K. Romaniszyn – „Kulturowe implikacje i determinanty migracji międzynarodowych”

• podział A. Kłoskowskiej na kulturę bytu, społeczną i symboliczną:

Kultura bytu – kultura materialna, tj. cywilizacyjna (każde społ. w obrębie ram czasowych charakteryzuje się zmianami cywilizacyjnymi)zdobycze materialne zmieniają się i każdy chce mieć coś nowego(moda), obejmuje wszelkie działania i wszelkie wytwory człowieka związane z produkcją, dystrybucją i usługami, które służą do zaspokajania potrzeb bytowych.
Kultura społeczna - komunikacja społeczna, system wzajemnych zachowań komunikacyjnych między ludźmi. Komunikowanie interpersonalne (2os.), grupowe (kilka os.), komunikowanie instytucjonalne, administracyjne - rozmowy w urzędach, firmach, komunikowanie publiczne, masowe - poprzez przedstawicieli np. media.
Kultura symboliczna - ma wymiar niematerialny, kultura duchowa - ma być dla odbiorcy sama dla siebie (przyjemność, zadowolenie). Jest autoteliczna tzn. jest celem samym dla siebie. Dziedziny -religia, nauka, zabawa, czas wolny.

• Na tej podstawie przeanalizować zmiany spowodowane przez migracje w tych trzech segmentach kultury. Proszę zwrócić uwagę na poziom makro i mikro (ogólnonarodowy i lokalny):

Płaszczyzna makrokulturowa – zmiany zachodzące w tej płaszczyźnie dotyczą zmiany struktury etnicznej kraju przyjmującego, dotyczą również całego społeczeństwa, np. wielokulturowość będąca pochodną zmiany struktury etnicznej i tworząca lub wzbogacająca już istniejący pluralizm kulturowy, przemiany tożsamości narodowej wskutek intensyfikacji kontaktów międzykulturowych w ramach społeczeństwa wielokulturowego, obserwowane w zachodnioeuropejskich krajach przyjmujących, odrodzenie rasizmu implikowane m.in. przez masowe napływy imigrantów;

Płaszczyzna mikrokulturowa – zmiany zachodzące w tej płaszczyźnie zasadzają się na przemianie kultury krajów przyjmujących i wysyłających polegającej na wewnętrznym zróżnicowaniu w obszaach kultury bytu, kultury społecznej i symbolicznej, zmiany przemieniają społeczności lokalne bezpośrednio doświadczające migracji.

• Jaka jest zależność między determinantami a implikacjami międzynarodowych migracji?

Determinant – powód migracji, np. masowy import robotników-gości w pierwszych dziesięcioleciach po zakończeniu II wojny światowej, tzw. imigranci zarobkowi;

Implikacja – skutek migracji, np. wzrost gospodarczej prosperity i rosnący popyt na pracę, zaspokajany przy pomocy cudzoziemskich pracowników, różnicowanie się mozaiki etnicznej krajów przyjmujących;

• Czy implikacja może stać się z kolei determinantą? W jakich warunkach?

Akceptacja migracji jako właściwego wzoru postępowania lub strategii życiowej, wytworzenie się nowych wzorów konsumpcji, podwyższenie statusu społecznego i wzrost prestiżu, powstanie nowych form organizacji rodzony, dokonujące się w efekcie migracji, są następnie czynnikami determinującymi dalsze przepływy migracyjne. Stwarzają one większe możliwości i swobodę działania lub pomagają zdobyć wyższą pozycję w społeczności.

• Proszę także zastanowić się nad takimi zjawiskami jak rasizm kulturowy, aktualne odradzanie się tendencji ultraprawicowych etc.

„Nowy rasizm kulturowy” – podstawą uprzedzeń, negatywnych nastawień i wizerunków oraz różnych form dyskryminacji, których ofiarą padają imigranci, są nie tylko cechy fenotypiczne, ale także kulturowe. Zjawisko to przybiera różne formy w poszczególnych społeczeństwach i w danym czasie, brak jest również zgody co do kryterium jego identyfikowania. Odrzucenie ludzi ze względu na wyznawaną religię, demonstrowaną tożsamość etniczną, etc.

Etniczne enklawy - Istotnym aspektem rasizmu oraz jego konsekwencją, jest powstawanie i utrwalanie się etnicznych enklaw w metropoliach krajów przyjmujących, które bywają jednocześnie enklawami ubóstwa. Odznaczają się one własną, odrębną kulturą, którą można określić mianem „peryferyjnej” i powstającej naprzeciw „kultury centrum”;

Liberalna kultura – zasada wolności słowa, równości płci, rządów prawa, świeckości państwa i życia publicznego, powszechności edukacji, etc.

Odradzanie się tendencji ultraprawicowych – dla wielu społeczności imigrantów, np. dla muzułmanów, podstawowe zasady liberalnej kultury są nie do przyjęcia. Domagają się oni prawa do życia zgodnie z zasadami wyznawanej wiary, które pozostają jednak w kolizji z zasadami życia społecznego, regulowanymi według zasad liberalnej kultury. Jest to sytuacja, kiedy „kultury peryferyjne” kwestionują „kulturę centrum”;

Inne formy integracji:
- liberalna kultura;
- wprowadzenie programów integracyjny w szkołach publicznych np. w Wielkiej Brytanii;

Przemiany kultury społeczności lokalnej pod wpływem migracji:
- migracje zarobkowe będące wyrazem przedsiębiorczości i zaradności, sprzyjające powstawaniu lub odrodzeniu się małych firm;
- służą rozprzestrzenianiu się wzorów organizacji pracy i handlu, szczególnie wówczas, gdy przybysze, otwierając w kraju imigracji własne firmy, zaczynają skutecznie konkurować z lokalnymi producentami lub kupcami;
- czynnik skutecznie kształtujący lokalne wzory konsumowania dzięki napływającym z zagranicy środkom oraz naśladowaniu sposobów konsumowania podpatrzonych w kraju migracji;
- jeśli osoba nie będąca głową rodziny dzięki migracji zarobkowej staje się głównym żywicielem, to nie tylko jej rola, lecz także i status w gospodarstwie domowym i rodzinie ulega zmianie;
- czynnik przemian formy organizacji rodziny;
- nowy typ lokalności – rozdzielenie lokalnej społeczności od lokalnej kultury;
- przemiany w sferze kultury symbolicznej – zjawisko przejścia na islam, członków społeczności przyjmującej, notowane w kilku krajach przyjmujących;

Przemiany kultury w skali całego społeczeństwa:
- zjawisko zatrudniania cudzoziemskich pomocy domowych;