek nowotworowych oddzielone są często od skóry właściwej szczeliną powstałą wskutek wypłukania zwyrodniałej śluzowo macierzy podczas obróbki histologicznej. Objawu tego nie obserwuje się w macierzy zwłókniałej. Często w sąsiedztwie struktur nabłonkowych guza występują ogniskowe niejednorodne nacieki zapalne podścieliska. stanowią one otoczkę "hallo" nowotworu, a ich obecność jest pomocne w ocenie radykalności wycięcia nowotworu w chirurgii mikrograficznej. Rzadko potrzebne są badania immunochemiczne.

Leczenie:

W przerzutach raka podstwnokomórkowego stosowano leczenie paliatywne cytostatykami (cisplantiną, cisplantinną 5-fluorouracylem). U pacjentów leczonych wcześniej z powodu raka skóry zwiększone jest ryzyko rozwoju tego nowotworu w przyszłości, dlatego należy zalecić ochronę przed słońcem i częste badana kontrolne. Poleczeniu zaleca się obserwowanie blizny przez pierwszy rok co 3 miesiące, w drugim roku co 6 miesięcy, przez 3 następne lata raz w roku.

Rokowanie:

wysoka skuteczność leczenia raków podstawnokomórkowych prowadzi do pełnego wyleczenia. Dynamiczny wzrost może powodować rozległe i głębokie zniszczenia, obejmujące nawet tkankę kostna, gałkę oczną, tkankę mózgową. Uszkodzenie naczyń krwionośnych może wywołać krwotoki groźne dla życia. Bardzo rzadko daje odległe przerzuty do narządów wewnętrznych.

Rak płaskonabłonkowy, kolczystokomórkowy (carcinoma planoepitheale, carcinoma spinocellulare, spinalioma , squamous cell carcinoma)

Obraz kliniczny oraz lokalizacja:

jest postacią raka skóry nieco złośliwszą, rośnie szybciej, ale także latami może dawać przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych. Wywodzi się z nabłonka (warstwy kolczystej) skórnego. Rozwija się na skórze twarzy (często w małżowinie usznej), także na tułowiu i kończynach, jako płaski naciek wrzodziejący lub o powierzchni brodawkowatej, czasami kalafiorowaty, łatwo krwawiący.

Raki te rozwijają się w obrębie nasłonecznionej skóry. W patogenezie istotna rolę odgrywają czynniki:

-jasna karnacja, jasne włosy, niebieskie oczy. Obecność stanów przedrakowych (rogowacenie słoneczne, rogowacenie białe, róg skórny)

-przewlekłe stany zapalne (nie gojące się owrzodzenia, nie leczona gruźlica toczniowa i in.) – rak na tym podłożu wykazuje bardziej złośliwy charakter

przyjmowanie leków immunosupresyjnych po przeszczepie (np. nerki)

Rak kolczystokomórkowy występuje głównie na twarzy, rzadziej grzbiety dłoni, przedramiona (odsłonięte partie skóry). Gdy rozwija się na tle przewlekłych stanów zapalnych, owrzodzeń, blizn może wystąpić wszędzie.
Nowotwór rozwija sie najczęsciej na podłozu uchwytnych zmian przednowotworowych, takich jak rogowacenie słoneczne, choroba Browena (szczególenie w obrebie palców rąk i stóp), erytroplazja Queyrata, i nnnych.

Wyróżniamy trzy kliniczne odmiany:

rak kolczystokomórkowy zrogowaciały (łac. squamous cell carcinoma keratoticum) – płasko wyniosły lub kopulasty guzek o suchej, nierównej powierzchni złożonej z nawarstwień rogowych. Najczęściej występuje na twarzy, na dolej wardze, rzadziej an tułowiu, dystalnych częściach kończyn. Powstaje z ognisk rogowacenia słonecznego.

rak kolczystokomórkowy bujający (łac. squamous cell carcinoma vegetans) – guz o dużej, nierównej, sączącej powierzchni z surowiczą lub ropną wydzieliną.

rak kolczysto komórkowy wrzodziejący (łac. squamous cell carcinoma ulcerosum)

rak brodawkujący (łac. squamous cell carcinomaverrucosum) – jest szczególną odmianą raka kolczysto komórkowego – ma charakter płasko-wyniosłego ogniska lub guza o nierównej, bujającej i brodawkującej powierzchni. Nie ma skłonności do rozpadu.

Obraz histologiczny:
Rozrost zbudowany jest z komórek nabłonkowych (łac.epitheliod cells) warstwy kolczystej nabłonka rogowaciejącego (keranocytów) posiadających duże owalne, blade, pęcherzykowate jądro i obfitą, jasną, szklistą kwasochłonną cytoplazmę. Masy atopowych keranocytów warstwy kolczystej o różnym stopniu zróżnicowania i atypii, wnikają do skóry właściwej. Często sa około naczyniowe, podnaskórkowe lub rozlane nacieki limfocytów lub komórek plazmatycznych. W badaniach biochemicznych keranocytry barwia się w reakcji z cytokeranocytami oraz EMA(epithelial membrane antigen). Do badania należy pobrac tkanki obejmujące grubość guza - biopsja nacinająca, wycinająca lub pierwotne wycięcie lecznicze. Są cztery stopnie zróżnicowania tego nowotworu:

-rak wysoko zróżnicowany

-rak średnio(umiarkowanie)zróżnicowany

-rak nisko zróżnicowany

-rak niezróżnicowany

Leczenie:

Podstawowa forma leczenia jest chirurgiczne usunięcie zmiany z marginesem zdrowych tkanek. Za bezpieczny margines uważa się w przypadku guzów o niskim ryzyku 4 mm. a w nowotworach o wysokim ryzyku od 6 mm do 1 cm. W niektórych lokalizacjach konieczny może być zabieg amputacyjny. W zmianach wieloogniskowych, bez ryzyka, głównie u pacjentów starszych wykorzystuje się także metody destrukcyjne, bez kontroli histologicznej,jak krioterapia, terapia fotodynamiczna czy wyłyżeczkowanie z eelktrokoagulacja podłoża.

Radioterapia znajduje zastosowanie u osób starszych, w przypadkach nieoperacyjnych lub po nieradykalnym zabiegu chirurgicznym. W guzach nieoperacyjnych lub w przypadku rozsianego nowotworu podstawą leczenia paliatywnego jest chemioterapia. Metody pozwalają na odpowiedzi u 20-80% pacjentów, choć nie mają wpływu na długość przeżycia.

W każdym przypadku ważna jest kontrola węzłów chłonnych ,aby sprawdzić czy nie jest obecny przerzut. Raz w roku zaleca się wykonanie RTG klatki piersiowej lub USG jamy brzusznej.

Rokowanie:

Raki rozwijające się z przewlekłych owrzodzeń, przetok, blizn, przewlekłych stanów zapalnych (gruźlica toczniowa) wykazują większa zdolność do przerzutów (20-30%). Raki kolczystokomórkowe rozwijające się z ognisk rogowacenia słonecznego cechują się powolnym wzrostem i minimalnymi zdolnościami do przerzutów (3-6%). Raki kolczystokomórkowe zlokalizowane na błonach śluzowych maja przebieg i rokowanie jak raki kolczystokomórkowe skóry, wywodzące się z innych stanów niż rogowacenia słoneczne.

Leczenie obu postaci raka skóry jest chirurgiczne, promieniami rentgenowskimi lub radu, albo skojarzone.

Istnieją również nowotwory skóry zawodowe, zmiany nowotworowe główne raki, powstające na skutek długotrwałego kontaktu z czynnikami zawodowymi o właściwościach rakotwórczych, takimi jak: smoła pogazowa i jej pochodne, ropa naftowa i pochodne, arsen, promienie rentgenowskie i radu, przewlekłe działanie promieni słonecznych, przewlekłe urazy. Nowotwory zawodowe skóry rozwijają się w miejscu działania tych czynników (m.in. moszna, twarz), mogą być mnogie, występują u osób długo pracujących i poprzedzone sa stanami przedrakowymi. (rogowacenie, brodawczaki) . Zawody narażone: asfalciarze, kominiarze, dekarze, parafiniarze, lekarze rentgenolodzy inny personel medyczny, osoby pracujące na powietrzu przy dużym nasłonecznieniu. Zapobieganie: przestrzeganie zasad higieny pracy, profilaktyczne badania pracowników.

W pracy omówię dwie główne grupy nowotworów złośliwych skóry:

- nieczerniakowate raki skóry (non-melanoma skin cancer)

- czerniak złośliwy (melanoma malignum)
Nieczerniakowate nowotwory złosliwe skóry wystepuja sporadycznie (1-3%) i mogą wywodzić sie z przydatków skóry (carcinoma adnexoidale, carcinoma

sebaceum, carcinoma apocrinale, carcinoma tricholemmale, hidradenocarcinoma),

z komórek Merkela, czyli komórek neuroepitelialnych, obecnych w dolnych warstwach

naskórka, tkanki łącznej, czy komórek układu immunologicznego (chłoniaki skóry,

mięsak Koposiego, włókniakomięsak guzowaty skóry, naczyniakomięsak i inne).

Ogółem klasyfikacja histopatologiczna WHO wylicza 82 rodzaje nieczerniakowych,

złośliwych nowotworów skóry.

Najgroźniejszym nowotworem złośliwym skóry jest czerniak złośliwy (łac. melangoma malignum) Czerniak złośliwy najczęściej występuje w okolicach, które są mocno opalane np.

plecy, ramiona. Najczęściej czerniak powstaje na podłożu znamienia barwnikowego.

Charakteryzuje się on dużą złośliwością z powodu szybkiego wzrostu, wczesnych i licznych przerzutów oraz niewielkiej podatności na leczenie. Czerniak stanowi około 5-8% nowotworów skóry. Czerniak złośliwy wywodzi się z melanocytów, które uległy złośliwej transformacji. Częściowo związany z mutacjami w określonych genach, często spowodowanym poprzez działanie promieniowania nadfioletowego.

Nieczerniakowatymi rakami skóry, można nazwać raki płaskonabłonkowe w specyficznych lokalizacjach

Raki płaskonabłokowe zlokalizowane na skórze przejściowej i błonach śluzowych można omówić oddzielnie oddzielnie ze względu na odrębność zachowań biologicznych. Należeć do nich będą:

-rak czerwieni wargowej i jamy ustnej

-rak sromu

-rak prącia

-rak odbytu.

Są dostępne prostemu badaniu fizykalnemu, a bardzo istotne jest ich rozpoznanie i leczenie we wczesnych stadiach rozwoju.

Wyróżniamy:

Rozrosty nowotworowe złośliwe wywodzące się z mieszka włosowego:

Rozrosty te spotykane są rzadko. jedynym często występującym rozrostem z tej grupy jest rak podstawnokomórkowy, czasem uznawany za wysoko zróżnicowany nowotwór pochodzenia mieszkowego. z pozostałych rozrostów wyróżnia się:

-złośliwą formę pilomatrixoma raka trichiblastycznego

-raka trichilemmalnego, mogącego wywodzić się z tricholemmoma lub proliferujacej torbieli włosowej.

Wymienię kilka złośliwszych odmian:

Złośliwy pilomatrixomia(pilomatrixoma malignum) , pilomatrix caricoma. pilomatrical caricoma, invasive pilomatricoma, malignant pilomatrixoma, matrix caricoma, proliferating pilomatrixoma

Rozrosty nowotworowe z gruczołów potowych:

Rozwija się stosunkowo rzadko. Godes prowadził badania nad guzami potowymi i znalazł wśród nich zaledwie 6 nowotworów, które wywodziły się z e specjalnych gruczołów, jak rzęskowe (ciliare), apokrynowe (pachy i pachwiny) i woszczynowe. Według doświadczeń Stouta rak gruczołów potowych nie jest bardzo rzadki. Wśród 937 przypadków pierwotnego raka skóry znalazł on 605 przypadków raka podstawnokomórkowego, 309 - raka płaskonabłonkowego, 21 - raka z gruczołów potowych i 2 - z gruczołów łojowych. Rak potowy naśladuje budowę prawidłowych gruczołów i może głęboko naciekać, rośnie wolno

i czasami atakuje osłonki nerwów. Czasem ma charakter brodawkowato - torbielowaty.

Rak z gruczołów łojowych

Występuje rzadko i w obrazie mikroskopowym przypomina prawidłowe gruczoły łojowe, zawierają ciała tłuszczowe i rośnie stosunkowo wolno. Nie spotkało się nigdy z gruczołów łojowych raka płaskonabłonkowego, jakkolwiek w piśmiennictwie takie nowotwory opisują. Torbiele łojowe zawierają zazwyczaj dobrze zróżnicowany, rogowaciejący nabłonek płaski. Nie można spotkać przerzutów ani nawrotów po usunięciu takiej zmiany.

Rozrosty nowotworowe złośliwe wywodzące się z melanocytów

Grupa ta skład się z jednego przedstawiciela - czerniaka

Czerniak skóry

Nowotwór złośliwy wywodzący się z melanocytów będący najczęstsza ze wszystkich nowotworów skóry przyczyną zgonów.

Obraz kliniczny:

Na całym świecie w ciągu ostatnich dziesięcioleci obserwuje się stały wzrost zachorowań na czerniaka. w Polsce wskaźnik nowych zachorowań przekracza dziś 3/100 000 i co 10 lat się podwaja.

Wiele czynników sprzyja rozrostowi czerniaka. Choroba znacznie częściej występuje u rasy białej, zwłaszcza u osób o jasnej karnacji, jasnych włosach i tęczówkach oczu. Istotne sa też predyspozycje rodzinne. Ponieważ czerniak częściej występuje u osób pracujących w pomieszczeniach z wyższym wykształceniem i pochodzącym z populacji miejskiej, istnieje hipoteza, że w jego etiologii jest wielokrotnie i intensywne korzystanie ze słońca, szczególnie w młodym wieku prowadzące do oparzeń skóry.

Kliniczna i dermatoskopowa diagnostyka czerniaka

Duża popularnością cieszy się łatwa do przyswojenia skala Fitzpatricka, w której czynniki podwyższonego ryzyka zebrano w mnemotechnioczny skór MMRISK

M Moles(znamiona) - ponad 3 znamiona dysplastyczne - atypowe

M Moles(znamiona) - liczne znamiona barwnikowe

R Red Hair and/or freckling (rude włosy lub piegi)

I Inhability to tan (niemożność opalania - fototyp I i II)

S Sunburn history (oparzenia słoneczne w wywiadzie, zwłaszcza przed 14 rokiem życia)

K Kindred (pokrewieństwo - występowanie czerniaka w rodzinie)

Czerniak może powstawać w skórze niezmienionej i ze zmian prekursorowych znamion barwnikowych wrodzonych lub nabytych zwłaszcza dysplastycznych (szczególnie w zespole znamion dysplastycznych) oraz plam soczewicowatych złosliwych. w bardzo rzadkich przypadkach transformacji nowotworowej mogą ulegać znamiona błękitne. Znacznie podwyższone jest też ryzyko czerniaka na skórze pergaminowej(xeroderma pigmentosum).

Wczesne wykrycie czerniaka ma kluczowe znaczenie dla rokowania. Rozpoznanie choroby we wczesnym stadium wiąże się z ponad 99% dzisięcioletnim przeżyciem, u chorych z zaawansowanym czerniakiem złośliweym rokowanie natomiast jest złe.

American Cancer Society zaproponowało kryterium ABCDE

A - asymetria

B - brzeg

C - kolor

D - duży rozmiar

E - zmiany ewolucyjne

Według 7 punktowej skalii Glasgow:

1. zmian wielkości

2.kształtu

3.koloru

4.stan zapalny

5.sączenie lub krwawienie

6.zamiany czucia

7.rozmiar przekraczający 7mm.

Stwierdzenie trzech z tych uzasadnia rozpoznanie wstępne czerniaka.

Obraz histopatoloczny czerniaka

Biopsja czerniaka polega na wycięciu guza w całości. z powodu częstych trudności diagnostycznych skrawki powinny być dobrej jakości, najlepiej utrwalone w parafinie ale jeśli potrzebne jest szybki rozpoznanie, np. w cenie śródoperacyjnej, często wykorzystuje się skrawki mrożone, których interpretacja może być utrudniona. Naskórek może być zmieniony, przerosły, atroficzny lub owrzodziały; wystąpienie owrzodzenia stanowi niekorzystny czynnik rakowniczy. Asymetryczne słabo odgraniczone nacieki atypowych melanocytów (nabłonkowatych, wrzecionowatych, małych, pagetoidalnych) zawierających ziarnistości melaniny rozmieszczone sa głównie na granicy skórno-naskórkowej i naciekają w głąb skóry właściwej lub na obwód.

Rozróżnia się cztery podstawowe postacie kliniczno-patologiczne czerniaka, obejmujące około m95% jego wszystkich przypadków: postać guzkową (nodula rmelanoma), szerząca się powierzchownie (superficial sreading melanoma), rozwijająca się z plamy soczewicowatej (lentigo malina melanoma) oraz podpaznokciowo-kończynową (acrolentigenus melanoma).

Rodzaje czerniaków:

czerniak guzkowy(nodular malignat melanoma, NMM) - 20-60% przypadków czerniaka,

ma charakter guzka, który powiększa się pionowo i poziomo. Lokalizuje się głównie na głowie i tułowiu. Powierzchnia staje się nadżerkowa i sącząca w miarę wzrostu. Wykazuje największą złośliwość.

czerniak rozwijający się ze złosliwej plamy soczewicowatej ( lentigo maligna melanoma, LMM), objawem transformacji jest pojawienie się guzka, który wolno powiększa się i przybiera ciemniejsze zabarwienie.

czerniak dystalny, podpaznokciowo-kończynowy, podpaznokciowo-podeszwowy (acrollentiginous melanoma, ALM), występuje na dłoniach, podeszwach stóp, na palcach i paluchu. Może rozpocząć się jako pigmentowa plamka płytki paznokciowej (10% wszystkich przypadków czerniaka).

czerniak bezbarwnikowy (melanoma amelanoticum)

czerniak desmoplastyczny ( spindle cell melanoma, SCM)

czerniak błon śluzowych

Rozrosty nowotworowe złośliwe wywodzące się z tkanki łącznej włóknistej

W grupie tej:

guzowaty włókniakomięsak skóry (dermatofibrosarcoma protuberans, DFSP)

złośliwy włókniak histiocytarny (malignant fibrous histiocytoma, MFH), złosliwy nowotówr z histiocytonów (fibrohistiocytoma malignum)

atypowy żółtak włóknisty skóry (atypical fibroxanthoma, AFX), atypowy żółtakowłókniak

Rozrosty złosliwe wywodzące sięz tkanki naczyniowej:

mięsak naczyniowy (angiosarcom)

miesak Kaposiego (sarcoma Kaposi)

Bibliografia:

1.Eugeniusz Baran, Andrzej Bieniek, Maria Cisło, Alicja Jankowska- Konsur

"Nowotwory skóry - klinika, patologia, leczenie."

Galaktyka, Łódź 2008

2.Juan A. Del Regato , Lauren V. Ackerman

"Nowotwory Rozpoznanie, Leczenie, Rokowania."

Wydawnictwo Lekarskie PZWL ,Warszawa 1967

3.Wikipedia, oraz Internet do ogólnego zarysu