Syntetyczne miary reprodukcji ludności.
1. Czym są i do czego służą syntetyczne miary reprodukcji ludności.?
pozwalają one ocenić tempo wzrostu liczby ludności ogółem, liczby ludności określonych grup oraz wielkość potencjału demograficznego całej ludności lub określonych grup.
Do miar tych zaliczamy współczynniki przyrostu naturalnego, dynamiki demograficznej, dzietności.
2. Przyrost naturalny, jak się oblicza.?
Przyrost naturalny- jest to różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów w
badanym okresie na określonym terytorium.
W= U-Z/ L * C
3. Przyrost naturalny a współczynnik przyrostu naturalnego
Współczynnik przyrostu naturalnego- jest względną miarą przyrostu naturalnego. To różnica między liczbą urodzeń i liczbą zgonów, obliczona na 1000, 10 000 lub 100 000 ludności.
4. Ruch naturalny, przyrost naturalny i współczynnik przyrostu naturalnego w Polsce w latach 1946-2010. Analiza wykresów.
Współczynnik przyrostu naturalnego- może być też obliczany jako różnica
między współczynnikiem urodzeń i współczynnikiem zgonów.
2011- około 0,5 na tysiąc ludności.
Najwyższy w latach od 1950 do 1956, bo aż powyżej 19.
Najniższy w 2003 roku- około -0,5
5. Współczynnik dynamiki demograficznej
Współczynnik dynamiki demograficznej- wyraża stosunek liczby urodzeń w badanym roku do liczby zgonów w tymże roku.
Współczynnik dynamiki demograficznej może przyjmować wartości:
– 0<WD<1 – gdy roczna liczba urodzeń nie kompensuje nawet rocznej liczby zgonów (liczba ludności badanej populacji maleje)
– WD = 1 – gdy roczna liczba urodzeń równa się rocznej liczbie zgonów (liczba ludności badanej populacji nie ulega zmianie)
– WD – gdy roczna liczba urodzeń nie tylko kompensuje roczną liczbę zgonów, lecz także daje określoną nadwyżkę liczby urodzeń nad liczbą zgonów
6. Współczynnik dynamiki demograficznej- analiza jego poziomu na początku XX wieku, w latach 50-tych i współcześnie.
| 1986 - 1900 1,738 | 1990 1,405 |
|---|---|
| 1920 - 1930 1,928 | 1995 1,122 |
| 1938 1,771 | 2000 1,028 |
| 1950 2,643 | 2005 0,989 |
| 1955 3,034 | 2010 1,135 |
| 1960 2,986 | |
| 1970 2,046 | |
| 1980 1,978 |
7. Współczynnik dzietności.
Współczynnik dzietności- stanowi sumę rocznych współczynników płodności dla kolejnych
roczników wieku 15-49 ukończonych lat.
Wyraża on średnią liczbę dzieci, jaką urodziłaby kobieta w ciągu okresu rozrodczego, przy stałym wzorcu płodności z danego roku kalendarzowego.
Gdzie:
Wpł.(x) – współczynnik płodności dla poszczególnych roczników wieku
rozrodczego kobiet, w przeliczeniu na jedną kobietę
8. Współczynnik dzietności- analiza jego poziomu na początku XX wieku, w latach 50 i współcześnie.
| Lata |
|
|
|
|---|---|---|---|
| 1900-1901 | 6,225 | ||
| 1931-1932 | 3,52 | 2,175 | 4,13 |
| 1950-1951 | 3,725 | 3,235 | 4,095 |
| 1960-1961 | 2,92 | 2,31 | 3,61 |
| 1970-1971 | 2,255 | 1,755 | 2,98 |
| 1980 | 2,276 | 1,928 | 2,908 |
| 1990 | 1,039 | 1,768 | 2,483 |
| 1995 | 1,611 | 1,401 | 1,958 |
| 2000 | 1,337 | 1,188 | 1,587 |
| 2006 | 1,267 | 1,179 | 1,409 |
| 2010 | 1,382 | 1,309 | 1,486 |
9. Współczynnik reprodukcji brutto i netto.
Współczynnik reprodukcji brutto- Charakteryzuje aktualną płodność, wyrażając średnią liczbę
żywo urodzonych dzieci płci żeńskiej przypadających na 1 kobietę będącą aktualnie w wieku rozrodczym.
Jest iloczynem współczynnika dzietności i współczynnika wyrażającego częstość rodzenia dziewcząt.
Uż/Uog. – udział liczby dziewcząt w ogólnej rocznej liczbie urodzeń (oscyluje wokół 0,483)
Wdz. – współczynnik dzietności
Współczynnik reprodukcji netto- Charakteryzuje aktualną płodność i umieralność, wyrażając średnią
liczbę żywo urodzonych dzieci płci żeńskiej, które dożyją wieku swych matek, a przypadających na 1 kobietę będącą aktualnie w wieku rozrodczym, przy założeniu niezmiennego, aktualnego poziomu cząstkowych współczynników płodności i umieralności zgodnych z tablicami płodności i trwania życia.
Uż/Uog. – udział liczby dziewcząt w ogólnej rocznej liczbie urodzeń (oscyluje wokół 0,483)
Wpł.(x). – cząstkowe współczynniki płodności
Lx, l0 – liczba kobiet dożywających wieku x lub 0 (według tablic wymieralności)
10. Współczynnik reprodukcji brutto i netto- analiza ich poziomu na początku XX wieku w latach 50 i współcześnie
Migracje
1. Definicja migracji.
Wędrówki (migracje) ludności- zmiany stałego miejsca zamieszkania i miejsca czasowego pobytu.
W badaniach nad migracjami ludności bierze się pod uwagę:
– Obszar, na którego terenie przemieszcza się ludność (określany granicami jednostek administracyjnych)
– Czas pobytu w nowym lub czas nieobecności w poprzednim miejscu
– Cel zmiany miejsca zamieszkania (miejsca pobytu)
2. Czym różnie się zjawisko migracji od zjawiska cyrkulacji.
3. Na czym polegają zjawiska emigracji, imigracji, reemigracji, repatriacji, migracji pozornej?
• Emigracja (odpływ) – opuszczenie miejsca zamieszkania, zbiorowość osób wyjeżdżających za
granicę na stałe.
• Imigracja (napływ) – przybycie do nowego miejsca zamieszkania, zbiorowość osób przybywających z
zagranicy na stałe.
• Reemigracja – powrót ludzi do poprzednich miejsc zamieszkania opuszczonych niegdyś w celu osiedlenia się w innym miejscu.
• Repatriacja – powrót do kraju osób, które opuściły go w wyniku wcześniejszych akcji osadniczych, wydarzeń wojennych, zmian granic, zwykle repatriacja ma charakter zorganizowany, przeprowadzana przez władze publiczne.
• Migracja pozorna – zmiana meldunku mieszkańców wywołana zmianami granic administracyjnych obszaru
4. Źródła informacji o migracjach.
• Spisy ludności – zawierają pytania na temat miejsca urodzenia lub poprzedniego miejsca
zamieszkania. Dodatkowo można ustalić saldo wędrówek ludności na danym terytorium przez
porównanie danych dwóch spisów (po wyeliminowaniu zmian wynikających z ruchu naturalnego)
• Bieżąca rejestracja meldunkowa
• Bieżąca rejestracja graniczna (paszportowa) i wizowa
• Badania ankietowe i monograficzne – przeprowadzane na niewielkich zbiorowościach
5. Kryteria podziału ruchów migracyjnych.
6. Współczynniki napływu i odpływu wędrówkowego.
Podstawowymi miernikami natężenia ruchu
wędrówkowego są współczynniki napływu i odpływu wędrówkowego:
Ln – liczba osób, które przybyły na stałe
Lo – liczba osób, które wyjechały na stałe
L – liczba ludności (w połowie badanego okresu t) lub średnia liczba ludności jednostki administracyjnej, na której obszar napływała lub z której obszaru odpływała ludność
C – constans (1000)
7. Współczynnik przyrostu wędrówkowego.
Budowa współczynnika przyrostu wędrówkowego
jest analogiczna do budowy współczynnika przyrostu naturalnego.
• Jeśli odpływ jest większy niż napływ wędrówkowy to mówimy o ubytku wędrówkowym.
• Współczynnik przyrostu wędrówkowego można też zapisać jako różnicę współczynników napływu
i odpływu wędrówkowego.
8. Czym różnią się migracje na pobyt stały i migracje na pobyt czasowy?
-Migracje na pobyt stały to migracje wewnętrzne lub zagraniczne związane z osiedleniem się na stałe (zameldowaniem na pobyt stały w świetle przepisów polskiego prawa), tzw. migracje definitywne.
-Migracje czasowe to migracje wewnętrzne lub zagraniczne związane z pobytem czasowym, trwającym dłużej niż 2 miesiące. W szerszym ujęciu terminem tym można objąć wszystkie migracje o charakterze nie definitywnym, tzn. nie na osiedlenie, a zatem według podziału zalecanego przez ONZ- migracje długookresowe i krótkookresowe
9. Imigracja i emigracja w Polsce w latach 1966 – 2011. Analiza wykresu.
10. Imigracja i emigracja w Polsce w 2011 roku – kierunki.
11. Szacunkowe migracje na pobyt czasowy w latach 2002 – 2011. Liczba migrantów, główne
kierunki.
12. Wejście do UE a emigracja Polaków
Prognozy demograficzne
1. Prognozowanie demograficzna – co to jest?
Przewidywanie kształtowania się w przyszłości zjawisk i procesów demograficznych, ich kierunków oraz tempa rozwoju jak również przemian strukturalnych. Prognoza zawiera przewidywania dotyczące stanu i struktury ludności według podstawowych cech demograficznych i społeczno-ekonomicznych, przyszłego poziomu płodności i umieralności, rozmiarów przemieszczeń terytorialnych ludności, liczby i struktury gospodarstw domowych i rodzin.
2. Czym się różni pojęcie prognozy od projekcji?
• Projekcje – ukazują przyszły przebieg procesów ludnościowych przy pewnych założeniach
dotyczących zmian składowych dynamiki ludności. (projekcje studialne)
• Prognozy – są to projekcje, których założenia zostały uznane za najbardziej prawdopodobne
3. Prognoza biologiczna i pomigracyjna.
• Prognozy biologiczne – uwzględniają zmiany spowodowane urodzeniami, zgonami i starzeniem się ludności (naturalnymi przesunięciami generacji w miarę upływu czasu).
• Prognozy pomigracyjne - poza wyżej wymienionymi, uwzględniają migracje.
4. Parametry wyznaczające granice prognozowania demograficznego.
• Czasowe – horyzont czasowy
• Przestrzenne
– prognozy w skali świata i jego regionów – mega
– kraju – makro,
– jednostek administracyjnych – mezo
– miast i gmin - mikro
• Rzeczowe – ilość charakterystyk badanej zbiorowości
5. Na czym polega metoda składnikowa?
Metoda składnikowa (czynnikowa)- polega na prognozowaniu osobno kolejnych składników dynamiki ludności:
• Płodności
• Umieralności
• Ruchów migracyjnych
6. Prognoza ludności na lata 2008 – 2035: analiza wykresu - prognozowany przyrost naturalny do
2035 roku.
7. Prognoza ludności na lata 2008 – 2035: analiza wykresu - prognozowana liczba urodzeń.
8. Prognoza ludności na lata 2008 – 2035: analiza wykresu - zmiany struktury kobiet w wieku
rozrodczym do 2035 roku.
9. Prognoza ludności na lata 2008 – 2035: analiza wykresu – ludność wg ekonomicznych grup.