PEDAGOGIKA CZASU WOLNEGO

Historia powszechna

Społeczeństwo antyczne:

• filozoficzne debaty publiczne

• kalokagatia i szkoły

• przedstawiciele Sokrates, Platon

Humanizm i Renesans:

• rozwój nauk medycznych -wychowanie do zdrowia

• odnowa ideałów antycznych –psychofizyczna jedność w wychowaniu

• powstanie nowych szkół-we Włoszech –ćwiczenia fizyczne i zdrowie

• przedstawiciele F.Rabelais, J.Lock

Filantropizm- zakłady filantropistów:

• przebywanie na łonie natury i ćwiczenia fizyczne

• aktywna praca w czasie wolnym

• przedstawiciele Basedow, Salzmann, Guts-Muths

• Guts-Muths: metodyka wychowania fizycznego

• ustawy wychowania: Desawa, Schhnephental

Oświecenie:

• nacisk na działalność oświatową i wychowanie powszechne

• idea wolności i naturalności w wychowaniu

• znaczenie natury jako środka wychowawczego

• opieka nad dzieckiem, prawa dziecka, zabezpieczenie społeczne

• przedstawiciele J.J.Rouseau, J.H.Pestalozzi, L.N.Tołstoj

• wychowanie naturalne (Rouseau)

• wychowanie w domach dziecka (Pestalozzi)

• wychowanie swobodne

Pedagogika reformy

• nowe wychowanie-krytyka tradycyjnych form werbalizmu

• indywidualizacja wychowania i aktywność dziecka

• połączenie szkoły z życiem, a nauczania z wychowaniem pozaszkolnym

• nowe szkoły codziennej opieki wychowawczej

• przedstawiciele: C.Reddie, K.Hahn, A.S.Makarenko

• pedagogika przeżyć

Polska VIII-XIX wiek

• 1773-Komisja Edukacji Narodowej -nacisk również na wychowanie w czasie wolnym

• zabawy i rekreacja na świeżym powietrzu. Szkoły piarystyczne i jezuickie 1-2 dni rekreacji w tygodniu

• Grzegorz Piramowicz zaleca naukę pływanie

• Jan Konopnicki- nacisk na sport w szkołach

Polska koniec XIX wieku i XX wiek

• rozwój psychologii i pedagogiki wpłynął na powstanie pedagogiki reformy i nowego wychowania

• powstanie nowych szkół- nacisk na wychowanie pozaszkolne (system całodzienny)

• przedstawiciele w teorii wychowania pozaszkolnego Jan W. Dawid i Stanisław Karpowicz

• Jan W. Dawid charakteryzuje cele nowego wychowania:

• indywidualizacja wychowania

• poszanowanie zainteresowań i potrzeb uczniów

• nieformalne relacje między nauczycielem a uczniem-szacunek dla osobowości

• Henryk Jordan (lekarz i profesor UJ)- pod koniec XIX wieku stworzył nowoczesny program wychowania pozaszkolnego młodzieży. Utworzył park Jordana w Krakowie (1889).

Do systemu wychowania pozaszkolnego wprowadził także elementy wychowania przez pracę. Jordanowskie warsztaty prac ręcznych (Italia).

Napisał:

• ,,O zabawach młodzieży”- znaczenie zabaw ruchowych (2h ćwiczeń fizycznych dziennie).

• Zorganizowane zabawy ruchowe rozwijają u dzieci: wytrwałość, koncentracja, opanowanie orientacja, samodzielność.

• na wzór Henryka Jordana powstają podobne placówki pozaszkolne w innych miastach (Cieszyn, Częstochowa, Nowy Sącz i inne).

• w Warszawie (1899) powołano Komisję Gier i Zabaw dla młodzieży przy Towarzystwie Higienicznym (S. Sempołowska, S. Karpowicz, J. Pollak i inni)- towarzystwo założyło ogrody Raua. Powstają także w innych miastach Polski (Płock, Lublin, Wrocławek i inne).

• Inne organizacje pozaszkolne:

• Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (A. Janowski)

• Towarzystwo Kolonii Letnich (obozów)

• YMCA-organizowała także zajęcia pozaszkolne

• eksperymentalne szkoły wzorcowe- zajęcia pozaszkolne

Przedstawiciele pedagogiki:

T. Wujek, B. Suchodolski, H. Radlińska, J. Korczak, G. Prudieński, R. Wroczyński, A. Kamiński, H. Muszyński, M. Niewiadomski i inni.

Pedagogika czasu wolnego- jako nauka, podział:

• Teoretyczna- zajmuje się kwestiami teoretycznymi dotyczącymi rozwoju podróżnictwa, turystyki i rekreacji, wpływu środków masowego przekazu na czas wolny, kulturę sport i rekreację. Pedagogika czasu wolnego w teorii ma związek w szczególności z następującymi dziedzinami nauki:

• Socjologia czasu wolnego

• Psychologia czasu wolnego

• Filozofia czasu wolnego

• Ekonomia czasu wolnego

• Ekologia i biologia czasu wolnego

• Praktyczna- zajmuje się zajęciami wykonywanymi w czasie wolnym: zainteresowania, praca, edukacja, zajęcia towarzyskie, indywidualny itp. Pedagogika czasu wolnego w praktyce ma związek z dydaktyką zajęć wychowawczych:

• Dydaktyka wychowania fizycznego i sportu w czasie wolnym

• Dydaktyka pracy- techniki w czasie wolnym

• Dydaktyka wychowania plastycznego w czasie wolnym

• Dydaktyka wychowania językowego w czasie wolnym

• Dydaktyka wychowania krajoznawczego w czasie wolnym

• Dydaktyka wychowania mas medialnego w czasie wolnym

Działy pedagogiki czasu wolnego:

• Teoria i metodyka wychowania pozaszkolnego

• Historia teorii pedagogicznych czasu wolnego

• Metodologia badania zajęć w czasie wolnym

• Teoria i metodyka pracy wychowawczej w organizacjach dziecięcych i młodzieżowych

• Teoria zarządzania i organizacja zajęć w placówkach, i organizacjach pozaszkolnych

• inne

Kategoryzacja:

1.Nauki Stosowane- wykorzystanie pedagogiki wolnego czasu

2.Nauki akademickie- samodzielne, specjalistyczne czasopisma i publikacje, nauczanie na studiach.

CZAS WOLNY- czas, który pozostaje do swobodnego wykorzystania po wykonaniu wszystkich obowiązków i zajęć:

• biologiczno-higienicznych

• edukacyjnych i przygotowania do nauki

• nakładanych przez środowisko

• strat czasowych wynikających z tych zajęć

Do czasu wolnego zalicza się:

• odpoczynek i rekreacja

• zabawa

• dobrowolne samokształcenie i rozwijanie zainteresowań

• dobrowolna pomoc rodzicom i innym dorosłym

• dobrowolne zajęcia społeczne

• straty czasowe

Determinanty mające wpływ na czas wolny:

• w ramach społeczeństwa: ekonomiczne, polityczne, kulturowe

• społeczne

• biologiczno-fizjologiczne

• psychologiczne

• pedagogiczne

Funkcje czasu wolnego:

• zdrowotno-higieniczna

• kształtująco-wychowawcza

• samorealizacyjna

• socjalizacyjna

• profilaktyczna

PLACÓWKI I ORGANIZACJE CZASU WOLNEGO:

• publiczne placówki pozaszkolne dla dzieci i młodzieży

• organizacje i stowarzyszenia dla dzieci i młodzieży

• działalność kościołów, stowarzyszeń religijnych organizujących zajęcia w czasie wolnym, działalność instytucji organizacji prywatnych

• placówki szkolne- boiska, świetlice, świetlice dla dzieci, młodzieży, biblioteki

• ogrody jordanowskie i place zabaw

• pałace młodzieży

• młodzieżowe domy kultury i domy kultury

• ogniska pozaszkolnej pracy twórczej

• kluby i ośrodki sportowe

• domy młodzieży

• domy dziecka

• zielone szkoły

• szkoły językowe, placówki wychowawcze

• kolonie (obozy) letnie dla dzieci i młodzieży

• organizacje dziecięce i młodzieżowe

CZAS WOLNY I PRAWA DZIECKA- dokumenty

• deklaracja Praw Dziecka 1989

• Konwencja o Prawach Dziecka 1989

• streszczenie podstawowych praw dziecka

• dziecko potrzebuje ochrony społeczeństwa

• dziecko musi być szanowane jako jednostka

• dziecko potrzebuje pozytywnej atmosfery emocjonalnej miłości

• dziecko musi być szanowane jako jednostka kształtująca własne życie

• Karta Wychowania do Czasu Wolnego (1993):

• czas wolny jest częścią życia człowieka

• jest źródłem rozwoju osobowościowego człowieka i rozwoju społecznego

• służy rozwoju i komfortowi człowieka

• jest podstawowym prawem człowieka

• jest środkiem wychowania różnic społecznych i środkiem profilaktycznym

• jest procesem ustawicznym trwającym przez całe życie

• jest częścią wychowania i kształcenia człowieka

• wymaga starań społecznych ukierunkowanych na stworzenie warunków do spędzania czasu wolnego

• powinien uwzględnić warunki regionalne

WYCHOWANIE POZASZKOLNE

Wychowanie pozaszkolne oznacza zorganizowane zajęcia wychowawcze w czasie wolnym.

Przedmiot teorii wychowania pozaszkolnego:

• Celowościowa i merytoryczna strona wychowania pozaszkolnego

• Strona procesowa wychowania pozaszkolnego

• Środowisko edukacyjne- czynniki wychowania pozaszkolnego

• rezultaty wpływu edukacji w czasie wolnym

Cele wychowania pozaszkolnego:

• orientacyjny

• motywacyjny

• realizacyjny

• kontrolny

Ukierunkowanie celów:

• edukacyjne- oświatowe i wychowawcze

• rekreacyjne i wypoczynkowe

• zdrowotne

Zajęcia w ramach wychowania pozaszkolnego:

• wypoczynek i rekreacja

• przygotowanie do nauki

• rozwijanie zainteresowań

• praca i zajęcia społeczne

Wypoczynek i rekreacja:

Wypoczynek-zapewnienie spokoju i odpoczynku celem zrównoważenia nauki i aktywności w szkole . W większym stopniu pozostawia się swobodę uczniowi.

Rekreacja-bardziej zorganizowany charakter. Wiąże się ze zmianą otoczenia i zajęciami ruchowymi.

Przygotowanie do nauki:

• ma charakter obowiązku szkolnego i naukowego.

• u młodszych uczniów ważna jest metodyka organizacji samodzielnego uczenia się. Celem jest przekazanie uczniom metod i technik samodzielnego uczenia się.

• Sama organizacja składa się z:

• etapu przygotowawczego

• samodzielnej pracy uczniów

• kontroli rezultatów uczenia się

Zainteresowania:

Zainteresowanie-trwalszy stosunek jednostki do obiektów i zajęć, przejawiający się dążeniem do zajmowania się nimi, co wiąże się z przeżywaniem uczuciowym i aktywności

Pojęcie zainteresowań:

• podstawowe zajęcie w ramach wychowania pozaszkolnego

• realizuje się w kółkach zainteresowań wg. Grup wiekowych uczniów

Zainteresowania jako cecha osobowości:

• spontaniczność zainteresowania

• preferencje zainteresowań

• stosunek poznawczy i praktyczny

• znaczenie motywacyjne zainteresowania

• zainteresowania i cechy osobowościowe

Wyznaczniki zainteresowań:

• Intensywność:

• siła przezywania uczuciowego

• częstotliwość zajmowania się przedmiotem zainteresowania

• ilość obiektów i zajęć w kręgu zainteresowania

• ilość obiektów i zajęć w kręgu zainteresowania

• Spektrum:

• ilość zainteresowań różnego rodzaju

• zbyt szerokie- zbyt wąskie spektrum zainteresowań

• Ukierunkowanie:

• związane z charakterem obiektów; zajęć leżących w sferze zainteresowań

• ukierunkowanie jednostronne- wszechstronne

• Stałość:

• wyrażona trwaniem w czasie

• stałe-tymczasowe zainteresowania

• zależy od wieku, indywidualna

Rozwijanie zainteresowań może mieć charakter:

• regularnego zainteresowania- kółka zainteresowań, formacje, forma zorganizowana

• Zainteresowania regularne-rozwijanie w kółkach:

• społeczno-naukowe i językowe

• przyrodoznawcze i ekologiczne

• praco-techniczne

• kulturalno-artystyczne i estetyczno-wychowawcze

• sportowe, dotyczące kultury fizycznej i turystyczne

• okazjonalnego zainteresowania-imprezy grupowe lub masowe, spontaniczne.

• Zainteresowania okazjonalne

• konkursy i gry sportowe

• występy kulturalne

• udział w imprezach sportowych i kulturalnych

• konkursy wiedzy

• zabawy

• obozy letnie i zimowe

Rozwój zainteresowań w zależności od wieku:

• młody wiek- zainteresowania są niestałe, zmienne

• starszy wiek szkolny-większe zróżnicowanie zainteresowań, większa stabilność zainteresowań

• dorastanie- stabilność zainteresowań, zróżnicowanie wg płci

Typologia zainteresowań

• naukowe i naukowo-techniczne

• techniczno-praktyczne

• handlowo-ekonomiczne

• społeczno-naukowe i językowe

• przyrodoznawcze, uprawne i hodowlane

• kolekcjonerskie

• logiczno-intelektualne

• samokształceniowe

• estetyczne i artystyczne

• sportowe i turystyczne

• działalność publiczna

• specyficzna działalność społeczno-stowarzyszeniowe

• inne (np. korespondencyjne, podróżnicze)

Praca- Obowiązkowa praca

• praca samoobsługowa

• dyżury

Wolontariat

• praca przy adaptacji otoczenia placówki pozaszkolnej

• praca na rzecz szerszego otoczenia

• praca w wolontariacie w większym stopniu kształtuje kreatywność i samodzielność uczniów

POZASZKOLNY PROCES WYCHOWAWCZY

Specyfika wychowania pozaszkolnego w odniesieniu do szkoły

• dobrowolność w wyborze zajęć

• aktywność i samodzielność w organizowaniu i realizacji zajęć

Zasady wychowania pozaszkolnego

• demokracji i humanizmu

• konsensusu społecznego

• jedności teorii i praktyki wychowania i kształcenia

• odpowiedniości i stopniowości wymagań

• indywidualnego podejścia do uczniów

• aktywności uczniów

• systematyczności i kontekstowości

• zróżnicowania metod, form i środków wychowawczych

• jedności wpływów i wymagań wychowawczych

• humanizmu i pozytywnego wsparcia jednostki

• optymalności wymagań

Metody wychowania pozaszkolnego

• W zależności od oddziaływania na strukturę osobowości-rozmową, wolicjonalną, uczuciową

• metoda rozumowania

• metoda ćwiczenia i uczenia nawyków

• metoda oceny

• metoda ilustrowania przykładów

• metoda wychowania przez grupę

• metoda wychowania przez reżim dnia

• W zależności od dydaktyki procesu edukacyjnego

• metoda analizy retrospektywnej

• metoda perspektywicznych decyzji

• metoda sytuacyjne

• metoda inscenizacyjne

• zabawy organizatorskie

Formy wychowania pozaszkolnego:

• W zależności od liczby uczestników:

• zajęcia masowe

• zajęcia grupowe

• zajęcia indywidualne

• W zależności od częstotliwości spotkań uczestników:

• odbiorcze

• aktywne

Środki wychowania pozaszkolnego:

• różne zajęcia, na których realizuje się wychowanie pozaszkolne-zabawy, praca, rozwijanie zainteresowań

• różne wiążące i niewiążące zarządzenia słowne i pisemne- porządek domowy, reżim dnia, wytyczne, regulamin itp.

• różne rzeczy i przedmioty- obrazy, książki, wystawy, sprzęt sportowy

• różne rodzaje pochwał, kar i nagród

• środowisko naturalne i społeczne, w którym odbywają się zajęcia- przyroda, społeczność, środowisko lokalne

• różne rodzaje placówek wychowawczych i organizacji: kluby, salony gier, boiska, warsztaty, organizacje dla dzieci i młodzieży

Zasady pedagogiki przeżyć

• kształtowanie przeżyć w oparciu o rzeczywiste sytuacje życiowe

• nacisk na aktywność i samodzielność w myśleniu i radzeniu sobie w różnych sytuacjach

• spontaniczność i naturalny rozwój osobowości

• potrzeba kontaktu społecznego i współpracy

• wspólne pokonywanie problemów

• umiejętność rozluźniania się, dobrego samopoczucia

• potrzeba zabawy i entuzjazmu życiowego

• nacisk na przeżywanie i rozwój emocjonalny

METODYKI:

• metodyka organizacji zajęć rozwijających zainteresowania:

• podstawową formą organizacji regularnych zajęć rozwijających zainteresowania jest spotkanie (zebranie) formacji, którego podstawowa jednostka to ok. 2godz.

• wstęp- otwarcie, zapoznanie się z programem, zmiany programu- 3 min. (5-10)

• część organizacyjno- administracyjna- nawiązanie do wcześniejszych spotkań, krótka ocena przebiegu rezultatów-20 min (15-20)

• główna część wychowawczo- edukacyjna- motywacja, realizacja zainteresowań- 40 min (50-60)

• część wypoczynkowo rozrywkowa, relaksacyjna, swobodna dyskusja o zajęciach, problemach, wydarzeniach, quizy, konkursy, zabawy, wypoczynek lub rozrywka w zależności od zainteresowań- 40min (30)

• zakończenie- kontrola i ocena rezultatów, całego spotkania oraz przygotowanie do kolejnego- 17min (10-15)

• Na funkcjonowanie formacji rozwijających zainteresowania wpływają również inne czynniki takie jak:

• zainteresowanie uczniów- uczęszczanie na kółko zainteresowań, predyspozycje, talent uczniów

• czynności inne niż specjalistyczne- np. działalność inna niż tematyczna w kółku przyrodniczym

• wspólne imprezy dodatkowe- wycieczki, spacery, udział w imprezach kulturalnych lub sportowych, uroczystości itp.

• osobowość prowadzącego- jego poziom merytoryczny, podejście, przygotowanie metodyczne

• poczucie własnego zaangażowania- ma pozytywny wpływ na atmosferę pracy

• twórczy charakter zajęć- przyczynia się do aktywizacji uczestników

• uwzględnienie specyfiki grupy- predyspozycje zainteresowania, talent, wiedza uczestników

• Problemy związane z rozwijaniem zainteresowań:

• przygotowanie pedagogiczne pracowników organizujących zajęcia rozwijające zainteresowania

• konsumistyczny i konsumpcjonistyczny styl życia

• przewaga pasywnych form spędzania czasu wolnego

• mało pociągająca treść, metody i formy pracy

• brak miejsc umożliwiających aktywne spędzanie czasu wolnego

• brak urozmaicenia sposobów spędzania czasu wolnego wśród młodzieży- odpoczynek, zabawa, chodzenie do kawiarni, spotkania z przyjaciółmi

• wysoki koszt i brak warunków materialnych umożliwiających aktywne spędzanie czasu wolnego i rozwijanie zainteresowań przez dzieci i młodzież

• zwiększone występowanie zjawisk społeczno- patologicznych w czasie wolnym

• metodyka wychowania poznawczego

• Zadania:

• rozwój wyobrażeń zmysłowych

• rozwój myślenia i mowy

• rozwój umiejętności praktycznych

• Realizacja poprzez treść:

• przygotowanie do lekcji

• zainteresowania

• spotkania, wykłady

• zajęcia indywidualne

• Metody:

• samodzielnej pracy uczniów

• słowne

• kooperacyjne

• rozwój kreatywności

• metodyka wychowania etycznego

• Zadania:

• wychowanie do humanizmu

• wychowanie do wartości narodowych

• wychowanie do demokracji i tolerancji

• wychowanie obywatelskie i do wartości społecznych

• wychowanie do małżeństwa i rodzicielstwa

• wychowanie do kontaktów społecznych i komunikacji

• kształtowanie pozytywnych cech osobowości

• Metody:

• słowne-spotkania, wykłady, dyskusje- wymiana poglądów, dziesięciominutówki

• słowne- literatura, teksty specjalistyczne

• poglądowo- ilustracyjne- wycieczki, filmy, wizyty w teatrze galerii, muzeum, dawanie dobrego przykładu

• praktyczne- ćwiczenia sytuacji, czynności praktyczne

• medytacje, modlitwy

• metodyka pracy-techniki:

• Zadania:

• kształtowanie pozytywnego stosunku do pracy i jej rezultatów

• kształtowanie umiejętności pracy

• kształtowanie myślenia technicznego i umiejętności technicznych

• wychowanie do zawodu

• połączenie teorii z praktyką, szkoły z życiem

• Metody:

• słowne- wykład, rozmowy, dyskusje

• metoda ćwiczenia i naśladowania pracy

• samodzielnej pracy uczniów

• konkursy i wystawy produktów

• wycieczki

• kształtowanie kreatywności uczniów

• metodyka wychowania kulturalno-artystycznego

• Zadania:

• dostrzeganie i poznawanie piękna w przyrodzie, społeczeństwie i codziennym życiu

• wychowanie artystyczne

• kształtowanie gustu

• kształtowanie umiejętności i nawyków artystycznych

• Treść realizuje się przez:

• kółka zainteresowań

• biblioteki

• imprezy masowe i indywidualne

• Metody:

• dyskusje, spotkania

• udział w wydarzeniach kulturalnych

• praktyka na kółkach zainteresowań i zajęciach indywidualnych

• spotkania czytelnicze

• konkursy i występy

• ilustrowanie przykładami

• metodyka wychowania do zdrowia i sportu:

• Zadania:

• zdrowotne

• edukacyjne

• wychowawcze

• kompensacyjne i relaksacyjne

• Metody:

• ćwiczenia

• zabawy i konkursy sportowe

• edukacja prozdrowotna

• wycieczki turystyczne i spacery na łonie natury

• udział w wydarzeniach sportowych

• literatura specjalistyczne, spotkania na temat zdrowia i sportu

• Metodyka wychowania przyrodoznawczego

• Zadania:

• kształtowanie pozytywnego stosunku do przyrody i środowiska

• ochrona przyrody

• poznawanie przyrody

• rozwój umiejętności przyrodoznawczych

• Metody:

• spotkania wykłady tematyczne

• specjalistyczne czasopisma

• wycieczki krajoznawcze

• metody praktyczne dotyczące ochrony

• konkursy, i wystawy tematyczne

• wycieczki turystyczne

• działalność ekologiczna i ochrona środowiska

• metodyka wiedzy o społeczeństwie i wychowania językowego:

• Zadania:

• rozwijanie i pogłębianie wiedzy o społeczeństwie i umiejętności praktycznych

• rozwijanie kompetencji językowych i komunikacyjnych

• poznawanie innych kultur i różnic między nimi

• Metody:

• samodzielnego poznawania

• ćwiczenia komunikacyjne i językowe

• ćwiczenia mulikulturowe

• metody pozyskiwania informacji za pośrednictwem Internetu i środków masowego przekazu

• spotkania i dyskusje dotyczące innych krajów, historii, kwestii religijnych i etycznych

• spotkania czytelnicze i kółka zainteresowań

PROCES ZARZĄDZANIA WYCHOWANIEM POZASZKOLNYM składa się z 4 czynników:

• diagnozy pedagogicznej

• projekcji pedagogicznej

• zarządzania

• kontroli zarządzania

Zasady zarządzania:

• precyzyjnego podziału praw i obowiązków

• celowości w zarządzaniu pracą wychowawczą

• stosowności wymagań w zarządzaniu procesem wychowawczym

• oceny społecznej i dyskutowania o zadaniach

• systematycznej i skutecznej kontroli

Metody zarządzania wychowaniem pozaszkolnym:

1.Planowanie działalności wychowawczej:

• konkretność zadań i wymogów w planie

• weryfikowalność planu

• adekwatność i realność wymagań

• Progresywne ukierunkowanie zadań w planie

• zwięzłość, przejrzystość i celowość zadań

• wspólna ocena zadań i ich rezultatów

• Treść planu:

• ocena wyników działalności za poprzedni rok

• zadania organizacyjne, sposób zarządzania i kontroli działalności wychowawczej

• główne cele i zadania oraz sposób ich realizacji w nowym roku szkolnym

• środki zdrowotne, higieniczne oraz środki bezpieczeństwa

• zabezpieczenie materialne, finansowe i personalne

• formy współpracy z nauczycielami, rodzicami i uczniami

• Rodzaje planowania:

• długoterminowe- perspektywiczne (2-5 lat)

• całoroczne

• miesięczne

• program tygodniowy

• codzienne

• Codzienny plan zawiera:

• datę

• rodzaj pracy wychowawczej

• cele wychowawcze

• metodykę

• wykorzystane pomoce

• ocenę pracy wychowawcy

• uwagi

2.Operatywne metody zarządzania:

• zebranie rady pedagogicznej (2-4 razy do roku)

• całoroczne plany pracy- przygotowanie

• współpraca w ramach wychowawczych

• uczestnictwo nauczycieli, wychowawców, rodziców i studentów

• organizacja czynności- grupy wychowawców, plany pracy wychowawczej

• plan kontroli i hospitacji

• narada pedagogiczna (raz w miesiącu)

• miesięczne plany pracy wychowawców- kontrola i akceptacja

• organizacja czynności i zastępowanie w miesiącu- w grupie wychowawców

• współpraca ze studentami i plany kontroli czynności

• instruktaże(w zależności od potrzeb):

• 1 krat w tygodniu

• aktualne problemy pracy (wychowawcze, zastępowanie pracowników itp.)

• kontrola, przygotowywanie planów, prace w tygodniu

• współpraca ze studentami i innymi edukacyjnymi pracownikami

3.Metody kontroli zarządzania.

• Poziomy kontroli:

• organy nadrzędne- dyrektor

• dyrektor- wychowawcy

• wychowawcy- uczniowie

• Metody kontroli:

• zapoznanie się z dokumentacją pedagogiczną

• osobista rozmowa

• obserwacja

• hospitacja

• składa się z:

• etapu przygotowawczego

• właściwej hospitacji

• analizy hospitacji

• wykorzystania czynników w praktyce

• Typy hospitacji:

• tematyczna

• kompleksowa

• indywidualna

• społeczna

• następna-po pierwszej hospitacji jest następna kontrola

DIAGNOSTYKA UCZNIÓW W WYCHOWANIU POZASZKOLNYM:

Obszary diagnostyki:

• osobowość ucznia- temperament, zainteresowania, umiejętności, uzdolnienia, cechy charakteru, emocje, wola, rozumowanie

• relacje społeczne- stosunek ucznia do wychowawcy, stosunek do innych uczniów, stosunek do samego siebie, stosunek do otoczenia i społeczeństwa

• czynniki zewnętrzne- środowisko rodzinne, udział ucznia w procesie wychowawczym

Metody diagnostyki:

• obserwacja

• rozmowa

• zapoznanie się z dokumentacją dotyczącą uczniów

• analiza rezultatów, wyników pracy uczniów

• metoda socjometryczna- jaka jest postawa ucznia w grupie

• kwestionariusz i ankieta

• testy- tylko pedagogiczne

• metody sytuacyjne i inscenizacyjne

OSOBOWOŚĆ WYCHOWAWCY

Wymagania dotyczące osobowości:

• charakterowo- wolicjonalne

• społeczno- usposobieniowe

• uczuciowo- temperamentalne

• zawodowe

• pedagogiczno- psychologiczne:

• kreatywność w pracy wychowawczo-oświatowej

• innowacyjność pracy pedagogicznej

• zdolności organizacyjne

• zdolności komunikacyjne

• empatia i pozytywny stosunek do dzieci i młodzieży

• przygotowanie metodyczne oraz umiejętność przygotowania pomocy metodycznych

• autorefleksja i umiejętność korygowania własnych błędów

• samokształcenie i aktywne promowanie wyników nauki

• merytoryczno-metodyczne:

• - wykształcenie kierunkowe w określonym zakresie zainteresowań

• -przygotowanie metodyczne w określonym zakresie zainteresowań

• -zdolności organizacyjne w określonym zakresie zainteresowań

• z punktu widzenia humanizacji wychowania wymagane są następujące umiejętności:

• emocjonalizacji procesu wychowania i kształcenia

• stymulowanie samodzielności, aktywności i kreatywności uczniów

• poszanowanie wyjątkowości uczniów i ich indywidualności

• wspieranie u uczniów wiary we własne możliwości

• tolerancji dla odmiennych poglądów, przekonań, stylu

• preferowanie pozytywnej oceny uczniów

• tworzenie przyjaznej atmosfery społeczno-emocjonalnej i prospołecznej.

Typologia wychowawców:

• typ autokratywny

• typ liberalny

• typ demokratyczny

Pracownicy- wychowawcy w wychowaniu pozaszkolnym

• Wychowawca (opiekun)

• animator czasu wolnego

• pracownik społeczny

• instruktor

• trener sportowy

• pracownik kulturalny

• nauczyciel w placówce pozaszkolnej

• kierownik oddziału

OPIEKA

• Z Dąbrowskiego: Opieka- jest opartym na odpowiedzialności kompensacyjnym ciągłym i bezinteresownym działaniem zaspokajania przez opiekuna potrzeb podopiecznego

• A.Kelma: Opieka- to działania podejmowane wobec osób ze względu na faktyczne lub potencjalne zagrożenie ich istnienia, przy braku lub ograniczonych możliwościach przezwyciężenia tego przez osoby.

Ze względu na przedmiot działania kryterium różnicującym jest:

• wiek dziecka:

• opieka w okresie prenatalnym

• opieka nad macierzyństwem

• opieka nad noworodkami

• opieka nad niemowlętami

• sytuacja społeczna:

• opieka w wieku przedszkolnym

• opieka nad uczniami

• opieka nad wychowankami placówek opiekuńczo-wychowawczych

• opieka nad wychowankami placówek wychowania przedszkolnego

• domów dziecka

• status prawny podmiotu:

• opieka prywatna

• opieka społeczna i organizacja społeczna

• organy państwowe (opieka państwowa)

• są pobudki skłaniające podmioty do podejmowania opieki:

• motywy wyznaniowe- opieka charytatywna

• motywy humanistyczne- opieka filantropijna

Ze względu na podmiot działania:

• prawa dziecka do opieki- opieka konstytucyjna

• motywy solidarności społecznej- opieka socjalna

Ze względu na treść działania kryterium różnicującym są:

• środki i czynności zastosowane w działaniu:

• opieka materialna

• zdrowotna

• moralna

• prawna

• wychowawcza

• psychologiczna

• pedagogiczna

• typ środowiska:

• opieka nad dzieckiem w rodzinie

• w szkole

• w placówce opiekuńczo-wychowawczej

• w miejscu zamieszkania

• zakres i formę działania:

• całkowita

• częściowa

• czas trwania:

• doraźna

• okresowa

• stała

Potrzeby opiekuńcze:

• Wg Kelma: oznacza zespół czynników stwarzających sytuacje zagrożenia, której przezwyciężenie wymaga dostarczenia odpowiednich środków i wykonania określonych czynności, a więc podjęcia opieki. Potrzeba opieki to potrzeba podjęcia opieki ze względu na określona sytuację.

• Wg Dąbrowskiego: konieczność opieki wobec kogoś lub taki niekorzystny stan, w jakimś się ktoś znajduje, który wymaga interwencji opiekuńczej.

Lista potrzeb ludzkich:

• estetyczne

• wiedzy i rozumienia

• szczęścia

• samorealizacji

• sensu życia

• nowych wrażeń, doświadczeń

• uznania

• samodzielności i autonomii

• aktywności i twórczości

• przynależności i miłości

• bezpieczeństwa

• opieki prawnej

• opieki moralnej

• opieki zdrowotnej

• opieki socjalnej

• opieki psychologicznej i pedagogicznej

• pomocy materialnej

• profilaktyki

• interwencji

• kompensacji

• resocjalizacji itd.

Formy opieki:

• szkolna i środowiskowa (świetlica, internat, ognisko wychowawcze)

• zastępcze formy opieki rodzinnej(rodziny adopcyjne, zastępcze, rodzinne domy dziecka, wioski dziecięce)

• zakładowe formy opieki zastępczej (pogotowie opiekuńcze, domy dziecka)

• formy opieki rewalidacyjnej (specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy dla dzieci upośledzonych umysłowo, szkoły życia dla głęboko upośledzonych, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze dla dzieci głuchych i niewidomych)

• formy opieki resocjalizacyjnej (policyjna izba dziecka, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich, zakład karny)

• formy opieki leczniczej i rehabilitacyjnej (zakłady lecznicze, szkoły przyszpitalne, ośrodki rehabilitacyjno-wychowawcze)

• poradnictwo opiekuńczo-wychowawcze (poradnia psychologiczno-pedagogiczna, poradnie rodzinne i specjalistyczne)

• nad człowiekiem starszym (mops, klub seniora, dzienny dom pomocy, dom pomocy społecznej)