Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Wydział: GiG

Kierunek : ZiIP

Temat: Zarządzanie w spółce akcyjnej.

Wykonane przez:

Piotr Jakóbik

Krzysztof Kajta

Definicja spółki

Spółka jest umownym związkiem osób i ich kapitałów stworzonym w celu prowadzenia działalności gospodarczej. W zależności od przepisów prawnych, jakim podlegają, wyróżnia się spółki cywilne i handlowe.

Spółki handlowe podlegają przepisom uchwalonego 15 września 2000 roku Kodeksu spółek handlowych. Reguluje on tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek. Podpisując umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu oraz wniesienie wkładów finansowych oraz jeżeli umowa lub statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.

Dokumenty założycielskie: statut w formie aktu notarialnego

Minimalna wysokość kapitału zakładowego: 500000 zł , akcje o równej wartości nominalnej nie niższej 1 gr.

Odpowiedzialność za zobowiązania: za zobowiązania spółki odpowiadają: spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Akcjonariusz odpowiada solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wartości wniesionego wkładu, określonego w statucie spółki.

Organy spółki: Walne zgromadzenie akcjonariuszy, organ uchwałodawczy, rada nadzorcza, organ nadzorujący, zarząd, organ zarządzający.

Wynagrodzenie: akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku przeznaczonym do podziału, proporcjonalnie do ilości posiadanych akcji.

Akcja to udział kapitałowy w kapitale zakładowym, to ogół praw i obowiązków wynikających z praw udziałowych. Akcja to dokument formalny, papier wartościowy stwierdzający prawo uczestnictwa w spółce.

Prawa wynikające z posiadania akcji:

- prawo do dywidendy

-prawo poboru akcji

- prawo do kwoty likwidacyjnej

- prawo do udziału w walnym zgromadzeniu

- prawo głosowania na walnym zgromadzeniu

Rodzaje akcji:

- uzyskane za wkłady pieniężne

-akcje aportowe

-akcje zwykłe

-akcje uprzywilejowane

-akcje nieme

-akcje imienne

-akcje na okaziciela

-akcje własne

-akcje związane ze szczególnymi obowiązkami

-akcje objęte wspólnością

-akcje winkulowane

-akcje gratisowe

Dywidenda - część nadwyżki finansowej tj. zysku netto wypłacona w spółce akcyjnej akcjonariuszom. Zależy od wielkości, ilości i podziału zysku.

Aby zawiązać spółkę akcyjną wymagana jest jedna lub więcej osób, z tym że nie może być ona zawiązana przez jednoosobową sp. z o.o. W wyniku czego możliwe jest istnienie spółek akcyjnych jednoosobowych z wyłącznym udziałem jednoosobowej sp. z o.o. Założycielami spółki są osoby podpisujące statut. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Proces utworzenia s.a. składa się z następujących czynności :

- zawiązanie spółki, w tym podpisanie statutu przez założycieli

- wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego oraz wniesienie agio

- ustanowienie zarządu i rady nadzorczej

- wpis do rejestru

Powołanie zarządu i rady nadzorczej następuje jeszcze przed wpisem do rejestru.

Zarząd podejmuje czynności reprezentacyjne oraz zakresu prowadzenia spraw.

Jeżeli powołana zostanie rada nadzorcza, to może ona działać. Spółka w organizacji nie musi posiadać rady nadzorczej i zarządu. Do czasu ustanowienia zarządu spółki w organizacji może być reprezentowana przez wszystkich założycieli działających łącznie lub przez pełnomocnika ustanowionego jednomyślna uchwałą założycieli. Osoby działające – w tym zarząd –ponoszą odpowiedzialność osobistą wobec spółki za zaciągnięte zobowiązania. Odpowiedzialność ta ustaje wobec spółki z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez walne zgromadzenie. W S.A. zniesiono organ- komisja rewizyjna.

Prawa i obowiązki akcjonariuszy związane z akcjami:

1) obowiązek należytego opłacenia akcji

2) prawo do posiadania różnych rodzajów akcji

3) prawo do otrzymania dokumentu akcyjnego lub świadectwa tymczasowego

4) prawo żądania zamiany akcji imiennych na akcje na okaziciela i odwrotnie

5) prawo wglądu do księgi akcyjnej

Statut może przyznawać indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi uprawnienia osobiste. Obowiązuje zakaz rozszczepiania organizacyjnych praw udziałowych. Wyjątkiem jest to, że zastawnik lub użytkownik mogą wykonywać prawo głosu z akcji imiennej lub świadectwa tymczasowego, na której ustanowiono zastaw lub użytkowanie. Podstawą jest czynność prawna ustanawiająca ograniczone prawo rzeczowe.

Zarząd:

Jest to organ obligatoryjny, który korzysta z tzw. domniemania kompetencji, tzn. że wszystko co nie zostało zastrzeżone do kompetencji rady nadzorczej i walnego zgromadzenia, należy do kompetencji zarządu. Rada nadzorcza i walne zgromadzenie nie maja prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.

Ograniczenie kompetencji zarządu do reprezentowania spółki może wynikać tylko z ustawy.

Zarząd nie ma prawa przejmowania kompetencji nadzorczych innych organów i zastrzeżonych do kompetencji walnego zgromadzenia czy kompetencji wspólników.

Każda S.A. musi mieć zarząd, który może składać się ze wspólników, jak i osób spoza ich grona. Zarząd jest powoływany i odwoływany przez radę nadzorczą, jeśli statut spółki nie stanowi inaczej. Do zarządu mogą być powoływane tylko osoby fizyczne.

Zakazane jest łączenie funkcji członka zarządu z członkowstwem w radzie nadzorczej.

Członkowie zarządu mogą być w każdej chwili odwołani, co nie uwłacza ich roszczeniom z umowy o pracę.

Wynagrodzenie członków zarządu ustala rada nadzorcza na podstawie umowy o pracę lub innej umowy, chyba ze statutu wynika inaczej.

Członek zarządu może być powołany najwyżej na okres 5 – letni. Powołanie może nastąpić nie wcześniej niż na rok przed upływem bieżącej kadencji członka zarządu.

Mandaty członków zarządu wygasają najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy pełnienia funkcji.

Zgromadzenie wspólników powinno udzielać absolutorium również byłym członkom zarządu. Nabycie i ustanie członkowstwa w zarządzie jest wpisywane do rejestru .Członkiem zarządu zostaje się od następnego dnia od chwili powołania albo od dnia wskazanego w uchwale .

Do podstawowych kompetencji zarządu należy prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja.

Jeśli zarząd składa się z 2 lub więcej osób, wszyscy jego członkowie są zobowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba ze statut stwierdza inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów .

Statut może przewidywać , że w przypadku większości głosów decyduje głos prezesa zarządu. Prace zarządu powinny być oparte na regulaminie uchwalonym przez radę nadzorczą lub walne zgromadzenie. Zarząd może sam uchwalić swój regulamin.

Uchwały zarządu musza być protokołowane. Protokoły powinny zawierać porządek obrad, imiona i nazwiska obecnych członków zarządu, liczbę oddanych głosów „na” poszczególne uchwały oraz zadania odrębne. Protokoły powinny być podpisane przez wszystkich obecnych członków zarządu.

Zakazem konkurencji obejmuje członków rady nadzorczej oddelegowani do stałego indywidualnego nadzoru na spółką. Członkowie zarządu za swoją działalność ponoszą odpowiedzialność cywilną i karną.

Rada nadzorcza

Rada nadzorcza musi składać się przynajmniej z 3 członków, którzy są powoływani i odwoływani przez walne zgromadzenie. Nie może jej powołać zarząd. Na wniosek akcjonariuszy, reprezentujących co najmniej 20% kapitału zakładowego , wybór rady nadzorczej powinien być dokonany przez najbliższe walne zgromadzenie w drodze głosowania oddzielnymi grupami. Nie dotyczy to sytuacji, gdy w skład rady wchodzi choćby jedna osoba wyznaczona przez organy określone w odrębnej ustawie. Z chwilą dokonania wyboru co najmniej jednego członka rady nadzorczej w drodze głosowania grupami wygasają przedterminowe mandaty wszystkich dotychczasowych członków rady, z wyjątkiem osób , które są powoływane przez podmiot określony w odrębnej ustawie.

Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż 5 lat. Do członka rady nadzorczej mają zastosowanie te same zasady, które przyjęto w odniesieniu do zarządu. Obowiązuje zakaz łączenia funkcji członka rady nadzorczej z innymi funkcjami i stanowiskami.

Członkami tego organu nie mogą być:

-członkowie zarządu

- prokurent

- likwidator

- kierownik oddziału lub zakładu

- zatrudniony w spółce główny księgowy

- radca prawny

- adwokat

- osoby podległe członkowi zarządu lub likwidatorowi

Zakaz ten stosuje się też do zarządu i likwidatorów spółki lub spółdzielni zależnej. Rada nadzorcza pełni stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

Obowiązki rady nadzorczej:

- ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami, jak i stanem faktycznym

- ocena wniosków zarządu dotycząca podziału zysku albo pokrycia straty

- zawieszanie z ważnych powodów w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu oraz delegowanie członków rady na okres nie dłuższy niż 3 miesiące do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali odwołani, złożyli rezygnację albo z innych powodów nie mogą sprawować funkcji

- zwołanie walnego zgromadzenia

- reprezentowanie spółki w umowach między członkiem zarządu a spółką oraz w sporach między nimi. Nie dotyczy to jednak sytuacji, w której jedyny akcjonariusz jest jednocześnie prezesem jednoosobowego zarządu spółki.

W sytuacji, gdy rada nadzorcza S.A. odwoła z funkcji członka zarządu, to organem właściwym do późniejszego wypowiedzenia mu umowy o pracę jest zarząd spółki. Jeżeli rada nadzorcza chce rozwiązać umowę o pracę z prezesem, musi to uczynić jednocześnie z odwołaniem go z funkcji prezesa.

Rada nadzorcza w celu wykonania swoich czynności może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników spółki sprawozdań i wyjaśnień, dokonać rewizji stanu majątku.

Rada nadzorcza wykonuje swoje czynności zbiorowo, ale może delegować swoich członków do indywidualnego wykonywania poszczególnych czynności nadzorczych .

Jeżeli rada została wybrana przez głosowanie grupami, każda grupa wybranych ma prawo delegować jednego członka do stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych. Członkowie ci mogą uczestniczyć w posiedzeniach zarządu z głosem doradczym. Walne zgromadzenie może powierzyć to uprawnienie radzie nadzorczej.

Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej. Możliwe jest przyjęcie w statucie, że w przypadku równości głosów decyduje głos przewodniczącego. Z posiedzeń rady spisuje się protokół.

Uchwały rady mogą być podejmowane za pośrednictwem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Uchwały mogą być podejmowane w tym trybie, jeżeli statut tak stanowi.

Nie dotyczy to wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej, powołania członka zarządu oraz odwołania i zawieszenia w czynnościach tych osób. Z reguły szczegółowe zasady organizacyjne związane z funkcjonowaniem rady przyjmowane są w regulaminach.

Walne zgromadzenie:

Wspólnicy w S.A. podejmują uchwały tylko na walnych zgromadzeniach.

Zwyczajne zgromadzenie:

-musi się odbyć raz w roku w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu roku obrotowego.

-jego przedmiotem muszą być co najmniej:

1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy

2) stworzenie uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty

3) udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków

Nadzwyczajne zgromadzenie:

- Odbywa się w sytuacji, w jakiej nie odbywa się zwyczajne zgromadzenie i które ma za przedmiot inne sprawy niż te, które muszą zostać załatwione na zwyczajnym zgromadzeniu. Zwołuje się je w sytuacjach oznaczonych w statucie, a także gdy organy spółki osoby uprawnione do zwoływania walnych zgromadzeń uznają to za wskazane.

Do kompetencji walnego zgromadzenia, poza określonymi w statucie, należą:

1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielanie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków

2) postanowienia dotyczące roszczeń o naprawie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru

3) zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich prawa rzeczowego

4) nabycie i zbycie nieruchomości , użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, chyba że statut spółki stanowi inaczej

5) nabycie własnych akcji

6) nabycie dla spółki jakiegokolwiek mienia za cenę przewyższającą 1/10 wpłaconego kapitału zakładowego od założyciela lub akcjonariusza albo dla spółki lub spółdzielni zależnej od założyciela lub akcjonariusza , zawarte przed upływem 2 lat od dnia zarejestrowania spółki

7) wyrażenie zgody na zawarcie między spółkami pozostającymi w stosunkach zależności i dominacji umów przewidujących zarządzanie spółką zależna albo przekazywanie zysku przez spółkę zależną

Prawo zwołania walnego zgromadzenia

Walne zgromadzenie zwołuje zarząd. Może je zwołać rada nadzorcza, jeżeli zarząd nie zwoła walnego zgromadzenia w przewidywanym czasie , a nadzwyczajnego zgromadzenia, ilekroć zwołanie go uznają za wskazane, a zarząd nie zwoła go w ciągu 2 tygodni od zgłoszenia odpowiedniego żądania przez radę nadzorczą. Zwołać walne zgromadzenia mogą również inne osoby, gdy statut tak stanowi .

Prawo żądania zwołania walnego zgromadzenia

Przysługuje akcjonariuszowi lub akcjonariuszom reprezentującym przynajmniej 10 % kapitału akcyjnego , chyba że statut stanowi inaczej. Mogą oni domagać się postawienia poszczególnych spraw na zgromadzeniu. Żądanie powinno być skierowane do zarządu. Jeżeli zarząd nie zwoła walnego zgromadzenia, akcjonariusze nie maja prawa zwołania zgromadzenia. Jeżeli w ciągu 2 tygodni od dnia przedstawienia żądania zarządowi nadzwyczajne nadzwyczajne zgromadzenie nie zostanie zwołane, mogą oni zwrócić się do sądu rejestrowego, który może po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia upoważnić do zwołania zgromadzenia występujących z tym żądaniem. Sąd wyznacza też przewodniczącego tego zgromadzenia.

Walne zgromadzenie zwoływane jest przez ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w piśmie dodatkowo wskazanym spółce na przynajmniej 3 tygodnie przed terminem zgromadzenia . Jeżeli wszystkie wyemitowane przez spółkę akcje są imienne, walne zgromadzenie można zwołać za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską , wysłanych na co najmniej 2 tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia lub pocztą elektroniczną , jeżeli akcjonariusz uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres , na który zawiadomienie powinno być wysłane.

Można podjąć uchwały bez formalnego zwołania zgromadzenia, jeżeli jest reprezentowany cały kapitał akcyjny, a nikt z obecnych nie wniesie sprzeciwu co do odbycia walnego zgromadzenia ani co do postawienia poszczególnych spraw w porządku obrad.

Prawo udziału w walnym zgromadzeniu maja akcjonariusze uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz zastawnicy i użytkownicy, mający przyznane prawo głosu , jeżeli są wpisani do księgi akcyjnej przynajmniej na tydzień przed terminem zgromadzenia i właściciele akcji na okaziciela, którzy w tym terminie złożą akcje w spółce i nie odbiorą ich do zakończenia obrad.

Informacja o tym jest potrzebna, aby sporządzić listę akcjonariuszy uprawnionych do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu. Lista powinna być wyłożona w lokalu zarządu przez 3 dni powszednie przed odbyciem zgromadzenia. Akcjonariusze mogą przeglądać listę w lokalu spółki oraz żądać jej odpisu za zwrotem kosztów sporządzenia.

Jeżeli przepisy statutu nie stanowią inaczej, walne zgromadzenie otwiera prezes rady nadzorczej albo jego zastępcy. Spośród osób uprawnionych do uczestnictwa wybiera się przewodniczącego.

Akcja daje prawo do jednego głosu.

Przewiduje się większość kwalifikowaną - ¾ głosów w odniesieniu do uchwał:

- o zmianie statutu

- emisji obligacji zamiennych i z prawem pierwszeństwa objęcia akcji

- zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

- umorzenia akcji

- obniżenia kapitału zakładowego

- rozwiązania spółki

W przypadku zmian statutu co do uchwał zwiększających świadczenia lub uszczuplających prawa akcjonariuszy przyznanych osobiście, konieczna jest zgoda wszystkich akcjonariuszy, których to dotyczy.

W przypadku wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia, sąd, na wniosek pozwanej spółki, może zasądzić od powoda kwotę do dziesięciokrotnej wysokości kosztów sadowych oraz wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.

Termin do wniesienia powództwa o uchylenie wynosi miesiąc od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż 6 miesięcy od dnia powzięcia uchwały ( w spółce publicznej 3 miesiące).

Prawo do wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności wygasa z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym uprawniony powziął wiadomość o uchwale, nie później jednak niż z upływem 2 lat od dnia powzięcia uchwały . W przypadku spółki publicznej, termin ten wynosi 30 dni od dnia ogłoszenia, nie później niż w terminie roku od dnia powzięcia uchwały.

Bibliografia:
„Kodeks spółek handlowych”

„Rzeczpospolita.pl”

„Prawo Spółek Zarys”A. JakubeckiA.KidybaJ.Mojak R. Skubisz