Wyżyna Krakowsko-Częstochowska nazywana również Jurą Krakowską i Jurą Polską, to makroregion geograficzny położony w południowej Polsce. Stanowi wschodnią część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Tworzy pas długości ok. 80 km, pomiędzy Krakowem a Częstochową.
W dwóch rejonach Wyżyna wznosi się powyżej wysokości 500 m n.p.m. Najwyższe miejsce znajduje się na terenie Ogrodzieńca - Góra Janowskiego oraz wzgórze Skałka (Grodzisko) – 512,8 m n.p.m.) w
Charakterystyczne są skały wapienne pocięte dolinami erozyjnymi, a także zjawiska krasowe m.in. jaskinie ze stalaktytami, stalagmitami oraz stalagnatami.
Od południa uskok tektoniczny Rów Krzeszowicki oddziela Wyżynę Olkuską. Rejon na południowy wschód od Częstochowy jest miejscem, gdzie znajduje się najwięcej jaskiń w Polsce. Występują tu skamieniałe szkielety i skorupy organizmów, które przywędrowały z obszaru równikowego (m.in. amonit), powstałą poprzez wyżłobienie Dolinę Prądnika, ostańce czyli twardsze fragmenty skał, które nie podlegają rozpuszczaniu (m.in. Maczugę Herkulesa). Dzięki różnorodności skał występują tu specyficzne gatunki roślin.
Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej swój początek biorą rzeki i potoki: m.in. Warta, Biała Przemsza, Czarna Przemsza, Pilica, Dłubnia, Szreniawa
pozostająca pod wpływem klimatu oceanicznego Wyżyna Krakowsko-Częstochowska tworzy odrębną krainę geobotaniczną. Dominują tu ciepłolubne rośliny charakterystyczne dla Europy Zachodniej. Stwierdzono występowanie ok. 1600 gatunków roślin naczyniowych, co stanowi 60% całej liczby gat. tych roślin w Polsce.
Endemity i gatunki rzadkie: brzoza ojcowska (w Dolinie Bolechowickiej i Kobylańskiej), warzucha polska znaleziona w Olkuszu, warzucha tatrzańska (endemit tatrzański), ostróżka tatrzańska (subendemit tatrzański), przytulia krakowska, modrzew polski.
W zbiorowiskach leśnych występują głównie grądy, mieszane bory sosnowo-dębowe z domieszką jodły lub buka, świetliste dąbrowy.
Ciepłolubne zbiorowiska murawy kserotermicznej reprezentowane są przez około 300 gatunków. Są to m. in: aster gawędka, czosnek skalny (poza Jurą nie występujący na niżu), dziewanna austriacka, ostnica Jana, itd.
Ze stosunkowo rzadkich zwierząt występują tu: padalec zwyczajny, w tym również jego rzadka odmiana turkusowa, gniewosz plamisty, zaskroniec, żmija zygzakowata, ropucha paskówka. Z owadów największy europejski chrząszcz jelonek rogacz, największy polski motyl zmierzchnica trupia główka oraz paź żeglarz. Obszar Wyżyny stanowi podobnie jak w przypadku flory odrębną krainę zoogeograficzną pod nazwą Jura Krakowska. Na skutek szkodliwego dla środowiska przyrodniczego oddziaływania gospodarki człowieka została tu wytępiona znaczna liczba gatunków ssaków i innych rzadkich zwierząt. Dawniej charakterystyczny dla Jury był np. wąż Eskulapa, który został wytępiony niemal w całej Polsce.
Endemitami wśród fauny są tu: jelonek rogacz, paź królowej i paź żeglarz.
Dzięki korzystnej rzeźbie terenu obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej był dobrym miejscem do budowy warowni obronnych. Wybudowano tu wiele zamków, które tworzą tzw. "Szlak Orlich Gniazd". Jest tu dużo obiektów do zwiedzania.
Znajdują się tu tereny wspinaczki skałkowej czy trasy dla quadów.
Ze względu na piękno krajobrazu Wyżyna należy do najatrakcyjniejszych regionów turystycznych w Polsce. Jura jest stolicą wspinaczkową Polski. Znajduje się tu wiele ścianek oficjalnie do tego przeznaczonych, oznaczonych w skali od II do 6.8 co do stopnia trudności.
Sudety – łańcuch górski na obszarze południowo-zachodniej Polski i północnych Czech, stosunkowo niewielki skrawek znajduje się w Niemczech; najwyższy szczyt Śnieżka, 1602 m n.p.m.; są najwyższą częścią Masywu Czeskiego oraz najwyższymi górami Czech.
Występują różne typy krajobrazów i form terenu (rozległe masywy górskie - wydłużone albo o kształcie rozrogu, góry płytowe, kopulaste wzniesienia, stożki, strome ściany skalne, urwiska, skałki, rozległe kotliny śródgórskie).
Najważniejsze rzeki wypływające z Sudetów: Łaba, Odra i Morawa. W miejscach stykania się skał o różnej odporności powstały wodospady. Do najbardziej znanych należą: Wodospad Kamieńczyka, Wodospad Szklarki, Wodospad Podgórnej i Wodospad Łomniczki w Karkonoszach, Wodospad Wilczki w Masywie Śnieżnika, a po stronie czeskiej wodospady Łaby, Panczavy, Mumlavski vodopad w Karkonoszach. No najważniejszych jezior należą: Jezioro Witka na Witce, Jezioro Złotnickie i Jezioro Leśniańskie na Kwisie, Jezioro Bukowskie, Jezioro Modre.
W wielu miejscach występują źródła mineralne o różnym składzie, rzadziej słabo termalne. Ważniejsze to: Czerniawa-Zdrój, Świeradów-Zdrój, Kudowa-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Polanica-Zdrój,
W wielu miejscach zachowały się reliktowe dolnoreglowe lasy bukowe.
Turystyka Silnie rozwinięta ze względu na korzystne walory przyrodnicze i kulturowe oraz dobrze rozwiniętą bazę turystyczną. Główne regiony: Karkonosze, ziemia kłodzka, Hrubý Jesenik. W tych trzech rejonach koncentruje się większość bazy noclegowej, są też głównymi centrami sportów zimowych. Pojedyncze schroniska, wyciągi narciarskie, a po czeskiej stronie liczne wieże widokowe rozrzucone są również w innych pasmach. Sieć szlaków turystycznych jest dobrze rozwinięta, najwięcej szlaków jest w trzech ww. rejonach. W ostatnich latach powstało sporo szlaków rowerowych oraz nieliczne trasy do narciarstwa biegowego.