1.Przedmiot badań socjologii wg Szczepańskiego -zjawiska i procesy mające wpływ na tworzenie się różnych form życia zbiorowego ludzi; -struktury tych zbiorowości; -zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach, a wynikające z wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie; -siły skupiające i rozbijające te zbiorowości; -zmiany i przekształcenia zachodzące w tych zbiorowościach. 2. Funkcje socjologii: -diagnostyczna- stwierdzenie stanu badanych zjawisk; -teoretyczna- konstruowanie modeli i koncepcji teoretycznych niezbędnych do uporządkowania i wzajemnego powiązania danych empirycznych oraz do wyjaśnienia opisywanych zależności występujących w życiu społecznym; -apologetyczna- badacz zbierając dane empiryczne celowo pomija pewne z nich, aby zebrać tylko takie, które stanowić będą empiryczną podstawę do wychwalania określonych celów, instytucji, postaci, itp.; -demaskatorska- wykrywanie i ukazywanie zakonspirowanych cech lub aspektów badanej rzeczywistości oraz ustalanie faktycznych motywacji ludzkich działań; -socjotechniczna- wywieranie określonego wpływu na ludzi. 3. Jakie są związki między socjologią a biologią: -przejmowanie przez biologię socjologicznych metod badawczych; -przejmowanie przez socjologię pojęć i koncepcji z dziedziny biologii; -używanie czynników społecznych i kulturowych do wyjaśniania zjawisk biologicznych; -przedmiotem socjologii są zjawiska i procesy związane z różnymi formami życia zbiorowego ludzi (jako istot społecznych i organizmów biologicznych); -rozwój biologii prowadzący do ukazania zróżnicowania biologicznego między ludźmi (np. genetyka) inspiruje do poszukiwania nowych zależności między czynnikami biologicznymi a zjawiskami i procesami społecznymi; -wpływ czynników biologicznych (wiek, płeć, rasa, niepełnosprawność) na życie w społeczeństwie; 4. Jakie powinny być relacje lekarz-pacjent w modelu holistycznym: -pacjent powinien być traktowany podmiotowo (jak człowiek); -lekarz powinien wraz z chorym szukać prawdziwej przyczyny choroby; -wizyta u lekarza powinna być obustronną naradą. 5. Jak zmieniła się koncepcja zdrowia w modelu holistycznym: 1)brak choroby; 2)brak choroby i/lub niepełnosprawności oraz dobrostan biopsychospołeczny; 3)zdrowie- jak najdłuższa możliwość samodzielnego, aktywnego i twórczego życia bez chorób i niepełnej sprawności albo nawet razem z nimi jeżeli nie da się ich wyeliminować; 4)zdrowie jest zasobem, potencjałem indywidualnym i społecznym, jednym z bogactw naturalnych kraju, determinujących rozwój społeczny, gospodarczy i indywidualny. 6. Jaka ma być medycyna holistyczna XXI wieku: -czerpie ze zdobyczy naukowej medycyny naprawczej, stwarza warunki jej rozwijania, wzbogacania i poszerzania; -korzysta z odkryć nauk humanistycznych; -konieczność pracy zespołowej, w tym jednym z członków zespołu będzie pacjent; -współgra i stanowi bazę dla promocji zdrowia i profilaktyki; -wykazywać się będzie holistycznym punktem widzenia (patrz pyt.4) 7.Fundamentalne zasady, którymi powinien posługiwać się lekarz w relacjach z pacjentem: -wykonywanie zawodu zgodnie z zasadami etyki zawodowej; -uniwersalizm- traktowanie wszystkich pacjentów w sposób profesjonalny i jednakowy; -emocjonalna neutralność- nieangażowanie się w stany emocjonalne pacjentów; -specyfika funkcji- ograniczanie się do problemów pacjenta związanych bezpośrednio z jego zdrowiem; 8. Typy stosunków lekarz- pacjent: -aktywność-bierność: całą inicjatywę przejmuje lekarz, gdyż pacjent nie jest zdolny do podejmowania działań, np. w przypadku śpiączki; -kierowanie-współpraca- lekarz doradza pacjentowi co ten powinien zrobić, a pacjent podporządkowuje się (np. pacjent bierze przepisane przez doktora lekarstwo); -współuczestnictwo – chory wykazuje inicjatywę, jak np. w przypadku cukrzycy (zmiana diety, stylu życia). 9. Źródła konfliktów w relacjach lekarz- pacjent: - system oddziaływania laików (ci, którzy wiedzą lepiej od lekarza, bądź im sąsiad powiedział); -struktura i organizacji opieki lekarskiej (mało czasu przeznaczonego na jednego pacjenta, długie kolejki, itp.) -zderzenie dwóch kultur (np. lekarzowi Polakowi nacjonaliście będzie trudno pomagać Azjatom bądź Amerykanom). 27. Trajektorie w chorobie przewlekłej (schyłkowa niewydolność nerek): -diagnozowanie- pacjent przeżywa szok, załamanie -leczenie- odczucie bezsilności, wiedza, że jest to tylko pomoc chwilowa, -skierowanie na dializy- zniecierpliwienie, ciągłe czekanie, zmęczenie -dializowanie- całkowita deorganizacja dotychczasowego porządku życia -oczekiwanie na przeszczep- dalsze czekanie, subiektywnie pacjent odczuwa, że czas się strasznie dłuży, natomiast choroba postępuje bardzo szybko; -szanse na przeszczep- niepewność spowodowana wieloma czynnikami, -życie po przeszczepie- duże ograniczenia, zmiana dotychczasowego trybu życia, wiedza, że życie z przeszczepem to tylko kilka lat. 28. Pole zdrowotne- jakie czynniki warunkują zdrowie: -styl życia (53%); -środowisko (naturalne, rodzinne, społeczne) (ok. 21%); -genetyka (ok. 16%); -dostęp do służby zdrowia (ok. 10%). 29. Co oznacza postulat równości w zdrowiu: -eliminowanie różnic w zdrowiu powinno polegać na zapewnieniu równości w możliwościach i szansach na bycie zdrowym, a nie równości stanu zdrowia dla wszystkich; -chodzi więc o taką dystrybucję determinant zdrowia (tych, na które można wpływ), aby każda jednostka miała potencjalnie taką samą szansę na zdrowie i długie życie; 30.Black report: Długoterminowe i wielopłaszczyznowe działania miały na celu poprawę zdrowia ludzi przy zagwarantowaniu im jednakowej dostępności do nieodpłatnej opieki medycznej. Wyniki eksperymentu ukazały udział poszczególnych komponentów pozycji społecznej w niemożności osiągnięcia tego zamierzenia. Ludzie z niższych klas społecznych, mniej wykształceni, mniej zamożni wykazywali niemalże taką samą tendencję do zachorowań jak przed eksperymentem. W przypadku tych możniejszych i lepiej wykształconych dbałość o zdrowie wzrosła, częstość zachorowań zmalała. Czynnikami odgrywającymi rolę w niepowodzeniu przedsięwzięcia były: 1)status społeczny 2)wykształcenie 3)majętność. 31. Jakie są społeczno-kulturowe determinanty zdrowia i jakie jest ich znaczenie: -nierówności zdrowia jako efekt różnic w stylach życia; -różnice w zakresie kultury zdrowotnej; -kapitał społeczny i dostępność wsparcia społecznego; -nierówność zdrowia jako słabość systemów medycznych.	10.Funkcje komunikowania się lekarza z pacjentem: -informacyjno- diagnostyczna- lekarz po kontakcie z pacjentem ma powinność zdiagnozować jego dolegliwość oraz poinformować go o niej; -perswazyjna- lekarz może wpłynąć w określony sposób na zachowanie pacjenta, np. na zmianę jego stylu życia; -edukacyjno-doradcza- lekarz może pouczyć pacjenta i doradzić mu w niektórych sprawach, np. co robić, by uniknąć stanu choroby w przyszłości, bądź co było przyczyną powstania takiego stanu; 11.Bariery komunikowania się lekarza z pacjentem: -emocjonalna- pacjent skoncentrowany na swoich emocjach, przez co przykładowo nie może zrozumieć chłodnego stosunku lekarza do jego przypadku; -poznawcza- pacjent nie zna terminologii medycznej; -kulturowa- inna rasa, wyznanie, itp. 12. Czego lekarz powinien unikać w relacjach z pacjentem: -moralizowania, pytania o motywy, oceniania; -patrzenia na problemy z własnej perspektywy i bagatelizowania niepokoju i lęku przed chorobą, hospitalizacją, badaniami; -fałszywie brzmiącego współczucia; -pytań wieloczłonowych; -stwierdzeń naprowadzających; -protekcjonalizmu, infantylizowania relacji; -zwracania się na „ty”; -nadużywania pytań wprost i mechanicznego powtarzania słów pacjenta; 13. Jakie korzyści wynikają z umiejętnego komunikowania się z pacjentem? -uzyskanie większej ilości informacji o stanie zdrowia (zebranie dokładniejszego wywiadu)- stawianie trafnej diagnozy; -podjęcia przez pacjenta współodpowiedzialności za proces leczenia; -wzrost zaufania pacjenta, otworzenie się przed lekarzem; -rzadsze występowanie u personelu syndromu wypalenia zawodowego; -zmniejszenia poczucia bezradności; -współpraca w znalezieniu źródła choroby; -większa szansa na konsekwentne przestrzeganie zaleceń np. dieta, regularna aktywność ; -funkcja terapeutyczna dobrego kontaktu z pacjentem – pojawienie się pozytywnych emocji które mogą wspomagać terapię; Dzięki dobremu kontaktowi i pozytywnym emocją spotkanie lekarza z pacjentem może być rozwijające poznawczo i emocjonalnie dla obu stron. 14. Co umożliwiało rozwój socjologii choroby? Od połowy XX wieku socjologia zaczęła koncentrować się na chorobie i ten nurt nazwano socjologią choroby. Został dostrzeżony socjologiczny wymiar choroby. Socjologia mogła pomóc medycynie wyjaśnić społeczne uwarunkowania chorób oraz przyczyniła się do poszukiwania rozwiązań w tym zakresie. Przemiany cywilizacyjne: -wydłużenie średniego wieku życia, wzrost liczby seniorów -wzrost liczby niepełnosprawnych -wzrost liczby chorych na choroby przewlekłe Wyodrębnienie się nowej choroby : choroby funkcjonalnej 15. Jakie są społeczne czynniki ryzyka chorób? -wykształcenie -status społeczno-ekonomiczny -ubóstwo -niski status zawodowy -stres społeczny i rozładowywanie go przez używki -antyzdrowotny tryb życia -izolacja społeczna -brak wsparcia -niski poziom samooceny -brak poczucia własnej wartości -bezrobocie -utrata kontroli nad życiem 16. Na jakich zagadnieniach koncentrowały się badania w socjologii choroby: -socjologia kalectwa i rehabilitacji- społeczne konsekwencje choroby; -socjologia zachowań medycznych, zachowań w chorobie; -socjologia starości; -socjologia chorób psychicznych; -styl życia; -nierówność wobec zdrowia; -socjologia samobójstw.	17. Działy lecznictwa niemedycznego i charakterystyka jednego z nich -1)samoleczenie, 2)medycyna ludowa ,3)praktyki lecznicze uzdrowicieli; -Medycyna ludowa- rozpoznawanie choroby oparte na czynnikach materialnych (oględziny kału, moczu, krwi, dłoni, przedmiotów należących do pacjenta) oraz na czynnikach mistyczno-magicznych (diagnoza przez objawienie, wróżbę, natchnienie, jasnowidzenie). Leczenie choroby: chirurgia ludowa(trepanacja czaszki, nastawianie złamań, zwichnięć za pomocą łupków, usuwanie kamieni z pęcherza), farmacja ludowa (nalewki, napary, mieszanki ziołowe, smarowanie, kompresy, okłady, środki terapeutyczne pochodzenia zwierzęcego, np. sadło, roślinnego, np. zioła, ludzkiego, np. łożysko, mocz, mineralnego, np. borowina, nafta), terapie mistyczno-magiczne (zamawianie choroby, zaklinanie choroby, zażegnywanie choroby) przy pomocy rekwizytów takich jak krzyże, woda święcona, gromnice. 18. Z czego wynika popularność lecznictwa niemedycznego: -nie ma kolejek (krótszy czas oczekiwania na przyjęcie); -jeśli naprawdę lecznictwo takie pomaga znajomi zaczynają sobie je polecać, -koszta- może wychodzić taniej niż leczenie konwencjonalne, -desperacja w przypadku gdy medycyna nie może już pomóc. 19.Jakie były powody medykalizacji? Proces ekspansji medycyny podporządkowujący jurysdykcji medycyny rozległe obszary życia, poczynając od kontroli zwykłych funkcji ludzkiego organizmu, a skończywszy na problemach politycznych, moralnych i społecznych. U podstaw procesu M. leży wiara w nieograniczone możliwości medycyny w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych, w tym tych mających rozległe uwarunkowania leżące poza rzeczywistym wpływem służby zdrowia. Konsekwencją tego procesu jest definiowanie problemów społecznych np. alkoholizmu, przede wszystkim w kategoriach medycznych i posługiwanie się leczeniem jako właściwym środkiem zaradczym. Tym samym próba rozwiązywania problemu zdrowotnego koncentruje się na likwidacji objawów, a nie przyczyn. 20. Na czym polega medykalizacja macierzyństwa (wg Urszuli Domańskiej): -zdefiniowanie i zinterpretowanie macierzyństwa w języku głównie klinicznym; -zastąpienie tradycyjnego modelu macierzyństwa modelem technologiczno-instrumentalnym; -zmniejszenie roli kobiety na rzecz lekarza- eksperta; -egzemplifikacja i zbędne badania i zabiegi terapeutyczne (nieuzasadnione cięcie cesarskie). 22. Jakie nadużycia pojawiają się w medycznym modelu macierzyństwa: -często lekarze podają dużo niepotrzebnych środków farmaceutycznych, które powodują konieczność podania kolejnych i kolejnych; -dokonywane są niekonieczne zabiegi chirurgiczne, jak np. cięcie cesarskie; 24. Choroba funkcjonalna- jej specyfika i przykłady Powstaje bez tła organicznego, powstaje pod wpływem oddziaływania czynników ze sfery psychospołecznej życia człowieka. Np. konwersyjna niemota, jąkanie, kołatanie serca, bóle brzucha, konwersyjna głuchota, tiki. 25. Jak reaguje pacjent na informację o chorobie nieuleczalnej? (wg.Kubler, Ross) - zaprzeczenie i izolacja – moment uzyskanie informacji o chorobie. „to na pewno nie ja, jakiś sen” „maszyna się pomyliła” szukanie innych lekarzy. -gniew i złość - czym zawiniłem, poczucie niezasłużonej kary, która powinna dotknąć innych Złość na cały świat, poirytowanie, ciągłe niezadowolenie. -targowanie się – z niewidzialną z mocą w zamian za wyzdrowienie -depresja – kiedy pacjent zda sobie sprawę z powagi sytuacji. -akceptacja – pogodzenie się z losem, pacjent jest bardziej milczący, nie zazdrości innym zdrowia, chce być z kimś w ostatnich chwilach. 26. Orientacje temporalne w chorobie przewlekłej -orientacja na teraźniejszość – zintensyfikowanie czasu teraźniejszego, spełnienie pragnień, -orientacja przyszłościowa – zapewnienie bytu rodzinie, załatwianie zaległych spraw, otwarte mówienie o śmierci. -orientacja przeszłościowa – rozpamiętywanie, że wcześniej było lepiej. Każda z tych orientacji przetwarza obiektywny czas choroby i cierpienia na czas subiektywny, nadając mu inne znaczenie wartości i rozciągłość 27. Trajektorie w chorobie przewlekłej Porównanie do toru lotu pocisku z broni. -Diagnozowanie – ciężkie, trudne, dużo badań, wizyt, dodatkowe koszty, stres, strach w obawie o najgorsze, balansowanie między nadzieją a niepewnością -przystosowanie się do choroby – zmiana trybu życia, zachowania, funkcja terapeutyczna, empatia -faza terminalna