JEDNOLIŚCIENNE
okwiat niezróżnicowany, większość pierwotnie pochodzi z 1 rodziny Liliaceae; 6 płatków w 2 okółkach, słupek z 3 owocolistków, zwykle górny, choć są i dolne; większość to byliny, formy krzaczaste nie mają typowego przyrostu na grubość; unerwienie równoległe, ulistnienie skrętoległe lub różyczkowe; kwiaty wyrastają jesienią, wiosną wypuszczają liście, kwiaty są już jak nie ma liści; nasiona bielmowe; owoc torebka.
Bromeliaceae - Ananasowate
P3+3 A3+3 G(1)dolny / (3) dolny
Forma: nadrzewne epifity
Liście: szarozielone, równowąskie, zaostrzony szczyt, brzegi gładkie lub kolcowate
Ulistnienie: rozetkowate, przystosowane do gromadzenia wody
Kwiaty: drobne, liczne, ściśle przylegają do siebie tworząc kwiatostan
Owoc: owocostany powstające przez zrośnięcie owoców z mięśniejącymi przysadkami i osią kwiatostanu, torebka lub jagoda
Ananas comosus – ananas jadalny
Fructus, succus, caulis;
adstringens, antiphlogisticum; kw ananasowy ze świeżego owocu wspomaga odchudzanie
Rusaceae – Ruszczykowate
P3+3 A3+3 G(3)dolny
Forma życiowa: zimozielone krzewy, krzewinki i liany, rzadko byliny
Liście: pędy liściokształtne, wiecznie zielone, rozgałęzione, kolczasto zakończone (gałęziaki), liście łuskowate
Ulistnienie: brak
Kwiaty: drobne, niepozorne, na b.krótkich szypułkach, małe zielonkawe, wyrastają pośrodku spodniej stronie gałęziaka lub na jego brzegu
Owoc: jagoda
Ruscus aculeatus – ruszczyk kolczysty
Radix, rhizoma;
antiphlogisticum, diureticum, adstringens, przeciwobrzękowo (maści)
Zingiberaceae - Imbirowate
^P3+3 A3+3 G(3)dolny
Forma życiowa: zielne, niewielkie drzewa z podziemnymi kłączami
Liście: łodyga często pozorna, złożona z pochew liściowych wchodzących jedne w drugie
Ulistnienie: skrętoległe
Kwiaty: grzbieciste z 1 pręcikiem płodnym (środkowym wewnętrznego okółka), 2 inne pręciki wewnętrznego okółka są wykształcone płatkowe i zrośnięte w warżkę (labellum) podobną do warżki u Orchidaceae, która jednak powstaje w zupełnie inny sposób – z 1 działki okwiatu; w jej budowie mogą brać też udział zewnętrzne pręciki, jeśli nie są one samoistnymi staminodiami
Owoc: torebka lub jagoda
Curcuma Conga – ostryż długi
Rhizoma;
cholagogum, cholereticum, antiphlogisticum, bacteriostaticum; kurkumina-żółty barwnik
Zingiber officinalis – imbir
Rhizoma;
pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego, cholagogum, osłabia odruch wymiotny
Arecaceae – Palmy
*^ P3+3 A3+3+3+3 G(3)dolny
Forma: wieczie zielone drzewa i krzewy, nierozgałęziony pień
Ulistnienie: zwisające ze szczytu kłodziny w pióropuszu
Kwiaty: w kolbach, okwiat 3-krotny, zwykle jednopłciowy, otoczony zdrewniałą pochwą
Owoc: orzech, jagoda, pestkowiec
Nasiona: bielmowe
Cocos nucifera – kokos właściwy
Fructus, oleum;
aromaticum, vechiculum, karmienie pozajelitowe, diety specjalistyczne dla niemowląt, tłuszcz kokosowy-tłuszcz stały
Copernicia cerifera – Kopernica woskodajna
Wosk karnauba; Emoliens
Phoenix dactylifera – daktylowiec właściwy
Fructus; nutricum, rozluźniająco
Araceae – Obrazkowate
P2-3+2-3 A3+3 G(3) / P0 G(3) | P0 A3+3
Forma: zielne, pnącza
Liście: szerokie
Ulistnienie: skrętoległe
Kwiaty: promieniste, jedno- lub obupłciowe, w mięsistej kolbie otoczonej pochwiastym liściem, okwiat 3-krotny, słupek górny
Owoc: jagoda
Nasiona: bielmowe lub bezbielmowe
Acorus calamus – tatarak zwyczajny
Rhizoma;
aromaticum, stomachicum, antisepticum, amarum, sedativum, spasmolyticum; brak liścia ozdobnego przy kolbie
Iridaceae - Kosaćcowate
*P3+3 A3 G(3)dolny
Forma: zielne, wytwarzające kłącza Lub bruzdy
Liście: całobrzegie, mieczowate lub lancetowate, wyrastają z pędów podziemnych
Kwiaty: pojedyncze lub w kwiatostanach groniastych, okwiat barwny, wolny lub niekiedy zrosły, występują 3 pręciki, słupek dolny
Owoc: torebka
Nasiona: bielmowe
Zawierają olejki lotne, flawonoidy
Crocus sativus – szafran uprawny
Stigma;
hypotonicum, sedativum, spasmolyticum, aromaticum, a nadmiarze mogą być toksyczne, leki homeopatyczne, przyprawa
Iris pseudacorus – kosaciec żółty
Rhizoma; antiphlogisticum, emeticum, laxans
Convallariaceae - Konwaliowate
*P3+3 A3+3 G(3)
Forma: byliny, mają kłącza
Liście: duże, eliptyczno jajowate, długoogonkowe
Ulistnienie: skrętoległe
Kwiaty: białe, w jednostronnych gronach, na bezlistnej łodydze, okwiat zrosły, kulistodzwonkowaty, wonny
Owoc: czerwona jagoda
Nasiona: bielmowe
Convallaria majalis – konwalia majowa
Inflorescentia, herba;
diureticum, cardiotonicum; konwaliaryna – śmiertelnie trująca
Colchicaceae - Zimowitowate
*P3+3 A3+3 G(3)dolny
Forma: byliny, zawierają bulwy
Liście: szerokolancetowate, unerwienie równoległe, rozwijają się na wiosnę równocześnie z dojrzewającymi owocami
Ulistnienie: skrętoległe, czasem różyczkowe
Kwiaty: różowolila, wyrastają z jajowatej bulwy
Owoc: torebka
Nasiona: bielmowe
Colchicum autumnale – zimowit jesienny
Semen, bul bus;
toxicum, cytostaticum; zatrzymuje ataki dny moczanowej, trująca kolchicyna
Poaceae - Wiechlinowate – trawy
P0 A3 G(2)dolny
Forma: zielne, rzadziej drzewiaste
Łodyga: wewnątrz pusta, opatrzona kolankami
Liście: wąskie, równolegle unerwienie, z otwartymi pochwami, dwuszeregowo obejmujące łodygę, na granicy pochwy i blaszki jest języczek
Ulistnienie: naprzemianległe
Kwiaty: w wiechach lub kłosach złożonych z kłosków, drobne, niepozorne, obupłciowe, słupek z 2 pierzastymi znamionami
Owoc: ziarniak
Nasiona: bielmowe
Kłosek traw może być jedno- kilku- lub wielokwiatowy, u podstawy kłoska znajdują się 2 plewy: plewa dolna i górna. Kwiat zaopatrzony jest u podstawy w 2 plewki, przy czym plewka dolna ma często długą ość. W kwiecie znajdują się jeszcze 2 łuszczki będące zredukowanymi listkami okwiatu.
Avena sativa- owies zwyczajny
Stramentum (słoma); diureticum, sedativum
Hordeum vulgare – jęczmień zwyczajny
Ziarniak (semen); nutricum, leczenie dróg oddechowych, biegunek, schorzeń nerek, pęcherza moczowego, nadciśnienia tętniczego
Triticum aestivum – pszenica zwyczajna
Semen, oleum; nutricum
Oryza sativa – ryż siewny
Semen, amylum; nutricum
Secale cereale – żyto zwyczajne
Ziarniaki; nutricum, wzmacniające, energetyczne, przy osłabieniu org
Zea mays – kukurydza zwyczajna
Stigma; diureticum, odwar ze znamion: zapalenie nerek, kamica moczowa, zapalenie wątroby, pęcherzyka żółciowego, przewodów żółciowych
Elymus repens – perz właściwy
Rhizoma; diureticum, depurativum, alterans, stomachicum
Alliaceae - Czosnkowate
*P3+3 A3+3 G(3)
Forma: byliny, mają cebule, bulwy lub kłącza
Liście: pojedyncze, równowąskie lub lancetowate, z pochwą
Ulistnienie: skrętoległe, naprzeciwległe
Kwiaty: w pozornych baldachach
Owoc: torebka
Nasiona: bielmowe
Allium sativum – czosnek pospolity
Bul bus; bacteriostaticum, cholagogum, przeciwmiażdżycowo, wczesne fazy przeziębień, lecznicze zw siarki
Allium ursinum – czosnek niedźwiedzi
Herba, bulbus; rubefaciens, hypotonicum, cholagogum, carminativum, depurativum
Allium schoenoprasium – czosnek szczypiorek (cebula szczypiorek)
Folium; bacteriostaticum, obniża ciśń krwi, pobudza perystaltyke jelit, obniża poziom cukru we krwi, zwalcza robaki w przewodzie pokarmowym
Allium cepa –cebula
Maść cebulowa na świeże blizny, lecznicze zw siarki
Asphodelaceae - Złotogłowiowate
*K(3+3) C(3+3) A(3+3) G(3)dolny
Forma: wiecznie zielone byliny i krzewy, sukulenty
Liscie: mięsiste, rynienkowate, kształt sztyletowaty, brzeg kolczasty, obejmuje pochwiasto łodygę
Ulistnienie: liście zebrane w rozetę
Kwiaty: drobne, zrosłopłatkowe, w gronach
Owoc: torebka
Nasiona: bielmowe
Aloe arborescens – aloes drzewiasty
Folium, succus; amarum, antiphlogisticum, protectivum, digestivum; świeże liście na rany oparzeniowe; wspomagająco przy wrzodach żołądka
Orchidaceae - Storczykowate
P3+3 A1 G(3)
Forma: zielne
Liście: pojedyncze, całobrzegie
Ulistnienie: skrętoległe
Kwiaty: asymetryczne, 3-krotne, w gronach, okwiat barwny, 2 okółkowy, słupek dolny, 1 pręcik; listek środkowy okółka wewnętrznego przekształcony w warżkę (skierowana ku dołowi) i ma ostrogę, pręcik zrośnięty z szyjką i znamieniem słupka w postaci prętosłupa; pyłek zlepiony w maczugowate pyłkowiny opatrzone często trzoneczkiem zakończonym czepkiem; daleko posunięta specjalizacja
Owoc: torebka
Nasiona: bezbielmowe
Cała rodzina pod ochroną
Vanilla planifolia – wanilia płaskolistna
Fructus; aromaticum, corrigend, antipyreticum, stomachicum
Platanthera bifolia – podkolan biały
Orchis – storczyk
Hyacinthaceae
*P3+3 A3+3 G(3)
Forma: zielne, podziemne cebule lub kłącza
Liście: równowąskie
Ulistnienie: liście skupione u podstawy łodygi
Kwiaty: w luźnych kłosach
Owoc: torebka
Nasiona: bielmowe
Urginea maritima – urginia morska
Bul bus; cardiacum; używana w kardiologii