zestaw b

1 Opisac konie wierzchowe, podać rasy

Konie typu wierzchowego: czysta krew arabska, pelna krew angielska, angloaraby, huntery, holenderskie, belgijskie i dunskie konie wierzchowe

Cechy: konsytycja oddechowa, 150-170cm, masa ciala 500-650kg, ruch lekki, posuwisty, wydatny, lekka glowa, cienka, dluga szyja, lopatka dluga, skosna

Angloaraby: wys.155-165,. ksiega prowadzona od 1968, podzielona na 2 dzialy.

Selle francais: konie normandzkie, wysokie 165-176, skoczne

Huntery - konie do polowan z psami, konie ciezkie polkrwi, mieszanca zimnokrwiste i szlachetne itp. z pelnej krwi angielskiej

Konik polski - masz myszata, 130-149cm, 300-400kg, zdrowe, odporne, male wymagania, lagodne, chetne do pracy, plodnosc 90-100%

Gl.osrodki: Popielno, Dobrzyniewo, Racot

Hucul - z karpat wsch, 135-145c, 350-450kg, odporny zdrowy, 2 typy: bardziej prymitywny i smuklejszy pod siodlo, w typie jucznym, odwazne. Osrodek: Regietow.

2 Jak odchowuje sie zrebię osierocone

Postepowanie ze zrebakiem: spokoj, kontakt z czlowiekiem, nauka posluszenstwa

Wychow osieroconych zrebiat: •0,5l mleka krowa+lyzeczka cukru+3-4lyzeczki wody wapiennej, temp 38*C, 60ml co 1h przez 2 dni, potem co 4 i co 6h do 2-3tyg zycia •zrebie wypija ok 10-12l mleka •potem: 1l mleka krowiego+1l przegotowanej wody + 60g cukru

Wychow: -alkienowy(stajenny) •stajenno-pastwiskowy •pastwiskowy •tabunowy

3 zmysły koni Zmysly: wzrok, wech, smak, sluch, temp.otoczenia, czucie

Narowy: wierzganie, kasanie, odmowa ciagniecia, plochliwosc

Nalogi (brak zajecia): lykawosc, tkanie

4 Krzyzowania- krzyzowanie: tworcze(konie szlachetne z zimnokrwistymi lub konie szlachetne mieczy soba), polepszajace (podrasowienie-przez kilka pokoleń rasa wyjściowa + ogier ulepszający,powrót do r wyjściowej), przejsciowe(dolew obcej krwi), wypierajace(kryje sie ogierami innych ras by nie wrócic do rasy wyjściowej), przemienne (na przemian łączy sie 2 lub wiecej ras), towarowe (uzytkowe- do konkretnych celów)

5 kierunki uzytkowania koni 1.zaprzegowe: w rolnictwie i transporcie, sportowe i rekreacyjne 2.wierzchowe: • rekreacyjne •sportowe (ujezdzenie, skoki, WKKW) •wyscigowe (pod siodlem, w sulkach) • rajdy konne •woltyzerka

3.Juczne 4.Rzezne 5.Uboczne: wlosie konskie, nawoz, surowice i szczepionki, mleko 6.Hodowla ras amatorskich: •na wzrost (shire, falabella) •na masci (albino, palomino, pinto, appaloosa) •na sposob poruszania sie (hackney, lipicaner, fryz)

1. typy użytkowe konib) Podział według kierunku użytkowania:•typ wierzchowy•typ kombinowany (wszechstronnie użytkowy)• typ zaprzęgowy •typ juczny

2. temperament i charakter

Temperament (uwarunkowanie genetyczne) •zywy (k.wierzchowe- słaby i silny, niezrównoważony i zrów., spokojny) •flegmatyczne (k.ciezkie)

Charakter-wplyw przez wychowanie

Cechy psychiczne: •hierarchia stada •ambicja •pamiec •adaptacja •posluszenstwo

3. skład i rola mleka klaczy % 89-woda, 16 tłuszcz, 2,7 białko, 6,1 laktoza, 0,5 sole min

Rola:•siara- odporność bierna dla źrebaka, immunoglobuliny•pierwszy pokarm dla noworodka•źródło niezbędnych wit, składników min itp•bardzo cenna- mała ilość tłuszczy i białek, wysoka laktozy

4.metody hodowli w czystości rasy

określona rasa doskonalona bez łączenia z innymi

5.koniowate żyjące obecnie •konie: koń Przewalskiego, tarpan+•zebry: zebra Grevy'ego, stepowa, górska•osły: afrykański, azjatycki, kiang•oraz udomowione: koń dom., osioł domowy

Zestaw B dal gr III/IV

1.Opisac konie pociagowe, podać rasy

Konie w typie pociagowym: -konstytucja miesniowo-trawienna, masa ciala 650-1000kg, wys.150-160cm, masywnosc, duza ciezka glowa,dł i gruba szyja, szeroka klatka piersiowa, krótki gruby tulow, spokojne, (slaskie, zimnokrwiste-sztumskie, sokolskie itp)

2.cele pracy hodowlanej

1 cel: uzyskanie dostatecznie licznej grupy potomstwa odznaczajacego sie lepszymi cechami niz ich rodzice

droga: 1. poprawa warunkow srodowiska, 2 zmaiana cech dziedzicznych

3.wychów zrebiat po odsadzeniu

Odsadzanie - powinno byc przeprowadzane wieczorem •6mcy w Polsce •3-5mcy w Niemczech •8-9m w Rosji •termin zalezy od: metody odchowu, zywienia, przeznaczenia •sposoby: stopniowe(kilka klaczy dziennie), jednorazowe, pojedynczo

Odsadki: -dobre zywienie i ruch •o slabej kondycji 1-2lmleka •owies 3-4kg •dobre siano 3-4kg •pastwisko w lecie •marchew zima •lizawka •tran

4.metody oceny koni METODY OCENY KONI: •konie wierzchowe (xx i oo)-tory •wszechstronnie uzytkowe (m, wlkp) •prymitywne

Ocena na podstawie rodowodu - uporzadkowany spis przodkow

Pozwala okreslic: •przynaleznosc rasowa •stosunek pokrewienstwa do innych osobnikow •zinbredowanie •linie krwi •wartosc uzytkowa przodkow

Ocena na podstawie wygladu: •pomiary •ocena w zaleznosc od typu konstytucyjnego •wazenie •-indeksy •kompensacja wad

Ocena ruchu konia: •dlugosc wykroku •wysokosc •posuwistosc •sposob wyrzucania nog

Punktacja (nie dotyczy arabow): typ 15, glowa i szyja 5, kloda 15, konczyny przednie 10, k.tylne 10, kopyta 10, chody 20, ogolne wrazenie 15 = 100pkt

Ocena przez porow.: •schematyczny opis koni •fotografowanie koni •znakowanie koni(pietna)

5.wymienic i opisac narowy, nałogi •Narowy (złe nawyki, złe traktowanie): wierzganie- kopanie, kąsanie- gryzienie, odmowa ciagniecia, płochliwosc •Nalogi (brak zajecia): łykawosc- polega na uporczywym połykaniu powietrza do żołądka. U części koni wywołuje to objawy kolkowe i prowadzi do owrzodzenia błony śluzowej żołądka., tkanie- bujanie się konia na boki, połączone z przestępowaniem z jednej nogi na drugą ("choroba sieroca koni )

Zestaw A dla grup III i IV: 
1.Wpływ środowiska na kształtowanie sie ras koni •czynniki przyrodniczo klimatyczne • wyzywienie i pielegnacja •warunki stajenne
2.Kondycja i konstytucja Konstytucja: genetycznie uwarunkowana •oddechowa (szlachetne) •miesniowa(prymitywe) •trawienna(juczne, zimnokrwiste) 
Kondycja (wplyw zywienia i treningu) •opasowa •robocza •wyscigowa •hodowlana •glodowa 
3.rodzaje wychowu zrebiat 1.Wychow: naturalny, kierowany
Wychow: -alkierzowy(stajenny) •stajenno-pastwiskowy •pastwiskowy •tabunowy
4.cechy wplywajace na uzytkowosc konia  KONSTYTUCJĘ SUCHĄ charakteryzuje szybka przemiana materii dzięki dużej pojemności płuc i znacznej sprawności układu krążenia oraz narządów wydalniczych. Tkanka łączna, zarówno podskórna jak i międzymięśniowa, jest słabo rozwinięta, natomiast tkanki kostna, mięśniowa i ścięgnista mają swoistą drobnokomórkową i mocną strukturę. Do charakterystycznych cech pokrojowych koni o tej konstytucji należy: cienka skóra, przez którą widać zarys mięśni i ścięgien; budowa ciała jest lekka, ale zarazem silna. Ten typ konstytucji jest właściwy koniom szlachetnym, gorącokrwistym.KONSTYTUCJA LIMFATYCZNA jest przeciwieństwem suchej. Charakteryzuje ją powolna przemiana materii, silny rozwój tkanki łącznej pod skórą, między mięśniami i ścięgnami. Struktura tkanek kostnej, mięśniowej i ścięgnistej jest wielokomórkowa. Skóra gruba z obfitym owłosieniem, szczególnie na dolnych częściach kończyn. Ten typ konstytucji cechuje Konie zimnokrwiste i ich pochodne.KONSTYTUCJA SŁABA jest właściwa koniom przerasowanym lub chowanym wyłącznie w pomieszczeniach; czasem świadczy o występującym zwyrodnieniu. Przejawia się cienkim kośćcem i wątłym umięśnieniem, cienką skórą, przeważnie z niedostatecznym owłosieniem grzywy i ogona. Konstytucja słaba dyskwalifikuje konia zarówno hodowlanego jak i użytkowego.KONSTYTUCJA MOCNA jest przeciwieństwem słabej. Do głównych jej cech pokrojowych należy bardzo dobrze rozwinięty kościec i umięśnienie, duża pojemność klatki piersiowej, skóra gruba i obfite owłosienie ogona i grzywy.
5.konie ogolnouzytkowe 

Rasy koni typu wszechstronnie użytkowego•Oldenburska (Oldenburger)•Śląska •Wielkopolska•Małopolska •Kladrubska (Kladrubsky) •Dole •Fryburska (Freiberger) •Hanowerska (Hannoveraner)

Konie gorącokrwiste i zimnokrwiste Konie gorącokrwiste są bardziej temperamentne. Mają lżejszą budowę. Bardziej nadają się do pracy w siodle. Skaczą. 
Konie zimnokrwiste tz konie pociągowe mają masywną budowę i "zimną krew" czyli zazwyczaj są spokojniejsze. Nie nadają się do skoków ponieważ są za ciężkie. nadają się do bryczki, pracy w polu, chodowane na rzeź. 
2. Osły – Equus asillus:
Zwierzę nieduże, bardzo odporne . W Polsce kilkaset do 1500 szt. Niektórzy uważają, że zostały udomowione wcześniej niż konie. Występują 2 podgatunki:
• Osioł nubijski /E. afrikanus/;
• Osioł somalijski.
Bardzo cennymi osłami były osły z Hiszpanii /wykorzystywane do krzyżowania z koniem – muły/, z Włoch i USA. Są to osły wysokie 140-150 cm. Osły amerykańskie charakteryzują się dużą prędkością w chodzie.
Zebra – ssak z rodzaju Equus (rodzina koniowatych) charakteryzujący się obecnością ciemnych pasów na białej lub żółtawej sierści. Zebry żyją stadnie na trawiastych terenach Afryki, na południe od Sahary. Zebry: górska, stepowa, Grevy'ego.
Pochodzenie, protoplasty
POCHODZENIE KONI•Klasa: ssaki•Gromada: kopytne•Rząd: nieparzystokopytne•Rodzina: koniowate•Rodzaj: konie osły zebry półosły
TRZECIORĘD – zaszły radykalne zmiany klimatu, co wpłynęło na roślinność EOCEN HYRACOTERIUM /4 palce na kończynach przednich, 3 na tylnych i 2 szczątkowe/
MESOHIPPUS /forma 3 palczasta z dobrze rozwiniętym palcem środkowym, poruszał się jeszcze na 3 palcach. Miał dostosowana szczękę do pokarmów roślinnych/
Pod koniec 3-rzędu następuje zanikanie palców i redukcja do 1 palca MIOCEN PARAHIPPUS /3 palczasta forma z 2 palcami zredukowanymi/
MERYHIPPUS /3 palczasta forma przejściowa, zęby nie wysuwają się z zębodołów/
Wydłużenie kończyn PLIOCEN PLIOHIPPUS /3 palczasta forma, zęby wysuwają się już z zębodołów/
Uformowały się kopyta; zmieniło się uzębienie i kształt szczęk do pobierania pasz trawiastych PLIOCEN HIPPARION /3 palczasta forma/
PLESHIPPUS /1 palczasta forma/
EQUUS STENONIUS /od niego pochodzi koń właściwy EQUUS/
Czwartorzęd PLEJSTOCEN EQUUS /różne formy konia właściwego/
•HOLOCEN HEMIONUS /półosły/•ASINUS /osły/•HIPPOTIGRIS /zebry/•EQUUS /konie/
Prawdopodobnie konie wywodzą się z ziem Ameryki Pn. pod koniec XV w. Konie tam nie występowały. Mustangi wywodzą się od słowa hiszpańskiego mestego = bezpański, wolny.
Koń – EQUUS CABALLUS od słowa cabo= wygrzebywać.
POCHODZENIE KONIA WSPÓŁCZESNEGO.
Przodkowie dzisiejszego konia:
1. Koń Przewalskiego – EQUUS FERUS
Odkrył go i opisał w 1979 r. Poliakov, ale opisany został przez Przewalskiego.
Dżungavi – koń wysokości 130 – 150 cm. Żyją do dnia dzisiejszego w Mongolii.
Konie Przewalskiego są:
• Krępe;• Głowa ciężka i duża;• Grzywa stojąca, ostra;• Włosy proste, stojące;• Kończyny mocne o szerokim nadpęciu;• Na kończynach występują kasztany;• Umaszczenie bułane /ciemna pręga wzdłuż grzbietu/.
Żyją do dnia dzisiejszego w małych ilościach w Chinach. Od niego pochodzi wiele ras górskich /konie stepowe, które występują w środkowej i pn. Azji/.
2. Tarpan – EQUUS CABALLUS / GNELINI ANTONIUS• Drobniejszy od poprzedniego;• Wysokości 130 cm;• Grzywa obwisła;• Maść myszata;• Niewielka głowa z szerokim czołem;• Kasztany na przednich kończynach.
Jest protoplasta koni bałkańskich, rosyjskich, litewskich, prymitywnych koni polskich /konik polski jest przedłużeniem linii tarpana/, cala grupa koni orientalnych /konie perskie, arabskie/. Od niego pochodzą konie szlachetne. Jest to koń powtórnie zdziczały.
Koń, który po raz ostatni został odłowiony i dostarczony do moskiewskiego zoo. Tam żył i zdechł w 1887 r. Był to koń chersoński, gdyż wywodził się z powiatu chersońskiego.
Tarpan był przez długie lata źródłem pokarmu dla ludzi. Polowano na niego dla mięsa.
Z tarpana wyodrębniła się forma:• SILVATICA VETULANI – ten koń występował na terenach lesistych, bagnistych. Forma leśna występowała w środkowej Europie. W 2002 r. obchodzono 50 lecie śmierci tego konia. Został on odkryty przez prof. Vetulani, jednak Niemcy wykradli jego pracę naukową na temat tego konia.
3. EQUUS ABELI ANTONIUS
Od niego wywodzą się typy konia zimnokrwistego, wyhodowane na skutek selekcji, prac hodowlanych, warunków środowiska.
• Wysokość w kłębie 155 – 180 cm;• Masywna budowa ciała;• Duża czaszka;• Kości bardzo grube, ale porowate.
Występuje w środkowej i zachodniej Europie.
Praca hodwlana
praca hodowlana 
1 cel: uzyskanie dostatecznie licznej grupy potomstwa odznaczajacego sie lepszymi cechami niz ich rodzice 
droga: 1. poprawa warunkow srodowiska, 2 zmaiana cech dziedzicznych 
2 wplyw srodowiska na ksztaltownanie sie wlasciwosci koni: •czynniki przyrodniczo klimatyczne • wyzywienie i pielegnacja •warunki stajenne 
selekcja (na urode, pokroj, wykorzystanie paszy) 
1 metody selekcji • dobor ui wybor osobnikow do rozplodu •selekcja masowa • selekcja indywidualna (pokroj, proby dzielnosci, rodowod, wartosc potomstwa) 
metody doboru: •podobne z podobnymi •rozne 
metody hodowlane •chow w czystkosci rasy •chow krewniaczy •chow po pokrewienstwie •odswiezanie krwi • krzyzowanie: tworcze(konie szlachetne z zimnokrwistymi lub konie szlachetne mieczy soba), polepszajace, 
przejsciowe(dolew obcej krwi), wypeierajace, przemienne, towarowe 
Podstawowe wiadomości z rozrodu koni: 
1. Dojrzałość płciowa (wpływają hormony gonadotropowe) •typ konstytucyjny •klimat •zywienie 
Pierwsze ruje mogą wystąpić w wieku 10-12 m-cy 
Konie zimnokrwiste ok12 m-cy a gorącokrwiste ok18 m-cy 
2. Dojrzałość hodowlana 24-36mcy 
Klacze okres stanowienia 
-kalcze SA zasadniczo poliestralne jednak w naszym klimacie występują cykle płciowe s wokresie wiosennym w ciagu 4-5 m-cy regularnie w innych porachroku- dlugie okresy spoczynku. Klacze można określić jako sezonowe –wielorujowe 
-naturalny sezon kopulacyjny- okres przbywania dnia( glownie nasilenie popędu płciowego w Pl maj/czerwiec) 
Zewnętrzne objawy roi: niepokój, pobudliwość, zmniejszony apetyt , zwiększone pragnienie, odstawianie ogona, łyskanie sromem. 
Cykl płciowy •normalny 22-dniowy (ruja7 dni) •krótki 18-19 dniowy (ruja 3 dni) •długi 25-26 dni (ruja 10 dni) 
Dł. Cyklu rujowego zalezy do: Właściwości indywidualnych, warunkow otoczenia, wieku, obecności ogiera 
Ruja po wyźrebieniu wystepuje miedzy 8-10 dniem. Najwyższy % zaźrenien (ok80%) zaobserwowano u klaczy krytych po porodzie. 
Ogiery 
1. Do normalnego powstaw. Plemników konieczna jest temp o 3-4 stopnie nizsza od temp ciała. 
2. Obj. Ejakulatu zalezy od: właściwej postawy z ogierem??, rasy(m.c) 
3. Przecietna obj ejakulatu: xx 70ml, oo 45ml, rasy lekkie 60ml, rasy ciezkie 150ml 
4. Liczba plemnikow w 1 ml 8-24 mld zalezne od rasy 
5. ruchliowosc poczatkowa 56-80% v-max 6 mm/min ? 
6. Przeżywalność ok. 37,5h (w macicy 60-100h) 
Okres krycia zalezo do rozwoju klaczy , rasy 
Okres uzytkowania rozpłodowego zalezy od: konstytucji, opłacalności, długowieczności, żywienia, uzytkowania 
Objawy ciązy: klacz ostrozna w ruchach, wzmożony apetyt, zmiana usposobienia, 5-7 m-ca powiekszenie objętości brzucha0 ruchy plodu szczególnie rano po napojeniu, masa ciała kalczy wzrasta o ok. 13-14% 
Czas trwania ciazy: zebra 375-406 dni, osioł 360-372dni, Kon Przewalskiego 342 dni, Kon domowy 335 dni, oo 343 dni, xx 334 dni, perszeron 322 dni. 
Długosc ciazy zalezy tez od:Wlasciw indywidualnych(% odziedziczalności ~`63%), żywienia, wieku pory roku, plci źrebaka, ogiera. 
Ciąze mnogie ~ 2% źrebnych klaczy. 
70,8% ciaz mnogich-martwe źrebięta ( co drugi zywo urodzony przezywa) 
4,5% oba przezywaja 
- nie stwierdzono wystepowania bliźniąt jednojajowych 
Rozwój płodu: 
Koniec 2 m-ca : długosc plodu 6cm, 4 m-ca-20 cm, 6-42cm, 8-72cm, 10-110cm, 
Dojrzaly płod jest dlugodosci 1-1,5m o ciezarze 26-60 kg 
Jałowienie przyczyny: wrodzone, nabyte: zakażenie, niedobory żywieniowe, przeciążenie w pracy, nerwowość 
Ronienie- konflikt serologiczny i j/w. 
Resorpcja płodu ( najczęściej miedzy 5-8tyg ciazy) przyczyny j/w. 
Termin wyźrebienia po 294 do 375 dniach ciązy. 
75% porodów w okresie od zmierzchu do switu 
25% najczęściej w okresie gdy w stajni panuje spokój 
Poród: bóle przeważnie występują 3h przed porodem, poród przewaznie w pozycji lezacej rozpoczyna się ukazaniem worka owodniowego, nastepnie przednie nozki źrebięcia ze spoczywajaca na nich głowa, wypieranie płodu trwa od 10-30 min, przerwanie pępowiny 6-8cm od powlok brzusznych, po porodzie wypierania łożyska 15-30 min jeżeli w ciagu 6h nie odejdzie trzeba wezweac weta 
stan fizjologiczny
klacze źrebność, ogiery sezon kopulacyjny
Wychow zrebiat przy matkach: •dodatek na prod.mleka ~2kg otr.pszennych •zrebie ssie ok 20razy/dobe •ok.10dnia biegunka •ok.2-3tygodnia koprofagia •ok.3-4tyg zaczyna pobierac inna pasza 
jak zapobiegać morzyskom: 
pasze podawac w małych ilościach a często, 
regularnie 
nie można pasz zanieczyszczonych, fermentujących, cięzko strawnych 
wprowadzanie nowej paszy stopniowe 
Dwulatki: •selekcja ostateczna •kastracja ogierkow: •pozna jesienia lub wczesna wiosna •24h glodowka •ogon zapleciony •po kastracji: krotki uwiaz •oprowadzanie •-tylko woda i siano przez 3 dni 
Straty w wychowie •1.padniecia ~5% w kazdej grupie wiekowej •2.brakowania-ostroznie 
wiek konia- to było na cwiczeniach, chodzi o zeby- rejestry
etapy rozwoju źrebiąt 
5.Okres wzostu: • 0-4mc: szybki: 20-170kg •5-6mc: wolniej: do 230kg •7mc: szybki: ponad 250kg •8mc: wolniej 
-dobowe przyrosty: •goracokrwiste: do 3mca~1kg, 3-6mc~0,8kg •zimnokrwiste: do 3mca~1,3kg, 3-6mca~0,5-0,6kg