Kiedy nowalijki mogą szkodzić?

Po szarej zimie tęsknimy za kolorami, również na talerzu. Nic więc dziwnego, że z radością sięgamy po młody szczypiorek, rzodkiewkę, czy sałatę. Jednak czy naprawdę warto im ulec? O zagrożeniach związanych ze spożywaniem nowalijek opowiada dietetyk serwisu Vitalia, mgr inż. Justyna Piechocka.

Tego szukamy?

Wcze­sną wio­sną na stra­ga­nach i w skle­pach do­mi­nu­ją pol­skie wa­rzy­wa szklar­nio­we. Pol­ska zaj­mu­je wy­so­kie miej­sce w tego typu upra­wie wa­rzyw. Naj­po­pu­lar­niej­sze są po­mi­do­ry, ogór­ki i sa­ła­ta. No­wa­lij­ki mają jed­nak swoje wady. Mniej­szy do­stęp do słoń­ca i po­wie­trza nie po­zo­sta­je bez zna­cze­nia - młode wa­rzy­wa nie są w sta­nie wy­two­rzyć od­po­wied­niej ilo­ści cu­krów pro­stych i związ­ków za­pa­cho­wych. Dla­te­go no­wa­lij­ki mają o wiele mniej wy­ra­zi­sty smak niż wa­rzy­wa grun­to­we.

Soczysta chemia

Sam smak to jedna stro­na me­da­lu. Wa­rzy­wa szklar­nio­we cha­rak­te­ry­zu­ją się też mniej­szą za­war­to­ścią wi­ta­mi­ny C i bio­fla­wo­no­idów w sto­sun­ku do od­po­wied­ni­ków grun­to­wych. Warto pa­mię­tać, że aby w wa­run­kach szklar­nio­wych wy­ro­sły do­rod­ne wa­rzy­wa, ko­niecz­ne jest ich na­wo­że­nie. Groź­ne mogą oka­zać się na­wo­zy azo­to­we. Wpraw­dzie azot jest po­trzeb­ny wa­rzy­wom do wzro­stu, jed­nak zbyt duży do­da­tek azo­ta­nów, po zmia­nie w szko­dli­we azo­ty­ny, może uszka­dzać ko­mór­ki, a nawet wy­wo­ły­wać za­bu­rze­nia rytmu serca. Naj­wię­cej szko­dli­wych związ­ków ku­mu­lu­ją: sa­ła­ta, szczy­pio­rek, rzod­kiew czy szpi­nak. Azo­ty­ny zmniej­sza­ją też wy­ko­rzy­sta­nie z po­ży­wie­nia bia­łek, tłusz­czów, wi­ta­mi­ny A i wi­ta­min z grupy B

Polskie nowalijki czy warzywa importowane?

Czy­ta­jąc na temat wad na­szych ro­dzi­mych no­wa­li­jek, za­sta­na­wia­my się, czy nie le­piej jed­nak się­gnąć po wa­rzy­wa im­por­to­wa­ne. Te ostat­nie rze­czy­wi­ście mają pewne plusy: naj­więk­szy to fakt, że rosną w grun­cie, na świe­żym po­wie­trzu, w słoń­cu. Nie­ste­ty, aby wy­trzy­ma­ły trans­port zbie­ra się je zanim doj­rze­ją i pry­ska kon­ser­wan­ta­mi. Pod­czas prze­wo­zu wa­rzy­wa bar­dzo tracą na smaku i za­pa­chu - o czym mo­że­my się prze­ko­nać się sami, ku­pu­jąc je w skle­pie.

Jak wybierać nowalijki?

Jeśli zde­cy­du­je­my się na wybór pol­skich wa­rzyw szklar­nio­wych, na­ucz­my się ich se­lek­cji. Warto szu­kać wa­rzyw: Bez śla­dów zgni­li­zny. Po­zba­wio­nych żół­tych liści. Śred­niej wiel­ko­ści, nie­prze­ro­śnie­tych. Jędr­nych (azo­ta­ny przy­spie­sza­ją więd­nię­cie). O przy­jem­nym, ty­po­wym dla kon­kret­ne­go wa­rzy­wa za­pa­chu. Z jak naj­mniej­szą ilo­ścią plam i prze­bar­wień, które mogą ozna­czać prze­na­wo­że­nie. Nie­owi­nię­tych folią (w ści­śle przy­le­ga­ją­cej folii azo­ta­ny łatwo zmie­nia­ją się w szko­dli­we azo­ty­ny). Wa­rzy­wa, a zwłasz­cza no­wa­lij­ki, na­le­ży za­wsze do­kład­nie umyć i naj­le­piej obrać ze skóry. Warto też z sa­ła­ty wy­ci­nać głąb, a z mar­chew­ki trzon, to wła­śnie tu gro­ma­dzi się naj­wię­cej nie­bez­piecz­nych sub­stan­cji.

Jeśli nie nowalijki, to co?

Osoby, które ze wzglę­du na wy­mie­nio­ne wyżej za­gro­że­nia wolą z no­wa­li­jek zre­zy­gno­wać, mają al­ter­na­ty­wę: Wa­rzy­wa eko­lo­gicz­ne, które z za­ło­że­nia po­win­ny być wolne od sztucz­nych na­wo­zów, pe­sty­cy­dów i her­bi­cy­dów (kon­tro­la na­stę­pu­je na każ­dym eta­pie upra­wy i pa­ko­wa­nia). Wa­rzy­wa z pa­ra­pe­tu – szczy­pio­rek, ko­pe­rek, rze­żu­chę czy natkę pie­trusz­ki z po­wo­dze­niem za­sie­je­my w do­nicz­ce. Bę­dzie­my wtedy mieć pew­ność, że są zdro­we i po­zba­wio­ne szko­dli­wych sub­stan­cji. Rów­nie do­brze mo­że­my po­sta­wić na kieł­ki, które są bo­ga­te w wi­ta­mi­ny i skład­ni­ki mi­ne­ral­ne.

Jeść czy nie jeść?

Jeśli 1-2 razy dzien­nie zjemy danie z do­dat­kiem no­wa­li­jek, na pewno sobie nie za­szko­dzi­my. Wa­rzy­wa te trak­tuj­my jed­nak jako do­da­tek, ani­że­li głów­ne źró­dło wi­ta­min i skład­ni­ków mi­ne­ral­nych. Uwa­żać po­win­ny zwłasz­cza małe dzie­ci, po­nie­waż ich prze­wód po­kar­mo­wy ina­czej me­ta­bo­li­zu­je azo­ta­ny. Już nawet mała dawka może wy­wo­łać u nich bóle brzu­cha, czy po­krzyw­kę. Ogra­ni­cze­nie spo­ży­wa­nia pierw­szych wa­rzyw za­le­ca się także aler­gi­kom i oso­bom z wrzo­da­mi żo­łąd­ka. Pa­mię­taj­my, że no­wa­lij­ki pod­le­ga­ją kon­tro­li w za­kre­sie po­zio­mu azo­ta­nów, po­zo­sta­ło­ści me­ta­li i pe­sty­cy­dów. Nie warto więc trak­to­wać wcze­snych wa­rzyw jako zła ko­niecz­ne­go, tylko z głową ko­rzy­stać z ich do­bro­dziejstw.

Po szarej zimie tęsknimy za kolorami, również na talerzu. Nic więc dziwnego, że z radością sięgamy po młody szczypiorek, rzodkiewkę, czy sałatę. Jednak czy naprawdę warto im ulec? O zagrożeniach związanych ze spożywaniem nowalijek opowiada dietetyk serwisu Vitalia, mgr inż. Justyna Piechocka.