KONSPEKT LEKCJI POKOLENIE (II) K K BACZYŃSKI

28.11.2012r.

KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE III
SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ

Imię i nazwisko prowadzącego: Małgorzata Cmela

Czas przeznaczony na realizację tematu: 45 minut.

TEMAT LEKCJI: Doświadczenie pokoleniowe w liryce Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – „Pokolenie” („Wiatr drzewa spienia…”).

CELE LEKCJI:

Na poziomie umiejętności:

uczeń potrafi interpretować utwór Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, pt. „Pokolenie (Wiatr drzewa spienia…)”;
uczeń umie podzielić tekst na 3 części: opisową, refleksyjną i wizyjną (puentę);
uczeń potrafi formułować odpowiednie argumenty w dyskusji dotyczącej czczenia bohaterów II wojny światowej;

Na poziomie wiadomości:

uczeń przypomina sobie cechy Pokolenia Kolumbów;
uczeń zna utwór „Pokolenie (Wiatr drzewa spienia)”;
uczeń wie jak zbudowany jest utwór i rozumie jego treść;

Na poziomie postaw:

uczeń jest wdrażany i motywowany do dbałości o estetykę i etykę komunikacji językowej;

uczeń obiektywnie ocenia stosunek dzisiejszych Polaków do bohaterów II wojny światowej;

uczeń kształtuje swoją postawę patriotyczną;

MATERIAŁY:

Tekst utworu (podręcznik);
Ksero dla uczniów (ćwiczenia do uzupełnienia);
Laptop + multimedia;
Filmik, pt. „Polacy w walce o niepodległość – II wojna światowa”;

METODY:

burza mózgów;
elementy wykładu;
praca z tekstem;
pogadanka heurystyczna;
dyskusja;

FORMA PRACY:

praca zbiorowa;
praca indywidualna;

PRZEBIEG LEKCJI:

Etap lekcji	Czynności nauczyciela	Czynności ucznia	Umiejętności kluczowe
Zaangażowanie	- Nauczyciel wita się z klasą i informuje o celach lekcji; - Nauczyciel zadaje pytanie: Z czym kojarzy wam się słowo WOJNA? – BURZA MÓZGÓW. - FILM „Polacy w walce o niepodległość – II wojna światowa” (3min., 18s.) Nasze wyobrażenia o wojnie są w gruncie rzeczy podobne do tych, które widzieliśmy na tym krótkim dokumentacyjnym filmiku. Szczególnie dotkliwa była wojna dla młodych ludzi, którzy byli praktycznie w waszym wieku: dopiero co skończyli szkołę, mieli zacząć dorosłe życie. W literaturze znani są oni jako „Pokolenie Kolumbów”. - Przypomnienie informacji o tym pokoleniu (ćwiczenie 1). – uczniowie pracują samodzielnie, po czym następuje głośne odczytanie uzupełnionego ćwiczenia. -Najwybitniejszym przedstawicielem tego pokolenia był Krzysztof Kamil Baczyński – dzisiaj omówimy sobie jego utwór pt. „Pokolenie” - Zapiszmy temat dzisiejszej lekcji: *Doświadczenie pokoleniowe w liryce K.K. Baczyńskiego – „Pokolenie (Wiatr drzewa spienia…”.*	- Uczniowie odpowiadają: bombardowanie, mordy, Katyń, obozy koncentracyjne, walka itp. - ĆWICZENIE 1. Pokolenie Kolumbów (pokolenie "czasu burz" i "apokalipsy spełnionej") – nazwa pokolenia młodych polskich poetów i literatów, urodzonych około roku 1920, dla których okres wchodzenia w dorosłość przypadł na lata II wojny światowej. To właśnie wojna była przeżyciem, które ukształtowało ich świadomość i tożsamość w największym stopniu. Pokolenie to wzięło aktywny udział w ruchu oporu przeciwko okupantowi niemieckiemu oraz w powstaniu warszawskim. Przedstawiciele owego pokolenia przesiąknięci byli katastrofizmem. Rzeczywistość wojenna nie pozwalała im cieszyć się młodością, szczęściem, miłością, czy też innymi wartościami, zamiast bierności wybrali nierówną walkę z okupantem. Charakterystyczne tematy i motywy: kryzys wartości upadek godności człowieka poczucie katastrofy dziejowej odnalezienie się człowieka w ówczesnym świecie pełnym okrucieństwa, śmierci i bezwzględności - Uczniowie zapisują temat lekcji;	-komunikowanie nauczyciel – uczeń; -wykorzystywanie zdobytej wiedzy; -mówienie; - twórcze, kreatywne myślenie
Badanie i prezentacja	- Wzorcowe odczytanie tekstu przez nauczyciela. - Nauczyciel prosi o powtórne, samodzielne odczytanie tekstu. - Zwrócenie uwagi na budowę utworu: Utwór składa się z 10 strof o nieregularnej budowie. Cały zaś utwór dzieli się na 3 części: 1. opisową (strofy 1 -5; to ciąg zestawień metaforycznych, kontrastujących obraz dojrzałej, pięknej przyrody z obrazami okrucieństwa wojny); 2. refleksyjną (strofy 6-9; refleksja o tragicznym losie pokolenia); 3. wizyjną, która ma charakter rozbudowanej puenty (strofa 10; pamięć o bohaterach) - Analiza utworu strofa po strofie, zwracając uwagę na środki stylistyczne i wyjaśniając ich znaczenie. - Nauczyciel prosi o odczytanie notatki.	- Uczniowie słuchają i śledzą tekst w podręcznikach. - Uczniowie czytają tekst w ciszy. - Uczniowie czynnie biorą udział w analizie utworu i uzupełniają ĆWICZENIE 2 Utwór podzielony jest na trzy części. Pierwszą część utworu tworzy 5 pierwszych strof i jest to opis letniej przyrody. Przyroda jest obfita, zboże, dojrzałe warzywa, piękna pogoda. Chce się żyć. Lato jest skontrastowane z życiem młodych ludzi, którzy przeżywali swoją dojrzałość w czasie II wojny. Podmiot liryczny jest uczestnikiem tej traumy, apokalipsy. Strofy 6 – 7 – część druga utworu - tworzą swego rodzaju antydekalog: Nas nauczono: nie ma litości, nie ma sumienia, nie ma miłości, trzeba zapomnieć. Są to zdania oznajmujące, stwierdzenie pewnego faktu. Młode pokolenie uczono tych antywartości, by nie zwątpili, gdy będą walczyć z wrogiem. Na wojnie nie ma współczucia, sumienia, nie ma rozważań na temat dobra i zła, nie ma miłości, nie ma czasu na zastanowienie. Trzeba zapomnieć o moralności, przeszłości, trzeba żyć chwilą, kierować się instynktami jak zwierzęta lub ludzie pierwotni. Jest to przedstawienie spełnionej apokalipsy. Baczyński i całe jego pokolenie musieli przejść szybką szkołę życia i zapomnieć o całym dziedzictwie przeszłości. Część ostatnia – strofa 10 – jest wizyjna i ma charakter rozbudowanej puenty. Podmiot liryczny zastanawia się, czy doczeka się tabliczki na grobie, krzyża, chociaż z litości. Nie miał pewności czy ktokolwiek zapamięta ich ofiarę. Czy jego pokolenie zasłużyło na pamięć?	- słuchanie; -czytanie; - kreatywne myślenie; - twórcze rozwiązywanie problemów; - mówienie; - komunikacja nauczyciel – uczeń - wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktyce
Przekształcenie i Podsumowanie	- Nauczyciel mówi: Czy pokolenie Baczyńskiego zasłużyło na pamięć? Czy pamiętamy o naszych cichych bohaterach? Czy powinniśmy czcić ich pamięć? Czy jesteśmy dumni z tego, że jesteśmy Polakami? Czy dajemy dobre świadectwo Polskości za granicą? – DYSKUSJA - Nauczyciel prosi o zapisanie pracy domowej: Napisz w kilku zdaniach, czy Polacy mają świadomość ofiary poniesionej przez młodych ludzi podczas II wojny światowej? Czy i jak czci się ich pamięć? (Jeśli wystarczy czasu nauczyciel zaprasza uczniów do wysłuchania „Pokolenia” w formie piosenki)	- Uczniowie formułują swoje argumenty – Dyskusja. - Uczniowie zapisują pracę domową.	- słuchanie; - kreatywne myślenie; - mówienie; - komunikacja nauczyciel – uczeń; -wykorzystywanie zdobytej wiedzy; - samokształcenie;

Zaangażowanie

- Nauczyciel wita się z klasą i informuje o celach lekcji;

- Nauczyciel zadaje pytanie:

Z czym kojarzy wam się słowo WOJNA? – BURZA MÓZGÓW.

- FILM „Polacy w walce o niepodległość – II wojna światowa” (3min., 18s.)

Nasze wyobrażenia o wojnie są w gruncie rzeczy podobne do tych, które widzieliśmy na tym krótkim dokumentacyjnym filmiku. Szczególnie dotkliwa była wojna dla młodych ludzi, którzy byli praktycznie w waszym wieku: dopiero co skończyli szkołę, mieli zacząć dorosłe życie. W literaturze znani są oni jako „Pokolenie Kolumbów”.

- Przypomnienie informacji o tym pokoleniu (ćwiczenie 1). – uczniowie pracują samodzielnie, po czym następuje głośne odczytanie uzupełnionego ćwiczenia.

-Najwybitniejszym przedstawicielem tego pokolenia był Krzysztof Kamil Baczyński – dzisiaj omówimy sobie jego utwór pt. „Pokolenie”

- Zapiszmy temat dzisiejszej lekcji: Doświadczenie pokoleniowe w liryce K.K. Baczyńskiego – „Pokolenie (Wiatr drzewa spienia…”.

- Uczniowie odpowiadają: bombardowanie, mordy, Katyń, obozy koncentracyjne, walka itp.

- ĆWICZENIE 1.

Pokolenie Kolumbów (pokolenie "czasu burz" i "apokalipsy spełnionej") – nazwa pokolenia młodych polskich poetów i literatów, urodzonych około roku 1920, dla których okres wchodzenia w dorosłość przypadł na lata II wojny światowej. To właśnie wojna była przeżyciem, które ukształtowało ich świadomość i tożsamość w największym stopniu. Pokolenie to wzięło aktywny udział w ruchu oporu przeciwko okupantowi niemieckiemu oraz w powstaniu warszawskim. Przedstawiciele owego pokolenia przesiąknięci byli katastrofizmem. Rzeczywistość wojenna nie pozwalała im cieszyć się młodością, szczęściem, miłością, czy też innymi wartościami, zamiast bierności wybrali nierówną walkę z okupantem.

Charakterystyczne tematy i motywy:

kryzys wartości
upadek godności człowieka
poczucie katastrofy dziejowej
odnalezienie się człowieka w ówczesnym świecie pełnym okrucieństwa, śmierci i bezwzględności

- Uczniowie zapisują temat lekcji;

-komunikowanie nauczyciel – uczeń;

-wykorzystywanie zdobytej wiedzy;

-mówienie;

- twórcze, kreatywne myślenie

Badanie i prezentacja

- Wzorcowe odczytanie tekstu przez nauczyciela.

- Nauczyciel prosi o powtórne, samodzielne odczytanie tekstu.

- Zwrócenie uwagi na budowę utworu:

Utwór składa się z 10 strof o nieregularnej budowie. Cały zaś utwór dzieli się na 3 części:

1. opisową (strofy 1 -5; to ciąg zestawień metaforycznych, kontrastujących obraz dojrzałej, pięknej przyrody z obrazami okrucieństwa wojny);

2. refleksyjną (strofy 6-9; refleksja o tragicznym losie pokolenia);

3. wizyjną, która ma charakter rozbudowanej puenty (strofa 10; pamięć o bohaterach)

- Analiza utworu strofa po strofie, zwracając uwagę na środki stylistyczne i wyjaśniając ich znaczenie.

- Nauczyciel prosi o odczytanie notatki.

- Uczniowie słuchają i śledzą tekst w podręcznikach.

- Uczniowie czytają tekst w ciszy.

- Uczniowie czynnie biorą udział w analizie utworu i uzupełniają ĆWICZENIE 2

Utwór podzielony jest na trzy części. Pierwszą część utworu tworzy 5 pierwszych strof i jest to opis letniej przyrody. Przyroda jest obfita, zboże, dojrzałe warzywa, piękna pogoda. Chce się żyć. Lato jest skontrastowane z życiem młodych ludzi, którzy przeżywali swoją dojrzałość w czasie II wojny. Podmiot liryczny jest uczestnikiem tej traumy, apokalipsy.
Strofy 6 – 7 – część druga utworu - tworzą swego rodzaju antydekalog:
Nas nauczono: nie ma litości, nie ma sumienia, nie ma miłości, trzeba zapomnieć. Są to zdania oznajmujące, stwierdzenie pewnego faktu. Młode pokolenie uczono tych antywartości, by nie zwątpili, gdy będą walczyć z wrogiem.
Na wojnie nie ma współczucia, sumienia, nie ma rozważań na temat dobra i zła, nie ma miłości, nie ma czasu na zastanowienie. Trzeba zapomnieć o moralności, przeszłości, trzeba żyć chwilą, kierować się instynktami jak zwierzęta lub ludzie pierwotni. Jest to przedstawienie spełnionej apokalipsy. Baczyński i całe jego pokolenie musieli przejść szybką szkołę życia i zapomnieć o całym dziedzictwie przeszłości.
Część ostatnia – strofa 10 – jest wizyjna i ma charakter rozbudowanej puenty. Podmiot liryczny zastanawia się, czy doczeka się tabliczki na grobie, krzyża, chociaż z litości. Nie miał pewności czy ktokolwiek zapamięta ich ofiarę. Czy jego pokolenie zasłużyło na pamięć?

- słuchanie;

-czytanie;

- kreatywne myślenie;

- twórcze rozwiązywanie problemów;

- mówienie;

- komunikacja nauczyciel – uczeń

- wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktyce

Przekształcenie i

Podsumowanie

- Nauczyciel mówi: Czy pokolenie Baczyńskiego zasłużyło na pamięć? Czy pamiętamy o naszych cichych bohaterach? Czy powinniśmy czcić ich pamięć? Czy jesteśmy dumni z tego, że jesteśmy Polakami? Czy dajemy dobre świadectwo Polskości za granicą? – DYSKUSJA

- Nauczyciel prosi o zapisanie pracy domowej: Napisz w kilku zdaniach, czy Polacy mają świadomość ofiary poniesionej przez młodych ludzi podczas II wojny światowej? Czy i jak czci się ich pamięć?

(Jeśli wystarczy czasu nauczyciel zaprasza uczniów do wysłuchania „Pokolenia” w formie piosenki)

- Uczniowie formułują swoje argumenty – Dyskusja.

- Uczniowie zapisują pracę domową.

- słuchanie;

- kreatywne myślenie;

- mówienie;

- komunikacja nauczyciel – uczeń;

-wykorzystywanie zdobytej wiedzy;

- samokształcenie;