ZDROWIE PUBLICZNE, WYKŁAD 2, 22.05.2014r.

POLITYKA ZDROWOTNA I SPOŁECZNA PAŃSTWA NA RZECZ ZDROWIA PUBLICZNEGO.

ROLA RZĄDU I ORGANÓW SAMORZĄDOWYCH W REALIZACJI POLITYK.

Pięć ujęć polityki:

• orientacja formalnoprawna

• podejście behawioralne

• orientacja funkcjonalna rozumiana jako funkcja systemu społecznego zapewniająca jego rozwój poprzez rozwiązywanie konfliktów

• podejście racjonalne, podejmowanie decyzji w ramach procesy sprawowania władzy i gry o władzę, w którym biorą udział rozmaite przedmioty

• stanowisko postbehawioralne, przez które polityka rozumiana jest jako służba dążąca do zmniejszenia, czy też usuwania ograniczeń w zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa

Polityka zdrowotna

• polityka zdrowotna państwa wyznacza cele funkcjonującego systemu ochrony zdrowia, Przez regulacje prawne i zapewnione środki także ich realizację

• polityka zdrowotna jako część polityki społecznej powinna być osadzona w jego realiach społecznych i ekonomicznych i być ukierunkowana na zapewnienie warunków sprzyjających zachowaniu zdrowia ludzi

• dobry stan zdrowia społeczeństwa jest warunkiem rozwoju kraju. Wydatki na zdrowie należy traktować jako inwestycję w rozwój państwa

• polityka zdrowotna powinna być ukierunkowana nie tylko na rozwój opieki medycznej i skuteczność działań diagnostyczno-leczniczych, lecz także na zapewnienie warunków sprzyjających zdrowiu. Przede wszystkim grup szczególnie narażonych na utratę zdrowia lub wymagające zwiększonej troski, np. kobiety w ciąży, niemowlęta i dzieci, osoby upośledzone fizycznie i umysłowo

Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015 – jako wyraz polityki zdrowotnej w Polsce

Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007r.

Narodowy Program Zdrowia pozostaje podstawowym dokumentem charakteryzującym politykę zdrowotną naszego kraju oraz jej priorytety.

Obecna, czwarta wersja nawiązuje do:

• Światowej Deklaracji Zdrowia

• Strategii Zdrowie 21 – zdrowie dla wszystkich w XXI wieku

• Założeń programu Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia publicznego

• Nowej strategii zdrowia publicznego zaproponowanej przez Komisję Europejską wyrażonej w wystąpieniach programowych komisarzy ds. zdrowia i konsumentów UE: Davida Byrne’a i Markosa Kyprianou, projektu Decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej wspólnotowy program w dziedzinie zdrowia na lata 2007-2013

Narodowy Program Zdrowia jest próbą zjednoczenia wysiłków różnych organów administracji rządowej, organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnych w celu ochrony, utrzymania i poprawy zdrowia społeczeństwa polskiego.

U podstaw koncepcji Narodowego Programu Zdrowia jest definicja określająca zdrowie jako stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego, społecznego, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawność, oraz przyjęte w strategii „Zdrowie dla Wszystkich”, iż zdrowie jest podstawowym PRAWEM każdego człowieka i bogactwem (zasobem) społeczeństwa, gwarantującym jego rozwój.

! Cel główny

„Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszanie nierówności w zdrowiu”

osiągany przez:

• Kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa

• Tworzenie środowiska życia, pracy i nauki sprzyjającego zdrowiu

• Aktywizowanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia.

Narodowy Program Zdrowia wyznacza cele strategiczne i operacyjne, wskazuje priorytetowe populacje, na których powinna koncentrować się ich realizacja, a także kierunki działań, które mają sprzyjać i ułatwiać realizację.

Cele strategiczne zdrowotne:

• Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu.

• Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych.

• Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków.

• Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno-promocyjne.

• Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego.

• Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego.

• Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom.

• Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji.

(23.09.1897) – w tym dniu zmarł dziewięcioletni Stephen Kempton, stając się pierwszą odnotowaną ofiarą wypadku drogowego w Wielkiej Brytanii.

Cele operacyjne dotyczące czynników ryzyka i działań w zakresie promocji zdrowia:

• Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu.

• Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem.

• Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości.

• Zwiększenie aktywności fizycznej ludności.

• Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych.

• Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju.

Cele operacyjne dotyczące wybranych populacji:

• Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem.

• Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego, psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży.

• Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia osób starszych.

• Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób niepełnosprawnych.

• Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zębów u dzieci i młodzieży.

Niezbędne działania ze strony ochrony zdrowia i samorządu terytorialnego:

• Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia społeczeństwa.

• Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta.

• Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej.

• Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.

Oczekiwane efekty do 2015 roku:

• Obniżenie wskaźnika wcześniactwa – z 6,4% do 5,5%

• Obniżenie umieralności okołoporodowej z 8,6/1000 urodzeń do 6,0/1000 urodzeń

• Obniżenie umieralności noworodkowej wczesnej i późnej:

• umieralności noworodkowej wczesnej z 3,7/1000 urodzeń żywych do 3,0/1000 urodzeń żywych

• umieralności noworodkowej późnej z 1,3/1000 urodzeń żywych do 1,0/1000 urodzeń żywych

• Obniżenie umieralności niemowląt z 7,0/1000 urodzeń żywych do 4,0/1000 urodzeń żywych

• Obniżenie umieralności kobiet związanej z ciążą, porodem i połogiem z 7,4/100000 urodzeń żywych do 5,0/100000 urodzeń żywych

• Zmniejszenie częstości chorób przewlekłych i prowadzących do niepełnosprawności u dzieci

• Zmniejszenie różnic między województwami i grupami społecznymi w zakresie podstawowych mierników zdrowie dziecka

pmp – per million people (na milion osób)

Polityka społeczna – stanowi działanie państwa, związków zawodowych i innych organizacji ukierunkowanych na poprawę warunków bytu i pracy ludności, na usuwanie nierówności społecznych oraz podnoszenie kultury życia.

Minister Pracy i Polityki Społecznej – Władysław Kosiniak-Kamysz ()

Zabezpieczenie społeczne

W polityce społecznej podstawowe znaczenie przypada zabezpieczeniu społecznemu, czyli systemowi świadczeń, do których obywatele mają prawo lub z których mają możliwość korzystania.

Obejmuje ono:

• ochronę zdrowia

• opiekę społeczną

• ubezpieczenia społeczne

• ubezpieczenia majątkowe

• rehabilitację niepełnosprawnych i inwalidów

• pomoc dla młodzieży uczącej się

• uzupełniające świadczenia socjalne

Pomoc społeczna

Elementem polityki społecznej jest pomoc społeczna, a jej celem jest zaspokajanie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb życiowych człowieka.

Zadania pomocy społecznej:

• tworzenie warunków organizacyjnych jej funkcjonowania

• analizę i ocenę zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia

• przyznawanie i wypłacania świadczeń

• pobudzanie społecznej aktywności w celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych

• pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, upośledzenia fizycznego lub umysłowego, długotrwałej choroby, bezradności, w rodzinach niepełnych i wielodzietnych, osobom uzależnionym, poszkodowanym w razie klęsk żywiołowych i ekologicznych, osobom bez źródła utrzymania lub gdy dochód na głowę (per kapita) nie przekracza społecznie uznanego minimum.

Ubezpieczenia społeczne

Częścią składową zabezpieczenia społecznego są ubezpieczenia społeczne. Stanowią system świadczeń przysługujących pracownikom i członkom ich rodzin w przypadkach określonych odpowiednimi przepisami.

Celem ubezpieczenia społecznego jest zapobieganie ubóstwu za pomocą z góry gromadzonemu funduszu przy określeniu zasad gromadzenia składek i wypłacaniu świadczeń. Prawo do ubezpieczenia społecznego związane jest ze stosunkiem pracy i statusem społecznym pracownika.

Świadczenia mogą mieć charakter:

• pieniężny (zasiłki, renty)

• rzeczowy (leczenie, leki)

• datków w naturze.

Mogą być:

• krótkookresowe: zasiłki chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze, powypadkowe, wyrównawcze, wychowawcze, świadczenia rehabilitacyjne

• długookresowe: emerytura, renta inwalidzka, renta rodzinna, renta wypadkowa

• jednorazowe: zasiłki porodowe i pogrzebowe

• dodatki i ryczałty kombatanckie

KONSTYTUCYJNE GWARANCJE W ZAKRESIE OPEIKI ZDROWOTNEJ I SPOŁECZNEJ

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej

Tekst uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe.

artykuł 68 – każdy ma prawo do ochrony zdrowia

artykuł 66 – każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

artykuł 67 – obywatel ma prawo do zabezpieczenie społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego

artykuł 69 – osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy

artykuł 71 – państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny

artykuł 74 – władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom

artykuł 75

Podsumowanie

Podstawy prawne polityki zdrowotnej państwa reguluje Konstytucja.

W zapisach zawartych w Konstytucji RP termin „ochrona zdrowia” obejmuje różne zadania władz publicznych dotyczące zapewnienia opieki zdrowotnej, promocji zdrowego trybu życia, popierania kultury fizycznej, zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania degradacji środowiska.

Zdrowie a samorządy terytorialne

Według Konstytucji RP podstawową jednostką samorządu jest gmina. Wykonuje wszystkie zadania niezastrzeżone dla wyższych jednostek samorządowych.

Zgodnie z prawem, do zadań samorządu terytorialnego należą wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym, w szczególności zaspo kania zbiorowych potrzeb wspólnoty.

(kujawsko-pomorskie: 144 gminy)

Ustawy określają zadania samorządów terytorialnych

• ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

• o inspekcji sanitarnej

• o ochronie zdrowia psychicznego

• o ochronie przed następstwami

• itp.

Zadania samorządów gminnych

Zakres działań: sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym do zadań własnych gminy należą:

• zagospodarowanie przestrzenne, ochrona środowiska i zieleni

• ochrona zdrowia, pomoc społeczna, oświata i kultura

Do zadań gminy w zakresie ochrony zdrowia należy rozwiązywanie problemów lub stwarzanie warunków wpływających na zmniejszanie lub usunięcie zagrożeń zdrowotnych mieszkańców wspólnoty lokalnej.

Zadania własne (udzielanie zasiłku celowego), zadania zlecone

Zasiłek celowy – jest to świadczenie fakultatywne przyznawane na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej, a szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Zadania samorządów powiatowych

Zadania własne powiatu dotyczą:

• zagospodarowania przestrzennego, geodezji i kartografii

• transportu i dróg publicznych

• porządku publicznego oraz przeciwdziałania bezrobociu

• edukacji publicznej i kultury

• ochrony środowiska, gospodarki wodnej, rolnictwa i leśnictwa

• ochrony zdrowia i pomocy społecznej

Z zakresu ochrony zdrowia:

• organizowanie programów z zakresu promocji zdrowia

• umieszczanie chorych na gruźlicę w odpowiednich zakładach leczniczych, na podstawie wniosku poradni przeciwgruźliczej

• działalność w zakresie zapobiegania zaburzeniom psychicznym, promowania zdrowia psychicznego i zapewnienie leczenia

• orzekanie o stopniu niepełnosprawności oraz zapewnienie świadczeń z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej

• prowadzenie działań umożliwiających zatrudnienie osób niepełnosprawnych

Zadania samorządów wojewódzkich

Głównym zadaniem samorządu jest opracowywanie strategii i prowadzenie polityki służącej przyszłościowej wizji rozwoju województwa.

Nie pełnią funkcji kontrolnych wobec powiatu i gminy.

Zadania własne: ochrona i promocja zdrowia zgodnie z zadaniami ustawowymi poprzez programy profilaktyczne, np. program rozwiązywania problemów alkoholowych.

Samodzielne ZOZ stanowią prawnie samorządowe jednostki organizacyjne gminy, powiatu lub województwa. Ich istotnym uprawnieniem jest występowanie wobec organu założycielskiego z wnioskami o dofinansowanie lub dotacje na działalność w zakresie zapobiegania chorobom i urazom poprzez realizację określonych programów promocji zdrowia.

Instytucje pomocy społecznej

• ośrodek pomocy społecznej

• powiatowe centra pomocy rodzinie

• regionalne ośrodki polityki społecznej

• domy pomocy społecznej

• ośrodki wsparcia

• ośrodki interwencji kryzysowej

;