WYKŁAD 5
DEFINICJE REALNE A NOMINALNE (podział ze względu na funkcję)
Słowo definicje występuje w dwóch zasadniczo odmiennych znaczeniach. W pierwszym znaczeniu odnosi się do definicji realnych, w drugim do definicji nominalnych.
Definicją realną jest zdanie bądź zespół zdań, które opisują istotne cechy istotnych obiektów, przy czym wymaga się aby był to opis podający zespół cech, które łącznie przysługują tylko określonym definiowanym obiektom (np. realna definicja ryb powinna wskazywać na zespół określonych cech, które przysługują tylko rybom, a nie innym organizmom).
Definicja nominalna to wyrażenie językowe, które wskazuje na znaczenie określonego wyrażenia w określonym języku. Definicje nominalne nie są zdaniami o rzeczywistości pozajęzykowej, a wypowiedzi metajęzykowymi, które dotyczą znaczenia określonych wyrażeń językowych. Ze względu na role spełniane przez definicje nominalne można podzielić je na:
Definicje sprawozdawcze, które mają na celu adekwatne zdanie sprawy z tego jakie znaczenie ma bądź miało określone wyrażenie w określonym języku
Definicje projektujące, które formułują na przyszłość pewien projektowany sposób mówienia, w ramach którego będzie się używać definiowanego wyrażenia we wskazany w definicji sposób; można je podzielić na:
Definicje regulujące, czyli takie, które ustalając na przyszłość znaczenie wyrażenia liczą się w pewnym stopniu z dotychczasowym znaczeniem wyrażenia
Definicje konstrukcyjne (swobodnie projektujące), które ustalają na przyszłość znaczenie wyrażenia nie licząc się w ogóle z dotychczasowym znaczeniem (jeżeli w ogóle definiowane słowo miało wcześniej jakiekolwiek znaczenie).
DEFINICJE RÓWNOŚCIOWE A NIERÓWNOŚCIOWE (podział ze względu na budowę)
Definicje równościowe to takie, które zbudowane są zgodnie ze schematem: definiendum + łącznik + definiens. Istotną cechą definicji równościowych jest to, że ustalają one tożsamość znaczeń wyrażenia definiowanego i definiującego, a co za tym idzie, istnieje we wszystkich kontekstach możliwość zastąpienia wyrażenia zdefiniowanego wyrażeniem definiującym. Wśród definicji równościowych wyróżnia się:
Definicje klasyczne czyli takie, które w części definiującej wskazują określenie rodzajowo nadrzędne, a ponadto cecha bądź cechy, które mają wyróżniać spośród wszystkich obiektów danego rodzaju tylko te, które mogą być desygnatem definiowanego wyrażenia
Definicje nieklasyczne to takie, które w wyrażeniu definiującym wymieniają nazwy, których zakresy wzięte łącznie mają stanowić zakres definiowanego wyrażenia.