LEKI P/DEPRESYJNE
Działają przede wszystkim pobudzająco na nastrój (tymoleptycznie) i od hamowująco na napęd psychoruchowy.
Zastosowanie: stany depresji o przynajmniej średnim nasileniu.
Stany depresyjne obejmują:
- depresje endogenne ( w przebiegu chorób afektywnych)
- depresje psychogenne ( urazy psychiczne i przeżycia)
- depresje objawowe ( spowodowane chorobami somatycznymi, uszkodzenie OUN, zatrucia lekami)
Stany depresyjne charakteryzują się:
Obniżenie nastroju
Utrata zainteresowań
Utrata kontaktu z otoczeniem
Zniechęcenie do życia ( tendencje samobójcze)
Zaburzenia snu, apetytu
Zaburzenia lękowe
Patomechanizm depresji związany wiąże się z uszkodzeniem neuronów jadra sinawego, co prowadzi do zmniejszenia funkcji układu noradrenergicznego (upośledzenie koncentracji i aktywności ruchowej). Ponadto neurony noradrenergiczne odgrywają ważną rolę w regeneracji procesów snu, czuwania, uczenia się, pamięci, koncentracji, uwagi, łaknienia.
Zaburzenia depresyjne wiążą się z dysfunkcją układu serotoenergicznego, która prowadzi do wzrostu liczby receptorów 5HT2
Efekt: zaburzenia emocjonalne, procesów snu, czuwania, aktywności ruchowej.
W przebiegu depresji występują też: zaburzenia funkcji układu cholinergicznego ( zwiększona aktywność) i gabaergicznego ( spadek aktywności GABA), zaburzenia hormonalne.
W terapii zab depresyjnych stosuje się leki regenerujące czynność układu noradrenergicznego i noradrenergicznego.
Podział leków pod względem ich mechanizmów działania:
Hamujące nieselektywnie wychwyt zwrotny:
- TLPD ( trójpierścieniowe leki p/depresyjne)
b) hamujące selektywnie wychwyt zwrotny serotoniny (SSRI)
c) hamujące selektywnie wychwyt zwrotny noradrenaliny (SNRI)
d) inhibitory oksydazy noradrenaliny (MAO): nieselektywnie i selektywne
e) inne mechanizmy działania
Układ pozapiramidowy (podkorowy)- część somatycznego układu nerwowego, reguluję napięcie mięśni i kieruje ruchami zautomatyzowymi. Wraz z układem piramidowym bierze udział w wykonywaniu przez organizm czynności ruchowej, jest układem wspomagającym, umożliwiającym pełną automatyzację nowych nabytych czynności ruchowych.
Szlak nigroskrapialny- łaczy substancje czarną z prążkowiem, najobficiej występuje dopamina, odpowiada za proces planowania ruchu.
AUTYZM WCZESNODZIECINNY- zespół Kannera (autyzm głęboki) jest to zespół upośledzenia rozwoju w którym istną rolę odgrywa funkcjonowanie mózgu. Cechuje się: problemami z komunikacją uczuć, związkami społecznymi, kłopotami z integracją wrażeń zmysłowych. Pojawia się w pierwszych 3 latach życia.
AUTYZM SCHIZOFREMICZNY- jest uważany za objaw schizofremi. Polega na wycofaniu się z kontaktów z innymi ludźmi, zamknięciu w sobie, skupieniu się na sobie.
TLPD
Pochodne dibenzoapeniny
- DEZIPRAMINA (Petylyl)
- IMPRAMINA ( wycofana)
- KLOMPRAMINA (Anafranil)
- OPIPRAMOL (Pramolan, Sympramol)
Pochodne dibenzodiazepiny
- DIBENZEPINA (Noveril)
Pochodne dibenzocykloheptadienu
- AMITRYPTYLINA (Amitrypinum)
Pochodne dibenzoksepiny
- DOKSEPINA (Doxepin)
Mechanizm działania związany jest z nasileniem przekaźnictwa w układzie noradrenergicznym i soretoergicznym na skutek zahamowania wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny.
W stopniu zrównoważonym na wychwyt noradrenaliny i serotoniny wpływają: DOKSEPINA, OPIPRAMOL, AMITRYPTYLINA
Najsilniej na wychwyt serotoniny wpływa: KLOMPRAMINA
TLPD wpływają także hamująco na rec α1, α2, 5HT1, 5HT2 oraz M1, H1. Większość TLPD wykazuje wyraźne działanie p/depresyjne po 3-4tyg stosowania.
Wskazania:
- depresje endogenne
- depresje psychogenne
- dystymia (przewlekły stan depresyjny trwa 2lata)
- moczenie nocne u dzieci
- zespół natręctwa (KLOMIPRAMINA)
- nerwice pourazowe (AMITRYPTYLINA)
- lęk napadowy ( KLOMIPRAMINA)
Zasady stosowania:
Leczenie rozpoczyna się od małych dawek ¼ - 1/3 dawki optymalnej które następnie zwiększa się do dawek optymalnych które stos się przez kilka tyg 2-3 dawkach podzielonych.
Przez ok. 2 tyg stos się dawkę podtrzymującą (zmniejszone).
Efekt występuje po 4-6tyg stosowania. Brak wyraźnej poprawy po ok. 3 tyg lecz jest wskazaniem do stosowania dawki max. A brak efektu po 6-8tyg jest wskazanie do zmiany leku p/depresyjnego, który zmienia się powoli ( zespół odstawienia).
Działania niepożądane:
- wysychanie błon śluzowych ( oczu, nosa, gardła)
- zab akomodacji
- zab w oddawaniu moczu
- zaparcia
- przyrost masy ciała
- przyspieszenie czynności serca
- ortostatyczny spadek ciśnienia
- majaczenia ( amitryptylina)
- ośrodkowy zespół antycholinergiczny ( niepokój ruchowy, zab świadomości, omamy wzrokowe, upośledzenie pamięci, tachykardia)
- senność
- zmęczenie
- zab koncentracji
- zab potencji
- zab ze strony ukł krwiotwórczego
P/wskazania:
- jaskra
- przerost gruczołu krokowego
- miastenia
- zab rytmu serca
- nadczynność tarczycy
LEKI P/DEPRESYJNE O INNEJ BUDOWIE – które hamują nieselektywnie wychwyt zwrotny monoamin.
- MAPROTYLINA
- WENLAFAKSYNA (Efectin ER)
MAPROTYLINA
- hamuje wychwyt zwrotny noradrenaliny
-
-
WENLAFAKSYNA
-hamuje wychwyt zwrotny serotoniny
SELEKTYWNE INHIBITORY SEROTONINY (leki hamujące wychwyt zwrotny serotoniny) SSRI
Jednopierścieniowe:
- FLUWOKSAMINA
- FLUOKSETYNA
b) dwupierścieniowe
- CITALOPRM (Cital)
- PAROKSETYNA (paromerch)
- SERTRALINA (Arentra, Setalofit)
c) wielopierścieniowe
Wskazania:
- depresje endogenne i psychogenne
- bulimia
- otyłość
- zapobieganie chorobie afektywnej
- abstynencja alkoholowa
Działania niepożądane:
- zab żołądkowo- jelitowe
- zab ośrodkowe
P/wskazania:
- padaczka
- ciąza
- karmienie piersią
- ostre stany sepresyjne
- niewydolność nerek i wątroby
INHIBITORY MAO
Nieselektywne inhibitory MAO- hamują enzym w sposób nieodwracalny
- FENELAZYNA
- MEBENAZYNA
Wskazania:
- lęk napadowy
- lęk foniczny
- depresje atypowe ( zwiększony apetyt)
Nie stosuje się ich ponieważ są toksyczne.
Działania niepożądane:
- bardzo duży spadek ciśnienia
- bardzo duży wzrost ciśnienia
- bezsenność
- przyrost masy ciała
- zab w oddawaniu moczu
- zaparcia
Selektywne inhibitory MAO
Wszystkie inhibitory Mao oprócz MOKLOBEMIDU wchodzą w interakcje z substancjami zawierającymi białko i tyrabine ( ser, kawa, czekolada, wino, mleko);
LEKI O INNYM MECHANIŹMIE DZIAŁANIA
- TIANEPTYNA (Coaxil)
Hamuje wychwyt zwrotny serotoniny
Działa p/depresyjnie i anksjolitycznie
Lek dobrze tolerowany
Działania niepożądane:
- suchość w jamie ustnej
- zab przewodu pokarmowego
P/wskazania: ciężkie depresje
- MIRTAZAPINA (Mirzatan)
Jest to α2 bloker
Powoduje wzrost aktywności układu noradrenergicznego i serotoergicznego
Wskazania: depresje endogenne
Działanie niepożądane: suchość w jamie ustnej
- MIANSERYNA ( Miansec, Lewiron)
Blokuje rec α2, 5HT1- 5HT3, histaminowe
Wskazania: średnie depresje z lękiem i niepokojem
Działa słabo cholino litycznie
P/wskazania: jaska, przerost gruczołu krokowego
LEKI STOS W ZAPOBIEGANIU NAWROTOM CHORÓB AFEKTYWNYCH
- węglan litu ( sole litu)- nasila przekaźnictwo serotergiczne ( uwalnai serotoninę) i noradrenergiczne. Działa p/depresyjnie, hamuje przekaźnictwo noradrenergiczne( w wiekszych dawkach) p/maniakalne
Działanie niepożądane: zab gospodarki wodno-elektrolitowej
Prep: Lithium carbonicum