konstytucja - (łac. constituo, constitue – ustanawiać, urządzać) jest to akt prawny, który traktuje o ustanowieniu, urządzeniu państwa. Konstytucja różni się od innych norm prawnych szczególnym trybem stanowienia, treścią, systematyką, mocą i ochroną.

Szczególny tryb stanowienia oznacza, że do jej uchwalenia wymagane jest określone kworum oraz większość kwalifikowana, niekiedy zaś - referendum ogólnonarodowe.

Szczególna treść ma związek z rodzajem języka, w którym jest napisana - zwykle w sposób ogólnikowy, aby mogła obowiązywać w niezmienionym kształcie przez długi okres.

Szczególna systematyka konstytucji oznacza, że poszczególne zagadnienia prezentuje w określonej kolejności, zwykle:

- preambuła (nie jest częścią normatywną)
- rozdział I – ustrój polityczny
- rozdział II – ustrój gospodarczy
- rozdział III – prawa, wolności, obowiązki obywatelskie
- kolejne rozdziały – organizacja i zasady funkcjonowania władz państwowych
- ostatni rozdział – przepisy o zmianie konstytucji

Szczególna moc konstytucji oznacza, że jest ona aktem prawnym najwyższego rzędu - akty prawne niższego rzędu (takie jak ustawy, rozporządzenia itd.) muszą być z nią zgodne.

Szczególna ochrona konstytucji realizowana jest przez powołany jest do tego wyspecjalizowany organ państwowy – sąd, trybunał konstytucyjny - którego orzeczenia mają moc ustawy.

Dwa znaczenia określają ź. p. :

1.Czynniki rodzące prawo ( w znaczeniu socjologicznym )

2.Forma egzystowania normy ( w znacz. prawniczym )

źródła materialne - czynniki wpływ. na ukształtowanie się P. K.

źródła formalne - to formy powstawania i egzystencji norm pr.

Rodzaj źródeł wynika od organu, który ustanowił dany akt normatywny oraz jego trybu i przedmiotu.

Hierarchia : konstytucja, ustawa, dekret, rozporządzenie, uchwała parlamentu. Są to akty normatywne, które w swej treści zawierają normy pr. konst. ( ustawy w tekście konst. wejście w życie innych, które w bardziej szczegółowy sposób uregulują pewne kwestie ). Ustawy ograniczone są czymś pośrednim między konst. a ustawą zwykłą - wymagana odpowiednia procedura i treść, są one zapowiedziane.

Konstytucja, podstawowe źródło, związane jest z urządzeniem, organizacją i funkcjonowaniem państwa. Pojęcie konstytucji zależne jak będzie się pojmować państwo, władzę. Państwo - instytucja ( organizacja ) powołana i utworzona przez społeczność ( jednostki ) dla realizacji podstawowych celów i dążeń, ideałów jednostek i społeczeństwa. Posiada osobowość prawną ( tj. wyposażone w prawa i obowiązki ), władzę polityczną. Nie może działać sama. Do spełnienia jego funkcji potrzeb. wyposażone w organy. Zasady powoływania, organizowania, współdziałania - muszą być określone ( to obejmuje konstytucja dla państwa jako osoby prawnej jest statutem ). W monarchiach absolutnych nie było konstytucji, choć monarcha stanowił pełne reguły, które obowiązywały, ale mógł je zmieniać ( reguły osobiste w chwili śmierci przestawały obowiązywać ). Rewolucja oddziela państwo od osoby króla. Konstytucja określa organizację władzy w państwie. Współcześnie K. są instrumentem ograniczania władzy w państwie i wł. Państwa w społeczeństwie np.

DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA ( 1789 ). Posiadający władzę stają się podporządkowani regułom zawartym w konstytucji. Przyjęcie i jej obowiązywanie w państwie wiąże się z instytucjonalizmem, z określeniem reguł jej organizacji, funkcji układu stos. ze społeczeństwem (z jednostkami ). Konstytucja polityczna i społeczna : - konst. nie jest celem samym dla siebie. Państwo to tylko instyt. dysponująca pewnymi środkami. Status państwa jako osoby prawnej musi być dostosowany do celów władzy jakie przed nią stawia społeczeństwo. - konst. społecz. określa cele państwa. Nie zawsze czyni to w tekscie w sposób wyraźny. Ale można do tego dojść interpretując znaczenia różnych rozwiązań. - zawarta we wstępie poprzedzającym konstyt. (deklaracje lub aneksy dołączone do K.). Konstytucja społeczna wyznacza zawsze organizację władzy, jest zatem treścią k. polit. ( zas. Organ. Funkcjonowania władzy w państwie).

Do stosowania Konstytucji powołane są : organy państwowe w państwie w określonych dziedzinach przy podziale władz. W trakcie realizowania Konst. mogą dokonywać jej wykładni, interpretacji, a także mogą w trakcie stosowania Konst. w czasie praktykowania jej dokonywać pewnych rozwiązań precedensów czy kształtować w trakcie tej praktyki zwyczaje konstytucyjne. Konstytucja w swoich regulacjach nie obejmuje lub nie do końca rozwiązuje kwestie zakresu ustroju państwa. Konstytucja czasami ma pewne luki. Ustawodawca albo pominął pewne rozwiązania albo uczynił to świadomie bo nie wiedział jak na danym etapie rozwoju społecznego i w danej chwili i na drodze praktyki rozwiązywano. W trakcie kształtowania praktyki konstytucyjnej mogą być te braki rozwiązywane na drodze precedensów konstytucyjnych. Mogą funkcjonować stałą praktyką, która kształtuje zwyczaje konstytucyjne. Zwyczaje poprzedzone są zwykle precedensami jednorazowe rozstrzygnięcie jakiegoś zagadnienia z zakresu stosowania Konstytucji przez organ do tego powołany. Z tą myślą, że jeżeli w przyszłości on stanie przed tym samym problemem to tak postąpi. Tak stała praktyka może zrodzić zwyczaj konstytucyjny. Aby on powstał to musi spełniać kilka warunków :

a) powtarzalność tej praktyki

b) w tym samym przedmiocie to samo znaczenie

c) ta sama interpretacja konstytucyjna

d) stałość w stanowisku czy interpretacji tych, którzy stosują / bo jeżeli kolejne precedensy rozwiną się to nie rodzą one zwyczaju

e) musi być przejrzystość co do zajętego stanowiska przez organ stosujący konstytucję i motywów usprawiedliwień Consensus między opinią publiczną, a tymi organami zwyczaj nie będzie miał siły prawnej .

Zwyczaje, które coś uchylają nie do zaakceptowania lub zwyczaje uzupełniające są akceptowane . Konstytucja III Republiki Franc. nie przewidywała instytucji premiera bowiem wykształca się on na drodze praktyki jako zwyczaj konstytucyjny, wybory powszechne prezydenta USA, III i IV Republika Franc. na drodze zwyczaju wprowadzono dekrety z mocą ustaw. W przyszłości trzeba przewidzieć rolę dla precedensów i kształtowanie się zwyczajów konstytucyjnych, chociaż nie można przewidzieć wszystkich sytuacji, które powstaną w przyszłości. Można zmieniać zwyczaje poprzez dokonanie precedensu, który doprowadzi do ukształtowania się nowego zwyczaju lub przez uregulowanie konstytucyjne bądź też ustawa - zwyczaj przestaje istnieć. Zwyczaje po 52 : - rząd na 1- szym posiedzeniu nowo wybranego sejmu podawał się do dymisji - rozdzielność członkostwa w Radzie Państwa - powołanie członków rządu przez sejm na wniosek premiera - ministrowie bez teki - wspólne listy w wyborach

Założone przez ustrojodawcę, czyli Funkcja ideologiczna

- narzucenie określonego poglądu na świat Funkcja wychowawcza

- związana z ideologią, integruje i scala społeczeństwo Np. wspólne cechy kultury, interesy. Oddziaływuje na świadomość

- funkcja prawna, najważniejszy gdyż konstytucja w swej treści określa nie tylko system źródeł prawa, ich hierarchię, ale kompetencje procedurę tworzenia prawa. Jurydyzacja konstytucyjna - na ile Konst. jest sama prawem i na ile może być bezpośrednio stosowana. Przełom XIX i początek XX w.

- trudno mówić o możliwości bezpośredniego stosowania Konst., potem nadano Konst. Większego znaczenia prawnego zjurydyzowanie - odpowiedni zapis możliwości bezpośredniego stosowania konstytucji . Samoistne stosow. Konst. możliwe gdy nie stawia ona, nie rezerwuje jakiejś kwestii dla ustawy.

USTRÓJ Demokracja oznacz ograniczenie rządzących przez obywateli

- to rządy ludu i dla ludu. Demokracje zachodnie

- do nich się przymierzamy, klasyczna, liberalna forma, w której wolność jako wartość pierwotna i początkowa jest ochraniana w działalności politycznej, w stosunkach rządzący

- rządzeni, formacje polityczne, które składają się z większości sprawującej władzę i mniejszości będącej w opozycji ci co są w opozycji mogą być kiedyś większością .

- konkurencja - tolerancja - zmiana w podmiocie obce są sektalizm, dogmatyzm - afirmacja praw jednostki - wspólna etyka - zapewnia ochronę podstawowych wolności jednostek Marks : ale na jednolitość społeczną, podstawowy element demokracji kolektywizm

- jedna partia - wybory akceptacja społeczna konkurencyjnego, wielkość partii - antagonizm między władzą a jednostką, życie polityczne oparte na kompromisie.

Marks społeczeństwo monolityczne, demokracja jeśli chodzi o podstawy ekonomiczne, system monopartyjny

- koncentracja władzy, pozycja obywatela, struktura normatywna i poza normatywna aparatu państwa, kompetencje określają miejsce i rolę związaną z zakresem podejmowanych decyzji państwowych.