Organizacja przestrzenna:

-płaszczyzna pośrodkowa (płaszczyzna symetrii), tworzy część lewą i prawą, odeń odchodzą równolegle płaszczyzny strzałkowe (ta która jest dalej od płaszczyzny pośrodkowej nazywa się boczną, a ta co bliżej- przyśrodkową)

-płaszczyzny poprzeczne- tworzą kierunek doczaszkowy (przedni) i kierunek doogonowy (tylny)

-płaszczyzny grzbietowe- równoległe do linii grzbietu (inaczej poziome) tworzą kierunek dogrzbietowy i dobrzuszny

-kończyny maja kierunek bliższy i dalszy, ręka ma np. kierunek dłoniowy, a stopa kierunek podeszwowy.

Kości

Układ ruchu- tworzą to kości z ich połączeniami (+chrząstki) oraz mięśniami szkieletowymi. Składa się z części czynnej i biernej (kościec).

Kościec (szkielet)- ogół kości w organizmie ssaków.

-osiowy: czaszka (kościec głowy), kręgosłup, kościec klatki piersiowej

-kończyn: przednie (piersiowe), tylne (miednicze)

Funkcje:

-ochronna w stosunku do części miękkich (układ nerwowy ośrodkowy, narządy zmysłów, szpik)

-nadaje kształt ciału

-limituje wzrost ciała

-magazynowanie substancji mineralnych dla organizmu

Powstanie:

-powstaje na końcu, zatem dostosowuje się do innych układów. Występy i wyniosłości tworzą się w miejscu gdzie przyczepi mięśni lub więzadłe powodują pociąganie, a tam gdzie powodują ucisk tworzą się struktury z wcięciami, dołami itd.

Kości nie wchodzą w skład układu ruchu: k. przegrody nosa, k. prącia kk. Serca

Tkanka Kostna:

-odmiana tkanki łącznej

-składa się z osteoblastów, osteoklastów, osteocytów i istoty międzykomórkowej (substancja bezpostaciowa i zanużone weń włókna kolagenowe ułożone w pęczki)

Podział

-składniki chemiczne: nieorganiczne (sole mineralne) i organiczne (osseina, włókna, odpowiada za sprężystość)

-grubowłóknista -> nieregularne ułożenie pęczków kolagenowych, u ssaków znajduje się ona w życiu płodowym, a w życiu pozapłodowym jest jedynie w szwach oraz w miejscach przyczepu ścięgien do kości; kosteczki słuchowe

-drobnowłóknista -> regularne ułożenie, równoległe włókna kolagenowe, a substancja międzykomórkowa tworzy blaszki kostne, występuje u ssaków jako istota:

- gąbczasta- wypełnia wnętrze kości krótkich, płaskich i różnokształtnych oraz tworzy nasady kości długich, zbudowana jest z beleczek obudowujących niewielkie jamki (one są wypełnione szpikiem kostnym czerwonym)

- zbita – jest w trzonach kości długich (tworzy kość korową) oraz pokrywa ich nasady, obudowuje z zewnątrz kości krótkie, płaskie i różnokształtne, jednostką strukturalną jest osteon (kanał Haversa; obejmuje centralną część tworząc kanał osteonu, tam są naczynia krwionośne, ścianę osteonu tworzą blaszki kostne osteonu)

-okostna- pokrywa kości d zewnątrz, tworzy ją tkanka łączna włóknista zbita, ma dwie warstwy: włóknistą (zbite włókna kolagenowe) i kościotwórcza (unerwienie i unaczynienie kości). Wzmacnia kości, chroni przed urazami mechanicznymi, zaopatruje w sieć naczyń krwionośnych i umożliwia procesy regeneracji (osteoblasty)

Podział kości (ukształtowanie)

1. Kości krótkie (grubość, szerokość i długość są podobne) np. kości nadgarstka, kości stępu i kości trzeszczkowe.

2. Kości płaskie (długość i szerokość przeważa nad grubością) np. kości czaszki, łopatka, kość miednicza

3. Kości długie (przewaga długości nad grubością i szerokością). Mają trzon i dwie nasady, wewnątrz jest jama szpikowa (szpik kostny żółty). Np. kosć ramienna, udowa.

1. Rurowate

2. Łukowate

1. Kości różnokształtne np. kręgi

2. Kości pneumatyczne (mają w środku jamy, wypełnione powietrzem, a ich powierzchnia jest pokryta błoną śluzową) np. kość czołowa, szczęka, zatoki przynosowe

Podział kości (przeszłość rozwojowa)

1. Kości zastępcze (przechodzą 3 stadia rozwojów: błoniaste, chrząstne i kostne), większość kości szkieletu

2. Kości pokrywowe (nie przechodzą stadium chrzęstnego), powstają w obrębie czaski.

Kręgosłup

Podział:

1. Kręgi prawdziwe- zachowujące w pełni swoją indywidualność

2. Kręgi rzekome- takie które mogą się zespolić ze sobą i tworzyć struktury złożone

Budowa przeciętnego kręgu:

1. Trzon kręgu- istota gąbczasta, otoczona istotą zbitą. Koniec doczaszkowy jest głową kręgu, koniec doogonowy to dół kręgu.

2. Łuk kręgu- nań jest wcięcie kręgowe doczaszkowe i wcięcie kręgowe doogonowe. Wcięcia sąsiednich kręgów tworzą otwor międzykręgowy (przezeń nerw rdzeniowy)

3. Między łukiem a trzonem powstaje otwór kręgowy (tworzący kanał kręgowy; tam jest rdzeń kręgowy i jego opony),

4. Wyrostki: na łuku kręgu: wyrostek kolczysty (obok niego: wyrostek stawowy doczaszkowy i doogonowy-> służą do zestawienia z sąsiadującymi kręgami, dzięki powierzchniom stawowym), po bokach: wyrostki poprzeczne,

Część szyjna – kręgi szyjne

- u ssaków domowych 7 kręgów, jest ruchomy

1. kręg szczytowy (atlas) - Łączy się z kłykciami potylicznymi czaszki przez dołki stawowe doczaszkowe. Nie posiada trzonu. Ma 2 łuki- dobrzuszny i dogrzbietowy. Wyrostki poprzeczne przekształciły się w skrzydła kręgu szczytowego (strona dobrzuszna: dół skrzydłowy; zwykle są tam 3 pary otworów: otwór skrzydłowy (u psa jest wcięcie skrzydłowe), otwór kręgowy boczny, otwór wyrostka poprzecznego (brak u przeżuwaczy)), na powierzchni dogrzbietowej łuku jest guzek dogrzbietowy, a na powierzchni łuku dobrzusznego jest guzek dobrzuszny (strona zewnętrzna łuku) oraz dołek zębowy (strona wewnętrzna łuku).

2. Kręg szyjny II (kręg obrotowy)- jest on długi zwykle (u świni jest najkrótszy), posiada ząb (zmodyfikowany trzon kręgu szczytowego zrośnięty z kręgiem obrotowym), wyrostek kolczysty jest wydłużonym grzebieniem (mięsożerne, bydło, koń) albo słupkowy (świnia), słabo rozwinięty wyrostki poprzeczne. Wyrostki stawowe doczaszkowe są płaskimi powierzchniami stawowymi.

3. Kręgi szyjne III-VI – są podobne, mają dobrze zaznaczone wyrostki stawowe. Na powierzchni dobrzusznej mają grzebienie dobrzuszne, słabo rozwinięte wyrostki kolczyste, mają wyrostki żebrowo-poprzeczne (połączenie wyrostka poprzecznego z szczątkowymi wyrostkami żeber; wyróżnia się guzek dobrzuszny i dogrzbietowy), są też wyrostki suteczkowate (związek z wyrostkami stawowymi doogonowymi)

4. Kręg szyjny VII – upodabnia się do piersiowych, ma skrócony trzon i wysoki wyrostek kolczysty. Ma też dołki żebrowe doogonowe

Część piersiowa- kręgi piersiowe

- różna ilość kręgów (zależy od gatunku)

-kręgi posiadają dołki żebrowe: doczaszkowe i doogonowe i dołki żebrowe wyrostka poprzecznego (połączenie z żebrami, maja wyrostki suteczkowate)

-trzony kręgów są krótkie, a ich doły i głowy spłaszczone (ograniczona ruchomość)

Część lędźwiowa- kręgi lędźwiowe

-różna liczba kręgów

-długie trzony kręgów, głowy i doły są spłaszczone, wyrostki kolczyste są pochylone do przodu, wyrostki poprzeczne tworzą blaszki- wyrostki żebrowe, a na wyrostkach doczaszkowych są wyrostki suteczkowate

Część krzyżowa- kręgi krzyżowe

-zespolone kościozrostem kręgi krzyżowe- kość krzyżowa

-kręgi krzyżowe zmniejszają się i są coraz węższe

-podstawa kości krzyżowej (skierowana do przodu), wierzchołek kości krzyżowej (skierowany do tyłu), wyrostki kolczyste jeśli są zespolone tworzą grzebień krzyżowy pośrodkowy. Otwory kręgowe poszczególnych zrostów tworzą kanał krzyżowy, tym kanałem łączność nawiązuje otwór krzyżowy dogrzbietowy i dobrzuszny. Wyrostki poprzeczne są silnie rozwinięte i tworzą skrzydła krzyżowe (połączenie z kością biodrową)

Część ogonowa- kręgi ogonowe

-zmienna liczba kręgów

-kręgi w kierunku doogonowym ulefają redukcji (zanika łuk kręgowy, trzony się uwsteczniają, zmniejszają się wyrostki)

Gatunek	Odcinek szyjny	Odcinek piersiowy	Odcinek lędźwiowy	Odcinek krzyżowy	Odcinek ogonowy
Pies	7	13	7	3	20-23
Świna	7	14-15	6	5-7	20-23
Bydło	7	13	6	5	18-20
Owca	7	13	6	4	3-24
Koza	7	13	6	4	12-16
Koń	7	18 (19)	6 (5)	5	15-21

Kościec klatki piersiowej

-klatka piersiowa jest spłaszcozna bocznie

-wpust doczaszkowy klatki piersiowej= kręg piersiowy I + I para żeber + rękojeść mostka

-wpust doogonowy= ostatni kręg piersiowy + ostatnia para żeber + łuk żebrowy + wyrostek mieczykowaty mostka

1. Kręgi piersiowe

2. Żebra

-długie, łukowato wycięte twory kostno-chrzęstne

-z jednej strony zespolone są z kręgosłupem, z drugiej z mostkiem

-ma dwie części: część kostną (kość żebrowa, w części domostkowej zespala się z chrzastką żebrową, na końcu bliższym ma głowę żebra i guzek żebra, oddzielone są szyjką żebra) i część chrzęstną

-oddzielone są przestrzeniami międzyżebrowymi

-żebra prawdziwe- nie biorą udziału w oddychaniu, rolą jest umocowanie kończyn piersiowych

-żebra rzekome (bezmostkowe)- biorą udział w oddychaniu, łuk żebrowy- chrząstki żebrowe żeber rzekomych łączące się.

-żebra wolne- ostatnie 2 pary

1. Mostek

-rodzaj listwy z którą zespalają się chrząstki żebrowe

-Struktura kostna lub chrząstkowo-kostna

-zbudowana jest z odcinków m ostkowych połączonych chrząstkozrostami

-po obu stronach mostka są wcięcia żebrowe (służą do zestawienia z chrząstkami żebrowymi żeber prawdziwych)

-powierzchnia dobrzuszna: grzebień mostka (przedłużenie rękojeści mostka)

-części: rękojeść mostka, trzon mostka, wyrostek mieczykowaty (ma chrząstekę mieczykowatą)

Kościec czaszki

-twór z wielu kości

-łączy się za pomocą szwów, chrząstkozrostów, kościozrostów (starsza osobniki)

-części ruchome: staw skroniowo-żuchwowy i pomiędzy niektórymi elementami kości gnykowej

1. Mózgowioczaszka

-kostna obudowa dla mózgowia i związanych z nim narządów zmysłów (narząd powonienia, przedsionkowo-ślimakowy, narząd wzroku)

1. Kość potyliczna

-nieparzysta

-kontakt z kręgosłupem

-ogarnicza jame czaszkową

-zawiera: otwór wielki (część tylno dolna, przezeń łączy się z kanałem kręgowym), cześci boczne z 2 kłykciami potylicznymi (zestawienie stawowe z kręgiem szczytowym), bocznie od nich są wyrostki przykłykciowe (doń przyczepiają się mięśnie i więzadła), łuska potyliczna (powyżej otworu wielkiego, tam grzebień karkowy (pies, świania, koń), kresa karkowa (bydło)), część podstawna (poniżej otworu wielkiego, łączy się chrząstkozrostem z kością podstawnoklinową)

1. Kość przedklinowa

- tworzą część przednia czaszki

-u osób młodych kości (2) są połączone chrząstkozrostem

-u człowieka i świni po porodzie zrastają się w kość klinową

-kość przedklinowa: trzon (weń jest zatoka klinowa) + parzyste skrzydła (obudowa oczodołu i jamy czaszkowej. Jest tu kanał wzrokowy i szczelina oczodołowa)

-kość podstawno klinowa: trzon + skrzydła

1. Kość skrzydłowa

-buduje ścianę boczną nozdrzy tylnych

1. Kość skroniowa

-ogranicza mózgowioczaszkę od strony podstawnej i z boków

-tworzy staw z żuchwą: staw skroniowo-żuchwowy

-3 części: 1. Łuskowa (ogranicza dół skroniowy, na powierzchni występują wyciski palczaste, odeń odchodzi wyrostek jarzmowy (co tworzy łuk jarzmowy; miejsce przyczepu np. żwacza), poniżej jego jest dół żuchwowy) 2. Skalista (obudowuje ucho wewnętrzne, ma otwory np. otwór słuchowy (prowadzi do przewodu słuchowego wew.) 3. Bębenkowa (zawiera jamę bębenkową, tam są kosteczki słuchowe)

1. Kość ciemieniowa

-tworzy sklepienie jamy czaszkowej. U psów i u koni na powierzchni jest grzebień strzałkowy zewnętrzny, u konia i świni występuje grzebień strzałkowy wewnętrzny (na powierzchni wewnętrznej)

1. Kość międzyciemieniowa

-leży między kośćmi ciemniowymi a łuską potyliczną

1. Kość czołowa

-tworzy sklepienie jamy czaszkowej, jamy nosowej i oczodołu.

-wyróżnia się części: część nosowa (budowanie sklepienia jamy nosowej, ma otwory sitowe), łuska czołowa i część oczodołowa (budowanie ścian oczodołu)

-u przeżuwaczy ta kość tworzy wyrostki- możdżenie, pokrywające róg (wytwór naskórka i skóry właściwej)

-jest spneumatyzowana (ma zatokę czołową)

-przeżuwacze i koń-> od łuski czołowej odchodzi wyrostek jarzmowy który łączy się łukiem jarzmowym

-mięsożerne i świnia-> wyrostek nie dochodzi do łuku jarzmowego, a pierścień oczodołowy jest tu ograniczony przez więzadło oczodołowe

1. Kość sitowa

-jest tam narząd powonienia

-jest na granicy mózgowioczaskzi i trzewioczaszki

-wyróżnia się: blaszkę sitową (ma otwory sitowe), blaszkę pionową (przegroda kostna nosa), blaszkę pokrywającą (tworzy sklepienie błędnika sitowego), blaszkę podstawną) nań spoczywa błędnik sitowy), błędnik sitowy (tworzy małżowiny sitowe)

1. Lemiesz

-kość wydłużona biegnąca od kości przedlinowej do dna jamy nosowej

-wyróżnia się: grzebien lemiesza, skrzydła lemiesza

1. Trzewioczaszka

-rusztowanie kostne dla początkowych odcinków aparatu trawiennego i oddechoweg

1. Kość nosowa

-przedłużenie płaszczyzny kości czołowej

-tworzy sklepienie jamy nosowej

-łączy je szew międzynosowy

-między kością nosową a siekaczową znajduje się wcięcie nosow-siekaczowe (nie ma go u psa)

1. Kość łzowa

-buduje oczodół

-wyróżnia się: powierzchnię twarzową i powierzchnię oczodołową

1. Szczęka

-największa kość trzewioczaszki

-tworzy podniebienie kostne i ogranicza jamę nosową i ustną

-tam są zębodoły (dla kła, zębów przedtrzonowych i trzonowych łuku górnego)

-jest tam zatoka szczękowa (spneumatyzowane)

-wyróżnia się: trzon szczęki (tu może być grzebień twarzowy; u przeżuwaczy jest guz twarzowy), wyrostek zębodołowy (ma zębodoły), wyrostek podniebienny (główny składnik podniebienia kostnego, wyrostki jego (obustronne) łączą się w szew podniebieniowy pośrodkowy), wyrostek jarzmowy i wyrostek czołowy (tylko u mięsożernych)

1. kość siekaczowa

-ogranicza wejście do jamy nosowej

-bierze udział w budowie podniebienia kostnego

-tu są zębodoły siekaczy górnych

-wyróżnia się: trzon (u świni i przeżuwaczy nie ma zębodołów), wyrostek zębodołowy , wyrostek nosowy (wraz z kością nosową tworzy wcięcie nosow-siekaczowe, nie ma u mięsożernych) i wyrostek podniebienny

1. kość podniebienia

-tworzy tylną część podniebienia kostnego

-wyróżnia się: blaszkę poziomą (otwory podniebienne mniejsze), blaszkę pionową (u przeżuwaczy tworzy wyrostek oczodołowy i wyrostek klinowy)

1. kość jarzmowa

-tworzy łuk jarzmowy i bierze udział w obudowie oczodołu

-wyróżnia się: wyrostek skroniowy i dwie powierzchnie: boczną i oczodołową

-przeżuwacz-> od łuku odchodzi wyrostek czołowy (zamyka pierścień)

-koń-> nie zamyka wyrostek oczodołu

-mięsożerne i świania-> pierścień oczodołowy zamyka wiązadło oczodołowe

1. żuchwa

-lewa i prawa część łaćzy się chrzoąstozrostem międzyżuchwowym

Wyróżnia się: trzon żuchwy (zębodoły, 2 części: siekaczowi, trzonowa.) i gałąź żuchwy (na powierzchni bocznej leży dół żwaczowy (miejsce przyczepu mięśni żwacza), a na powierzchni przyśrodkowej jest dół skrzydłowaty (miejsce przyczepu mięśnia skrzydłowego przyśrodkowego), na górnym końcu gałęzi zuchwy jest wyrostek dziobasty i kłykciowy). Na ich granicy jest wcięcie naczyń twarzowych.

1. aparat gnykowy

-służy do umocowania języka i krtani

-końce są umocowane do kości skroniowej

-wyróżnia się: trzon (odeń wyrostek językowy), rogi krtaniowe i rogi językowe

Co więcej do czaszki

-Oczodoły nie są zabudowane u psa, mięsożernych i świni, zamknięte są np. u człowieka czy małpy

-typy czaskzi psa: 1. Średniogłowy 2. Długogłowy 3. Krótkogłowy

-czaszka- cranium

-twarz- facies

-małżowiny to są zwinięte cienkie blaszki kostne

Kościec Kończyn

1. Kości kończyny przedniej

1. Odcinek obręczowy

-jest utworzona przez łopatkę (zrośnięta z wyrostekiem kruczym)

-przyczep mięśnia kruczo-ramiennego

-obojczyk jest u człowieka, kota, królika

Łopatka

-kość płaska

-łączy się z szkieletem klatki piersiowej i kręgami szyjnymi

-na powierzchni bocznej jest grzebień łopatki (u świni i konia-> w połowie długości jest guz grzebienia łopatki, u mięsożernych i przeżuwaczy -> łopatka jest zakończona wyrostkiem barkowym

-na brzegu dogrzbietowym jest chrząstka łopatki

1. Odcinek nasady kończyny piersiowej

Kość ramienna

-kość długa

-wyróżnia się: głowę (z powierzchnią stawową, są tam guzki), szyjkę, trzon , kłykieć (koniec dalszy)

1. Odcinek przejściowy

Kość promieniowa

-kość długa

- głowa kości tworzy staw łokciowy

-u mięsożernych i świni na powierzchni bocznej jest wcięcie łokciowe (by połączyć się z kością łokciową)

Kość łokciowa

-jej koniec bliższy ma wyrostek łokciowy który tworzy staw łokciowy

-trzon: świnia i mięsożerne -> dobrze rozwinięte, koń (kość łokciowa sięga do połowy kości promieniowej, a między kośmi powstaje przestrzeń międzykostna ramienia) i przeżuwacze (występuje na całej długości kości promieniowej i się z nią zrasta)-> redukcja

1. Odcinek obwodowy i kościec ręki

Kości nadgarstka

-kości krótkie

-układają się w 2 rzędach (bliższy to k. nadgarstka promieniowa, nadgarstka pośrodkowa, nadgarstka łokciowa i nadgarstka dodatkowa, w rzędzie dalszym to kości nadgarstkowe I, II, III i IV

Kości śródręcza

--zmienna u różnych gatunków. Mięsożerne 5, świnie 4, przeżuwacze jedna kość śródręcza III i IV z wspólnym trzonem, koń 1

Kości palców ręki

-mięsożerne 5 palców, świania 4, przeżuwacze 2, koń 1

-budowa trój czołowa (tylko u mięsożernych jest dwuczłonowa)

-wyróżnia się: człon palcowy bliższy, (kopytne kość pęcinowa), człon palcowy środkowy (kopytne kość koronowa) i człon palcowy dalszy (u kopytnych kość kopytowa, parzystokopytne racicowa, mięsożerne kość pazurowa)

-do kośći ręki zalicza się: kości trzeszczkowe bliższe, dalsze (u psa jeszcze kości trzeszczkowe grzbietowe)

1. Kości kończyny miedniczej

1. Odcinek obręczowy

-kości obręczy kończyny miedniczej spotykają się w panewce (panewka + głowa kości udowej = staw biodrowy)

Kość biodrowa

-największa

-nawiązuje kontakt z kością krzyżową

-wyróżnia się: skrzydło, trzon

Kość kulszowa

-kość kulszowa + kość łonowa tworzą dno miednicy

-wyróżnia się: płytkę, trzon i gałąź (nań jest powierzchnia spojeniowa tworząca spojenie miedniczne)

Kość łonowa

-wyróżnia się: trzon i gałąź doczaszkowa i doogonową

1. Odcinek nasadowy i kościec uda

Kość udowa

-kość długa

-wyróżnia się: głowe, krętacz większy (miejsce przyczepu mięśni pośladkowych), krętacz mniejszy (mięsień biodrowo-lędźwiowy), trzon (z powierzchnią chropowatą, podkolanową dół nadkłykciowy), koniec dalszy (bloczek kości udowej i 2 kłykcie: boczny i przyśrodkowy)

-z nią związana jest rzepka (wyróżnia się: podstawę i wierzchołek. Posiada powierzchnię stawową i powierzchnię doczaszkową)

1. Odcinek przejściowy, kościec podudzia

Kość piszczelowa

-koniec bliższy: dwa kłykcie (boczny i przyśrodkowy)

-trzon: góra guzowatość kości piszczelowej

-koniec dalszy: ślimak kości piszczelowej

Kość strzałkowa

-mięsożerne i świnie-> występuje na całej długości podudzia

-koniec bliższy: głowa, koniec dalszy: kostka boczna

-koń-> wyłącznie bliższa częśc, trzon ku dołowi się redukuje

-przeżuwacze- trzonu nie mają, ich koniec bliższy jest zrośnięty z kłykciem bocznym kości piszczelowej (wyrostek strzałkowy kości piszczelowej)

1. Odcinek obwodowy, kościec stopy

Kości stępu

-układa się w 3 rzędach: 1. Bliższy (kość skokowa, kość piętowa), 2. Środkowy (kość stępu ośrodkowa, kość stępowa IV) 3. Dalszy (kość stępowa I, kość stępowa II i kość stępowa III)

Kości śródstopia

-odpowiadają kościom śródręcza i palcom piersiowej

-ich trzony są jednak dłuższe a przekroje poprzeczne okrągłe

Połączenia kości

Artologia

Typy połączeń:

1. Połączenia włókniste

-więzozrost -> elementem wiążącym jest tkanka łączna włóknista lub sprężysta, może to być błona międzykostna albo więzadło

-szwy-> łączą kości płaskie czaszki. Typy: piłowaty (krawędzie stykających się kości są podobne do zębów piły, np. szew potyliczno-międzyciemnieniowy), łuskowy (kości zachodzą na siebie na podobieństwo łusek rybich, np. ciemieniowo-skroniowy), liściasty (krawędzie są postrzępione i wnikają na siebie jak wypustki, np. czołowo-nosowy), płaski (gładkie i równe krawędzie np. między obustronnymi kośćmi nosowymi)

-wklinowanie-> okostna zębodołu i ozębna

1. Połączenia Chrząstkowe

-chrząstkozrosty -> łączy dwie kości przez tkankę łączną chrzęstną szklistą (chrząstki nasadowe, one zanikają) lub włóknistą (krążki międzykręgowe, są stałe)

-spojenie-> chrząstkozrost, który ma we wnętrzu jamę, np. spojenie miedniczne

1. Połączenia maziowe- stawy

-wyróżnia się w stawie:

powierzchnie stawowe (okryte chrząstką stawową (ona jest z tkanki ch. Szklistej), jej grubość zależy od siły nacisku, nie ma tu naczyń krwionośnych. Gdy powierzchnie są niedopasowane występuje krążki stawowe (staw skroniowo-żuchwowy) albo łąkotki stawowe (staw udowo-piszczelowy))

torebkę stawową (błoniasta, zamknięta obudowa stawu. Ma dwie warstwy: włóknistą (wytwór okostnej i jest ochroną mechaniczną )i maziową)

więzadła,

maź (odżywia powierzchnię stawową, tworzy fałdy maziowe i kosmki maziowe, jest unaczyniona, wytwarzają maź stawową (zmniejsza tarcie))

jamę stawową (przestrzeń między powierzchniami stawowymi)

dzielimy je na :

-stawy proste (z 2 kości) i złożone (>2kości)

-jednosiowe (ruch zginania i prostowania), dwuosiowe (+przywodzenia i odwodzenia) i wielosiowe (+obwodzenia np. biodrowy, ramienny)

-płaski (kręgi szyjne) albo kulisty

Stawy co mam znać:

Połączenia kręgosłupa:

-czaszka + kręgosłup – dwa stawy szczytowo-potyliczne (unoszenie i opuszczanie głowy) i staw szczytowo-obrotowy (ruchy obrotowe)

-kręgi szyjne: trzon + spojenie międzykręgowe + trzon (gdzie spojeniem jest krążek międzykręgowy (chrząstka włóknista, tworzy pierścień włóknisty, w części ośrodkowej jest jądro miażdżyste- pozostałość po strunie grzbietowej) i dwa wiązadła podłużne)

-wiązadło karkowe (u psa: powrózek karkowy od wyrostka kolczystego pierwszego kręgu do kolczystego kręgu obrotowego, u przeżuwaczy i konia jest jeszcze blaszka karkowa, ona na wysokości kłębku rozszerza się tworząc częśc kapturową; u świni wiązadła karkowego nie ma w ogóle)

Połączenia klatki piersiowej:

-staw żebrowo-kręgowy: staw głowy żebra (=głowa żebra + 2 dołki żebrowe) + staw żebrowo-poprzeczny (powierzchnia stawowa guzka żebra + dołek żebrowy wyrostka poprzecznego)

-kości żebrowe z chrząstką żebrową są połączone za pomocą chrząstkozrostów (człowiek, koń, mięsożerne), świnia i przeżuwacze mają połączenia maziowe

-żebra prawdziwe + mostek -> stawowo, żebra rzekome + mostek -> łuk żebrowy (chrząstki)

-stawy mostkowo żebrowe

Czaszki:

-głównie szwy

-staw skroniowo-żuchwowy

-chrząstozrosty: klinowo-potyliczny i międzyżuchwowy

Kość piersiowa

-łopatka + kość ramienna = staw ramienny

-odcinek nasadowy kończyny piersiowej + przejściowy = staw łokciowy (ramienno-łokciowy lub staw ramienno-promieniowy)

Staw przedramienno-nadgarstkowy

-staw nadgarstkowo-środręczny

-staw śródnadgarstkowy

-staw śródręczno-członowe/stawy pęcinowe

-stawy międzyczłonowe palców ręki bliższe /koronowe i dalsze/stawy kopytowe

Kończyny miedniczej

-kość biodrowa + kość krzyżowa- staw krzyżowo-biodrowy

-2 kości miedniczne= spojenie miednicze

-staw kolanowy (weń staw udowo-piszczelowy i udowo-rzepkowy)

-Kości podudzia + kości stępu + kości śródstopia= staw stępu

-staw skokowo-piętowy