Zrównoważony rozwój według ONZ (2006 r.) to:
• Rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenie bez zagrożenia możliwości przyszłych pokoleń do zaspokajania ich własnych potrzeb
o Szybszy wzrost liczby ludności na świecie
Środki produkcji:
• Powietrze i światło (energia słoneczna)
• Gleba
• Woda
• Surowce energetyczne i inne
• Siła robocza
Dyrektywa 91/414 Unii Europejskiej:
• Ochrona zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska ma pierwszeństwo przed poprawą poziomu produkcji rolniczej
Ogrodnictwo zrównoważone:
• Definicja zintegrowany system produkcji
o Nie szkodzący zdrowiu ludzi i środowisku
o Pozwalający utrzymać opłacalność produkcji oraz żywotną i stabilną społeczność wiejską
o Wytwarzający satysfakcjonującą żywność
o Podnoszący jakość życia
o Gwarantujący zachowanie bioróżnorodności
• Cele:
o Utrzymanie i polepszenie jakości życia
o Utrzymanie opłacalności produkcji
o Zmniejszenie degradacji środowiska
o Utrzymanie żywotnej i stabilnej społeczności wiejskiej
Elementy zrównoważonej produkcji:
• Gospodarstwo rolne również jako część otaczającego go ekosystemu
• Gospodarstwo tak zlokalizowane i urządzone, aby nie naruszało estetyki krajobrazu, a działalność produkcyjna nie była uciążliwa dla otoczenia i środowiska
• Obejście gospodarskie swoim wyglądem powinno harmonizować z otoczeniem
Zachowanie dziedzictwa przyrody z jej bioróżnorodnością:
• Produkcja w oparciu o naturalne zasoby środowiska (woda, gleba, powietrze i krajobraz)
• Zmniejszenie ryzyka zanieczyszczenia środowiska (gleby, wód, powietrza)
• Stopień oddziaływania produkcji na jakość środowiska nie większy niż to jest nieuniknione
Struktura gospodarstw rolnych:
• Liczba gospodarstw o powierzchni powyżej 1ha użytków rolnych to ok. 1 880 mln przy średniej wielkości 8,1ha
• 80% gospodarstwa o powierzchni 1 do 10ha użytków rolnych, 10% 10-15ha, 9% 15-50ha, 1% powyżej 50ha
• Przeciętne gospodarstwo rodzinne w Polsce składa się z 6-7 działek, każda o średnicy powyżej 0,6-1,0ha
• Na obszarach wiejskich zamieszkuje (w 42 tys. wsi i kilkunastu tysiącach mniejszych osiedli) 14 737tys. osób, tj. 38% ludności kraju, przy średnim zagęszczeniu 50,6 osób na km2
• Z ogólnej liczby ludność zamieszkałej na obszarach wiejskich jedynie 66% jest posiadaczem gospodarstwa rolnego
Ochrona gleby:
• Gleba jest wytworem złożonego procesu, zwanym procesem glebotwórczym
• Jest on powolny i przebiega z szybkością 1cm wytworzonej gleby na 100-400lat
• Gleba jako element w praktyce nieodnawialny powinna podlegać szczególnej ochronie
• Na gruntach ornych poziom wody gruntowej nie powinien być wyższy niż 100cm
• Grunty położone na stokach o nachyleniu powyżej 20% powinny być trwale zadarnione lub zalesione
• Ugory i odłogi powinny być stale utrzymane pod okrywą roślinną najlepiej trawiastą
• Na glebach i terenach szczególnie zagrożonym przez erozję wietrzną zalecana uprawa bezorkową (bez odwracania gleby)
• Utrzymanie możliwie dużej powierzchni gruntów ornych pod okrywą roślinną w okresie całego roku
• Unikanie stosowania narzędzi aktywnych np. glebogryzarka
• Na gruntach ornych nie narażonych na erozję, podstawowym zabiegiem uprawowym jest orka, wykonana na głębokość warstwy ornej (20-25cm)
• Orka powinna być wykonywana przy optymalnym uwilgoceniu gleby
• Zalecanym narzędziem jest pług obracalny lub wahadłowy, umożliwiający odkładanie skiby w jednym kierunku i eliminujący powstawanie bruzd i nierówności na polu
Materia organiczna i nawożenie:
• Gospodarka substancjami mineralnymi i substancją organiczną w oparciu o ich bilanse
• Bilans substancji organicznej uwzględniający współczynnik reprodukcji i degradacji
• Ujemne saldo substancji organicznej, utrzymujące się przez okres kilku czy kilkunastu lat, może doprowadzić do degradacji gleby i utraty jej żyzności i produkcyjności
• Nie należy stosować żadnych nawozów na glebach zalanych wodą oraz przykrytych śniegiem lub zamarzniętych
• Nawozów naturalnych nie należy stosować w odległości mniejszej niż 20m od stref ochronnych źródeł i ujęć wody, brzegu zbiorników oraz cieków wodnych
Nawożenie obornikiem:
• Roczna dawka obornika nie powinna przekraczać 40 ton (170kg N) na hektar
• Optymalnym terminem stosowania obornika jest wczesna wiosna
• Obornik może być wywożony w okresie późnej jesieni pod warunkiem, że będzie natychmiast przyorany
• Unikać nawożenia obornikiem późnym latem lub wczesną jesienią z uwagi na możliwe straty azotu zarówno w formie gazowej (amoniak) jak i wymywania do wód gruntowych
Nawozy płynne – gnojowica:
• Nie stosować ścieków i osadów ściekowych na rośliny przeznaczone do bezpośredniego spożycia przez ludzi
• Nawozy naturalne oraz organiczne w postaci stałej i płynnej powinny być stosowane na pola w okresie od 1 marca do 30 listopada
• Gnojowicę i gnojówkę powinno się stosować na nieobsianą glebę najlepiej w okresie wczesnej wiosny
• Roczna dawka gnojowicy nie powinna przekraczać 45m3 (170kg N) na 1 hektar
Nawożenie azotem:
• 170kg azotu całkowitego / 1ha użytków rolnych
• Bezpieczne dla środowiska jest dodatnie saldo bilansu azotu, nie przekraczające 30kg azotu (N) na 1ha użytków rolnych
• Mineralne nawozy azotowe stosować bezpośrednio przed okresem maksymalnego zapotrzebowania roślin na składniki pokarmowe
• Dawkę nawozów azotowych należy podzielić kilka części, z których większość stosuje się podczas wegetacji roślin (pogłównie)
• Stratom azotu mineralnego z gleby zapobiega przyorywanie rozdrobnionej słomy zbóż, rzepaku, kukurydzy, tona przyoranej słomy może związać ok. 10kg azotu mineralnego
• Zawartość azotanów w wodzie pitnej nie może przekraczać 10mg N azotanowego (N-NO3) w 1l wody
• 50-60% ogólnej ilości azotu i 30-40% ogólnej ilości fosforu odprowadzonych z terenu Polski do Bałtyku pochodzi z terenów rolniczych
Ochrona roślin:
• Chemiczne środki ochrony roślin można stosować sprzętem naziemnym, na polach oddalonych co najmniej 5m od dróg publicznych, 20m od zabudowy, ogrodów działkowych, pasiek, plantacji roślin zielarskich, rezerwatów, parków przyrody, linii brzegowej wód powierzchniowych i granic strefy ochrony ujęć wody pitnej