Ekonomia:

– nauka społeczna zajmująca się badaniem sposobów gospodarowania społeczeństw w warunkach nieograniczoności ludzkich potrzeb i ograniczoności czynników produkcji, służącym wytwarzaniu dóbr i usług zaspokajających te potrzeby.

– z greckiego „reguły prowadzenia gospodarstwa domowego”

– jedno pierwszych wielkich dzieł o tematyce ekonomicznej Adam Smith – 1776r. – „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”

Przykładowe problemy ekonomiczne

- rzadkość zasobów, różne możliwości ich zastosowania w produkcji

- podział dochodu narodowego

- cykle koniunkturalne

- zmiany cen papierów wartościowych

- szoki cenowe na rynku ropy naftowej

Ekonomia pozytywna – naukowe wyjaśnienie zjawisk ekonomicznych na podstawie obiektywnej wiedzy o rzeczywistości
Cel – wyjaśnienie za pomocą narzędzi i metod analizy ekonomicznej

Ekonomia normatywna – subiektywne wartościowe faktów opisywanych przez ekonomię pozytywną

Cel – formułowanie tez i przedstawienie zaleceń dla polityki gospodarczej

Mikroekonomia – zajmuje się badaniem decyzji alokacyjnych podmiotów gospodarczych: indywidualnych konsumentów oraz przedsiębiorstw.

Makroekonomia – zajmuje się wielkościami agregatowymi (dotyczącymi całej gospodarki) oraz badaniem prawidłowości występujących w gospodarce jako całości.

Dobra – środki służące zaspokajaniu potrzeb ludzkich

- produkty (przeniesienie własności)

- usługi (tymczasowe korzystanie)

Wybrane kategorie dóbr:

- dobra publiczne i dobra prywatne

- dobra konsumpcyjne i dobra inwestycyjne

Zasoby występujące w gospodarce

- zasoby ludzkie (kapitał ludzki)

- zasoby naturalne – dane przez naturę (odnawialne i nieodnawialne)

- zasoby kapitałowe (kapitał rzeczowy i finansowy)

Zasoby ludzkie (Kapitał ludzki) – zdolności, umiejętności i wiedza pracowników; nierozerwalnie

związany z procesami uczenia się, nabywania wiedzy.

Zasoby naturalne

Nieodnawialne – węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny

Odnawialne – Energia wiatru, energia wody, energia jądrowa

Zasoby kapitałowe

Kapitał rzeczowy

- środki pracy – maszyny i narzędzia

- przedmioty pracy – surowce i półfabrykaty

Kapitał finansowy

- gotówka

- papiery wartościowe (akcje, obligacje)

Nakłady – mierzą użycie czynników wytwórczych w jednostkach naturalnych (fizycznych: kilogramach, metrach, sztukach itp.)

Koszty – to nakłady wyrażone w jednostkach pieniężnych

Wyniki:

Przychód (utarg) – efekt sprzedaży wytworzonych dóbr (przychód może być wyrażony w jednostkach naturalnych bądź w pieniądzu)

Zysk – ta część przychodu ze sprzedanych dóbr, która pozostaje po odliczeniu poniesionych na ich wytworzenie kosztów

Koszt alternatywny w działalności produkcyjnej – osiągniecie zysku z podjętej decyzji produkcyjnej wiąże się z koniecznością poniesienia kosztu alternatywnego w postaci utraty wartości jaką można było uzyskać w wyniku zastosowania do produkcji innych dóbr i usług.

Koszt alternatywny w sferze podziału zysku lub dochodu – oznacza utratę wartości jaką można było uzyskać w wyniku innej alokacji zysku (wzrost płac) lub dochodu (inna grupa społeczna)

Model gospodarki rynkowej:

Rynek i gospodarka rynkowa – cechą działalności człowieka jest produkcja dóbr materialnych celem zaspokojenia jego potrzeb.
W historii występowały dwie zasadnicze formy produkcji:
- gospodarka naturalna

- gospodarka towarowa

Gospodarka naturalna
– polega na tym, iż producent wytwarza produkty w celu zaspokojenia swoich potrzeb (ewentualnie rodziny czy rodu)

– brak handlu

– wielkości ekonomiczne występują w jednostkach naturalnych

Gospodarka towarowa
– polega na tym, iż producent wytwarza produkty, nie na zaspokojenie swoich własnych potrzeb, ale z przeznaczeniem na wymianę (czyli sprzedaż)

– dobro, które jest przedmiotem wymiany staje się towarem

– występuje handel

Warunki powstania gospodarki towarowej

- musi wystąpić podział pracy między ludźmi

- ekonomiczne wyodrębnienie się producentów na bazie prywatnej własności

- stopniowa ewolucja handlu zmiennego w stronę wymiany za pośrednictwem pieniądza

Polityka gospodarcza – to działalność państwa lub innego organu publicznego, zmierzająca do osiągnięcia konkretnych celów społeczno-ekonomicznych w ściśle określonych warunkach i określonym horyzoncie czasu.

Rola państwa w gospodarce
Typy gospodarek

- nakazowa

- wolnorynkowa

- mieszana

Nakazowa (centralnie planowana):

- wszystkie decyzje dotyczące produkcji i konsumpcji są dokonywane przez państwo

- państwo decyduje o tym co, jak, ile i dla kogo się produkuje

Wolnorynkowa:

- państwo nie ingeruje w żaden sposób w działalność rynków

- „niewidzialna ręka rynku”

Mieszana:

- państwo i sektor prywatny współuczestniczą w rozwiązywaniu problemów gospodarczych

- państwo zajmuje się dystrybucją części dochodów

- państwo dostarcza dobra i usługi publiczne (bezpieczeństwo, infrastruktura itp.)

- kontrola zakresu w jakim jednostki mogą się kierować własnym interesem