Etyka dziennikarska
Wykład 1 (26.02.13r.)

Zerówka z konsekwencjami.
Egzamin ustny – notatki z wykładów + 2 lektury

Lista podstawowa:
M. Drożdż, „Etyczne orientacje w mediosferze” – filozoficzna
P. Czarnecki , „Etyka mediów” – etyka medialna w ogóle
W. Rivers, C. Mathews, „Etyka środków przekazu – przykłady z życia
M. Iłowiecki, „Krzywe zwierciadło. O manipulacji w mediach.” – obrazki, przykłady
M. Iłowiecki, „Pilnowanie strażników. Etyka dziennikarska w praktyce” – trudny język, 2 części
Z. Sareło, „Media w służbie osoby. Etyka społecznego komunikowania” – filozoficzna
J. Pleszczyński, „ Etyka dziennikarska” – pisania z perspektywy Gazety Wyborczej

Literatura uzupełniająca:
A. Lepa, „Pedagogika mass mediów” – pisania oczami nauczyciela, jak uczyć odbioru mediów
K. Czuba, „Katolickie podstawy etyki dziennikarskiej” – etyka w kontekście wiary
R. Kapuściński, „Autoportret reportera” – refleksje na temat pracy dziennikarza, łatwy język.

Wybrać po 1 książce z tych dwóch grup i przeczytać!

Geneza i pojęcie etyki.
Słowo „etyka” wywodzi się z gr. ethos – miejsce zamieszkania, obyczaj, zwyczaj.
Za ojca założyciela i pierwszego etyka uważa się Sokratesa, greckiego filozofa (469-399r. p.Ch.). Określił on przedmiot etyki jako powinność moralną działania. Był pierwszym, który swoje dociekania filozoficzne skoncentrował na człowieku. Jego filozofii towarzyszyło hasło: „Człowieku, poznaj samego siebie.” Wśród zalet człowieka wymienił zalety moralne. Twierdził, że to jest właściwy przedmiot etyki. Najwyższym dobrem jest cnota (z gr. arete) wiążąca się z pożytkiem. Pożyteczne zaś jest to, co jest dobre i co ważne, cnota zawsze warunkuje szczęście. Jest tożsama z wiedzą, tzn. kto wie, ma rzetelną wiedzę, ten nie może postępować inaczej, jak tylko etycznie, dobrze. To stanowisko zostało nazwane intelektualizmem etycznym. Sokrates twierdził, że zło jest skutkiem niewiedzy, czyli nieświadomości. Sokratesa cechowała pokora poznawcza (epistemologiczna), zdawał sobie sprawę z niemierzalności ludzkiej wiedzy. Dał temu wyraz w swojej słynnej sentencji: „Wiem, że nic nie wiem.”
Termin „etyka” wprowadził Arystoteles (384-322r. p.Ch). Terminem tym nazwał wyodrębnioną przez siebie nową dziedzinę tzw. filozofii praktycznej.
Współcześnie w etyce, zwłaszcza personalistycznej, akcentuje się bardzo godność osoby. Ta osoba odnajduje siebie i spełnia się jako osoba wtedy, gdy przyjmuje innego człowieka również jako osobę i odkrywa, że odpowiedzialność za siebie i za drugich jest zbieżna. W takim ujęciu adresatem działania moralnego (ludzkiego czynu) nie jest powinność, ani wartość, prawo, lecz adresatem zawsze jest konkretna osoba określająca przez swą godność pola powinności moralnej dla każdej innej osoby. Nie kodeksy, prawo ani wartości powinny być istotnym stymulatorem, lecz godność.


W stronę definicji etyki…
Etyka jest nauką filozoficzną i moralności w aspekcie dobra lub zła czynu moralnego.
Etyka próbuje opisać i wyjaśnić czym jest dobro i zło, sumienie, odpowiedzialność. Określa istotę moralnej powinności człowieka i szczegółowe treści tego postępowania. Wyjaśnia sam fakt moralnego działania.
Etyka różni się od teologii (moralnej), ponieważ teologia ta bada i przywołuje jako uzasadnienie dla swych tez również poza naturalne źródła moralności, np. objawienie, Pismo Święte, tradycje Kościoła. Natomiast etyka bazuje tylko i wyłącznie na tym, co może poznać rozum ludzki. Nie wypowiada się na temat wartości (czy coś jest dobre czy złe).
Etyka to teoria powinności moralnej i moralnych wartości postępowania.
Potocznie etyka to ogół ocen i norm moralnych przyjętych w określonej społeczności, albo przez niektórych jej przedstawicieli. W tym ujęciu etyka jest synonimem moralności i etosu.
Etyka utożsamiana jest (mylona) z etologią, ponieważ etologia jest teorią norm moralnych uznawanych i praktykowanych w danym środowisku. Etologia opisuje pewne zjawiska moralne w danym środowisku. Etologia jest to dyscyplina porównawcza i opisowa. Obejmuje również psychologię, socjologię moralności. Bada wszelkie zjawiska związane z moralnością, to, jak się zachowują ludzie, ale nie mówi czy coś jest dobre czy złe.