INTEGRACJA EUROPEJSKA

Pojęcie i istota integracji (PREZENTACJA1)

Państwa członkowskie Unii Europejskiej

UE nie zawsze była tak duża jak obecnie. Gdy w 1951 roku kraje europejskie rozpoczęły współpracę gospodarczą, w procesie tym uczestniczyły jedynie Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy.

Z czasem coraz więcej krajów podejmowało Państwa członkowskie Unii Europejskiej

UE nie zawsze była tak duża jak obecnie. Gdy w 1951 roku kraje europejskie rozpoczęły współpracę gospodarczą, w procesie tym uczestniczyły jedynie Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy.

Z czasem coraz więcej krajów podejmowało decyzję o przystąpieniu. Od dnia przystąpienia Chorwacji – 1 lipca 2013 r. – UE liczy 28 państw członkowskich

decyzję o przystąpieniu. Od dnia przystąpienia Chorwacji – 1 lipca 2013 r. – UE liczy 28 państw członkowskich.

1. Australia ( 1995r) 2) Belgia(1952r) 3) Bułgaria (2007r) 4) Chorwacja(2013r) 5)Cypr(2004r) 6) Dania(1973r) 7) Estonia(2004r) 8) Finlandia(1995r) 9) Francja(1952r) 10) Grecja(1981r) 11) Hiszpania(1986r) 12) Holandia1952r) 13) Irlandia(1973r) 14) Litwa(2004r) 15) Luksemburg(1952r) 16) Malta2004r) 17) Niemcy(1952r) 18) Polska(2004r) 19) Portugalia(1986r) 20) Republika Czeska(2004r) 21) Rumunia(2007r) 22)Szwecja (1995r) 23) Słowacja(2004r) 24) Słowenia(2004r) 25) Węgry( 2004r) 26) Wielka Brytania ( 1973r) 27) Włochy (1952r) 28)Łotwa(2004r)

Definicja integracji

• Jakaś forma wiązania lub scalania czegoś z czymś, przy czym wiązanie nie musi oznaczać scalania.

• Zaawansowane formy współpracy grupy państw i ich podmiotów ekonomicznych

• Łączenie jednych, mniejszych całości w nowe, większe. W konsekwencji, w miejsce większej liczby istniejących przed integracją mniejszych całości powstaje mniejsza liczba większych całości bądź też jedna wszechogarniająca całość.

• Integrujące się całości przestają nimi być, a stają się częściami składowymi nowej całości.

• Takie łączenie się ze sobą państw wchodzących do europejskiego związku integracyjnego, które doprowadzi do tego, że związek ten w relacji do otoczenia państw nieczłonkowskich stanie się pewną całością, a państwa członkowskie jego częściami.

• Definicja ta obejmuje zarówno podejście dynamiczne (proces), jaki i statyczne (stan). Może to być integracja ekonomiczna, polityczna, militarna, technologiczna, etc..

Przesłanki Integracji Europejskiej

• Przesłanki ekonomiczne

• Historyczne, aspekt bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego

Motywy Integracji europejskiej

• Istnieją obiektywne przesłanki do integracji, ale brak jest woli politycznej

• Występuje wola polityczna, ale brak jest obiektywnych przesłanek

• Integracja nie wystąpi, gdy brak jest obiektywnych i subiektywnych przesłanek i motywów.

• Motywy uniwersalne,

• Motywy partykularne

Warunki integracji

• Tylko państwa wysokorozwinięte są w stanie zorganizować efektywnie funkcjonujące ugrupowania integracyjne

• Nie są w stanie tego zrobić państwa ubogie

• Otwarta jest kwestia integracji państw bogatych z ubogimi

• MN integracja regionalna dotyczy w pierwszym rzędzie państw sąsiadujących ze sobą

• Państwa tworzące ugrupowanie integracyjne muszą się charakteryzować wysokim poziomem ekonomicznym i cywilizacyjnym (więzi ekonomiczne, pozaekonomiczne)

• Państwami najbardziej zainteresowanymi integracją są te, których potencjał ekonomiczny jest na wysokim poziomie, ale zasobowo jest ograniczony.

• Państwa Europy Zachodniej nie podjęłyby się integracji, gdyby ich pozycja w odniesieniu do otoczenia, do gospodarki światowej i mocarstw, nie obniżyła się tak, jak to się stało po II wojnie.

Ewolucja idei integracji europejskiej

• Starożytność

• Średniowiecze

• Koncepcje niemieckie

• Koncepcje francuskie

• II wojna światowa

• Ruch europejski

Koncepcje integracji

• Federalizm

• Konfederalizm

• Funkcjonalizm

Modele intgracji

Integracja negatywna

• usuwanie ograniczeń w handlu między państwami członkowskimi.

• Zapewnienie swobody transferu towarów, usług, kapitałów i siły roboczej.

• Towarzyszy temu utrzymanie dużego stopnia suwerenności narodowej w zakresie polityki ekonomicznej.

Integracja pozytywna

• wysoki stopień koordynacji i harmonizacji polityk krajowych.

• przekazanie części kompetencji rządów narodowych na rzecz instytucji ponadnarodowych. Następuje wzrost kompetencji organizacji ponadnarodowej, któremu towarzyszy zmniejszenie zakresu uprawnień władz państwowych.

• Ograniczenie suwerenności państw.

• Oznacza zmianę systemu podejmowania decyzji zarówno w skali narodowej jak i ponadnarodowej.

• Przejście od niższego stopnia integracji, jak strefa wolnego handlu, do wyższego, jak unia gospodarcza i pieniężna.

• Zwiększenie integracji pozytywnej następuje w ramach procesu pogłębiania integracji.

• Polega on na zwiększeniu ilości sfer gospodarki regulowanych przez organy o charakterze ponadnarodowym.

• Prowadzi do ujednolicenia przepisów dotyczących różnych sfer funkcjonowania gospodarki.

3 aspekty integracji w ramach UE

1. Ekonomiczny

2. Polityczny

3. Militarny

Od momentu powstania trzech wspólnot aż do dzisiaj, podstawową płaszczyzną integracji wspólnotowej była i jest gospodarka.

Integracja w tym aspekcie polega na połączeniu krajowych gałęzi przemysłu w jednolity organizm gospodarczy.

Etapy integracji gospodarczej

• Strefa wolnego handlu:

• Unia celna:

• Wspólny rynek:

• Rynek wewnętrzny:

• Unia Gospodarcza i Pieniężna:

• Jednolity obszar

Gospodarczy

Geneza UE

• Aristide Briand

• Winston Churchill

• II wojna światowa

• Rola USA i ZSRR

Geneza

• 1947 rok – Belgia, Holandia i Luksemburg podpisały porozumienie przewidujące utworzenie unii celnej, które w 1958 zostało zastąpione przez układ w sprawie utworzenia Unii Ekonomicznej Beneluksu.

• 1948 rok – trzy państwa Beneluksu oraz Francja i Wielka Brytania utworzyły Pakt Brukselski, organizację głównie o charakterze militarnym, przekształconą w 1954 roku w Unię Zachodnioeuropejską.

• 1947 rok – USA wystąpiły z planem udzielenia pomocy państwom Europy zachodniej w odbudowie gospodarczej: Plan Marshalla. Przewidywał on udzielenie kredytów amerykańskich pod warunkiem opracowania przez te państwa wspólnego programu odbudowy i rozwoju swoich gospodarek oraz podziału tych kredytów.

OECD

• 1948 rok – reakcja państw europejskich: utworzenie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), która miała być partnerem USA w realizacji planu Marshalla.

• Członkami OEEC było 16 państw Europy zachodniej, amerykańska, brytyjska i francuska strefa okupacyjna Niemiec (RFN od 1949) oraz Triest. Członkami stowarzyszonymi były: Kanada, USA (od 1950), Jugosławia (od 1955). Finlandia od 1957 r. była obserwatorem.

• Państwa socjalistyczne, chociaż były zaproszone do udziału w planie Marshalla, nie przystąpiły do OEEC ze względu na warunki stawiane przez USA (kontrola i uzależnienie gospodarcze) oraz presję wywieraną na nie przez ZSRR.

Zadania OECD

• Stworzenie planu odbudowy i rozwoju współpracy gospodarczej państw członkowskich oraz podziału pomocy amerykańskiej

• Wypracowanie forum rokowań i konsultacji z USA w sprawach dotyczących Europy.

• 1960 rok – OEEC została przekształcona w Organizację Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD). Stała się ona w głównym forum dyskusji nad przyszłym kształtem gospodarczym Europy zachodniej.

• W połowie lat 90-tych w skład OECD wchodziło 28 najbardziej rozwiniętych państw świata (1996 – Polska).

Rada Europy

• Członkowie założyciele: Belgia, Dania, Holandia, Francja, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Szwecja.

• Rada Europy ma swoją siedzibę w Strasburgu.

• Zajmuje się szerokim spektrum spraw politycznych, gospodarczych, i społecznych dotyczących Europy.

• Cel: osiągnięcie większej jednomyślności między członkami dla ochrony i realizacji ideałów i zasad będących wspólnym dziedzictwem państw i ułatwiających ich postęp społeczny i gospodarczy.

• Główne organy:

• Zgromadzenie Parlamentarne (składa się z parlamentarzystów wyznaczonych przez parlamenty państw członkowskich),

• Komitet Ministrów (składający się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich lub ich zastępców),

• Sekretariat, Sekretarz Generalny.

• Od 1994 roku w strukturze Rady Europy działa Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy.

• Idee RE

• Zasada demokracji pluralistycznej

• Poszanowanie prawa

• System ochrony praw człowieka.

Najważniejsze akty prawa

• Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950 rok) Utworzono Europejski Trybunał Praw Człowieka,

• Europejska Karta Społeczna (1961),

• Europejska Konwencja o Zapobieganiu Torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu (1987),

• Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci (1996)

Powstanie i ewolucja Wspólnot europejskich

• EWWiS

• EWG

• Euroatom

• traktaty fuzyjne

• JAE

• Maastricht

• TA

• TN

• TK

• Lizbona

• 1950 rok – R. Shumann, francuski minister spraw zagranicznych wystąpił z memorandum dotyczącym utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

• Francja chciała zminimalizować niebezpieczeństwo odrodzenia się ekspansji gospodarczej i militarnej Niemiec

• 1950 rok – w Paryżu konferencja przedstawicieli sześciu państw: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN, Włoch.

• 1951 rok – zakończyła się wstępna faza rokowań i podpisanie Traktatu Paryskiego o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

• 1952 rok – traktat nabrał mocy obowiązującej.

• Cel EWWiS: stworzenie wspólnego rynku węgla, żelaza i stali i zwiększenie wydajności produkcji w tych gałęziach przemysłu.

• Organy EWWiS miały nadzorować prace przedsiębiorstw węgla i stali, zajmować się ich dofinansowaniem, rozstrzygać spory i odwołania od decyzji. Jedną z głównych zasad miało być zapewnienie wolnej konkurencji między przedsiębiorstwami całej Wspólnoty.

Państwa należące do Wspólnoty zobowiązały się do:

• stopniowego zniesienia wszystkich ceł i kontyngentów, ograniczających swobodny przepływ surowców i produktów przemysłów węglowego i stalowego, kapitału inwestowanego w tych przemysłach oraz siły roboczej,

• wprowadzania jednolitych taryf transportowych,

• zaniechania rządowego subsydiowania przedsiębiorstw i innych ograniczających praktyk

• 1953 rok – utworzenie wspólnego rynku węgla, rud żelaznych i złomu, wspólnego rynku stali. Okres przejściowy trwał do 1958 roku.

• EWWiS miała być czymś więcej niż tradycyjną organizacją międzynarodową. Miała mieć charakter ponadnarodowy zgodnie z zasadami federalizmu.

Instytucje EWWiS

• Specjalna Rada Ministrów (kompetencje decyzyjne)

• Wysoka Władza (kompetencje decyzyjne, później Komisja)

• Wspólne Zgromadzenie (funkcje kontrolne, później Parlament Europejski)

Trybunał Sprawiedliwości (funkcje kontrolne

W związku z EWWiS , w doktrynie prawa międzynarodowego wyróżniono cechy organizacji o charakterze ponadnarodowym, której elementami charakterystycznymi są:

• Instytucje, które nie reprezentują państw członkowskich

• Podejmowanie decyzji większością głosów we wszystkich instytucjach

• Upoważnienie organów organizacji do przyjmowania aktów o charakterze wiążącym

• Skutek wiążący niektórych aktów w stosunku do jednostek fizycznych i osób prawnych

• Ustanowienie nowego porządku prawnego obejmującego traktat i powstające na jego mocy prawo

• Poddanie oceny ważności aktów takiej organizacji i oceny wypełniania zobowiązań przez państwa członkowskie kontroli instytucji sądowej organizacji (Trybunałowi Sprawiedliwości).

Europejska Wspólnota Gospodarcza

• 1955 rok – konferencja ministrów spraw zagranicznych sześciu państw, członków EWWiS. Osiągnięto porozumienie co do celowości utworzenia wspólnoty gospodarczej i podjęto decyzję o rozpoczęciu prac nad przygotowaniem planu ekonomicznej integracji Europy.

• 25 marca 1957 roku – sześć państw podpisało w Rzymie traktat o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej. Nabrał on mocy obowiązującej od 1958 roku. Okres jego ważności jest nieograniczony. Wraz z traktatem w sprawie EWG zawarto traktat w sprawie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euroatom).

System instytucjonalny Wspólnoty

• Rada – ciało prawodawcze o charakterze międzyrządowym

• Komisja – instytucja wykonawcza o charakterze ponadnarodowym

• Europejskie Zgromadzenia Parlamentarne – złożone z reprezentantów parlamentów narodowych, instytucja kontrolna, w małym stopniu prawotwórcza

• Trybunał Sprawiedliwości – instytucja ponadnarodowa.

• Powołano również Komitet Ekonomiczno – Społeczny –instytucja pomocnicza.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EUROATOM)

• 1957 rok w Rzymie podpisano Traktat o utworzeniu europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (TEWEA). Wszedł on w życie 1958 roku.

Instytucje:

• Rada

• Komisja

• Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne

• Trybunał Sprawiedliwości

• Rola pomocnicza: Komitet Ekonomiczno – Społeczny

• 1957, 65 rok – traktaty fuzyjne – ujednolicenie organizacyjne: jedno Zgromadzenie Parlamentarne, jeden Trybunał Sprawiedliwości, jedna Rada i jedna Komisja dla trzech Wspólnot.

• 1979 – pierwsze bezpośrednie wybory do parlamentu europejskiego.

• 1985 – Układ z Schengen

JAE

• 1986 rok – podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego, który wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.

• W wyniku jego postanowień Wspólnoty otrzymały nowe kompetencje w dziedzinie gospodarczej.

• Był on pierwszą znaczącą rewizją traktatów założycielskich.

JAE przewidywał:

• realizację do końca 1992 roku Jednolitego Rynku Wewnętrznego

• zmodyfikował proces podejmowania decyzji we Wspólnotach

• dokonał regulacji prawnej współpracy politycznej państw członkowskich Wspólnot w ramach Europejskiej Współpracy Politycznej.

• W wyniku przyjęcia JAE doszło do zwiększenia uprawnień PE.

• Poszerzono zakres spraw, w których Rada mogła podejmować decyzje większością kwalifikowaną

• Stworzono podstawy prawne do powołania Sądu I Instancji.

• JAE przewidywał koordynację polityk zagranicznych, ustanawiając procedurę, na której w przyszłości miała się oprzeć WPZiB.

• Formalnie uznano Radę Europejską: instytucjonalizacja odbywających się konferencji szefów państw i rządów

• JAE uczynił ze Wspólnot i EWP dwa nierozłączne filary, stanowiące podstawy dla procesu tworzenia UE.

Traktat z Maastricht

1992R- Traktat o UE-

• Zmieniono nazwę EWG na WE.

• Włączono do TWE przepisy dotyczące Unii Gospodarczej i Walutowej

• Wprowadzono postanowienia dotyczące obywatelstwa UE

• Zasada subsydiarności

• Zakres działalności Wspólnoty został poszerzony o politykę społeczną, polityki dotyczące oświaty, kształcenia, młodzieży, kultury, zdrowia, ochrony konsumenta, przemysłu i sieci transeuropejskich.

UE to konstrukcja oparta na 3 filarach : ( filary)

• Postanowienia dotyczące 3 Wspólnot, cele gospodarcze, zmiana nazwy z EWG na Wspólnota Europejska.

• Przepisy regulujące współpracę w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• Regulacje w sprawie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Traktat Amsterdamski

1997r Traktat Amsterdamski- wszedł w zycie w 1999 r.

TA miał na celu:

• doprowadzić do reformy instytucjonalnej przez uproszczenie reguł podejmowania decyzji i procedur legislacyjnych (nie udało się).

• umożliwić przyjęcie nowych członków

• zbliżyć Wspólnoty Europejskie do ich obywateli.

Celem było zwiększenie zdolności UE do działania na arenie międzynarodowej (wspólna polityka zewnętrzna, bezpieczeństwo i obronność

• Określono wyraźnie zasady, na jakich opiera się UE

• Przewidziano możliwość zawieszenia w pewnych prawach państwa członkowskiego, naruszającego przepisy traktatu

• Wprowadzono postanowienia dotyczące tzw. silniejszej współpracy w ramach Wspólnoty Europejskiej i w ramach III Filaru w sprawie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

• Uwspólnotowienie polityki azylowej, wizowej i imigracyjnej

• Zmieniono nazwę III Filaru UE na Współpracę Policyjną i Sądową w sprawach karnych

• Rozszerzono częściowo jurysdykcję TS na Filar III UE.

• Dokonano zmiany w II Filarze UE (WPZiB), zwiększono zakres podejmowania decyzji większością kwalifikowaną w Radzie.

Traktat z Nicei

Grudzień 2007r Posiedzenie Rady Europejskiej w Nicei

Regulacje TN:

• Skład, procedury podziału miejsc w instytucjach WE, które są uzależnione od przyjęcia określonej liczby państw

• Ustalono nowe zasady podziału głosów w Radzie i skład liczbowy Komisji

• Przyjęto nowe zasady podziału miejsc w Parlamencie, Trybunale Obrachunkowym, Komitecie Ekonomiczno – Społecznym i Komitecie Regionów.

• Zwiększenie roli Komisji i Parlamentu. Wzmocniona współpraca.

• naruszenie zasad zawartych w traktatach może prowadzić do zawieszenia państwa w niektórych jego prawach

• procedura głosowania większością kwalifikowaną w sprawach umów międzynarodowych dotyczących WPZiB i mianowania specjalnego przedstawiciela mającego mandat w odniesieniu do szczególnych kwestii polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Deklaracja w Leaken

2001 – obrady RE w Laeken – Deklaracja z Laeken –Powołano Konwent w sprawie przyszłości Europy

Deklaracja w sprawie przyszłości UE”:

Deklaracja wyznaczyła cztery grupy zagadnień, które wymagały rozwiązania przez Konwent:

• bardziej klarowny podział kompetencji między UE i państwami członkowskimi

• uproszczenie instrumentów prawnych UE

• wzmocnienie legitymizacji demokratycznej, przejrzystości i skuteczności instytucji europejskich

• uproszczenie traktatów założycielskich.

• W projekcie mówi się o ponadpaństwowych kompetencjach UE, które mają być wykonywane na wzór federacji

• Podział kompetencji między UE a państwa członkowskie w sposób typowy dla państw federalnych: państwom członkowskim przysługują uprawnienia, które nie zostały w konstytucji przyznane UE.

• Zasada pierwszeństwa prawa unijnego przed krajowym.

• Wyraźnie została określona osobowość prawna UE: to UE będzie wydawać wszystkie akty prawne, zawierać umowy międzynarodowe.

• Wchłonięcie Karty Praw Podstawowych przez system prawny UE: przesunięcie praw podstawowych w UE na poziom konstytucyjny.

• Preambuła odwołuje się do kulturowego, religijnego i humanistycznego dziedzictwa Europy.

• Powołanie „przewodniczącego” RE. Miałby to być rodzaj „prezydenta” UE.

• Projekt uwzględnia postulat nowych państw UE, aby każde państwo Unii miało swojego przedstawiciela w KE. Ustalono system rotacji między „aktywnymi” i „niemymi” komisarzami, który daje równe prawa państwom UE niezależnie od ich wielkości.

• Możliwość wystąpienia przez przynajmniej milion obywateli kilku państw do Komisji z postulatem propozycji dyrektywy.

• Utrzymano jednomyślność w polityce zagranicznej i podatkowej (presja Polski i WB).

• Utworzenie stanowiska ministra spraw zagranicznych UE

• Przyznanie Parlamentowi prawa do współdecydowania o obszarach zastrzeżonych dotąd dla Rady UE (spr. Wewnętrzne).

• Projekt upraszcza system prawa europejskiego. Zamiast trzech traktatów powstaje jeden zwarty tekst konstytucji. UE nabiera osobowości prawnej. Znika podział na trzy filary.

• Określa się kompetencje Wspólnoty. UE ma mieć wyłączność decydowania w sprawach walutowych (dla strefy euro), w zewnętrznej polityce handlowej, unii celnej, zachowaniu zasobów morskich. UE ma dzielić z władzami narodowymi kompetencje dotyczące Jednolitego Rynku, spraw wew., rolnictwa, transportu, energii, polityki społecznej, ochrony środowiska i ochrony konsumentów.

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy został przyjęty 29.10. 2004.

• Znosi trójfilarową konstrukcję UE, ujmując wszystkie traktaty w jedną całość, upraszcza strukturę prawa pierwotnego UE

• Utrzymuje jednak odrębność Traktatu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej

• Nie niweluje różnic prawnych między nurtem integracyjnym o charakterze ponadnarodowym i międzyrządowym

• Upraszcza mechanizm decyzyjny wprowadzając w całym Traktacie jednolite procedury decyzyjne i jednolity katalog prawa pochodnego

• Nowością jest możliwość inicjatywy legislacyjnej pochodzącej od obywateli UE (milion), którzy mają prawo zwrócenia się do Komisji o wszczęcie procedury legislacyjnej.

Projekt Traktatu dzieli kompetencje UE na:

• Wyłączne

• Dzielone

• Wspierające, koordynujące, uzupełniające

Ramy instytucjonalne UE obejmują

• Parlament Europejski,

• Radę Europejską (wyraźnie określoną, jako instytucję UE),

• Radę Ministrów (Rada UE – Lizbona),

• Komisję Europejską i

• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

• Europejski Bank Centralny, Trybunał Obrachunkowy,

• oraz organy doradcze – Komitet Regionów i Komitet Społeczno – Ekonomiczny.

• Traktat wprowadza nową instytucję – Przewodniczącego Rady Europejskiej wybieranego przez Rade Europejską większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku oraz

urząd ministra spraw zagranicznych Unii (Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa – Lizbona) mianowanego przez Radę Europejską większością kwalifikowaną za zgodą przewodniczącego Komisji. Minister spraw zagranicznych ma łączyć funkcje obecnego Wysokiego Przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz komisarza do spraw stosunków zewnętrznych

Rola Parlamentu rośnie:

• Zwiększenie liczby obszarów objętych procedurą przyjmowania aktów prawnych większością kwalifikowaną w Radzie, co zwiększa zakres rzeczowy materii, w której Parlament może wpływać na proces legislacyjny (może blokować decyzje).

• Traktat umacnia rolę parlamentów państw członkowskich: system monitorowania stosowania zasady pomocniczości przy sporządzaniu projektów aktów prawnych i wprowadza obowiązek informowania parlamentów, w sytuacji, gdy Rada zamierza zmienić procedury legislacyjne.

• Zostały dokładnie określone wielkości dotyczące składu Parlamentu Europejskiego:

• nie może zostać przekroczona liczba 750 deputowanych, największa liczba deputowanych z jednego państwa nie może przekroczyć 96, a najmniejsza 6 deputowanych.

• Podziału mandatów na poszczególne państwa członkowskie dokonuje Rada Europejska w decyzji przyjętej jednogłośnie.

Rada Europejska

• uzyskała status instytucji UE.

• Nie pełni funkcji prawodawczych.

• Jej posiedzenia odbywać się powinny co najmniej raz na kwartał

• W jej obradach uczestniczy minister spraw zagranicznych UE

• Podejmuje decyzje w drodze konsensusu

• Nowością jest ustanowienie funkcji stałego przewodniczącego Rady Europejskiej oraz nowa formuła określająca udział ministrów i członka Komisji w składzie RE

• Upoważnienie przewodniczącego RE do reprezentowania UE na zewnątrz sprawach dotyczących WPZiB (minister spraw zagranicznych UE prowadzi wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa UE.

Zmiany dotyczące Rady Ministrów

• Rada stanowi większością kwalifikowaną (chyba, że konkretny przepis stanowi inaczej).

• Większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 55% głosów państw reprezentujących co najmniej 65% ludności UE. Mniejszość blokującą musi stanowić co najmniej czterech członków Rady.

• Gdy Rada nie działa na wniosek Komisji lub ministra spraw zagranicznych UE, wymaganą większością kwalifikowaną głosów stanowi co najmniej 72% członków Rady reprezentujących państwa członkowskie obejmujące co najmniej 65% ludności UE.

• Traktat określa dwa podstawowe składy Rady Ministrów: Radę do spraw ogólnych – która zapewnia spójność prac różnych składów Rady i Radę do spraw zagranicznych – która opracowuje działania zewnętrzne Unii na podstawie strategicznych wytycznych określonych przez RE oraz zapewnia spójność działania UE. Inne składy Rady mogą być określane decyzją przyjmowaną przez RE kwalifikowaną większością głosów.

• Traktat wprowadza instytucję kolektywnej prezydencji. Prezydencję w Radzie sprawują wspólnie 3 państwa przez 18 miesięcy, każde z nich przez 6 miesięcy przewodniczy wszystkim składom Rady, z wyjątkiem Rady do spraw zagranicznych, której zawsze przewodniczy minister spraw zagranicznych UE.

Status Komisji:

• Zmiany w składzie Komisji. Po wejściu Traktatu w życie, skład pierwszej Komisji mianowanej na podstawie jego przepisów będzie odpowiadał zasadzie jeden komisarz z każdego państwa.

• Po zakończeniu tej kadencji nastąpi zmniejszenie liczby komisarzy do 2/3 liczby państw członkowskich, przy czym liczba ta obejmuje przewodniczącego Komisji i ministra spraw zagranicznych UE (RE może zmienić tę liczbę jednomyślnie).

• Członkowie Komisji będą następnie wybierani spośród obywateli państw członkowskich na podstawie systemu równej rotacji. Tak nominowana Komisja byłaby w 2014 roku.

• Traktat nie wprowadza istotnych zmian merytorycznych w odniesieniu do Trybunału Sprawiedliwości UE. TSUE, to nazwa zbiorcza dla TS, Sądu, i sądów specjalnych (obecnie Sąd Pierwszej Instancji i izby sądowe).

• Traktat nie wprowadza istotnych zmian do Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Systemu Banków Centralnych, ani do Trybunału Obrachunkowego.

• W sprawie instytucji doradczych, nie zmienia się status Komitetu Ekonomiczno – Społecznego, Komitetu Regionów.

Traktat Lizboński (grudzień 2007 – grudzień 2009

• Traktat rewizyjny (TFUE, TUE, Euroatom)

• Przyczyna: potrzeba tożsamości politycznej UE

• Dekonstytucjonalizacja

• UE – jednolitą organizacją – osobowość prawna

• Zasada kompetencji powierzonych

• WPZiB, PWBiS – jednomyślność

• Głosowanie w RUE – podwójna większość

• Rola parlamentów narodowych

• Ochrona praw podstawowych

• Elastyczność

• Źródła prawa UE

• Reformy instytucji

• Zmiany w filarach: WPZiB, PWBiS

W stosunku do państw-stron traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009[1], przy czym w hierarchii źródeł prawa porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje od chwili ogłoszenia[2] w Dzienniku Ustaw, co nastąpiło 2 grudnia 2009 (Dz. U. z 2009 r. Nr 203, poz. 1569).

Został również opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej Seria C Nr 306 z 17 grudnia 2007. Wersja ujednolicona zmienianych traktatów (traktatu rzymskiego z 1957 i traktatu z Maastricht z 1992) ukazała się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej Seria C Nr 115 z 9 maja 2008.

Traktat lizboński nadaje UE jednolitą strukturę i osobowość prawną. Zaproponowano go w miejsce odrzuconego drugiego traktatu o konstytucji UE. Do maja 2009 miał zostać ratyfikowany przez wszystkie kraje członkowskie (27).

Najważniejsze decyzje podjęte na szczycie i zawarte w traktacie to:

zmniejszenie liczby komisarzy europejskich do 18 (mimo że jest 28 państw członkowskich)

zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch

decyzje unijne od 2014 będą podejmowane za pomocą tzw. podwójnej większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich

od 2009 Parlament Europejski będzie miał maksymalnie 750 członków (poprzednio 785)

pośrednia inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie

niewygasalność tzw. kompromisu z Janiny

przyznanie Polsce dodatkowego Europosła

wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa

wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej

Karta praw podstawowych

„solidarność energetyczna”

Unia Europejska decydując się na „minitraktat” reformujący strukturę wspólnoty zrezygnowała z formalnej i jednolitej konstytucji. Zamiast tego UE ma jak dotychczas bazować na dwóch Traktatach:

Traktacie o Unii Europejskiej (tzw. traktat z Maastricht, TUE);

Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą (później Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, TWE).

Do tych dwóch traktatów zostają dodane główne postanowienia konferencji międzyrządowej z 2004 r. (tzn. Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy).

„Projekt Traktatu reformującego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską” ma następującą strukturę:

I. Preambuła

II. Protokoły do dołączenia do Traktatu o Unii Europejskiej (Artykuł 1)

III. Protokoły do dołączenia do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Artykuł 2)

IV. Ustalenia końcowe (Artykuły 3-7)

V. Protokoły

VI. Objaśnienia

Unii Europejskiej została nadana osobowość prawna; zlikwidowana została Wspólnota Europejska, jej następcą prawnym jest Unia