System medialny Włoch

1. Specyficzne cechy systemu medialnego Włoch

– duopol rynku telewizyjnego

    – telewizja publiczna RAI oraz telewizja koncernu Mediaset Slivio Berlusconiego

– dominacja telewizji w systemie informacyjnym

    – aż 80% Włochów czerpie informacje z telewizji (najwięcej w UE)

    – niskie wskaźniki czytelnictwa prasy (104 egz. na 1000 osób), silna regionalizacja prasy

    – bogata oferta naziemnych kanałów telewizyjnych

       – kilkanaście kanałów o zasięgu ogólnokrajowym oraz kilkanaście stacji lokalnych

– tradycyjne upolitycznienie mediów

    – wpływ na przedsiębiorstwa prasowe, polityczne nominacje w mediach publicznych

2. Prasa we Włoszech

Prasa Włoch

– główne okresy powojennej historii włoskiej prasy

    – lata 1945-1954

        – odrodzenie systemu informacyjnego

        – potwierdzenie dominującej pozycji przedwojennych dzienników: “Corriere della Sera”, “La           Stampa”, “La Nazione”

   
 – lata 1955-1979

        – okres wewnętrznej migracji, rozwoju ekonomicznego

        – wprowadzenie na rynek postępowego “L'Espresso” oraz dziennika “Il Giorno” - nowa forma           dziennikarstwa oparta na newsach

        – najwyższy w Europie wskaźnik czytelnictwa tygodników

  
– lata 1980-1985

        – rozwój technologii druku, zmiana krajobrazu politycznego

        – problemy finansowe wydawców, przyspieszenie procesów koncentracji

        – Włoskie Prawo Pasowe z 1981 r - subwencje, przepisy anty-koncentracyjne

        – wprowadzenie prestiżowych dzienników “Il Giornale Nuovo” oraz “La Republica”

 – II poł lat 80

        – umocnienie pozycji finansowej prasy - rozwój przemysłu reklamowego, nowe formy promocji            sprzedaży (wkładki, gadżety, nagrody, loterie, etc.)

        – 1989 r. nakład prasy codziennej osiągnął najwyższy poziom 7 mln egz.

            – szczególny wzrost prasy sportowej i małych gazet lokalnych

 

– lata 1989-1990

        – głośny przypadek koncentracji własności prasy - Silvio Berlusconi (Mediaset, wydawca dziennika            "Il GiornaIe” kupuje największy włoski dom wydawniczy, Mondadori

– lata 90.

        – rewolucja polityczna 1992 r. (odsunięcia od władzy starej klasy politycznej)

      – silniejsza niezależność polityczna prasy, krytyka władzy (szczególnie rządu Berlusconiego).

      – spadek liczby nakładów, mniejsze zyski

Prawo Prasowe

– 1947 r. - Konstytucja Republiki Włoskiej

    – gwarancja wolności słowa z uwzględnieniem określonych wyjątków (inne prawa, dobre obyczaje)

– 1948 r. - Stare Prawo Prasowe

    – prawo anonimatu (ochrony informatora), prawo do odpowiedzi (repliki),

    – karna odpowiedzialność edytorów i reporterów za zniesławienia

– 1981 r. - Nowe Prawo Prasowe

    – subwencje prasowe

    – jawność działania wydawców prasy oraz Narodowy Rejestr Prasy

    – zakaz koncentracji prasy dziennej

    – kontrowersja wokół powstania trustu FIATA kontrolującego “La Stampa” oraz

       niebezpośrednio “Corriere della Siera”

– instytucja Gwaranta Publikacji - ciało kontrolujące rynek prasy (szczególnie

kontrola finansowa i działanie anty-koncentracyjne)

Rynek prasy

– wielkość:

    – 138 dzienników (90% ma regionalny lub lokalny charakter)

    – niskie czytelnictwo gazet

        – mniej niż połowa Włochów czyta gazetę codziennie

        – 65% sięga po nią raz w tygodniu

        – sprzedaż: 104 egz. na 1000 osób

– silna pozycja prasy lokalnej i regionalnej

   – pod względem nakładu: 36% - prasa ogólnokrajowa / 16% - ponadregionalna / 15% regionalna / 10%       lokalna / 12% sportowa

– brak typowej prasy tabloidowej

   – prasa codzienna jest przez Włochów postrzegana jako prasa elitarna

   – funkcje prasy popularnej, rozrywkowej pełni prasa tygodniowa

Corriere della Sera

– nakład 619 tys. egz. (2006 r.)

   – w 1999 r - 720 tys. egz.

– jeden z najstarszych dzienników włoskich - ukazuje się od 1876 r.

   – gazeta założona przez Eugenia Torelli Violliera

– obecnie wydawana RCS MediaGroup

   – właściciel również sportowej gazety “La Gazzetta dello Sport”

– opcja liberalna, centrowa

– wielu wybitnych dziennikarzy, felietonistów, artystów

    – Italo Calvino, Pier Paolo Pasolini, Oriana Fallaci

– siedziba w Mediolanie

La Repubblica

– największa obok “Corriere” gazeta codzienna (550 - 650 tys)

– powstała w 1976 r. założona przez Gruppo Editoriale L'Espresso

– lewicowy i centro-lewicowy charakter

– 9 wydań regionalnych

– siedziba w Rzymie

La Stampa

– nakład ponad 300 tys egz.

– dziennik założony w 1867 r. Jako “Gazzetta Piemontese”

    – wydawana w Turynie

– w 1924 r. zakupiona przez Giovanniego Agnelliego (założyciel Fiata)

    – do dziś należy do koncernu Fiata

– siedziba w Turynie

L'espresso

– najpopularniejszy tygodnik opiniotwórczy Włoch

       – obecny nakład to 1.290 tys.egz

       – jego popularność wzrosła po wykupieniu przez Berlusconiego tygodnika “Panorama”

– gazeta włoskiej inteligencji

    – felietony Umberto Eco (“Zapiski na pudełku od zapałek”)

3. Media elektroniczne we Włoszech

– 1924 r. - początek radiofonii we Włoszech

– 1950 r. - rozpoczęły działalność trzy narodowe programy radiowe

– 1954 r. - nadawca publiczny RAI rozpoczął regularne nadawanie kanału telewizyjnego

    – Sąd Konstytucyjny uznał monopol RAI za legalny, co wywołało sprzeciw włoskich        przemysłowców.

– 1961 r. - RAI uruchomiło drugi kanał telewizyjny

– 1975 r. - stały sygnał kolorowej telewizji w systemie PAL

– 1975 r. - parlament przyjął reformę prawną, tzw. Prawo nr 103, która przyznawała RAI wyłączne     prawo do nadawania naziemnego, ale nacisk prywatnych firm był na tyle silny, iż w 1976 r. Sąd     Najwyższy uznano prawo prywatnych nadawców do nadawania na ograniczonym terytorium

    – niejasny status prawny (do 1990 r. brak ustawy) spowodował chaotyczny rozwój rynku        prywatnych mediów elektronicznych

– 1990 r. - Akt Nadawczy (tzw. Prawo Mammiego)

    – deregulacja rynku - nadawanie nie jest już monopolem państwowym (prawne usankcjonowanie        stanu faktycznego)

          – prywatni przedsiębiorcy mogą starać się o licencje ogólnokrajowe

    – inne rozstrzygnięcia:

          – instytucja kontrolna: Gwarant Nadawania i Publikowania

          – reklamy nie mogą przekraczać 15% czasu dziennej transmisji i ok 11 min./h

          – normy Prawa Prasowego z 1948 r. regulują prawo do odpowiedzi

          – przepisy anty-koncentracyjne (cross-ownership) - zakaz posiadania stacji telewizyjnej, dla              przedsiębiorstw kontrolujących ponad 16% rynku prasy dziennej

          – włoskie produkcje muszą stanowić nie mniej niż połowę wyświetlanych produkcji.

– 1997 r. - Akt Nadawczy (tzw. Prawo Maccanico)

          – reforma systemu telekomunikacyjnego i audiowizualnego

    – zastąpienie instytucji Gwaranta Radą ds. Komunikacji

         – kolegialne ciało składające się z prezydenta (wybieranego przez rząd), 7-osobowego            Zgromadzenia Nadawczego (wybieranego przez parlament) i dwóch komitetów

         – szersza kontrola nad prasą, mediami elektronicznymi i sektorem telekokomunikacji

RAI - telewizja publiczna

– struktura RAI

    – instytucja publiczna, spółka skarbu państwa

        – zarządzana przez 9 osobową Radę (zarząd): 6 członków powoływanych jest przez            przewodniczących Izby Deputowanych oraz Senat (izby włoskiego parlamentu), pozostałych 2, z            których wypierany jest Przewodniczący, mianuje minister skarbu, gospodarki

        – 2000 r. - próba sprywatyzowania 20% RAI (premier Berlusconi)

    – finansowanie

        – 50% przychodów z abonamentu, 30% z reklamy, 20% ze sprzedaży programów

    – struktura transmisji (2000 r.)

        – informacji i kultura: 25,8%, newsy 16,6%, seriale: 15,3%, film: 10.3%, rozrywka, sport po 10%

– trzy główne kanały naziemne: RAI Uno (23%), RAI, Due (10%), RAI Tre (10%), a

ponadto:

      – Rai Sender Bozen - naziemny kanał niemieckojęzyczny (dla regionu Bolzano)

      – kanały dostępne w telewizji kablowej i satelitarnej: RaiNews 24 (informacyjny), Rai Sport, Rai Gulp         (dla dzieci), Rai Edu 1 (edukacyjny i kulturalny), Rai 4 (rozrywkowy, młodzieżowy)

– udział w rynku: ok 43%

Mediaset

– drugi, obok RAI, główny podmiot rynku telewizyjnego

     – koncern będący częścią kontrolowanego przez rodzinę Berlusconi Finivestu

              – grupę Fininvest Group tworzy obok Mediasetu (media, telewizja) również Mediolanum

                 (ubezpieczenia i usługi finansowe), Medusa (produkcja filmowa), Mondadori (wydawca

                 prasy), A.C. Milan (drużyna piłkarska)

          – Mediaset jest największym przedsiębiorstwem medialnym we Włoszech i znaczącym graczem w              skali całej Europy - obrót w 2004 r.: 3,9 mld Euro

          – w 2007 r. Mediaset stał się głównym udziałowcem znaczącego producenta telewizyjnego - tj.              holenderskiego Endemola

– główne kanały

    – Canale 5

        – pierwszy kanał prywatny we Włoszech, początkowo: TeleMilano 58 - istniejący od 1978 r.

        – 22% udział w rynku

    – Italia 1

        – program powstał w 1982 r. i adresowany jest przede wszystkim do ludzi młodych

        – 10% udział w rynku

    – Rete 4

        – 8% udział w rynku

 – inne włoskie kanały Mediaset

     – Boing (dla dzieci), Mediashopping (telezakupy), Iris (film)

– Mediaset Premium (platforma telewizji płatnej)

– Telecinco

    – największy kanał prywatnej telewizji w Hiszpanii (17,7% oglądalności)