Warunki klimatyczne

-opady -wielkosc rozklad intensywnosc szlaki gradowe grubosc pokrywy snieznej

-temp -dl okresu wegetacji przymrozki temp max i minimalna

-wiatry , nasloencznienie

Warunki ekonomiczne

-mozliosc zbytu okreslonych produktów-chlodnie ,przetwórnie

-odleglosc od duzych skupisk ludzkich

-mozliwosc uzykania kontraktacji

-wyposazenie gosp

-sprzet

-budynki

-dostep do sily roboczej

-kwalifikacje zarzadzajacego -wiadomosci dosiadczenie

-kwalifikacje pracownikow -wiadomosi doswiadczenie

Dlaczego Płodozmian

-ograniczenie wyst chorob i szkodnikow

-zmniejszenie zmeczenia glby

-zachowanie zyznosci gleby

-pobudzenie sprawnosci gleby

-dodatni bilans subst organicznej

-rozne wykorzystanie obornika

-rozne potrzeby pokarmowe

-gleboko i plytko korzeniace się , gromadzace azot i o duzym zapotrzebowaniu

Uprawy współrzedne we współczesnym warzywnictwei

Uprawy współrzedne -rodzaje

1.obie rosliny stanowia plon główny

-por i marchew

-marchwe i cebula

-seler i por

2. pomiedzy roslinami plonu glownego jako okresowe wykorzystanie miejsca

-sałata między kapusta

-cebula z dymki między ogórkami

3.Pomiedzy roslinami plonu glownrgo-rosliny które nie zostały wysiane w celach handlowych a dl poprawy war i wzrostu zuznosci gleby itp.

Upraw współrzedna -pasowa

-rosliny są uprawine obok sibie ale w wielorzedowych pasach jednorodnych

Uprawa współrzedna

-rosline okrywowa wysiewamy w tym samym czasie co plon glowny a po pewnym czasi rosliny okrywowe są likwidowane

Uprawa wielogatunkowe

-uprawa mieszana-rosliny 2 gat wystepuja nieregularnie obok siebie

--uprawa wspołrzedna-rozne gat wyst na przemian w tym samym rzedzie

-naprzemianrzednie-jeden rzad jeden gat

Podsiew-wysiewanie rosliny tzw towarzyszace między rzedami rosliny uprawnj

Stresy środowiskowe

Odpornosc roslin na zamarzanie stanowi element b.zlozonej cechy danego gat warzywa lub odmiany jaka jest zimotrwalosc

Przed niekorzystnym wplywem obnizenia temp rosliny wykształtoały nastepujace cechy mozliwosci przystosowawczym

-konczeniu cyklu zyciowego podczas cieplej pogody i zawiazywanie nasion w takich war term

-wykształcenie gleboko zalegajacego systemu korzeniowego wystep zima w stanie spoczynku fizjogicznego

Zas podczas szybkiego ocieplenia-szybkie uruchoianie tkanek które prowadzi do zniszczenia komorki rozerwanie

Większość roslin wykazuje odpornosc na temp do -2*C. Gwarantuje to obecnosc soli roznych pierwiastków w cytoplazmie. Odpornosc na temp nawet do -25*C warunkuje zdolnosc do gromadzenia w kom sacharozy

Rośliny gromadza więcej suchej masy wyrizniaja się wieksza odpornoscia.

Rośliny sadownicze swoją mrozoodpornosc zawdzeczaja:

-zdlonosci do gromadzenia sacharozy i duzej zawartosci suchej masy zima

-powstawania kryształów lodu w przestworach miedzykomorkowych

Dzrewa tajgi-kryształki lodu nie uszkadzaja blon kom. Dlatego te rosliny wytrzymuja nawet do temp -196*C.

Czynniki które wywołuja stan stresu nazywamy STRESORAMI

W przypadku roślin warzywniczych o odporności nabywanej decyduje hartowanie roślin.

Hartowanie rozsad ma bardzo duże znaczenie praktyczne. W czasie hartowania zachodzą w roślinach procesy przystosowawcze do sprawniejszego uruchomienia systemów obronnych na okoliczność wystąpienia stresora w późniejszym czasie, czyli po posadzeniu rozsady na miejsce stałe, gdzie roślina ma zazwyczaj gorsze warunki środowiskowe, aniżeli w miejscu przygotowania (produkcji rozsady).

Sposób i zasady hartowania rozsad:

Hartowanie rozsad jest zabiegiem stosowanym w końcowym okresie produkcji rozsady, przygotowywanej w szklarniach i tunelach foliowych. Zabieg ten ma na celu przygotowanie roślin do uprawy w mniej sprzyjających warunkach środowiskowych w polu, gdzie jest duże prawdopodobieństwo wystąpienia stresów:

-niższej lub zmiennej temp powietrza i gleby

-niedostatku wody w glebie

-wiatru o prędkości większej jak 3-4 m/s

-zbyt dużego natężenia światła

Hartowanie rozsady prowadzi się przez 10-14 dni przed terminem wysadzenia rozsady na miejsce stałe.

Jest kilka sposobów hartowania rozsady. Do najczęściej stosowanych należy stopniowe obniżanie temp i ograniczenie podlewania. Spadek temp uzyskuje się poprzez silniejsze wietrzenie i zmniejszenie ogrzewania.

W końcowym etapie hartowania rozsadę przenosi się do pomieszczeń nie ogrzewanych lub pozostawia na zewnątrz szklarni, np. rozsadę doniczkową papryki.

Produkcja rozsady warzyw dwuletnich polega w największym stopniu stresowi termicznemu. W niskich temp w zakresie 1-10°C rośliny dwuletnie: kapusta, seler, kalarepa, które zakończyły fazę juwenilną mogą jarowizować się. Dlatego zabieg hartowania rozsady tych warzyw nie może być prowadzony poprzez obniżenie temp w pomieszczeniu. Warzywa te hartuje się poprzez ograniczenie podlewania lub zasilanie rozsady bardziej stężonymi roztworami nawozów- co powoduje także ograniczenie wody- granica suszy fizjologicznej.

Rośliny zahartowane zgodnie z powyższymi zasadami znoszą przymrozki do -3°C, a nawet chwilowe spadki temp do -5°C, szybciej regenerują uszkodzenia chłodowe, zaś w warunkach słabego stresu termicznego łatwiej przyjmują się (szybciej ukorzeniają).

Rośliny zahartowane odznaczają się morfologicznie od tych, które nie są zahartowane. Są niższe, bardziej krępe, posiadają grubsze, skórzaste, intensywnie zielone liście, u roślin kapustowatych liście są pokryte silnym nalotem woskowym. Hartowanie chłodem powoduje zwiększenie zawartości antocyjanów, stąd też może wystąpić fioletowe zabarwienie nerwów oraz liści.

Poza zmianami morfologicznymi w roślinach hartowanych stwierdza się: większą zawartość suchej masy, węglowodanów (cukry proste), zwiększenie stężenia soku komórkowego. W konsekwencji czego zwiększa się ilość związków osmotycznie czynnych i obniża się temp zamarzania soku kom.

-prawidłowo zahartowana rozsada kapustowatych: 4-6 liści, wys. 10-16cm, średnica łodygi u podstawy 3-5mm

-rozsada selera- w chwili sadzenia 3-5 liści.

Specyficzny stres termiczny występuje w uprawie kalafiora w okresie letnim, w warunkach wysokiej temp. Jeżeli po posadzeniu rozsady kalafiora temp powietrza jest wyższa od 25°C kalafior nie zawiązuje róż. Tworzy rozetę liściową składającą się niekiedy nawet z kilkudziesięciu liści. Róże kalafiora najlepiej zawiązują się w zakresie temp. 14-18°C.

Dlatego też duże znaczenie ma hodowla odmian dostosowanych do tych gwałtownie zmieniających się warunków pogodowych, czyli przygotowanie roślin do ewentualnych stresów.

W badaniach odmianowych nad papryką wykazano duże zróżnicowanie w zdolnościach przystosowawczych do warunków stresowych.

Odmiana Roberta F1 i Robertina- rośliny tych odmian są dostosowane do uprawy w mniej korzystnych warunkach środowiska.

Mniejsze zdolności przystosowawcze wykazuje odmiana Caryca F₁.

Najbardziej przystosowane do warunków stresu termicznego są odmiany hodowli krakowskiej: Iga, Zorza, Mira, Luna. Są to odmiany zdecydowanie mniej plenne. Odmiany te w niekorzystnych warunkach środowiska (w 2005r.) plonowały zdecydowanie lepiej, jak te aktualnie polecane.

Reakcje roślin na temperatury:

*Temp ekstremalne:

Najbardziej ewolucyjnie i genetycznie dostosowane są do ujemnych temp w okresie zimy (-20 – -30°C) oraz wysokich temp w lecie (+20 – +30°C) są warzywa wieloletnie oraz zimujące w polu.

Wrażliwość roślin na temp ekstremalne zależy od gatunku (zawartości suchej masy):

-jarmuż odporny na mróz, por zimujący- duża zaw. suchej masy w liściach i cebuli pora

-organy odwodnione roślin wykazują także dużą odporność na temp ekstremalne (nasiona)

Wrażliwość na temp ekstremalne winna być oceniana w odniesieniu do układu temp powietrza / temp rośliny.

-zatem temp liści jest często wyższa od temp powietrza. Zwłaszcza liście ułożone horyzontalnie

-wiosną lub jesienią temp liści w nocy może być o kilka stopni niższa. W takich sytuacjach możliwe jest wystąpienie uszkodzeń chwilowych u roślin wrażliwych na niską temp.

*Temp ujemne:

Mrozy nie są szkodliwe w zimie dla roślin dostosowanych ewolucyjnie do takich warunków. Zimowe mrozy nie są w naszym klimacie typowymi stresorami dla roślin w stanie spoczynku. Mogą być temp ujemne stresorami, gdyby wystąpiły w okresie wiosenno-letnim.

W naszym klimacie takie sytuacje występują rzadko.

-W przypadku roślin wieloletnich (sadowniczych) odporność na mróz wykazuje duże zróżnicowanie w ciągu roku (odporność zimą).

-Rośliny zielne zimujące w polu lepiej zimują, gdy występuje pokrywa śnieżna, która zabezpiecza rośliny przed wymarzaniem.

-Korzenie roślin zimujących wykazują mniejszą odporność na temp ujemne, niż części nadziemne (liście).

-Dla roślin zielnych niebezpieczne są duże i długotrwałe wzrosty temp w zimie, a także wczesną wiosną.

-Jeśli po dnach ze stosunkowo wys. temp wystąpią duże spadki, przypadające na okres obniżonej odporności na mróz mogą powodować wymarzanie roślin.

-Takie warunki termiczne nie sprzyjają dobremu przezimowaniu rzepaku i zbóż ozimych, a także szpinaku, cebuli z siewu lub wysadzenia jesiennego.

Proces aklimatyzacji roślin do warunków zimowych powinien przebiegać w sposób ciągły stopniowy. W taki też sposób powinien następować proces deklimatyzacji.

Zbyt gwałtowne ocieplenie w trakcie zimy może spowodować zachwianie lub przerwanie spoczynku drzew owocowych, które genetycznie są przystosowane do warunków zimy z temp ujemną.

*Chłodowrażliwość roślin warzywnych (niskie temp dodatnie)

*Wpływ przegrzania na rośliny:

Stresem przegrzania nazywamy niekorzystny wpływ zbyt wys. temp.

Dla danego gatunku przyjęto stresem przegrzania temperaturę przekraczającą optimum termiczne o ok 10°C.

W warunkach klimatycznych naszego kraju w uprawie polowej warzyw tylko sporadycznie możemy mieć do czynienia z tym stresem termicznym, np. groch na zielone nasiona, warzywa kapustne.

Efekt przegrzania może wystąpić w uprawie warzyw w pomieszczeniach, zwłaszcza w tunelach foliowych niedostatecznie wietrzonych.

Następstwem przegrzania powietrza pod folią jest opadanie kwiatów, zawiązków, zahamowanie wzrostu.

Zjawisku przegrzania warzyw w uprawie pod folią niestety towarzyszy przeważnie drugi stresor- niedostatek wody, obniżenie wilgotności względnej powietrza.

Rolnictwo ekologiczne

Kontrola w roln ekologicznym dotyczy sposobu produkcji a nie produktu koncowego

Przyjmuje się ze jeśli war srod nie budza zastrzezen to jakosc prod rolniczych zaley od sposobu wytwarzania

Srodowisko i lokalizacja gospodarstwa

-gosp ekologiczne znajduja się w naskazonym srod co pozwala wykluczyc lub max ograniczyc zanieczyszczenia których zrodłem jest przemysł lub drogi szybkiego ruchu

-odleglosc gosp od drogi o duzym natezeniu ruchu powinna wynosic co najmniej 100 m oiekty gosp zaleca odgrodzic zywoplotem

-troska o srod wyraza się przez utrzymanie bogactwa łak miedz pastwisk zakładanie i pielegnacja zadrzewien srodpolnych ochrone strumieni i oczek ograniczenie skazen wody i gleby

-gosp powinno być polozone w takiej odleglosci od ciekow z woda pozaklasowa wylewajaca wiosna aby wykluczyc jej wpływ. Jakosc wody gruntowej studziennej i z wodociagu tak pod wzgledem składu chem jak i wskaznikow mikrobiol powinna odpowiadac normom krajowym

Zgłoszenie

-wybranej jednostce certyfkujacej

-wojewodzkiemu inspektorowi jakosci handlowej artykułów rolno spozywczych ( WIJHAR-S )

-zgloszenie oznacza ze rolnik udostepnia swoeje gosp do kontroli i prowadzi metody ekologiczne

-kontrola odbywa się co roku

-rolnik otrzyymuje pisemne zawiadomienie o kontroli i w tym dniu powinien być gotowy na przyjazd inspektorów jednostki certyfikujacej

-opricz kontroli zapowidzianych jednostka certyfik może przeproadzic dodatkowe kontrole niezapowiedziane i pobrac probki za kontrole koszty ponosi rolnik które zalezo od wielkosci gosp

-w razie odmowy podpisanie protokołu kontroli producent może w terminie 7dni od dnia kontroli zglosic na pismie zastrezzenia do jednostki certyfikujacej

-jednostka rozpatruje zastrzezenia w terminie 14 dni i ustosunkowywuje się do nich na pismie

Przestawianie

-trwa prynajmniej 2lata a w przypadku upraw wieloletnich co najmniej 3 lata

-zwykle rolnik po 2 latach otrzymuje zaswiadczenie ze gosp jest ekologiczne a w 3 roku certyfikat -gosp rolne z certyfikatem może sprzedawac swoje plody jako produkty rolnictwa ekologicznego

-przestawianie oznacza zmiane dotychcasowych metod gosp na ekologiczne. Rozpoczyna się w momencie zaakcptowania programu przestawiania przez jednostke certyfikujaca i laczy się z prowadzeniem ksiegi gosp

-w okresei prestawiania rolnik powinien zalozyc pryzmy kompostowe i co najmniej raz nawiezc wszystkie pola nawozami organicznymi z gosp

Program przestawiania obejmuje

-zasady gosp nawozeowej

-zaprojektowanie wlasciwych plodozmianow

-dostosowanie sposobu uzytkowania ziemi do wymogów gosp ekolo

Tryb postepowania

-certyfikat ekologicznyh gosp rolnych prowadzona jest zgodnie z wymogaami

*rozporzadzenia Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 b w sprawie prod ekologi i znakowania prod ekol i uchylajace rozporzadzenie nr 2092/91

Wniosek o certyfikacje ekolo gosp rolnego

-wniosek z zalacznikiem skladany jest jednostce certyfikujacej

-wnosi się oplate wstepna

-do wniosku producent zobowiazany jest dolaczyc wypis z ewidencji gruntów i budynkow dotyczacy gosp rolnego oraz mape ewidencji z zaznaczonymi działkami

-umowa dzierżawy

-zgloszenie działalnosci w rolnictwie ekologicznym

-proucent zamierzajacy kontynuowac działalnosc w zakresie objetym certyfikacja zobowiazny jest wystapic kazdego roku z wnioskiem o certyfuiikacje w terminie do 30 kwietnia oraz dostarczyc zgloszenie działalnosci w rolnictwie ekol w przypadku zmien lub korekt dotycacych pierwotnego zgloszenia wypis z ewidencji gruntów i budynkow dotyczacy gos rolnego oraz umowe dzierżawy

Gospodarstwo integrowane

W dniu 14 czerwca 2007 decyzja ministra rolnictwa i rozwoju wsi intewgrowana prod w rozmumieniu art 5 ust 1 ustawy o ochronie roslin została uznana za krajowy systm jakosci zywnosci

Do wniosku producent musi dolaczyc

-zaswiadczenie o ukonczeniu szkolenia w zakresie integrowanej produkcji

-oswiqdczenie ze uprawa była prowadzona zgodnie z zasadami integrowanej prod

-inf o gat odmianach rosl uprawianych metodami integrowanymi oraz powierz i zebranej ilosci produktu

Warunkiem otrzymania certyfikatu jest

-ukonczenie szkolenia w zakresie integrowanej prod potwierdzone zaswiadczeniem

-prowadzenie produkcji według szczegolowych metodyk zatwierdzonych prze glownego inpektora ochrony roslin i nasiennictwa

-udokumentowanie prowadzenia działan zwiazanych z integrowana produkcja

-przed wydaniem certyfikatu wojewodzki inspektor przeprowadza kontrole w zakresie prowadzenia upraw zgodnie z zasadmi integrowanej produkcji

-w czasie kontroli może zazada przedstawienia zaswiadczenia o nie przekroczeniu dopuszczlnych poziomow zawartosci i pozostalosci srodk ochrony roslin metali ciezkich azotanow i i nnych pierwiastkow oraz subst szkodliwych

Kontrola

-przeprowadzaja pracownicy PIORIN z upowaznienia wlasciwego wojewodzkiego inspektora

-okazuja legitymacje i upowaznienie

-kontrola przeprowadzona musi być u wszystkich producentów natomiast ocena zawartosci subst szkodliwych u około 20%

-certyfikat jest wazny 12 mies i na scisle okreslona ilosc towaru

-zaswiadczenie o szkoleniu jest wazne 3 lata od dnia wystawienia

Znaczenie roślin bobowatych w systemie rolnictwa zrównoważonego.

Rośliny bobowate w wyniku symbiotycznego wiązania azotu atmosferycznego mają ogromne znaczenie dla rolnictwa. Azot ten wykorzystywany jest przez rośliny w 100%, natomiast stopień wykorzystania azotu z nawozów mineralnych jest znacznie mniejszy, ok. 50%.

Wymienione rośliny strączkowe są powszechnie wykorzystywane w diecie człowieka. Nasiona strączkowych charakteryzują się wysoką zawartością białka, przekraczającą 20% a u soi 30%. W wielu rejonach świata m.in. w Afryce, Indiach, Chinach, krajach Ameryki Środkowej i Południowej nasiona roślin strączkowych stanowią podstawę codziennej diety mieszkańców i są jedynym źródłem białka w pożywieniu ludzi. W krajach bogatych rośliny strączkowe wykorzystywane są do komponowania potraw w celu ograniczenia spożycia białka zwierzęcego i zwiększenie w diecie udziału błonnika pokarmowego, którego są bogatym źródłem.

Warzywa bobowate wiążą symbiotycznie ok. 20% więcej azotu w porównaniu do ilości tego składnika, który odprowadzany jest (zależnie od pola) z plonem użytkowym tych warzyw, tzn.:

-nasionami bobu i grochu zielonego w fazie dojrzałości mlecznej

-strąkami fasoli szparagowej

-lub suchymi nasionami fasoli

Wykazano, że warzywa kapustne, korzeniowe rosnące w sąsiedztwie warzyw lub roślin strączkowych korzystają także z azotu zasymilowanego przez bakterie brodawkowe.

Zjawisko to tłumaczy się w sposób następujący:

Azot brodawek korzeniowych roślin bobowatych przechodzi do gleby w postaci kwasu asparaginowego i beta alaniny, które to ulegają dalszemu szybkiemu rozkładowi do azotu mineralnego i są pobrane przez rośliny lub też w postaci prostych związków organicznych są pobrane przez rośliny sąsiadujące.

Obok upraw współrzędnych proponuje się z powyższego względu stosowanie roślin bobowatych, jako tzw. żywych ściółek.

Rola żywych ściółek jest także akcentowana w warzywnictwie zrównoważonym.

Zwarty porost nadziemnej masy tych roślin silnie ocienia glebę, chroniąc ją przed nadmiernym parowaniem (zwłaszcza przy upalnej pogodzie), zagęszczeniem (ubiciem) powierzchniowej warstwy gleby podczas ulewnych deszczy, co sprzyja zachowaniu lepszej struktury.

Warzywa bobowate i inne rośliny z tej rodziny tworzą rozbudowany system korzeniowy.

Rośliny bobowate- charakteryzuje dodatni bilans substancji organicznej w glebie. W systemie warzywnictwa zrównoważonego uwzględnienie w zmianowaniu tych roślin umożliwia zrównoważenie bilansu substancji organicznej, a nawet uzyskanie niewielkiego dodatniego salda (przyrostu).

Warzywa bobowate pozostawiają na polu dużą ilość masy wegetatywnej (nadziemnej i podziemnej), co w przeliczeniu może stanowić od 3 do 6 ton na ha.

Przeoranie takiej masy resztek pożniwnych gwarantuje wniesienie do gleby azotu w ilości od 70 do 150 kg N/ha.

Wartość nawozowa tej masy zielonej przyrównuje się do małej dawki obornika- 10-20 t/ha.

*Resztki pożniwne warzyw bobowatych zwiększają zawartość próchnicy, wzbogacają kompleks sorpcyjny gleby, którego istnienie w glebie przeciwdziała wypłukiwaniu składników pokarmowych.

Rośliny bobowate wywierają korzystny wpływ na właściwości biologiczne gleby.

*Współdziałające z bakteriami brodawkowymi, które asymilują wolny azot atmosferyczny, wzbogacają glebę w azot.