Wykład1

1.Czynniki kształtujące gospodarstwo:

Produkcja->> proces biologiczny

Obszar użytków rolnych jest z zasady niepowiększany (poza specjalnymi programami pozyskiwania gleb)- dopiero likwidacja jednego gospodarstwa może prowadzić do powiększania powierzchni innego

*gospodarstwo rolne kształtuje gospodarz- człowiek. Każde gospodarstwo jest niepowtarzalne ani w czasie ani w przestrzeni. Stanowi odrębną indywidualność ma swoje oblicze i własna historię. Jest wytworem: wysiłków, woli, planów, ambicji, błędów, sukcesów, zawodów, losów ludzkich ale zarazem kształtowanie jest w wielkiej mierze przez warunki swego środowiska

Wniosek: Działanie rolnika to nieustanne zmaganie się czynników niematerialnych z materialnymi.

a)warunki lokalne (przyrodnicze)

- klimat- wydaje się najważniejszy, gdyż to on stworzył i nadal tworzy glebę.

Polska- klimat umiarkowany (na zachód od nas przeważnie typ klimatyczny). „Rośnie żywi gleba a wychowuje klimat”

- Makroklimat- klimat typowy dla całego większego rejonu

- mikroklimat- klimat jednej miejscowości w jaki sposób wyróżniający się z makroklimatu

Tabela: charakterystyka makroklimatu Polski w rozbiciu na pory roku

Pora roku	Liczba dni	Charakterystyka
wiosna	Ok.60	Pierwsze prace polowe rozpoczynają się przy temp. Ponad 0 stopni
Lato	Ok.80	Temperatura zachodzi do max w okresie późnowiosennym, po czym pod jesień szybko spada
Jesień	Ok.100	Podział na okres siewów jesiennych i okres później jesieni
zima	Ok.120-130

2) z punktu widzenia rolniczego klimat to:

a) temperatura powietrza: średnia roczna temperatura- poniżej 10 stopni, możliwa uprawa większości upraw roślin dla środkowej Europy, wahania temperatury ( w ciągu roku i doby)- przy przesuwaniu się od równika do biegunów wahania te rosną przy coraz niższych skrajnych temperaturach, suma ciepła (czynnik decydujący o wegetacji pod warunkiem dostatecznej wilgotności), liczba dni bezmroźnych (długość okresu wegetacyjnego) średnio 224 dni- od 220 do 330. N a przykład okres bezmroźny 300 dni to okres roboczy 250 dni a okres wegetacyjny 230 dni.

Wniosek: skrócenie okresu roboczego>>> powiększenie szczytów i spiętrzeń w okresie siewów wiosennych żniw zbiorów okopowych wraz z siewem ozimin i orkami zimowymi

Krótszy okres wegetacji->>> poważny wpływ na dobór i kolejność roślin w płodozmianach, konieczność przestrzegania przyrodniczych warunków zmianowanie. Przywiązujemy większa wagę do produkcji zwierzęcej. Dłuższy okres wegetacji->>> możemy wykorzystać momenty organizacyjne i ekonomiczne

Okres wegetacyjny- cześć roku gdy roślinność może się rozwijać ze względu na dostateczną ilość wilgoci i ciepła. W Polsce jest to okres ze średnią dobową powietrza powyżej 5 C.

W klimacie umiarkowanym trwa od ostatnich przymrozków jesiennych. Za początek okresu wegetacyjnego przyjmuje się też zakwitanie leszczyny kaczeńce, podbiału a za koniec- opadanie liści kasztanowca i brzozy. Najwcześniej średnio już przed 25 marca okres ten rozpoczyna się na południowym zachodzie w rejonie Opola, Wrocławia i Głogowa oraz w rejonie Tarnowa, a najpóźniej dopiero po 1 5kwietnia na Pojezierzu mazurskim i w górach. Najwięcej przed 25.X kończy na Pojezierzu mazurskim i w górach a najpóźniej w pasie biegnącym wzdłuż wybrzeża Bałtyku, dolinę Odry, Kotlinę Śląską i kotlinami Podkarpackimi. W wyniku tych różnic długości okresu wegetacyjnego waha się w nizinnej części kraju od zaledwie 190 dni na Mazurach do ponad 220 dni na Dolnym Śląsku a w górach 100-150 dni.

b) opady- wilgoć najsilniej oddziałuje na rozwój roślin. Połączenie opadów z temperaturą ma poważny wpływ na dobro roślin w płodozmianie. Rozkład opadów jest przeważnie taki, że połowa przypada w okresie wegetacji a druga w zimie (ostatnie lata tego nie potwierdzają). W miarę przechodzenia od dużej do małej wilgotności gleby musza się zmieniać systemy jej użytkowania oraz obsiewy różnymi roślinami (deszczowanie, melioracje)

c) ruchy powietrza- wiatry zawsze są niepożądane, uszkadzają rośliny mechaniczne, zwiększają transpirację, w zimie „wycinają” rośliny przy dużym mrozie powodując erozję.

Pokrywa śnieżna- jej znaczenie dla zimowania roślin jest duże.

3. Wpływ klimatu na:

a) organizacje gospodarstw: dóbr właściwych gatunków i odmian roślin uprawnych, dobór właściwych raz zwierząt, organizowanie procesów produkcyjnych w dłuższym i krótszym okresie wegetacji

b) wytwarzanie się typów gospodarstw i systemów gospodarowania (poprzez rozwój lokalnych specjalności). Taka przyroda pracuje za darmo- także na możliwości maksymalnego wpływania na gospodarkę. Rośliny decydują o towarowości gospodarstwa i zapewniające większości paszy dla zwierząt- odpowiednio dobranej rasy- może być w całej pełni dopasowane do danych warunków klimatycznych. Tylko przy kierunkach ubocznych może sobie pozwolić na pewne ryzyko w tym względzie.

28-03-2012

KOMPLEKSY GLEBOWE

KOMPLEKS GLEBOWY grupa pół (łanów) położonych w sąsiedztwie albo oddalonych od siebie na których stosując podobną agrotechnikę można uzyskiwać podobne plony tych samych roślin

Rozmieszczenie UR w gospodarstwie zależy od warunków przyrodniczych. Jeśli warunki przyrodnicze stwarzają możliwości różnorodnego użytkowania danego gatunku o sposobie jego wykorzystania decydują warunki ekonomiczne.

Na lokalizację użytków w gospodarstwie mają wpływ natury organizacyjno ekonomiczne, koszty, czas transportu,

Nakłady pracy zboża 120godz/ha buraki cukrowe 700godz/ha warzywa 1500godz/ha najmniej mają pastwiska i łąki

OŚRODKI GOSPODARSTWA- PODWÓRZE

1warzywa 2 sady szkółka, 3 płodozmiany pastewne 4 płodozmiany wysoko intensywne (okopowe) 5 płodozmiany polowe średnio intensywne (zbożowe) 6 płodozmiany mało intensywne, 7 łąki kośne

Aby określić liczbę i wielkość pół w gospodarstwie najpierw musimy ustalić ilość i wielkość występujących w nim kompleksie glebowym

1 kompleks pszenno buraczany – pszenica buraki warzywa kończyna czerwona rzepak a więc rośliny o b..wymagające kl I i II

2 kompleks żytnio ziemniaczany z kończyną czerwoną kl III

3 kompleks żytnio ziemniaczany z seradelą mieszanki zbożowo pastewne owies nie udaje się kończyna kl IV

4 kompleks żytnio łubinowy gleby słabe żyto i łubin

5 kompleks łubinowy najsłabsze gleby piaszczyste i suche.

ROŚLINY UDAJĄCE SIĘ I ROŚLINY KTÓRE MOGĄ ZAWODZIĆ NA KOMPLEKSACH GLEBOWYCH

ZASADY TWORZENIA ODRĘBNYCH KOMPLEKSÓW GLEBOWYCH WG ŚWIĘTOCHOWSKIEGO pola o zupełnie odmiennych glebach (czarnoziemy, ciężkie mady, lekkie szczerki). 2 pola o podobnych glebach ale odmiennych stosunkach wodnych np. gdy piaszczyste na których udaje się owies albo tak suche ze owies nie powinien być siany). 3 pola na których w zasadzie można siać te same rośliny ale z uwagi na zawodność plonów i potrzeby zastosowanie odmiennej agroturystyki trzeba będzie rozdzielić na różne kompleksy (np. łatwe w uprawie lessy i rędziny). 4 pola które są oddalone od ośrodka i których nie można dostatecznie wynawozić obornikiem tak jak resztę pól położonych blisko ośrodków gospodarczych chociaż mają takie same gleby

Z reguły nie tworzy się więcej niż 2-3 kompleksów gdyż powoduje to nadmierne rozdrobnienie pól po określeniu kompleksów wydziela się liczbę pól i ich wielkość. Liczbę pól uzależnia się od.

Polo płodozmianowe muszą być równe.

W ORGANIZACJI PRODUKCJI POLOWEJ NALEŻY PRZESTEZEGAĆ NASTĘPUJĄCYCH ZASAD: 1 dążyć do zmniejszenia ilości upraw w gospodarstwie specjalizacja produkcji. 2 koncentracja zasiewów najlepiej na 1-2 polach położonych blisko siebie. 3. Zapewnić optymalną wielkość i kształt pól . pole powinno być jak najbardziej jednorodne, równe pola stosunkowo długie do szerokości prostokąta lub kwadratu im krótsze pole tym więcej czasu zużywa się na manewrowanie maszynami. Regularne granice mechaniczna uprawa roli, do każdego pola łatwy dojazd.

SYSTEM GOSPODAROWANIA W ROLNICTWIE system nowinowy (żarowy darniowy) system odłogowy, system ugorowy, system zmienny

PRZYRODNICZE PODSTAWY ZMIANOWANIA następstwo roślin na gruntach ornych zależy od gospodarowania człowieka. Już dawno temu stwierdzono że rośliny uprawiane po sobie nie znajdują najlepszych warunków w danym siedlisku że inne rośliny są dla nich znacznie lepszym płodozmianem.

Siew pszenicy do końca października

1 Okopowe 2 jare, 3 kończyna 4 ozime – 4 polówka

1 okopowe 2 jare 3 ozime trójpolówka

ZMIANOWANIE następstwo roślin które uwzględnia ich wymagania i warunki przyrodnicze siedliska oraz jest gospodarczo uzasadnione.

ZMIANOWANIE MOŻE DOTYCZYĆ tylko 1pola, wszystkich pól w jakimś gospodarstwie, wszystkich pól w regionie, na którym przestrzegana jest ustalona kolejność roślin

Rok I II III IV

1 ok. j k oz

2 j k oz ok.

3 k oz ok. j

4 oz ok. j k

PŁODOZMIAN zmianowanie obejmujące określoną liczbę pól w gospodarstwie uprawiając na każdym z nich kolejno zaplanowane rośliny, uzyskując corocznie zbiory wszystkich roślin

PŁODOZMIAN zmianowanie zaplanowane z góry na szereg lat dla określonego obszaru gospodarstwa

ROTACJA zamknięty cykl uprawy po którym następuje powtórzenie zmianowania przejście wszystkich roślin przez wszystkie pola

LATA PŁODOZMIANU pierwszy drugi trzeci rok płodozmianu- poszczególne lata płodozmianu

ELEMENTY ZMIANOWANIA grupy obejmujące rośliny o podobnych wymaganiach co do agrotechniki i stanowiska oraz o podobnej wartości przedplonowej (okopowe zbożowe strączkowe)

UGÓR CZARNY użytek uprawiany ale nie obsiewany wyjątkowo tylko u nas stosowany w zmianowaniu

ODŁÓG pole zajęte przez sukcesje naturalnej roślinności i na którym nie wykonuje się żadnych uprawek

OGNIWO ZMIANOWANIA świętochowski trzyletni jego fragment przedprzedplon przedplon roślinę następczą właściwe dobrane ogniwa decydują o liczbie dobrych stanowisk w płodozmianie

Człon zmianowania składa się z dobrego przedplonu oraz roślin następczych (zbóż) nie mających wartości dobry przedplon np. kończyna rzepak człon jest jednopolowy im krótszy człon tym lepsze stanowiska dla zbóż i większy udział w strukturze zasiewów roślin niezborowych.

POLE PŁODOZMIANU powierzchnia na której jest uprawiana dana roślina lub grupa roślin pola płodozmianowe powinny mieć jednakową powierzchnię gdyż tylko wówczas uzyskuje się corocznie zaplanowane zbiory wszystkich roślin

STRUKTURA ZASIEWÓW stosunkowy udział upraw do gruntów ornych

CZYNNIKI ZMIANOWANIA terminy siewu i zbioru roślin a. aby okresy wegetacji wzajemnie się nie zazębiały 2. Odpowiednio długi okres między zbiorem przedplonu a siewem roślin następuje im dłuższy tym korzystniejsze warunki dla rośliny następczej 3 wsiewanie plonu głównego w roślinę ochronną (np. kończyny czerwonej w jęczmień jary) 4. Poplony ścierniskowe i plony wtóre po poplonach ozimych muszę być zasiane w możliwie najkrótszym czasie id zbioru przedplonu krótka przedsiewna uprawa roli. WYMAGANIA WODNE wieloletnie pastewne (kończyna lucerna) zawierają dużo ody duża powierzchnia liści. Zboża jare krótki okres wegetacji mała powierzchnia liści3 ziemniaki płytko się korzenią dużo wody 4 lucerna głęboko się korzeni dożo wody. 5 w zmianowaniu tak dobierać rośliny by aby wymagające dużych ilości wody pozostawiające glebie przesuszoną przeplatały się z roślinami o mniejszych wymaganiach 6 deszczownie

WYMAGANIA POKARMOWE I NAWOZOWE ROŚLIN 1 łubin grochu owies mają wysoką zdolność pobierania trudno przyswajalnych składników pokarmowych 2 jęczmień małą 3 im dłużej rośliny rosną tym więcej składników jest pobierane 4 uszeregowanie roślin o wysokich wymaganiach pokarmowych (zboża lub strączkowe) na nasiona

ZNACZENIE ROŚLIN POŻNIWNYCH resztki pożniwne to co zostaje w glebie i na jej powierzchni (najwięcej rzepak kończyna lucerna trawy, najmniej okopowe pośrednio zboża) 2 decydujące znaczenie w tworzeniu struktury gleby 3 rośliny strukturotwórcze motylkowe wieloletnie również z trawami 4 rośliny nie pogarszające struktury strączkowe do celów spożywczych :bób ciecze wica fasola zwykła fasolnik, groch siewny soczewica jadalna soja zwyczajna. Do celów pastewnych : bobik lędźwian, łubin trwały wąskolistny żółty, peluszka , seladera, wyka ozima siewna. Pozostawiające glebę w gorszej strukturze (degradacje) jednoroczne nie motylkowe po okresie uprawy roślin strukturotwórczych powinny następować okres uprawy roślin wykorzystujących dobrą strukturę czyli rośliny jednoroczne.

Zacienienie powierzchni rolo rzez rośliny odchwaszczająco działają dobrze ocieniają, zboża zachwaszczają

CHOROBY PŁODOZMIANOWE (masowe występowanie chorób pochodzenia grzybowego bakteryjnego czy wirusowego ale też szkodników. 1 wykoniczynienie wygubienie i poddane choroby (uprawy motylkowe zbyt krótkimi przerwami, bakteriofagi niszczące bakterie brodawkowe, przerwa w uprawie 4-6lat mniejsza w uprawie rośliny motylkowej w mieszańce. 2 wylnienie 3 wyburczenie (4-5lat) 4.wyziemniaczenie gleby mątwikiem ziemniaczanym. 5 choroby zgorzelowe zbóż (podsuszkowe) zgorzel podstawowe źdźbła łamliwość.

ELEMENTY ZMIANOWANIA poplon wsiewka poplonowa- sieje się wczesną wiosną w roślinę główną albo się zbiera na pasze albo przyoruje. Poplon ścierniskowy siane po wcześnie zbieranych plonach głównych i koszone w jesień tego samego roku- im później przedplon schodzi z pola tym większa dynamika wzrostu powinny się charakteryzować rośliny poplonowe. Plon ozimy 1 na wiosne daje plon siew od 15 sierpnia do 15września rzepak rzepik żyto mieszanki żyta . plon wtóry jest plonem głównym roślin zasianych po poplonie ozimym i zbiorem w tym samym roku kukurydza na kiszonkę, buraki pastewne, ziemniaki podkiełkowane.

Ułożyć zmianowanie dla gospodarstwa specjalizującego się w produkcji mleka posiadającego 8,4ha w kompleksie A 6,2 w kompleksie B Gospodarstwo posiada kontraktacje na 1,5ha buraka cukrowego i rzepaka 2ha maximum poplonu

A = 8,4:4= 2,1 B= 6,2ha:4= 1,55

1 burak 1,5ha +burak pastewny 0,6 xx 1 kukurydza na kiszonkę xx 1,55

2 jęczmień jary 2 przężyto 1,55

3 rzepak 2ha x + groch 0,1ha x 3 trawy +kończyna 1,55

Poplon gorczyca

4 pszenica 4 owies 1,55

Cała dawka obornika =xx

Pół dawki x

Zadanie

Zaplanować produkcją roślinną dla gospodarstwa wielokierunkowego 10,4 ja posiadającego 6 pół kontraktacja kukurydza na ziarno 1ha 0,5ha rzepaku max plonów i uprawa w plonie wtórym

1 burak cukrowy 1,73

2 jęczmień jary 1ha+ wsiewka kończyny 0,73ha

3 kończyna 0,73ha +kukurydza na ziarno

4 rzepak 0,5ha + pszenica 1,23ha

+poplon bobik + poplon gorczyca

5 żyto poplonowe1,73ha + kukurydza na kiszonkę 1,73ha

6 przenica