Użytkowanie nieśne kur
Na nieśność kur mają wpływ zarówno czynniki dziedziczne, jak i środowiskowe. Dziedziczenie nieśności jest bardzo skomplikowane. Poziom produkcji nieśnej zależy od pięciu cech, które są uwarunkowane genetycznie, a mianowicie: szybkości dojrzewania płciowego, rytmu nieśności, długości pauzy zimowej, kwoczenia i wytrwałości. Z czynników środowiskowych największy wpływ mają żywienie i światło.
Hodowcy stosując odpowiedni program świetlny oraz właściwe żywienie podczas wychowu kurek mogą doprowadzić stado do produkcji nieśnej w określonym czasie.
Program świetlny polega na zmniejszaniu liczby godzin światła w czasie wychowu kurek i zwiększaniu —.w początkach nieśności. Istnieje wiele programów świetlnych. Stosuje się np. utrzymywanie kurek typu nieśnego przez pierwsze dni życia w pomieszczeniach oświetlonych przez cała dobę, następnie liczbę godzin świetlnych skraca się do 9, a nawet do 6, po czym od 18 tyg. życia stopniowo przedłuża się dzień świetlny do 14-17 godz. Tę liczbę godzin światła utrzymuje się przez cały okres nieśności.
Jednocześnie po ukończeniu przez kurki 8 tyg. życia aż do 20 tyg. ogranicza się ilość białka w paszy do 13-14% lub ilość energii do 1600-1800 kcal energii metabolicznej w l kg mieszanki. Innym sposobem ograniczania ilości składników pokarmowych jest podawanie pełnowartościowej mieszanki co drugi dzień.
SYSTEMY UŻYTKOWANIA NIEŚNEGO KUR
Zależnie od stwarzanych warunków środowiskowych rozróżniamy trzy systemy nieśnego użytkowania kur: ekstensywny, półintensywny oraz intensywny.
System ekstensywny, zbliżony do naturalnego, polega na utrzymywaniu niewielkiego, do 100 szt., stadka niosek. Pomieszczenia służą im tylko za miejsce noclegowe, a całe dnie (z wyjątkiem zimy) przebywają na nie ograniczonych wybiegach, gdzie wyszukują sobie karmę zaspokajającą do 60% zapotrzebowania. Resztę uzupełnia hodowca, pełne żywienie stosując tylko w okresie zimowym. Koszty takiego chowu są niewysokie, ale i wydajność też raczej niska i produkcja jaj sezonowa, co też jest dużym minusem. System ten bywa stosowany w gospodarce drobnotowarowej.
System półintensywny stosowany bywa w fermach posiadających 1000-2000 niosek. Kury trzymane są w przystosowanych do tego celu pomieszczeniach i korzystają z ograniczonych wybiegów, na których znajdują tylko niewielką ilość składników pokarmowych i witamin. Pełne żywienie musi zapewnić hodowca. System ten jest kosztowny, fermy zajmują dużo miejsca pod wybiegi, przy czym utrudniona jest mechanizacja pracy. Wszystko to wpływa na małe jego rozpowszechnienie.
System intensywny jest najbardziej nowoczesny. Polega na utrzymywaniu dużych stad, nawet do kilkudziesięciu tysięcy niosek, w pomieszczeniach zamkniętych, zwykle bezokiennych i bez wybiegów. Duża obsada na 1m2 pomieszczenia ułatwia mechanizację wszystkich prac związanych z żywieniem, sprzątaniem i zbiorem jaj, co zmniejsza nakłady robocizny. Ogromne koszty związane z wyposażeniem budynku rekompensuje wysoka i równomierna produkcja w ciągu roku (uzyskiwana dzięki stosowaniu programów świetlnych i racjonalnego żywienia). Kury użytkuje się tylko przez okres maksymalnej nieśności, czyli około 8 mies.
PRZEBIEG I MIERNIKI NIEŚNOŚCI
Kury produkują jaja w pewnym określonym rytmie, na który składają się:
serie kolejno znoszonych jaj,
przerwy między tymi seriami.
Przerwy w nieśności mogą wystąpić z powodu pauzy zimowej, kwoczenia lub corocznej wymiany piór. Im dłuższe są serie, a krótsze przerwy, tym kurą jest lepszą nioską.
Z czynników zewnętrznych na przebieg nieśności bardzo duży wpływ ma długość dnia, czyli liczba godzin światła, gdyż powoduje ono wydzielanie hormonów, które pobudzają dojrzewanie jaj w jajniku. Tym między innymi tłumaczy się nierównomierność znoszenia jaj w ciągu roku.
Nieśność kur obniża się w okresie skracającego się dnia i wyraźnie nasila się w miarę zwiększania się jego długości.
Kury wylężone na wiosnę, korzystające z naturalnego oświetlenia w okresie wzrostu, osiągają dojrzałość płciową i rozpoczynają nieśność na jesieni, w okresie skracającego się dnia. Ich wydajność nieśna jest wtedy bardzo niska. Zwiększenie liczby jaj i tzw. szczyt nieśności występuje dopiero następnej wiosny, w marcu, lub kwietniu, a więc mniej więcej w 5 mies. produkcji, kiedy znowu zwiększa się długość dnia
Utrzymując od początku nieśności do 14-17 godz., światła na dobę, uzyskuje się nieśność bardziej wyrównaną, a szczyt nieśności występuje wtedy już przy końcu drugiego miesiąca produkcji. Odpowiednie dawkowanie światła pozwala na uniknięcie sezonowości produkcji jaj, co z kolei wpływa na zwiększenie efektów ekonomicznych. Po osiągnięciu przesz kury szczytu nieśności produkcja ich utrzymuje się przez pewien czas na tym samym poziomie, po czym; następuje powolny spadek.
Najniższa wydajność charakteryzują stado pod koniec pierwszego roku nieśności, kiedy większość kur zaczyna się pierzyć. Po zakończonej wymianie piór rozpoczyna się drugi rok nieśności, jednak; wydajność wynosi wtedy tylko 80% nieśności pierwszego roku i w następnych latach stale się zmniejsza. Z tego wniosek, że nie opłaca się trzymać niosek dłużej niż dwa lata, lecz po podtuczeniu należy sprzedać je na rzeź.
Produkcję stada kur określamy procentem nieśności.
Procent nieśności jest to stosunek liczby jaj do liczby niosek wyrażony w procentach.
Sposób obliczania procentu nieśności wyjaśnimy na przykładzie. Mamy np. stado liczące 1200 kur. Wiemy, że każda z nich może znieść 1 jajo dziennie. Maksymalna nieśność stada mogłaby zatem wynosić 1200 jaj. W praktyce nigdy nie osiągamy tak wysokiej produkcji. Od opisywanego stada uzyskujemy np. 900 jaj procent nieśności jest nam nie znany — określamy go literą X i obliczamy zgodnie z regułą trzech
1200=100%
900 = x
X = 900 x100% = 75%
1200
Jeżeli chcemy wiedzieć, jaki jest procent nieśności w okresie np. miesiąca, dzielimy sumę jaj uzyskanych w tym okresie przez liczbę kur pomnożoną przez liczbę dni w miesiącu i mnożymy wynik przez 100, np.:
27000 — liczba jaj uzyskanych w ciągu miesiąca,
1200 — liczba kur,
30 — liczba dni w miesiącu
Po obliczeniu procentu nieśności w każdym miesiącu możemy wykreślić tzw. krzywą nieśności. Na osi rzędnej oznaczamy procent nieśności, a na odciętej— tygodnie życia
Temat: Charakterystyka mięsnego użytkowania kur oraz wychów kurcząt.
I. Produkcja brojlerów
Brojlery kurze są to mieszańce międzyrasowe, których wytworzenie poprzedziło krzyżowanie międzyliniowe. Mieszańce do produkcji otrzymuje się kojarząc koguty kornisz (dominant white cornish) z kurami łajtrok (white rock).
Brojlerom stawia się następujące wymagania:
Ø szybkie tempo wzrostu, umożliwiające uzyskanie określonej masy w stosunkowo krótkim czasie,
Ø dobre wykorzystanie paszy, które zależy od wieku kurcząt, tempa wzrostu oraz od jakości i formy skarmianych mieszanek,
Ø szybkie opierzanie się, co zapobiega kanibalizmowi i pterofagii,
Ø pożądana budowa ciała, szczególnie dobrze umięśnione pierś i uda,
Ø biała barwa upierzenia,
Ø biała lub żółta barwa skóry,
Ø wysoka wydajność rzeźna i dobra jakość mięsa.
Brojlery żywi się suchymi mieszankami przemysłowymi, stosując system żywienia do woli, tzn. że mieszanka jest dostępna cały czas a karmidłach. Podstawowymi składnikami mieszanek są śruty zbożowe, pasze białkowe pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, pasze witaminowe, dodatki mineralno—witaminowe, antybiotyki i środki kokcydiostatyczne (preparaty antybiotykowe, które zapobiegają chorobie kokcydiozie, wywoływanej przez pierwotniaki). Ponadto do mieszanek może być dodawany tłuszcz w ilości 3—5%, gdyż przyczynia się to do obniżenia zużycia paszy na 1 kg przyrostu.
Pomieszczenia dla bojlerów wymagania:
Ø w pomieszczeniach zamkniętych bez wybiegów,
Ø podłoga pokryta ściółką, najczęściej z wiórów z drzewa liściastego lub sieczki długości 8-12 cm, powinna być sucha, mało pylista, odznaczająca się dużą zdolnością wchłaniania wilgoci i kału,
Ø obsada do 17szt na 1m2 lub bateriach,
Ø wychów głównie w budynkach bezokiennych,
Ø oświetlenie sztuczne, w celu regulacji godzin sztucznego oświetlenia, niezbyt intensywne, tak aby w budynku panował półmrok,
Ø wentylacja grawitacyjna i mechaniczna (wentylatory osiowe ścienne i sufitowo - kanałowe), ma ona wpływ na temperaturę i wilgotność w pomieszczeniu (optymalna 60 – 65%), powietrze powinno być czyste, bez domieszek szkodliwych gazów. Ruch powietrza nie może być zbyt szybki, gdyż przeciągi powodują u drobiu choroby układu oddechowego,
Ø sprzęt do karmienia, stosuje się mechaniczne urządzenia pełzakowe i rurowe lub półautomaty paszowe typu cylindrycznego, na 1szt potrzeba 4 cm brzegu do paszy suchej,
Ø poidła automatyczne napełniane wodą z wodociągu,
Ø urządzenia ogrzewcze (grzejniki centralnego ogrzewania, elektrycznego, gazowego), dodatkowe źródło ciepła stanowią kwoki elektryczne lub promienniki podczerwieni.
II. Tucz kur dorosłych
Użytkowanie mięsne kur dorosłych ma charakter produkcji ubocznej, ponieważ celem ich chowu jest produkcja jaj. Kury przeznacza się na rzeź po zakończeniu okresu ich szczytowej nieśności. Jakość tuszki zależy od wieku oraz od typu ptaków.
U młodszych kur typu ogólnoużytkowego wydajność rzeźna jest większa, tuszka mniej otłuszczona, a jakość mięsa lepsza.
III. Wychów kurcząt
Zapewnienie pisklętom odpowiednich warunków środowiskowych od pierwszych dni życia jest bardzo ważne, ponieważ w tym okresie kurczęta charakteryzuje bardzo szybki wzrost i rozwój, następuje rozwój mięśni i narządów wewnętrznych, wymiana upierzenia. Dobre wyniki odchowu przyczynia się do zdrowia i lepszej produkcji kur w przyszłości.
Ø temperatura – w pierwszych tygodniach kurczęta są bardzo wrażliwe na działanie niskich temperatur, ponieważ nie mogą odpowiednio regulować temperatury ciała.
Ø oświetlenie – światło naturalne lub sztuczne, Bezpośrednie działanie promieni słonecznych przyczynia się do przekształcenia ergosterolu i 7- dehydrosterolu w witaminę D2 i D3. Nadmierne jednak działanie promieni słonecznych w upalne dni lata jest bardzo szkodliwe dla kurcząt, należy więc chronić je przed nimi, zaciemniając okna w wychowalni oraz ustawiając na wybiegach daszki dające cień ptakom, stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien wynosić od 1:6 do 1:8.
Ø wentylacja – właściwa wymiana powietrza i duża ilość tlenu w pomieszczeniach jest niezbędna, ze względu na intensywną przemianę materii u rosnących kurcząt.
Uwaga! Należy unikać przeciągów, ponieważ kurczęta są na nie bardzo wrażliwe.
Ø zagęszczenie w wychowalni – dłuższe przetrzymywanie ptaków w ciasnym i przegrzanym pomieszczeniu wpływa hamująco na wzrost i opóźnia opierzanie się. Ponadto powoduje nadmierną wilgotność ściółki, co sprzyja rozwojowi w niej drobnoustrojów, pleśniaków i pierwotniaków wywołujących kokcydiozę. Na 1m2 podłogi wychowalni przeznacza się około 20 kurcząt, na 1m2 budki na wybiegu około 30 kurcząt.
Ø pasze - niezbędnym warunkiem prawidłowego wzrostu i rozwoju jest dostarczenie w paszy wysokowartościowego białka, zawierającego wszystkie aminokwasy egzogenne, składników mineralnych (głównie wapnia i fosforu), witamin oraz energii.
Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe zmienia się wraz z wiekiem kurcząt. W związku z tym w żywieniu kurcząt przeznaczonych do dalszego chowu wyróżnia się dwa okresy:
– I od 1 dnia życia do 8 tyg. - kurczęta są żywione do woli, w 1 kg powietrznie suchej paszy, przeznaczonej dla kurcząt typu nieśnego i mięsnego, powinno znajdować się 20% białka ogólnego, 11,72 MJ energii metabolicznej i maksymalnie 3,5% włókna surowego. Podstawą żywienia powinny być mieszanki przemysłowe, zawierające wszystkie potrzebne ptakom składniki odżywcze. W skład mieszanki wchodzą takie surowce, jak: śruta kukurydziana, śruta pszenna, śruta jęczmienna, śruta poekstrakcyjna sojowa, mączka rybna, kreda pastewna, fosforan pastewny oraz preparaty witaminowo-mineralne i prefiksy (witaminy, makroelementy, mikroelementy oraz środek kokcydiostatyczny).
– II od 8 tyg do 21 tyg. - stosuje się żywienie ograniczone, które przyczynia się do opóźnienia wieku dojrzewania płciowego. Jest to istotne z tego względu, że zbyt wczesne rozpoczynanie nieśności (niekiedy już w wieku 20 tygodni) jest szkodliwe, odbija się na ich zdrowotności i przyszłej nieśności. Stosowanie ograniczonego żywienia, zwłaszcza w stadzie kurcząt typu mięsnego, zapobiega zatuczaniu się ptaków, stwarza korzystniejsze warunki dla rozwoju całego organizmu, wpływa dodatnio na zdrowotność stada. Z chwilą, gdy kurki ukończą wiek 22 tygodni lub gdy nieśność stada osiągnie 10%, stosuje się mieszankę przeznaczoną dla niosek o zawartości 17% białka ogólnego i 11,51 MJ energii metabolicznej w 1 kg.