Wykład- Nowożytne Idee Polityczne 08.11.2013

Ostatnie zajęcia- liberalizm XXw- pragmatyczne połączynie kilku doktryn Pocz. XX głeboki kryzys gospodarczy, wizje totalitarne, narzucanie koncepcji ludziom; reakcje na system totalitarny;

koncepcja Karla Poppera – krytyka historyzmu, społeczeństwo otwarte, pluralizm, indywidualna odpowiedzialność, mechanizm powstrzymywania „złych rządów“

Isaiach Berlin (1909-1997) „Dwie sfery wolności“, „pluralizm wartości“ (książki) – jak ludzie powinni gwarantować sobie szacunek dla inności, różnorodności

-pluralizm wartości- poszanowanie dla różnorodności, człowiek musi szanować poglądy innych, to, że inni także mają cele i marzenia

-dwie strefy wolności (dwie koncepce): wolność pozytywna (wolność polityczna, wolność „do“), wolność negatywna (wolność „od“- sféra prywatna, życia, samorealizacji- dopiero gdy człowiek to pojmie, będzie mógł w pełni korzystać z wolności pozytywnej, gdy osiągnie pełną samoświadomość

liberalna wolność ogranicza różnorodność

koncepcja narodu, znaczenie tożsamości narodowej

Ludwig von Mises

-wolny rynek, jako wyraz rozumności człowieka, krytyka socjalizmu, jako systemu irracjonalnego, konieczność istnienia „filozofii rynku“, bez wolności ekonomicznej nie ma państwa, gospodarka wolnorynkowa, ochrona wolności obrotem – daje to wolność dyskusji, otwiera rynek polityczny, daje wolność polityczną

Milton Friedman

-państwo jako stróż dobrowolnej współpracy jednostek, tworzyć tylko jeguły gry

-„Bez wolności ekonomicznej nie ma wolności politycznej“- wolność i własność umożliwiają „wolny rynek“ idei

-wolnośc ekonomiczna= wolność polityczna

Friedrich August von Hayek

„Droga do zniewolenia“, „Konstytucja wolności“, Kontrewolucja nauki. „Studia nad nadużywaniem rozumu“

-Odrzucenie podziału instytucji społecznych na naturalne i sztuczne- człowiek korzysjąc ze swej wolności musi szanować tradycje

-Krytyka planowania

-Wolność jednostki- niepodleganie arbitralnej woli innych „ Nasza wiara w wolność nie opiera się na możliwych do przewidzenia danych okolicznościach i konsekwencjach, lecz na przekonaniu, iż uwolni ona więcej sił dla dobra, niż dla zła“ -> wersja skrócona: „trudno zmoblilizować ludzi do wspólnego dziłania, ciężej do złego niż do dobrego“

-Jedyny przymus: w obronie wolności !

-Rządy prawa wynikającego z ewolucji społeczeństwa- duża rola tradycji i obyczajów (blisko mu było do konserwatyzmu)

-Wolny rynek, jako najdoskonalsza forma życia gospodarczego- wolna konkurencja cen i jakości

-należy pozwolić na tworzenie się rzeczy w sposób naturalny, tego czego ludzie potrzebują, na co zapatrują sie jako dla nich korzystne (przykład: ścieżka skracająca drogę przez łąkę)

-krytyka socjalizmu i sprawiedliwiści społecznej

-bezsensowność planowania (nie ma nic na 100%)

-Niemożliwośc znalezienia reguły sprawiedliwości społecznej (sukces jest bowiem rezultatem zdolności i szczęścia) – także w odniesieniu do zarobków, człowiek jest tyle wart, dopóki znajdą się ludzie, którzy będą w stanie zapłaci za to co robi – nie ma reguły, by obliczyć, ile ktoś ma zarabiać

-Podstawowa funkcja państwa : zapewnienie bezpieczeństwa

Walka o władzę bywa „zalegalizowana korupcją“ – „możemy mieć wolny parlament albo wolny lud“ – niezmiennośc podstawowych, tradycyjnych zasad, powstałych w toku ewolucji zwyczajów

-„jestem demokratą, ponieważ jestem liberałem“

-Parlament łaczący tradycje i wolny wybór

Libertarianizm- pochwała państwa minimalnego, jak najwięcej wolności, jak najmniej ograniczeń

Ayan Rand – „Zrzucony Atlas“

-Podstawy: filozofia Arystotelesa i Nietzchego

-Racjonalna postawa jest możliwa jedynie w ramach wolnego rynku

-Historia świata to historia irracjonalnych postaw

-Ludzie racjonalni i wolni- to jedynie przedsiębiorcy (muszą kalkuować, nie mogą podejmować decyzji pod wpływem chwili, wiedzą, że może czekać ich strata; inni ludzie korzystają z ich działalności)

-Państwo i religia, jako mechanizmy wykorzystywania przedsiębiorców

Robert Nozick „Anarchia, Państwo, Utopia“

-Naturalne uprawnienia jednostki- człowiek, jako jedyny dysponent swojej osoby (j.Locke, I.Kant- imperatyw praktyczny)- „życie pałne znaczenia“

-Państwo powstałe w wyniku „niewidzialnej ręki rynku- ultraminimalne, jak agencja ochroniarska (pokazało, że jest najbardziej w tej roli skuteczne)- ma taką rolę do spełnienia, że nie ingeruje w życie człowieka jak nic złego się nie dzieję. Gdy grozi nam niebezpiecześstwo- wtedy ma interweniować. Państwo ma tylko zapewniać bezpieczeństwo.

-Prawo własności- gwarancja wolności

-Zasada sprawiedliwości według udziału w rynku

-Państwo- jedyne słuszne (musi istnieć) i inspirujące- pozwalające na realizację wielu wizji , ludzkich planów życia- „utopii“ – pluralistyczne, bez monopolu władzy w realizacji jedynej, wybranej „utopii“ – wolna konkurencja wielu utopii