Dorota Radzikowska, Dziecko, które czyta? O rozbudzaniu zainteresowań czytelniczych uczniów klas I-III, (w:) Edukacja czytelnicza wyzwaniem współczesnej pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, pod red. A. Jakubowicz- Bryx, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011, s. 96-103.
Wśród rodziców, nauczyciel wzrasta niepokój, iż dzieci coraz mniej czytają i przejawiają coraz mniejsze zainteresowanie książkami. Czynnikami, mającym wpływ na taki stan rzeczy, są przede wszystkim: obciążenia w szkole, brak tradycji rodzinnych, zaniedbania na początkowym etapie nauki, kurczący się dostęp do bibliotek i nowości wydawniczych. Ma wpływ również świat, w którym żyje dziecko, świat, w którym dominuje telewizja, komputer, dostęp do Internetu. Na społeczne przyczyny nieczytania książek wskazuje się na nierówne szanse w dostępie do książki w środowiskach zwłaszcza wiejskich, brak księgarń, słabo zaopatrzone biblioteki szkolne. Czynniki różnicujące poziom czytania to: płeć (dziewczęta czyją więcej), wiek (młodsi czytają więcej), środowisko zamieszkania, poziom wykształcenia rodziców. Czynniki kształtujące zachowania czytelnicze to: dom rodzinny i środowisko rówieśników, a także rynek reklamy.
Aktywną postawę czytelniczą należy kształcić już od najmłodszych lat, wzmacniając ją systematycznie u progu edukacji szkolnej. Pierwsze wtajemniczenia literackie mogą się odbyć tylko dzięki dorosłemu opiekunowi. To właśnie od jego wykształcenia, oczytania, świadomości wychowawczej zależy, z jakimi elementami kultury dziecko będzie miało kontakt. Dzieci, które przyzwyczajone są od wczesnego dzieciństwa do kontaktu z książką mają większą szansę być aktywnymi czytelnikami niż ich rówieśnicy, którzy pozbawieni są takich doświadczeń.
Działania nauczycieli owocujące aktywność czytelniczą dzieci to przede wszystkim:
Stworzenie kącika książki, który zapewni uczniom osobiste kontakty z lekturą oraz przygotuje do korzystania z biblioteki szkolnej. Ważne jest również, aby przestrzegać pewne zasady, takie jak: stała, dostępna ekspozycja książek, ciągłe wzbogacanie księgozbioru o nowe, ciekawe pozycje, zapewnienie izolacji czytającemu dziecku.
Prowadzenie zajęć poświęconych obcowaniu z literaturą dziecięcą. Poradniki z książką. Codziennie na pierwszej godzinie odczytywany jest fragment książki przyniesionej przez dziecko lub przez nauczyciela. Po wysłuchaniu urywka, uczniowie swobodnie wypowiadają się na temat książki, rozmawiają o bohaterach literackich czy też podejmują dyskusje nad problemami postawionymi przez nauczyciela.
Zorganizowanie cyklicznych lekcji bibliotecznych.
Wspólne czytanie.
Opowiadanie o książkach przez starszych kolegów.
Stworzenie wspólnie z każdym dzieckiem i jego rodzicami książki do czytania, pt. Moja pierwsza książka. Napisanie tej książki poprzedza wywiad z dzieckiem. Pytane jest o sposoby spędzania wolnego czasu, zainteresowania, ważne osoby w życiu dziecka i ciekawe zdarzenia z jego życia. Rodzice przynoszą zdjęcia przedstawiające życie dziecka. Tytułem książki jest imię dziecka. Na kolejnych stronach dziecko dzieli swoje imię na litery, sylaby, przedstawia swoją rodzinę, przedstawia co najbardziej lubi jeść, w co lubi się bawić, jakie ma zainteresowania. Książka zawiera 10- 12 stron.
Spotkania z pisarzami, możliwość zakupu książek i otrzymania dedykacji od autora.
Wyprawy śladami bohaterów przeczytaj książki, np. „W pustyni i w puszczy”
Gra dydaktyczna na podstawie lektury.
Tworzenie listy przebojów czytelniczych. Uczniowie oddają głosy na swoje ulubione książki. Można wylosować przy tym cenne nagrody- książki, o ile będą potrafili uzasadnić swój wybór.
Książka tygodnia. Co tydzień inna książka jest umieszczana na tronie, a uczniowie okazują jej szacunek, oddając ukłony, prawiąc komplementy.
Cykl zajęć. „Jesień z…”. W cyklu zajęć mogą być, np.: międzyklasowe rozgrywki w kalamburach, kulinarny show, gra terenowa, itp.
Istotne jest, aby nauczyciel polubił i poznał dziecięcą literaturę, zrozumiał tajniki budowy utworu i sposoby jego interpretacji. O skuteczności nauczania można mówić wtedy, gdy jego przedmiotem zainteresowani są w tym samym stopniu nauczyciel jak i uczniowie.