WYKŁAD 6

Definicjami nierównościowymi są wszystkie definicje, które nie są zbudowane zgodnie
ze schematem wyrażenie definiowane + łącznik + wyrażenie definiujące. Wyróżnia się różne typy definicji nierównościowych np. tak zwane typy definicji przez postulaty, czyli takie definicje, które mają postać zdania lub kilku zdań, w których używa się określonego definiowanego wyrażenia,
a funkcję definiującą spełniają przez to, że przy założeniu prawdziwości tych zdań można z kontekstu użycia tego wyrażenia w tych zdaniach ustalić znaczenie tego wyrażenia. Definicjami nierównościowymi są też tzw. definicje cząstkowe, które wskazują jedynie warunek wystarczający
do bycia desygnatem definiowanego wyrażenia (np. definicja „oskarżycielem publicznym przed wszystkimi sądami jest prokurator”).

STYLIZACJE DEFINICJI RÓWNOŚCIOWYCH

1. Przedmiotowa, która polega na tym, że zarówno w definiendum jak i definiensie mowa jest bezpośrednio o przedmiotach, a nie wyrażeniach językowych, zaś łącznikiem jest określenie „jest to”.

2. Semantyczna polegająca na tym, że wyrażenie definiowane występuje w supozycji materialnej, mowa jest więc o wyrażeniu językowym, łącznikiem jest określenie „odnosi się do”, ewentualnie określenie „oznacza”, zaś w części definiującej mowa jest bezpośrednio przedmiotem.

3. Słownikowa, która polega na tym, że zarówno definiendum jak i definiens występuje
   w supozycji materialnej, mowa jest więc o wyrażeniach językowych, a nie bezpośrednio przedmiotach. Łącznikiem jest określenie „znaczy tyle co”.

Można powiedzieć, że stylizacja słownikowa odwołuje się do relacji równoznaczności dwóch wyrażeń, natomiast stylizacja semantyczna odwołuje się do relacji oznaczania jakiegoś obiektu przez określone wyrażenie językowe.

Dom jest to budynek mieszkalny. – stylizacja przedmiotowa

Wyraz „dom” odnosi się do budynku mieszkalnego. – stylizacja semantyczna

Wyraz „dom” znaczy tyle co wyrażenie „budynek mieszkalny”. – stylizacja słownikowa

ZADANIE

Jaki zachodzi stosunek między zakresami nazw „definicja regulująca” i „definicja nieklasyczna”?

S – „definicja regulująca” S P krzyżowanie się zakresów

P – „definicja nieklasyczna” nazw S i P

BŁĘDY W DEFINIOWANIU

W definicjach najczęściej popełnione są następujące błędy:

1. Błędnego koło bezpośrednie, które polega na tym, że wyrażenie definiowane pojawia się
   w wyrażeniu definiującym (np. „logika jest to nauka o rozumowaniu zgodnym z prawami logiki”). Ten błąd może zostać popełniony u jednej definicji.

2. Błędne koło pośrednie, które może być popełnione w ciągu powiązanych ze sobą definicji
   i polega na tym, że wyrażenie definiowane w pierwszej definicji nie występuje w tejże definicji w części definiującej, jednak użyte jest w ostatniej definicji z tego ciągu definicji,
   w jej części definiującej. Polega ono więc na tym, że wyrażenie definiowane w pierwszej definicji definiowane jest za pomocą innych wyrażeń, z kolei te inne wyrażenia definiowane są za pomocą jeszcze innych wyrażeń w kolejnej definicji itd. Problem polega jednak na tym, że w wyrażeniu definiującym zawartym w ostatniej definicji z takiego ciągu, pojawia się wyrażenie definiowane w pierwszej definicji z tego ciągu.

polegające na definiowaniu terminu A za pomocą zespołu terminów zawierających termin B, gdy jednocześnie wśród terminów użytych do zdefiniowania terminu B występuje termin A

1. Błąd „nieznany przez nieznanych” (ignotum per ignotum) polega na tym, że chcąc komuś objaśnić znaczenie wyrażenia, którego on nie zna wykorzystuje do tego wyrażenia, których znaczenia również nie zna.

Ponadto w definicjach sprawozdawczych można popełnić trzy następujące błędy:

1. Błąd definicji za wąskiej ma miejsce wtedy, gdy zakres wyrażenia definiowanego jest nadrzędny względem zakresu wyrażenia definiującego.

2. Błąd definicji za szerokiej polega na tym, że zakres definiowanego wyrażenia jest podrzędny względem zakresu wyrażenia definiującego.

3. Błąd przesunięcia kategorialnego polega na tym, że zakresy z jednej strony wyrażenia definiowanego a drugiej strony wyrażenia definiującego wykluczają się wzajemnie ze względu na to, że należą one do odmiennych kategorii ontologicznych. Wyróżnia się kilka podstawowych kategorii ontologicznych: rzeczy, cechy, zdarzenia, relacje, stany rzeczy. Błąd przesunięcia kategorialnego polega więc na tym, że desygnat wyrażenia definiowanego należy do innej kategorii ontologicznej niż desygnat wyrażenia definiującego (np. „wybuch jest to cecha charakterystyczna materiałów wybuchowych” – w tym przypadku słowo „wybuch” odnosi się do określonego zdarzenia, a wyrażenie definiujące mówi o określonych cechach.