01.10.2015r.

Epika	Liryka	Dramat
powieść	sonet	tragedia
opowiadanie	oda	komedia
Nowela	hymn
Epos	pieśń
	fonet

Epika:

-występuje narrator w I lub III osobie

-utwory prozatorskie

Liryka:

-podmiot liryczny

-wyznanie liryczne

Dramat:

-może być wystawiona na scenie

-jest rozpisana na role

-uzupełniony informacją (Didaskaliami)

Didaskalia - zwane też tekstem pobocznym − wskazówki autora dla wystawiających dramat. Są one pisane obok głównego tekstu, zwykle innym krojem (czasami również kolorem) czcionki (pochyłym bądź podkreślonym). Didaskalia dotyczą zwykle wyglądu bohaterów, rekwizytów oraz oświetlenia. Ich celem jest pomoc reżyserowi w konstruowaniu scenariusza, scenopisu, a następnie realizacji sztuki teatralnej, słuchowiska lub innego spektaklu.

08.10.2015r.

- literatura popularna jest powiązana z kulturą popularna/masową

- kultura masowa = kultura popularna – dystrybuowana przez media masowe

Literatura popularna: to treści o łatwym odbiorze, stymulujące emocje, treści jako towar funkcjonujący na rynku by zapewnić zysk. Jest dostosowana do potrzeb i oczekiwań odbiorców

- W XIXw. Kultura popularna - kabaret, operetki. Rozwój kultury popularnej zawdzięcza się wzrostowi demograficznemu, oraz rozrostowi miast. W miastach powstają ośrodki kultury.

- Wdrażanie prawa obowiązkowej oświaty w każdym mieście.

- Kulturę popularną charakteryzuje się przez kontekst literatury wysokoartystycznej (promuje wizję człowieka, literatura eksperymentalna, nowatorska oryginalność, poezja francuskich symbolistów)

-Posługuje się schematami, standardami literackimi, apeluje do emocji czytelnika, nie eksperymentuje z językiem, będzie atrakcyjna względem fabuły, nie stanowi przełomu.

- Oferuje manichejski obraz świata, wyraźnie rozgranicza dobro od zła, umożliwia rozpoznanie ”że zło, to zło”, „dobro, to dobro”. Nie sprawdza się do wszystkich książek.

-Kreuje wyraźne postacie, pozbawione psychologicznej głębi.

-Posługuje się schematami, reprodukcje, schematycznie zbudowana intryga.

- Anagnoryzm motyw występujący w literaturze i dramacie antycznym polegający na nagłym rozpoznaniu przez danego bohatera osoby mu tajemnej a należącej do bliskich mu osób. Najczęściej jest to rozwiązanie konfliktu i rozwikłanie intrygi poprzez ujawnienie danego pokrewieństwa pomiędzy danymi osobami.

- Suspens technika stosowana w kinie i literaturze, zwł. w powieściach, polegająca na chwilowym zawieszeniu akcji lub jej nagłym niespodziewanym zwrocie w celu wywołania silniejszych wrażeń u odbiorcy, zaskoczenia go.

- Posiada cechy ideologiczne, utrata świata, produkt przeznaczony na sprzedaż, powieść industrialna-masowa.

22.10.2015r.

1.Odmiany pisarstwa popularnego 19 wieku.
-Powieść tajemnic.
-Klasyczna detektywistyczna opowieść kryminalna.
-Eugene Sue ”Tajemnice Paryża” 1842 – reprezentatywny utwór powieści tajemnic.

2.Wyjasnienie tajemnicy bohaterów i ich relacji
-Tajemniczość działań głównego bohatera jest ukierunkowana na odkrywanie tajemnic.
-”Tajemnice Paryża” opisuje świat kryminalny.
-Powieść ta to panorama nowoczesnego miasta europejskiego. Pokazuje Paryż od strony: zbiorowości, konfliktów oraz przestrzeni.
-Pokazuje świat dążący do sporu (rewolucja lutowa 1848)
-Występuje bohater zbiorowy-zbiorowość miejska, wielkomiejska.
-Bohater indywidualny Rudolf Relstein, bohater pozytywny 19w. Robin Chod-arystokrata niemiecki realizuje misję pomocy ubogim, pokrzywdzonym. Rozprawia się z bandytami.
-Prototyp superbohatera.
-Maria Gualeza-żebraczka, upokorzona przez pracodawcę, córka Rudolfa. Typ ofiary, szczera, miła, skazana na życiową klęskę.
-Bohaterowie jednoznacznie pozytywni i negatywni (Puchaczka, Notariusz Jakub Fround) czarno-biały przydział bohaterów.
-Bohaterowie na skutek okazywanej dobroci stają się postaciami pozytywnymi.
-Kreacja bohatera na człowieka, gra tożsamością bohatera.
-Saspens-budowanie napięcia, przeciąganie zakończenia.
-Wprowadzenie motywu ”wielkiego miasta” pokazanie przestrzeni wielowymiarowej, oraz pokazanie
”dołu społecznego”
-Wykreowanie ról bohaterów w rozwój literatury popularnej.
-Na podstawie ”Tajemnice Paryża” napisano posobne powieści ”Tajemnice Londynu”.

3.Opowieść kryminalna
-Prototypem jest opowiadanie Edgara Allana Poe ”Zabójstwo przy reu Morgue”.
-August Dipe-detektyw, rozwiązuje zagadki, tak dla zabicia czasu. Jest uosobieniem umysłu analitycznego.

29.10.2015

1.Powieść gotycka
-Czas historyczny-wieki średnie, średniowiecze, klimat umysłowy i nastrojowy.
-Lokowana w charakterystycznej przestrzeni.
-Kreacja specyficznego bohatera-antagonista, protagonista, postać negatywna, łotr gotycki, bohater o silnym charakterze, despotyczny, autorytarny, cyniczny. Jego działania dążą do niecnych czynów.
-Ofiara łotra gotyckiego to młoda, łagodna niewiasta.
-Bohater fantastyczny-duch, zjawa, szatan, wampir.

2.Źródło powieści/geneza
-Powstaje u schyłku 18w. u schyłku oświecenia.
-Jest charakterystyczna dla świadomości romantycznej, dlatego możemy obserwować pewien klimat, nastrój.
-Trzy nastroje: melancholia, uczucie wzniosłości-objawienie się potęg metafizycznych, dominacja uczuć.

3. Mnich - Matthew Gregory Lewis
-Utwór dzieje się w Hiszpanii w 18w.
-Główny bohater mnich Ambrozjo, człowiek silnej osobowości. Mnich i kaznodzieja wywiera wpływy na wiernych. Skupia uwagę. Na jego kazaniach gromadzą się tłumy.
-Mnich jest bardzo religijny, bezwzględny, kompromisowy, grzeszy pychą. Uważa, że jego religijność jest lepsza niż innych.
-Rosario przyznaje się, że jest niewiastą przebraną za mnicha i ma na imię Matyldą. Ambrozjo szybko się nudzi Matyldą, interesuje go Antonia. Schodzi na zła drogę. Matylda jest w pakcie z szatanem. Ambrozjo sprzeniewierzył się powołaniu i morduje niewinnych ludzi.
-Trafił do wiezienia, wzywa lucyfera i sprzedaje duszę diabłu. Ten go porywa i rzuca na skały, gdzie cierpi przesz dłuższy czas.
-Ilustracja świadomości romantycznej.
-Ukryta prewersyjna erotyczność.

4. Opowieść o wampirach
-”Bernice”-historia Egeusza, dziedzica, przedstawiciel magnackiego rodu, mieszka niemal samotnie. Cierpi na monotonię. Polega ona na bezinteresownym natrętnym skupianiu uwagi na przedmiocie.
-Jego narzeczona Bernice mieszka razem z nim,
-Zapada w ciężką chorobę epilepsja, katalepsja.
-Zmienia się jej wygląd, zwłaszcza zęby. Egeusz maniakalnie wpatruje się w jej zęby. Po śmierci Bernice zapada w letarg. Następnego dnia po pogrzebie służby informują go o zbeszczeszczeniu grobu. Jak się okazuje, wokół niego leżą przyrządy dentystyczne i cały komplet zębów Bernice.

5.Dracula Bram Stoker
-Napisana w 1897r. autor korzystał z legend doniesień.
Do zamku Hrabiego Draculi przybywa Jonatan Harker by sformalizować transakcję. Jonatan wraca do Londynu, a wraz z nim Dracula, który przeobraził się w psa, by go nie rozpoznano. Później zawiązuje się organizacja by uchronić innych przed atakiem Draculi, oraz by go unicestwić.
-Wampir może być symbolem ambiwalencji, dążenie do zniszczenia i odrodzenia. Czyli daje to nieśmiertelność.
-Wampirella, nowatorska forma powieściowa, nie ma jednego narratora. Na powieść składa się dziennik, notatki, gazety, konstrukcja wielogłosowa.

05.11.2015r.

1.Powieść kryminalna
-Zbrodnia i śledztwo, dwie podstawowe postacie, antagonista oraz protagonista.
-Opowieść kryminalna realizuje kilka rodzajów zabójstw. Zabójstwo w afekcie, pod wpływem impulsu.
-Motyw – czyn = względna tożsamość.
-Zabójstwo z premedytacją, wszystko jest perfekcyjnie zaplanowane.
-Zbrodnia w afekcie jest czynem paradoksalnym. Motywy irracjonalne.
-Zabójstwo na zlecenie, nie ma żadnej relacji między sprawcą, a ofiarą.
-Zabójstwo psychopatologiczne – zbrodnia seryjna.

2. Warianty zbrodni
-Zbrodnia implikuje.
-Detektyw amator, lub dziennikarz śledczy, ktoś z kręgu ofiar.
-Śledczy posiada absolutną moc rozwiązywania zagadki, jego praca przebiega bez zakłóceń.

3.Wariant sprawcy.
-Sprawca banalny z poza środowiska kryminalnego, mąż zabija żonę, żona zabija kochankę męża.
-Zbrodnia na zlecenie postać drugo-trzecio rzędowa, przyjmuje i realizuje zlecenie – zabójstwo.
-Wielki sprawca-pierwszoplanowy, antagonista, seryjny morderca.

4.Warianty opowieści kryminalnej
-Sensacyjno-awanturnicza.
-Milicyjna.
-Klasyczna-detektywistyczna powieść kryminalna.
-Czarny kryminał amerykański.

5.Klasyczna-detektywistyczna powieść kryminalna.
-Klasyczna repetycja konwencji uznanej za optymalną, zawiera w sobie elementy poetyki klasycznej/
-Zasada trójdzielności: miejsce, czas, akcja.
-Świat przedstawiony ma charakter rzeczywisty.
Literatura poprzez protagonistę promuje idee kartezjańskiego Cogito, uznaje rozum za jedyne narzędzie intelektu.

26.11.2015

1.Klasyczna detektywistyczna powieść kryminalna stworzona przez Pou znajduje naśladowców.
Agata Christie, ArturConn-Doyle. Przejawia się w kreacji detektywa i świadka przedstawionego. Artur literaturą zajmował się amatorsko pisał dramat historyczny. Napisał cztery powieści i 56 opowiadań kryminalnych m.in.: Scherlokholms, Skandal w Czechach. Nie ma przenikania zbrodniarza i detektywa. Jego rozum przywraca normalną równowagę po morderstwie. Złudzenie epoki oświecenia.

2.Agata Christie (1891-1976), napisała 60 kryminalnych opowieści m.in.: Morderstwo w orient expresie, Śmierć na Nilu, 12 prac Herkulesa.
-12 prac Herkulesa, bohaterami są Herkules Parro, Jane Marple. Podobna konstrukcja świata, Herkules jest przedłużeniem scherloka, to gentelman, człowiek z klasą, spokojny, stateczny, o przenikliwej umysłowości. Agata lokuje go w expresie, czy na statku. W tych przestrzeniach dzieje się zbrodnia. Herkules – uosobienie rozumu analityczneg, samotnik, odseparowany, zdziwaczały, działa systematycznie i dokładnie. Skutecznie wykrywa zbrodniarza. Uporzadkowanie moralne świata – zło zawsze jest skazane na klęskę.

3.Klasycznykryminał amerykański. Odmian ta zrodziła się w USAw okresie kryzysu w latach 20-30. Nosi wpływ tych doświadczeń, społecznego rozczarowania, recesja, bankructwo, zubożenie. Czas kryzysu- rozwój przestępczości zorganizowanej (mafii).Zacierały się różnice między dobrem i złem. Odbija realia społeczne, pokonuje społeczną wiedzę korupcję, związki policji z mafią, przemoc organów ścigania. Świat został zabrudzony złem.
Twórcą jest Samuel Dashel Hammett, znany jako autor powieści „Sokół maltański”. Opowieść o piętnasto wiecznym posążku sokoła maltańskiego poszukiwanego przez grupy przestępcze i detektywa. Sanspeins –człowiek prawy, działa dobrze. Wdaje się w starcia z przestępcami, działa na granicy prawa. Ma na pieńku z policją i gangsterami.

4.Raymond Chandler ukształtował zarny kryminał amerykański, autor powieści „Długie porzegnanie”, „Siostrzyczka”, zbiór opowiadań „Kłopoty to moja specjalność”. Wykreował detektywa Filipa Marlowa – który opowiada to co widzi, ocenia postacie oraz siebie. Filip Marlow jest brutalny, szorstki, zanuzony w kryzysie, popełnia niezręczności, balansuje na granicy prawa, szlachetny, niemałostwkowy, przenikliwy, taki który nie skrzywdzi słabego, doprowadza do rozwiązania tajemnic, walczy wywierając presję, szantażuje i straszy. Wchodzi on w relacje z kobietami, ale nie wiąże się z żadną. Traktuje je przedmiotowo. Przeżywa miłosne rozczarowania. Dostrzega w kobietach fałsz obłudę – co wytwarza dystans. Jego literatura charakteryzuje się jako literatura popularna i wysoka, wykracza daleko za szablon schematyzmu.

03.12.2015

1.Powieśc grozy to dziecko romantyzmu. Eksponuje to co w człowieku jest najlepsze (18-19w)
Stiven Ging 1947 „W Portland” oraz w 1973 „Carry” zostały sfilmowane. Na jego twórczość wpłyną wypadek kolejowy w którym zmarł jego przyjaciel. Zimna wojna USA i ZSRR. Ging stara się wyrazić czym jest groza. Tłumaczy to jako zjawisko, które stawia nas w nowej nieznanej sytuacji, która narusza jego nawyki i bezpieczeństwo. Horror rozgrywa się na dwóch poziomach
-poziom obrzydliwości, autor stara się grozę zwizualizować , atakuje bezpieczeństwo estetyczne
-poziom „dance makabre” każdy horror przypomina taniec śmierci
Każdy nosiw sobie lęki, celem horroru jest przedrzeć się przez przyzwyczajenia i dotrzeć do lęków, wtedy odgrywa swoją rolę. Jest to powieść alegorii, zawiera elementy ponadczasowe, unikalne.

2.”Misuri” główny bohater to pisarz, zmęczony obowiązkami wyjeżdża na wieś. Wpadł w poślizg i uderzył w drzewo. Łamie sobie obie nogi. Znajduje go kobieta Emi i transportuje go do swojego domu. Jest byłą pielęgniarką. Opiekuje się Polem Scheldonem, jest jego fanką. Emi to socjopatyczna morderczyni. Paul natomiast uśmierca w swojej powieści bohaterkę Misuri. Emi dowiaduje się o śmierci swojej ulubionej bohaterki. Mści się na Paulu, nie podaje mu środków przeciwbólowych na czas. Kiedy Emi widzi, że Scheldon ma się lepiej – odcina mu nogę. Kiedy policjanci zaczynają szukać pisarza ta ich zabija. Chce aby Paul napisał kolejną cześć książki, dlatego kupuje mu maszynę do pisania. Każe mu napisać książkę według swojego zamysłu. King prowadzi spór z tradycja feministyczną – szecheryzadę. Kobieta rządzi mężczyzną , to władza negatywna. Musi być przezwyciężona za sprawą przemocy. Mężczyzna reprezentuje rozum. Idea kobiecości jest ideą obsesji, emocjonalnego haosu i kompromisów z wykluczenia społecznego. Emi Wikins to uosobienie siły zniewalania wydawców przez czytelników.

17.12.2015

1.Romans w literaturze popularnej – literatura miłosna, romans sentymentalny i natysentymentalny, dworkowy, pornograficzny. Romans libertyński powstaje w kulturze libertyńskiej w 18w. Znajduje kontynuacje w reudycji obyczajowe 20w. Jan Clelan „ Pamiętnik Fanny Hill” 1709-1791 Brytyjski konsul w Bombaju. Miał zamiłowanie do hazardu. Trafił do więzienia za długi, napisał tam książkę. Promował Zycie lekkie, łatwe i przyjemne. Fanny Hill pozostaje bez rodziców, środków do życia. Wyjeżdża do Londynu i rozpoczyna karierę kurtyzany. Dziewczyna radosna, bezproblemow, znajduje kientów, szybko pomnaża swoje dochody. Kreacja prosta jednowymiarowa. W fabule jest dużo scen erotycznych. W 18w. promowano wówczas wolność zwłaszcza w obyczajach, wyzwolenie od krucjaty i życie jako użycie.

2.Lata 50-60 20w. to czas rewolucji obyczajowej zakładająca wyzwolenie, od tradycji, wolność erotyczną. Czyli kontynuacja rewolucji libertyńskiej. Był to bunt przeciw skostniałemu państwu.
Emannuele Arson „Emannuele” również pojawia się w drugim obiegu literackim. Głowna bohaterka jest kobieta, której życie literackie obfituje w erotykę. Pisarka zawiera kontekst filozoficzny. To powieść dwu wymiarowa. Prosta fabuła o związkach kobiety z innymi kobietami i mężczyznami. Druga strona to erotyka traktowan jako filozofia. Spotyka Marka-geja, który wprowadza ją w obszar erotyki. Uważa, że erotyka to eliminacja przesądów, to posiadanie kogoś na wyłączność. Erotyka to kult piękna, to fenomen pochodzący z innego świata. Przeciwieństwo wobec natury, bezinteresowność, brak nakazów, zakazów. Moralność jest wartością, to rozwój duchowy.

3.Erotyka-sztuka-kult piękna-kreacja. Ma rolę współczesną – sztuka żywych ciał. Ma sens dydaktyczny by wykształcić człowieka wyzwolonego, zdolnego do samorozwoju, by przeciwstawiał się naturze. Przetwarza doświadczenie erotyczne na artystyczne. Zakorzeniona w epikureizmie – zjawisko krótkie i przyjemne, pojmowane w kontekście filozoficznym.

10.12.2015
1.Powieść szpiegowska
Lata okres zimnej wojny, kiedy rywalizują usa i zsrr. Staje sie inspiracja dla powieści szpiegowskiej.
Ajan Fleming dziennikarz, szef wywiadu morskiego. Literatura schematyczna widac to po konstrukcji bohaterów fabule. Kreacje bohatera korzysta z aluzji mitologicznych. Posiada nadludzkie kompetencje. Sprawniejszy, ideał powierzchności. Służy obronie wartości demokratycznych. Konstrukcja negatywna to wcielenie zła, pracownik wywiadu, zło psychopaty wrodzone osobowość demoniczna. Negatywny charakter wzmocniony pochodzeniem. Nie reprezentuje rasy nordyckiej aryjskiej. Jest seksualnie zaburzony. Społeczną Innoscia. Autor był rasistą. Fabula jest schematyczną. Ma misje, w trakcie której James Bond napotyka atrakcyjna kobietę. Jest ona przedstawicielka innego wywiadu lub porwana przez antagonistę. Powiela die takze watek erotyczny. Konfrntacja protagonisty jemsa Bonda z antagonista. Zawsze happy end.
Ma też strukturę bajki bohater rycerz, kobieta, smok. Zapewnia to popularność, dzieki temu schematowi który działa podświadomie. Daje poczucie komfortu panuje nad fabuła takim tekstem. Nie zawiera odstępstw od normy. Schematyczny język prosty komunikatywny utraty na schematach. Nie ma pola schematycznego. Te powieści można uznać za kicz literacki. Powieść popularna czyni odbiorcę biernym.

2.Odmieny wariant jone care pracownik wywiadur brytyjskiego autor który poznał tą rzeczywistości od zewnątrz. Powieść realistyczna. Bohater nie ma nic wspólnego z bondem. To szary urzędnik skromny człowiek pozbawiony predyspozycji. Przygnieciony troskami. Nie rozgrywa batali w kosmosie. Wykonuje prosta prace zbiera informacje kontaktuje się z pracownikami terenowymi. Czasami jest bezradny. Ma dwóch wrogów. Agent obcego wywiadu może być kretem. Drugim wrogiem to intryganci którzy pracują z nim w tym samym biurze. To sklepienie ukrytych intryg.  To troska on własne stanowisko pracy. Bohater nie heroiczny. Te fabuły są realistyczne odpowiadają wiarygodności. Nie ma szczęśliwego rozwiązania sprawy. Toczą syzyfowa walkę. Walczą nie wiedzieć o co. Konflikt zła dwóch odmian. Język chłodny bezstronny słownictwo dla agencji wywiadowczej. Obecność idiomów zarówno wzbogaca czyni je bardziej realistyczne. Powieści mieszaninie nieszablonowe. Powieść na granicy powieści popularnej i wysokiej

07.01.2016

1.Powieśc obyczajowo-polityczna przedstawia współczesne realia środowiskowe, kreuje fabułę łącząc w sobie wątek polityczny, romantyczny i kryminalny. Powieść Kariera „Nikodema Dyzmy” Tadeusza Dołęgi – Mostowicza. Wszystkie jego powieści powstały w dwudziestoleciu międzywojennym.
Wątek polityczny, romansowy, kryminalny. Kreacja wyrazistych postaci, wartka akcja, skomponowana wartka puenta. Utwór satyryczny. Powieść przedstawia karierę mężczyzny w średnim wieku, który nie może znaleźć pracy, żyje w nędzy. Mieszka razem z innymi nieszczęśnikami. Znajduje zaproszenie na raut. Idzie z zamiarem najeść się. Znajduje zainteresowanie w oczach wrogów politycznych. Kunicki próbuje korumpować Dyzmę. Wychodząc z rautu, został już znanym człowiekiem wśród polityków. Kunicki proponuje mu posadę w Koborowie. Kunicki jest człowiekiem nieuczciwym, ale dobrze zorientowanym ekonomicznie. Dyzma prezentuje pomysł Kunickiego i zostaje mianowany na dyrektora banku zbożowego. Później eliminuje Kunickiego i żeni się z jego żoną Niną. Potem zostaje mu zaproponowana posada premiera RP.
Przedstawienie kontrastów materialnych, społecznych, demoralizację, mechanizm lansowania celebryty. Pokazuje rolę mediów zwłaszcza prasy jak ta wmawia opinii publicznej, że człowiek prymitywny staje się najbardziej wpływowym obywatelem.

2.Powieść Nikodema doczekała się kontynuacji w 1974. Jerzy Konicki polak żydowskiego pochodzenia publikuje opowieść „Wystarczy być”. Zwróciła ona uwagę, ponieważ dopatrzono się bliskich powiązań z Dyzmą. Uznano nawet, że to plagiat. Była ona zainspirowana właśnie książką „Kariera Nikodema Dyzmy”. Pisał on o latach 60-70, bohaterem jest mężczyzna w średnim wieku. Pracuje jako ogrodnik u swojego chlebodawcy. Nie wychodził przez 40 lat z domu-jest ułomny. Kiedy jego pracodawca umiera musi opuścić dom. Jego świat bo był pokój, ogród, telewizor. Pakuje się i wychodzi na miasto. Został potrącony przez kobietę. Ta zabiera go do swojej posiadłości, jest ona żoną Benjamina Roanda – znajomy prezydenta. Lekarze zajmują się Charsem Ogrodnikiem. Otoczenie pyta się go o sytuację ekonomiczną. Ten opowiada ogrodnicze truzmy. Wszyscy są zainspirowani jego słowami. Staje się przyjacielem prezydenta, interesował się nim nawet wywiad rosyjski. Puenta: Jak wylansować człowieka, jak wszystko zależy od telewizji. Staje się absolutnego anonima w najbardziej znanego człowieka.