OPIEKA NAD OSOBĄ CHORĄ INIESAMODZIELNĄ CZĘŚĆ 1
pojęcia :
pacjent- Źródłosłów samego słowa pacjent wywodzi się od angielskiego - "patient" (cierpliwy) i dosłownie oznacza to osobę cierpliwą, okazującą cierpliwość.
1.pacjent- Pacjent – osoba korzystająca ze świadczeń opieki zdrowotnej, niezależnie od tego czy jest zdrowa, czy chora (definicja Światowej Organizacji Zdrowia)[1]. Inna definicja za pacjenta uznaje: osobę otrzymującą opiekę medyczną
klienta lekarza, dentysty itd.
niezależnie, czy jest zdrowy, czy chory[
Prawa pacjenta – określenie powszechnie używane zarówno w polskim języku prawnym, jak i języku prawniczym. Podobnie jest również w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej i krajach spoza UE. Celem koncepcji praw pacjenta jest ochrona autonomii (wolności) pacjenta przed ingerencją ze strony innych podmiotów (aspekt negatywny), ale również prawo domagania się słusznie przynależnych warunków realizacji tych praw (aspekt pozytywny).
W polityce zdrowotnej tradycyjnie wyróżnia się dwie kategorie praw pacjenta:
prawa o charakterze społecznym (relacje pacjent – państwo / władza publiczna)
prawa o charakterze podmiotowym (prawa indywidualne pacjenta)
W polskim ustawodawstwie prawa pacjenta są zagwarantowane w:
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.)
ratyfikowanych umowach międzynarodowych
Karta Praw Pacjenta z 1984 r. wydana z inicjatywy Parlamentu Europejskiego Wspólnoty Europejskiej
Deklaracja Promocji Praw Pacjenta w Europie z 1994
Europejska Karta Praw Pacjenta
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167; dalej jako: Pakt)
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 (ratyfikowana przez Polskę 2 października 1992)
Ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417, dalej: ustawa)
aktach wykonawczychEUROPEJSKA KARTA PRAW PACJENTA
jest to dokument definiujący siedemnaście praw pacjenta, które nie zawsze są przestrzegane. Prawa te powiązane są z treścią wielu międzynarodowych deklaracji i zaleceń wydawanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i Radę Europy. Karta została przedstawiona na Drugim Kongresie Organizacji Pacjentów z Chorobami Nowotworowymi z Europy Środkowej i Wschodniej, który odbył się w listopadzie 2005 r. w Warszawie.
Active Citizenship Network (Sieć Aktywnego Obywatelstwa – www.activecitizenship.net) jest europejską siecią skupiającą około 100 obywatelskich organizacji z 30 krajów, promowaną przez włoską organizację Cittadinanzattiva. Jej działanie ma przyczynić się do rozwoju aktywnego obywatelstwa mieszkańców Unii Europejskiej.
Europejska Karta Praw Pacjentów jest zbiorem 14 praw, które łącznie gwarantują “wysoki poziom ochrony ludzkiego zdrowia” (art. 35 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej) i do zapewnienia wysokiej jakości usług świadczonych w różnych systemach ochrony zdrowia w Europie. Prawa, w liczbie 14, zawarte w Europejskiej Karcie Praw Pacjentów są odzwierciedleniem praw podstawowych, i jako takie, muszą być uznawane i przestrzegane w każdym kraju.Są one powiązane z obowiązkami i odpowiedzialnością, jakie spoczywają zarówno na obywatelach państwa, jak na wszystkich uczestnikach systemu ochrony zdrowia. Karta jest skierowana do wszystkich osób uznając, że fakt istnienia takich różnic jak wiek, płeć, wyznanie religijne, status społeczno-ekonomiczny itp., może wpływać na indywidualne potrzeby w kwestii opieki zdrowotnej.
PRAWA AKTYWNEGO OBYWATELSTWA
Karta zawiera 3 prawa aktywnego obywatelstwa. Umożliwiają one jednostkom i grupom obywateli promowanie, monitorowanie i poddawanie społecznej kontroli respektowanie praw pacjenta.
EUROPEJSKA KARTA PRAW PACJENTÓW
Przygotowana przez Active Citizenship Network
1. Prawo do profilaktyki Każda osoba ma prawo do należytej opieki w celu zapobiegania chorobom.
2. Prawo dostępu do opieki medycznej Każda osoba, której zdrowie tego wymaga, ma prawo dostępu do świadczeń medycznych. Świadczeniodawcy muszą zagwarantować równy dostęp każdemu bez dyskryminowania na podstawie finansowych zasobów [pacjenta], miejsca zamieszkania, rodzaju choroby czy czasu dostępu do świadczeń.
3. Prawo do informacji Każdemu pacjentowi przysługuje prawo dostępu do wszelkich informacji dotyczących jego stanu zdrowia, świadczeń medycznych, sposobu korzystania z nich, oraz wszystkiego, co jest dostępne dzięki badaniom naukowym i innowacjom technologicznym.
4. Prawo do wyrażenia zgody Każda osoba ma prawo dostępu do wszelkich informacji, które mogłyby jej umożliwić aktywne uczestniczenie w decyzjach dotyczących jej zdrowia. Posiadanie takiej informacji jest warunkiem wstępnym dla podjęcia jakichkolwiek kroków w dziedzinie leczenia, włączając w to również uczestnictwo w badaniach naukowych.
5. Prawo do wolnego wyboru Każda osoba ma prawo wolnego wyboru procedury leczenia oraz świadczeniodawców na podstawie rzetelnej informacji.
6. Prawo do prywatności i poufności Każda osoba ma prawo do traktowania informacji na jej temat jako poufnych, w tym informacji dotyczących jej stanu zdrowia oraz ewentualnych procedur diagnostycznych lub terapeutycznych, a także do ochrony jej prywatności podczas wykonywania badań diagnostycznych, wizyt u specjalisty i leczenia [farmakologicznego]/chirurgicznego ogółem.
7. Prawo o poszanowaniu czasu pacjenta Każda osoba ma prawo do uzyskania niezbędnego leczenia w krótkim, wcześniej określonym czasie. Prawo to przysługuje pacjentowi na każdym etapie leczenia.
8. Prawo o przestrzeganiu norm jakościowych Każda osoba ma prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych wysokiej jakości, które powinny być zrealizowane zgodnie ze szczegółowo określonymi zasadami i normami.
9. Prawo do bezpieczeństwa Każda osoba ma prawo do korzystania z prawidłowo świadczonych usług zdrowotnych, niewyrządzających jej żadnej krzywdy, wolnych od błędów, zgodnie z dobrą praktyką lekarską, Projekt „Śląskie Forum Rzecznictwa w Obszarze Zdrowia i Niepełnosprawności – Razem Ku Dobru Pacjenta” realizowany jest z budżetu Programu Środki Przejściowe 2005 na mocy umowy nr 10074/JFK/PPt-DG/2007-2005/017-488.01.01.01/ngo/215. Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy finansowej Unii Europejskiej. Za treść tego dokumentu odpowiada Śląskie Forum Organizacji Socjalnych KAFOS, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w żadnym razie oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.
Page 3 oraz prawo dostępu do świadczeń zdrowotnych i leczenia zgodnych z wysokimi normami bezpieczeństwa.
10. Prawo do innowacji Każda osoba ma prawo dostępu do innowacji, w tym do procedur diagnostycznych, zgodnie z normami międzynarodowymi i niezależnie od względów ekonomicznych czy finansowych.
11. Prawo do unikania niepotrzebnego cierpienia i bólu Każda osoba ma prawo do unikania, w takim stopniu, w jakim to możliwe, cierpienia i bólu, niezależnie od stadium choroby.
12. Prawo do leczenia dostosowanego do potrzeb Każda osoba ma prawo do programów diagnostycznych lub terapeutycznych dostosowanych do jej osobistych potrzeb w takim zakresie, w jakim to tylko możliwe.
13. Prawo do zażaleń Każda osoba ma prawo do składania zażaleń zawsze, gdy doznała ona jakiegokolwiek uszczerbku oraz prawo do uzyskania odpowiedzi lub innej informacji zwrotnej.
14. Prawo do rekompensaty Każda osoba ma prawo do otrzymania odpowiedniego odszkodowania w rozsądnie krótkim czasie, jeśli doznała krzywdy fizycznej, moralnej lub psychicznej, spowodowanej źle prowadzonym leczeniem.
15. Prawo do podejmowania działań leżących w interesie ogółu
16. Prawo do działalności na rzec przysługującym pacjentom praw
17. Prawo do uczestnictwa w kształtowaniu polityki zdrowotnej
Deklaracja Praw Pacjenta WHO
Karta Praw Pacjenta w oparciu o Deklarację Praw Pacjenta Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
PRAWA OGÓLNE
* Każdy ma prawo do poszanowania swojej osoby jako osoby ludzkiej.
* Każdy ma prawo do samo decydowania.
* Każdy ma prawo do poszanowania integralności fizycznej i psychicznej oraz do poczucia bezpieczeństwa swojej osoby.
* Każdy ma prawo do poszanowania swojej prywatności.
* Każdy ma prawo do poszanowania wyznawanych przez niego wartości moralnych i kulturowych oraz do poszanowania swoich przekonań religijnych i filozoficznych.
* Każdy ma prawo do ochrony zdrowia na poziomie, jaki zapewniają działania w dziedzinie prewencji i opieki zdrowotnej oraz do wykorzystywania możliwości osiągnięcia najlepszego możliwego poziomu zdrowia.
PRAWO DO INFORMACJI
* Informacja o usługach zdrowotnych i o tym, jak z nich najlepiej korzystać, powinna być dostępna dla społeczeństwa, tzn. dla wszystkich zainteresowanych, których to dotyczy.
* Pacjent ma prawo do przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu dostępnych w wyniku leczenia oraz rokowaniu.
1. Pacjent ma prawo, za pośrednictwem leczącego go lekarza, do wglądu w dokumentację medyczną odnoszącą się do jego osoby
2. Pacjent ma prawo, aby wszelkie informacje dotyczące jego osoby uzyskane w związku z udzielanymi mu świadczeniami, w tym sam fakt udzielania świadczenia i pobytu w szpitalu, pozostały w tajemnicy, chyba że pacjent sam wyrazi zgodę na ujawnienie tajemnicy.
3. Informacja może być wyjątkowo zatajona przed pacjentem w przypadku, gdy istnieją poważne przesłanki, aby uważać, że przy braku jakichkolwiek korzyści spowoduje ona tylko poważne szkody.
4. Jeżeli życzeniem pacjenta jest zapoznanie się z pełną informacją o złym rokowaniu ma do tego prawo.
5. Informacja powinna być przekazana w sposób odpowiadający jego zdolności rozumienia, przy jak najmniejszym użyciu niezrozumiałej technicznie terminologii. Jeżeli pacjent nie mówi powszechnie stosowanym językiem, należy umożliwić tłumaczenie.
6. Pacjent ma prawo nie być informowanym, o ile przedstawi wyrażne życzenie.
7. Pacjent ma prawo wskazać, kto, jeżeli w ogóle ktokolwiek, ma być informowany w jego imieniu.
8. Pacjent powinien mieć możliwość zasięgnięcia drugiej opinii, a więc prawo do konsultacji przez innego niż prowadzący lekarz.
9. W momencie przyjmowania do zakładu opieki zdrowotnej pacjent powinien poznać z imienia osoby, które będą odpowiedzialne za opiekę nad nim, uzyskać informacje o ich statusie zawodowym, a także zapoznać się z przepisami i zwyczajami, które będą kształtować jego pobyt i leczenie.
PRAWO DO WYRAŻENIA ZGODY NA ZABIEGI I LECZENIE
1. Warunkiem wstępnym dla jakichkolwiek działań medycznych jest świadoma zgoda pacjenta.
2. Pacjent ma prawo nie zgodzić się lub wstrzymać działanie medyczne. Następne odmowy lub wstrzymania leczenia powinny być starannie objaśniane pacjentowi.
1. Jeżeli pacjent jest niezdolny do wyrażenia swojej woli, a konieczna jest natychmiastowa interwencja medyczna, należy zakładać zgodę pacjenta, o ile wcześniej nie wyraził on swojej woli w sposób nie pozostawiający wątpliwości, co do odmówienia zgody w danej sytuacji.
2. Pacjent ma prawo do wyrażania zgody lub odmowy ich udzielania na badanie lekarskie, badanie diagnostyczne lub inne czynności medyczne i pielęgnacyjne oraz do pełnej informacji o ich celu, charakterze i stopniu ryzyka, a także prawo do wyrażenia zgody lub odmowy jej udzielenia na umieszczenie w szpitalu lub innym zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej.
3. Pacjent lub jego opiekun czy też przedstawiciel ustawowy wyraża na piśmie zgodę na zabieg operacyjny w celach leczniczych lub diagnostycznych, na poddanie się eksperymentalnej metodzie leczenia lub diagnostyki oraz na udział w eksperymencie medycznym do celów naukowych.
4. Pacjent ma prawo do odmowy poddanie się demonstracjom medycznym dla celów dydaktycznych.
5. Pacjent ma prawo zastrzec, aby nie pobierać z jego zwłok tkanek, narządów i komórek.
6. W przypadku możliwości zastosowania alternatywnych sposobów leczenia pacjent ma prawo do współdecydowania o wyborze jednego z nich.
PRAWO DO INTYMNOŚCI I POSZANOWANIA GODNOŚCI
1. Wszystkie informacje dotyczące stanu zdrowia pacjenta, faktów medycznych, rozpoznania, rokowań i leczenia, a także wszelkie inne informacje natury osobistej muszą pozostać poufne, nawet po śmierci.
2. Poufna informacja może być udzielana tylko w przypadku wyrażonej zgody pacjenta lub w przypadku, gdy wyraźnie domaga się tego prawo. Zgoda może być założona, jeżeli informację przekazuje się innym osobom sprawującą opiekę nad pacjentem w trakcie leczenia.
3. Wszystkie informacje dotyczące pacjenta i stwarzające możliwość jego identyfikacji powinny być chronione. Ochrona danych musi być odpowiednia do sposobu ich przechowywania. Substancje pochodzące z ciała ludzkiego stwarzające możliwość identyfikacji danych powinny być chronione równie starannie.
4. Pacjent ma prawo zażądać skorygowania, uzupełnienia, usunięcia, wyjaśnienia i / lub uaktualnienia dotyczących go osobistych i medycznych danych, które są niedokładne, niekompletne, dwuznaczne lub nieaktualne albo nieodpowiednie dla potrzeb rozpoznania, leczenia lub opieki.
5. Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności osobistej w trakcie udzielanych mu świadczeń zdrowotnych, a w szczególności do tego, aby przy udzielaniu świadczeń był obecny tylko niezbędny personel medyczny oraz, aby poszanowano jego prywatność poprzez umożliwienie udzielania świadczenia w osobnym pomieszczeniu lub miejscu osłoniętym.
PRAWO DO OPIEKI I LECZENIA
Pacjent ma prawo, aby lekarz lub inna osoba wykonująca zawód medyczny udzieliły świadczenia zdrowotnego bez zbędnej zwłoki.
1. Pacjent będący w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia ma prawo do pomocy każdego będącego w pobliżu zakładu opieki zdrowotnej.
2. Pacjent wymagający zdaniem lekarza niezwłocznego przyjęcia do szpitala, zwłaszcza w ramach ostrego dyżuru, ma prawo żądać, aby szpital odmawiający przyjęcia ze względu na brak miejsc, rodzaj udzielanych świadczeń lub ze względów epidemiologicznych, zapewnił w razie potrzeby przewóz do innego szpitala mającego możliwość udzielenia właściwego świadczenia.
3. Pacjent przebywający w szpitalu ma prawo do zaopatrzenia w leki i materiały medyczne oraz do pomieszczenia i wyżywienia odpowiadającego do stanu zdrowia. Pacjent ma ponadto prawo do otrzymywania osobistej bielizny szpitalnej i środków higieny osobistej.
4. Pacjent ma prawo do opieki pielęgnacyjnej oraz członka rodziny lub przez inną wskazaną przez siebie osobę, chyba że jest to niemożliwe ze względów epidemiologicznych lub ze względu na warunki przebywania innych osób w tym samym pomieszczeniu.
5. Pacjent ma prawo do nieograniczonego kontaktu korespondencyjnego i telefonicznego z osobami z zewnątrz z ogólnie dostępnego telefonu, a w wyjątkowym przypadku również z telefonu służbowego.
6. Pacjent ma prawo do osobistego kontaktu z osobami zewnątrz. Prawo to może być ograniczone tylko ze względów epidemiologicznych.
7. Pacjent ma prawo do opieki duszpasterskiej duchownego wyznawanej przez siebie religii i umożliwienia uczestnictwa w obrzędach religijnych w szpitalu, a w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia powodującego w jego odczuciu zagrożenia życia, aby szpital niezwłocznie zawiadomił wskazane osoby lub instytucje oraz duchownego wyznawanej przez siebie religii i umożliwił z nimi osobisty kontakt.
8. Pacjent ma prawo zażądać, aby personel szpitala umożliwił wyrażenie mu ostatniej woli w obecności dwóch wiarygodnych świadków lub w obecności notariusza.
9. Pacjenci mają prawo do dobrej jakości opieki, która wyraża się zarówno przez wysokie standardy techniczne, jak i przez dobre ludzkie stosunki pomiędzy pacjentem a osobami sprawującymi opiekę.
10. Pacjent ma prawo do ciągłości opieki włączając w to współpracę pomiędzy wszystkimi dostawcami usług zdrowotnych i / lub zakładami opieki zdrowotnej, które mogą uczestniczyć w rozpoznaniu, leczeniu i opiece.
11. W warunkach ograniczeń, w których instytucje sprawujące opiekę musza dokonywać wyboru, który z pacjentów poddany zostanie leczeniu, wszyscy pacjenci mają prawo do rzetelnej procedury dokonywania tego wyboru. Decyzja powinna być podjęta na podstawie kryteriów medycznych i bez dyskryminacji.
12. Pacjent ma prawo wybrać i zmienić swojego lekarza lub inną osobę sprawującą nad nim opiekę lub zakład opieki zdrowotnej, o ile pozwala na to funkcjonujący system opieki zdrowotnej.
13. Szpital umożliwia kontakt pacjenta z wybranym przez nią duszpasterzem.
PRAWO PACJENTA NIELETNIEGO
Pacjentowi nieletniemu przysługują takie same prawa, jak pacjentowi dorosłemu, z tym że:
1. Zgoda na świadczenia zdrowotne pacjenta nieletniego, który ukończył 16 lat, wymaga potwierdzenia przez osobę reprezentująca jego prawa, przepis wymaga wyrażania zgody na piśmie.
2. Odmowę wyrażenia zgody na świadczenia zdrowotne pacjenta nieletniego, który ukończył 16 lat, wymaga przedstawienia sprawy sądowi opiekuńczemu, który może udzielić zezwolenia na takie świadczenia, nie dotyczy to przypadku, gdy świadczenie ma być udzielenie w przypadku niebezpieczeństwa utraty życia lub kalectwa.
PRAWO DO SKARGI
Pacjent lub osoba reprezentująca jego prawa, jeżeli uzna, że te prawa zostały naruszone, może:
1. Zwrócić się z interwencją do bezpośredniego przełożonego osoby udzielającej świadczenia zdrowotne, a następnie do dyrektora zakładu;
2. W razie niezadowalającego załatwienia sprawy zwrócić się o jej rozpatrzenie przez radę nadzorczą zakładu opieki zdrowotnej a następnie do organu, który utworzył i prowadzi zakład;
3. Jeżeli naruszenie prawa dotyczyło fachowej czynności medycznej, zwrócić się do okręgowej izby lekarskiej, bądź do okręgowej izby pielęgniarek i położnych;
4. Skierować sprawę do sądu powszechnego, jeżeli w wyniku działania lub zaniechania zakładu opieki zdrowotnej lub osoby wykonującej zawód medyczny naruszono dobro osobiste pacjenta lub wyrządzono szkodę materialną w rozumieniu kodeksu cywilnego.
Opieka –dbanie o kogoś ,pilnowanie kogoś ,troszczenie się o kogoś ,doglądanie kogoś ,udzielanie komuś pomocy,uczuciowej, zainteresowanie kimś i zaspokajanie różnych potrzeb tej osoby.
W pedagogice opieka to ;
1.Dawanie oparcia i wsparcia potrzebnego do ;zachowania równowagi biologicznej i psychicznej oraz zdrowia i dobrej jakości życia ,zapewnienie prawidłowego rozwoju i doprowadzenia jednostki do dojrzałości umożliwiającej przedłużenie gatunku
2.zaspokajanie potrzeb, których jednostka nie umie , nie może lub nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić
Każdy człowiek ,w różnych okresach życia i z różnych powodów wymaga opieki.Opieką otaczamy wszystkich , którzy są niezdolni do radzenia sobie w życiu.Najczęściej jest to uwarunkowane wiekiem lub stanem zdrowia.
Samoopieka-podstawowa forma dbania o własne zdrowie, polegająca na podejmowaniu przez człowieka w codziennym życiu decyzji i działań dotyczących zdrowia i życia.Obejmuje ona wykonywanie tych czynności życia codziennego , które przyczyniają się do utrzymania i wzmacniania zdrowia oraz wpływają na dobre samopoczucie każdego człowieka.
Wyróżniamy dwie formy opieki :
1.opieka społeczna, określana jako pomoc społeczna, forma udzielania świadczeń przez społeczeństwo w formie:
usług (opieka nad podopiecznym w domu, domy pomocy społecznej,
pomocy sprzyjającej rozwiązywaniu doraźnych problemów życiowych (świadczenia materialne, zakup sprzętów,
Opieka zdrowotna- jest działalnością , której celem jest utrzymanie jak najlepszego stanu zdrowia poszczególnych osób ,grup społecznych i całego społeczeństwa .Działania instytucji opieki zdrowotnej są ukierunkowane na :
a)wzmacnianie i promowanie zdrowia oraz przywracanie zdrowia w przypadku jego osłabienia ,
b)Pomaganie człowiekowi ,aby mógł żyć na optymalnym poziomie ,jeżeli nie jest możliwy całkowity powrót do zdrowia lub przywrócenie pełnej sprawności.
Zakres działań opiekuńczych powinien być ustalany po rozpoznaniu stanu zdrowia i sytuacji podopiecznego a ocena powinna dotyczyć :
1Stanu zdrowia podopiecznego dotyczącego sfery biologicznej ,psychicznej i społecznej, a także życia duchowego i kulturowego ,ważna jest obiektywna ocena stanu zdrowia , ale również subiektywne postrzeganie własnego zdrowia przez pacjenta,czasami trzeba też uwzględnić ocenę dokonaną przez rodzinę i osoby z najbliższego otoczenia pacjenta
2.przygotowania podopiecznego do samo opieki i możliwości jej realizowania ,szczególnie do samodzielności i zależności w wykonywanych czynnościach życia codziennego
3.zapotrzebowanie na opiekę nieprofesjonalnąi możliwość jej otrzymania ze strony osób bliskich ,rodziny lub sąsiadów
Pomoc i pomaganie – działanie ,wysiłek fizyczny lub moralny albo podjęte dla dobra lub na rzecz innej osoby w celu ulżenia jej lub ratowania.Pomoaganie jest elementem opieki a jego skuteczność wymaga zdefiniownia czynnika ,który naruszył lub zaburzył swoistą harmonię funkcjonowania człowieka jako całości i sprawił ,ze wymaga on pomocy .Czynnik ten może mieć naturę rozwojową, psychiczną ,duchową lub fizyczną.Opieka jest procesem dwustronnym ,interakcją między opiekunem a osobą wymagającą opieki .
Zdrowie WHO- wartością ,dzięki której jednostka lub grupa może realizować swoje aspiracje i zaspokajać potrzebę osiągania satysfakcji oraz zmieniać środowisko i radzić sobie w nim,
Jest zasobem i bogactwem społeczeństwa gwarantującym jego rozwój społeczny i ekonomiczny, tylko zdrowe społeczeństwo może tworzyć dobra materialne i kulturowe, rozwijać się i osiągać odpowiednią jakość życia
Zdrowie człowieka opiera się na harmonijnej integracji integracji ciała ,umysłu, otoczenia i ducha i wynika z osiągnięcia wysokiego poziomu dobrostanu, który umożliwia stały rozwój i zaspokajanie różnych potrzeb w sferze ciała ,umysłu ,współistnienia społecznego i ducha.
Choroba – jest traktowana jako zachwianie tej harmonii oraz skutek zaburzeń zdrowia i słabienie jego potencjału.Choroba jest nie tylko procesem biologicznym związanym z zaburzeniami funkcji jednego lub kilku narządow bądź układów- jest zjawiskiem , które dotyczy całego człowieka i ,,rozgrywa się ,,wokół niego.Choroba to stan zmniejszonej zdolności przystosowawczej ustroju , który powoduje zaburzenie jego równowagi .Dla większości ludzi choroba jest zespołem objawów powodujących dyskomfort.Choroba jest procesem który może mieć wymiar:
Organiczny (zmiany w funkcjonowaniu organizmu odczuwane przez człowieka i potwierdzon podczas badań,temp,ciśnieni,obrzeki, stwirdzone w badaniach zmiany w budowie lub funkcjonowaniu organizmu nawet bez odczuwania (nacieki,badania krwi rtg )
Psychiczny –rozumiemy jako subiektywne odczuwanie własnego stanu jako choroby, co polega na odczuwaniu różnych dolegliwości (niepokój,zniechęcenie zły nastrój ) poczucie bycia chorym mimo braku objawów
Społeczny –rozumiany jako różne społeczne konsekwencje faktu zachorowania( uznanie człowieka za chorego przez innych,ukrywanie pewnych chorób by nie stracić pracy,
Wystąpienie objawów widocznych dla innych osób jak bladość, zaostrzone rysy twarzy,zachowania nieadekwatne do sytuacji.
Osoba zdrowa WHO –to taka osoba , która na danym etapie swojego rozwoju (dziecko,dorosły,stary ,starzec )rozwija się i funkcjonuje zgodnie z ustalonymi normami, i w pełni realizuje swoje aspiracje i potzrby ,reaguje na wyzwania środowiska ,wchodzi w korzystną interakcje ze środowiskiem i zmienia środowisko stosownie do swoich potrzeb.
Podmiotowe traktowanie pacjenta-podmiotowe postrzeganie człowieka jaest warunkiem indywidualizowania opieki.Osoba ludzka nie może być uprzedmiotowiana ,traktowana instrumentalnie jako przedmiot,zredukowana do sumy, części,narzędzie lub środek do realizacji celu.Każdy człowiek jest indywidualnością ,ponieważ inaczej ,subiektywnie odczuwa każdy stani sytuację ,inaczej postrzega świat i swoje w nim miejsce,nadając indywidualne znaczenie poznanym faktom, zjawiskom,stanom.
Opiekun traktuje pacjenta/podopiecznego podmiotowo gdy :
Widzi w nim przede wszystkim człowieka
Respektuje jego prawo do subiektywnego odczuwania własnego stanu tzn.objawów,lęku, niepokoju, zimna,komfortu ,dobrostanu,poczucia zdrowia i choroby
Z szacunkiem odnosi się do jego subiektywnych odczuć,poglądów i przekonańi wiary,które z jednej strony leżą u podstaw zachowań zdrowotnych ale z drugiej wpływają na zwiększenie ryzyka zachorowania bądż też utrudniają przezwyciężenie choroby
Wykorzystuje subiektywne odczucia pacjenta do oceny jego stanu
Zachowania prozdrowotne-promocja zdrowia,krzewienie i propagowanie zdrowia,działania ukierunkowane na te czynniki które gwarantują zdrowie indywidualnych osób a w konsekwencji całego społeczeństwa.Grupy zachowań prozdrowotnych :
Pozytywne praktyki zdrowotne (aktywność fizyczna,higiena osobista wypoczynek)
Nawyki żywieniowe
Zachowania związane z profilaktyką (wizyty kontrolne u lekarza pierwszego kontaktu,stomatolog,
Unikanie używek(papierosy,narkotyki,alkohol )
Bezpieczne korzystanie z samochodu (używanie pasów bezpieczeństwa,przestrzeganie przepisów )
Profilaktyka –to inaczej zapobieganie ,prewencja; obejmuje działania podejmowane w celu zapobiegania czemuś, obronę przed nieporządanym skutkiem czegoś.Są to działania uprzedzające.Profilaktyka w medycynie oznacza działania ,których celem jest niedopuszczenie do rozwoju chorób, zaburzeń, i zmniejszenia ich skutków.
Na każdym etapie działań profilaktycznych znaczącą rolę powinna odgrywać edukacja zdrowotna .Celem edukacji zdrowotnej jest uczenie ludzi , jak dbać o własne zdrowie i zdrowie innych ludzi, przez uświadamianie im związku między zdrowiem człowieka a jego stylem życia oraz środowiskiem fizycznym i społecznym.Celem edukacji jest kształtowanie sprzyjających zdrowiu przekonań,motywacji,umiejętności a w konsekwencji postaw prozdrowotnych jednostki , które powinny prowadzić do realizacji zachowań służących zdrowiu.
Potrzeba -potrzeba, odczuwany przez jednostkę stan braku czegoś, co w związku ze strukturą organizmu, indywidualnym doświadczeniem oraz miejscem jednostki w społeczeństwie, jest niezbędne do utrzymania jej przy życiu, umożliwienia jej rozwoju, utrzymania określonej roli społ., zachowania równowagi psychicznej;
Potrzeby fizjologiczne
potrzeba jedzenia,
potrzeba odpoczynku,
Potrzeby bezpieczeństwa wyrażają się unikaniem tego, co może przynieść śmierć lub cierpienie
potrzeba zależności,
potrzeba opieki i oparcia,
potrzeba braku lęku,
potrzeba ładu.
Potrzeby afiliacji (przynależności i miłości, akceptacji, afirmacji); ich zaspokojenie rzutuje na sposób widzenia świata, występują w dążeniach przezwyciężenia osamotnienia, alienacji
Potrzeby szacunku i uznania
potrzeba potęgi,
potrzeba wyczynu,
potrzeba wolności,
potrzeba respektu i uznania innych,
potrzeba dobrego statusu społecznego,
potrzeba sławy,
potrzeba dominacji
Potrzeby samorealizacji
dążenie do rozwoju możliwości
dążenie do realizacji celu
Maslow wyróżnia także potrzeby: poznawczą i estetyczną.